HELRERSCHE
EN NIEUWEDIEPER COURANT.
Nieuws- ei Advertenfleblad voor Hollands Noorderkwartier.
1885. N°. 142.
Vrijdag 27 November.
Jaargang 43.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
TRULDA'S HUWELIJK.
„Wij huldigen
het goede.''
Verschijnt Dinsdag, Donderdag en Zaterdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal0.90.
franco per post 1.20.
BUREAU: MOLENPLEIN.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 cents, elke
regel meer 15 cents. Groote letters naar plaatsruimte.
Voor winkeliers bij abonnement belangrijk lager.
Binnenland.
In „De Goede Raadgever/' almanak voor vrienden
van orde en welvaart, deelt dr. E. Laurillard, onder den
titel: Sociaaldemocraten, het volgende mede:
,/Wie zoo heeten, is bekend ofschoon 't niet gemak
kelijk zou zijn eene juiste omschreyene, duidelijke en vol
ledige uiteenzetting te geven van 't geen zij eigenlijk willen.
Maar dit is wel duidelijk, dat er in hunne redeneeringen
veel onverstand heerscht.
Niet alles daarin is onverstand. Als dat zoo was, was
de gansche zaak in eens uit. Loutere dwaasheid, met geen
greintje van waarheid of wijsheid er in, is eenvoudig
onbestaanbaar.
Maar toch, er is veel dwaasheid en overstand in.
In de eerste plaats noem ik dit onverstandig, dat de
bedoelde lieden geen begrip hebben van xoerken, als 't niet
is werken met een hamer, een troffel, een verfkwast of
ander gereedschap. Volgens hen is het de werkman, die
werkt. Dus kooplieden, fabrikanten, ingenieurs, genees
kundigen, rechtsgeleerden, onderwijzers, en zoo voorts,
werken niet. Dat zijn luiaards!
Een ander onverstand is dit, dat zij op zulk eene wijze
van de nooden van den werkman spreken, alsof alleen deze
zijne nooden had. Zij vergeten, dat honderden klerken en
kleine ambtenaren nog wel zooveel zorgen kennen, als
menige werkman, en dat zelfs vele hoogere ambten en be
trekkingen eene bezoldiging hebben, volstrekt niet geëven-
redigd aan de daarmee verbondene behoeften en eischen.
Ook is 't onverstandig te noemen, dat zij loonsbepaling
houden voor een gril van de patroons, en niets anders.
Ze zien voorbij, dat de aanvraag en het aanbod, de waarde
der producten, de stand der markten, en zoo meer, van
duizend omstandigheden afhangen, waaraan geen patroon
iets kan doen, en dat daarnaar noodwendig en onvermijdelijk
het tarief der loonen zich regelt.
Eveneens is liot onverat»uiig, KtuQeruciitigiiHier uiag
ik zeggen, tegenover den beladen werkman den onbe-
zorgden werkgever te stellen. Voor wie beter doordenkt
lijdt het geen twijfel, dat menigmaal de werkman des
Zaterdags onbezorgd met zijn weekloon naar huis gaat,
terwijl de werkgever voor tal van bezwaren en lasten blijft
zitten, 't Is er vaak mee, als met de dienstboden, in be
trekking tot de heeren en vrouwen: veelal zit de bezorgd
heid op de canapé, terwijl de onbezorgdheid op den keuken
stoel plaats vindt.
Door W. Heïmburg.
Waar waren de avonden gebleven, die zij zoo prettig en ge
zellig met haar vader had doorgebracht? Ze schenen mede in
het graf verzonken want sedert dien vreeselijken dag, toen
haar vader was begraven, was het ook leeg en koud in huis en
in het hart van het meisje gebleven. Papa was zoo ziek geweest,
zoo zwaarmoedig; het was maar gelukkig dat het op die manier
een eind had genomen, zeiden de menschen tot de weduwe, die
in de hartstochtelijkste bewoordingen aan hare droefheid lucht
gaf, maar toch aanstonds met Jenny op reis was getogen en den
geheelen winter te Nizza had doorgebracht. Truida had volstrekt
niet mede willen gaanhare oogen, die zooveel ellende aanschouwd
hadden, waren nog niet vatbaar om Gods schoone natuur te
waardeeren, nare geschokte zenuwen nog niet tegen het leven
in den vreemde bestand. Zoo was zij met een oude bloedver
want thuis geblevenmaar tante Louise sliep byna den ganschen
dag, als zij niet at of koffiie dronk, en toen had het jonge schep
seltje de eenzaamheid in al haar omvang leeren kennen. Zij
was geestelijk en lichamelyk ziek geweest; maar toen moeder
en zuster terugkwamen, werd zij gewaar, dat men zich ook onder
menschen eenzaam kan gevoelen. En eenzaam was zij gebleven
tot nu toe eenzaam van hart en arm aan vreugde.
Door innig verlangen daartoe gedreven, had zij telkens opnieuw
beproefd, een verontschuldiging voor hare moeder te vinden en
zich ten minste eenigszins in hare levensbeschouwing tc voegen.
Ze had zich laten medevoeren naar de gezelschappen, die de
levenslustige vrouw, zoodra haar rouwtijd was verstreken, bezocht
en verzocht; ze had zichzelve trachten op te dringen, dat die
concerten en bals en alles wat daarmede in betrekking stond,
haar wezenlijk genoegen verschaften en haar hart voldoening
gavenmaar haar waarheidsgevoel kwam tegen dat zelfbedrog in
verzet. Zij begon te peinzen over de leegte in en om haar, over
het een en ander gesprek, over alles wat hare oogen zagen en
hare ooren hoorden en het leven rondom haar stuitte haar
hoe langer hoe meer tegen de borst. Zij begreep niet hoe anderen
zoo konden opgaan in allerlei vermaken, waaraan zij niet de
minste waarde hechtte. De kunst om het leven te verbeuzelen,
om alleen van het schuim op zijne oppervlakte te genieten, zooals
Jenny dat deed, verstond zij niet. In de uitgezochtste toiletten
op danspartijen te verschijnen, op reis in de duurste hotels te
logeeren, in de fijnste menu's uit te munten was het wel de
moeite waard, hoofd en zinnen hiervoor in te spannen Eens had
zy gevraagd of zij niet evenals vroeger, toon papa nog leefde,
's avonds als zij samen thuis waren, uit het een of ander boek
mocht voorlezen? Na ontvangen vergunning was zij stralend van
blijdschap met Schefïels Ekkehard beneden gekomen, het laatste
hoek dat ze van haar vader ten geschenke had gekregen. Met
gloeiende wangen had ze een poo3 doorgelezen; maar toen ze
eindelyk opkeek, werd zij gewaar dat Jenny in het nieuwste mode
journaal verdiept was en dat mama rustig zat te slapen. Ze had
niets gezegd, maar ook nooit meer iets voorgelezen.
Op eens biggelden een paar groote tranen haar over de wangen.
Weer was een dier oogenblikken aangebroken, waarin zy al 6
Niet minder is het onverstand, en dit is een zeer
onheilig onverstand, allen, die in hoogeren stand zijn
of tot de meer gegoeden behooren, zoo maar gezamenlijk
ten toon te stellen als ellendelingen en boozen, en dan ook
het goede, dat van hen uitgaat, zwart te maken, door het
toe te schrijven aan bedoelingen, die lafhartig of; laag zijn.
Onwaarheid en onrecht is het altijd, indien men, wat van
enkelen geldt, zoo maar voetstoots uitbreidt tot allen. Die
zegt: er zijn rijken, die ellendelingen zijn en boozen, spreekt
waarheid. Maar die zegt: zoo zijn de rijken, die liegt.
Evenzoo spreek ik waarheid, als ik zeg: er zijn onder
de werklieden zeer luie en liederlijke kerels maar on
waarheid, als ik zeg: zoo zijn de werklieden.
Nog is het een reusachtig onverstand, dat de mannen,
die steeds den mond vol hebben van den nood des volks,
geen oog hebben voor de winst, die in bezuiniging ligt,
en niet vóór alle dingen zeggen: mannen broeders! laten
we beginnen met uit te sparen, wat we uitsparen kunnen
nommer één, geen jenever drinken! dan winnen we
te zamen miUioenen.
Zoo zou er meer zijn te noemen. Maar 't genoemde is
voldoende om te bewijzen, dat er nog vrij wat dwaasheid
en onwaarheid ter zijde is te zetten. Deed men dat, dan
hield men tocli wel wat waarheid en wijsheid over, en
daardoor zou men dan kracht hebben. Maar hoemeer de
waarheid en de wijsheid worden ontwikkeld met onzin en
leugen, des te minder overtuigen ze, des te minder dragen
ze vruchten, ten goede."
Door de Nederlandsche Vereeniging tot afschaffing
van sterken drank is weder „een roep- en smeekstem tot
het Nederlandsche volk" gericht. Zij zegt daarin o. a.
hoe zij in gehoorzalen, in tal van geschriften, samen al
lengs een lijvig boekdeel van geschikte volkslectuur vor
mende, vroeger in haar maand-, thans in haar weekblad,
terecht als //Volksvriend" bestempeld-, tracht /»n Jon v^lkc.
geesr te werken, om zooaoenr.ó het Nederlandsche volle
van, een rampzalig, diep ingeworteld kwaad te bevrijden,
en richt ten slotte eene opwekking tot financiëelen steun
tot allen, die voor het welzijn van het Nederlandsche volk
iets over hebben. „Het penningske der weduwe en de gift
der meergegoede" zal gaarne in ontvangst genomen worden
door den penningmeester prof. dr. J. P. Th. Van derLith
te Utrecht.
Te Nieuwe Pekela is, nadat jl. Zondag morgen vroeg
brand was ontdekt in de eenzaam gelegen woning van een
wanhopig de armen uitstrekte naar een ziel die haar begreep, die
haar een weinig, maar een heel klein weinigje, om haarzelve
liefhad. Ze was zoo wantrouwend, zoo vreeselijk wantrouwend
geworden, dat zij elke vriendelijkheid, die vreemden haar bewezen,
aan haar fortuin, aan hare uitwendige positie in de maatschappij
te danken had. Ze was zich volkomen bewust, dat zij stng en
onbeminnelyk was, soms zelf streng en gesloten; de menschen
behoelden niet te weten dat zij zich zoo ongelukkig voelde. Zy
hadden er niets mede noodig, dat zy handenwringende vroeg:
„Wat moet ik doen? Waarvoor leef ik?" Zij had den lust om
te werken, de behoefte om nuttig te zyn van haar vader geërfd
elk degelijk mensch verlangt een werkkring, wil gelukkig
maken en gelukkig zijn; maar haar drukte het leven als een
last. Het was zoo vervelend, zoo hol en zoo onbeteekend.
Schielijk droogde zij hare tranen en keerde het hoofd om. De
deur werd geopend en een oude dienstmaagd trad binnen.
„Ge vergeet weer het avondeten, juffrouw Truida," zeide zij op
verwijtenden toon. „Alles staat in de eetkamer klaar en ik heb al
een kopje thee ingeschonkendan kan ze koud worden. Maar nu
moet ge ook komen."
Het jonge meisje volgde haar bereidwillig; maar al zeer spoedig
kwam zij terug. Het smaakte haar niet, zoo alleen. Nu stak zy
de lamp aan en ging in een boek zitten lezen. Op straat was het
langzamerhand stil geworden. Van den Benedictustoren sloeg het
eene kwartier na het andere. Eindelijk was het elf uur, beneden
hield een rijtuig stil mama kwam thuis.
Truida deed het boek dicht; het was tijd om te gaan slapen.
Nu kraakte er een deur, nu hoorde zij een stap voorbij haar kamer
neen, toch niet daar kwam iemand binnen.
Het was mevrouw Baumhagen, nog met haar doek van Spaan-
sche kant over het hoofd geslagen. Ze wilde hare dochter even
vragen, wat dat eigenlijk voor een „dwaze geschiedenis" dien
middag in de kerk was geweest? De vrouw van den predikant
had haar iets van zoo'n wonderlijken peter verteldhaar man had
er niet van kannen zwijgen, toen hij thuis kwam.
„Toen Jenny zich liet wachten, bood een vreemde heer zich aan,"
antwoordde het jonge meisje.
„Hoe vreeselijk indringend!" riep mevrouw Baumhagen opge
wonden. „Gij had je moeten terugtrekken, kind; wie weet, wie
en wat hij is!"
„Ik ken hem volstrekt niet, mama. Maar wie hij ook zij,
goed en menschelyk heeft hij gehandeld. Stellig heeft hy
niet gedacht, dat men zijn vriendelijkheid anders zou kunnen
uitleggen."
„Kijk," hernam hare moeder klagende, „zóó gaat het nu altyd
met u. Met iets van dien aard zyt ge dadelijk ingenomen
wezenlijk, Truida, ik maak mij soms bezorgd over u! Weet ge
wel dat mijnheer van Leeuwenberg ik heb mij nu zijn naam
weer herrinnerd nog een verre neef is van den hertog van A.
Mevrouw van S. kent de geheele familiehet moeten allerliefste
menschen zijn. Maar ik wil u volstrekt niet dwingen, ik zeg dit
maar terloops. Morgen zijn wij by den burgemeester verzocht,
heeft Sophie mij daar juist gezegd, 't Is alle dagen wat, maar
dan gaat ge toch mede, niet waar? 't Is een soort van feest en
gij, jonge meisjes, zult het een of ander opvoeren. Bij Jenny
was nog licht," ging zij voort, zonder het antwoord van hare
alleenwonend, eenigszins gebrekkig man, later in de schuur
het lijk van den bewoner gevonden, alle kenteekenen
dragende van te zijn vermoord. Men vermoedt, dat de
dader, wien het blijkbaar te doen was om den man te
bestelen, de woning in brand heeft gestoken om de ont
dekking zijner misdaad te voorkomen.
Omtrent dien moord wordt nog het volgende gemeld:
„Daar woonde, eenigszins afgelegen en geheel alleen,
W. Drewes, 43 jaren oud en gebrekkig van lichaamsbouw;
eenige akkerbouw maakte het bedrijf en bestaan uit van
dien man. Jl. Zondag morgen in de vroegte werd brand
ontdekt aan en in de woning van Drowes; de brand werd
gebluscht, vruchteloos werd echter gezocht naar den eigenaar
en bewoner. Eindelijk vond men het lijk van Drewes,
reeds verstijfd en met belangrijke wonden en teekenen van
verwurging aan den hals, onder het stroo in de schuur
verborgen.
Die gruweldaad wordt vermoed Zaterdag in den laten
ivond te zijn geschied; zeer waarschijnlijk heeft de dader,
door den anderen dag vroegtijdig brand te stichten, de
ontdekking van den moord willen voorkomen.
Wat door den moordenaar gezocht werd is slecht ten
den deele gevonden; de contracten voor verkochte aardappelen
en boekweit ontvangen, waren voor 't meerendeel gebezigd
voor afdoening van schuld wegens uitgevoerde timmerwerken.
Echter moeten ongeveer zeventig gulden aan geld en een
zilveren horloge ontvreemd zijn.
De verslagene had op Zaterdagavond bezoek gehad. Het
parket te Winschoten heeft zich met een locaal onderzoek
bezig gehouden."
Naar men verzekert, zijn de verdachten wegens den
diefstal van 180 horloges op den Haarlemmerdijk te
Amsterdam, wegens gebrek aan bewijzen op vrije voeten
gesteld,
wéraeil^'iiófe *Yiè?agefiéêfe ^fahd ^éexammeërd 583 mannén,
waarvan afgewezen 298 en toegelaten 285 of 49 pCt.
332 vrouwen, waarvan 163 niet en 169 of 51 pCt. wèl
slaagden.
De hoogste percentage der mannen was 63 (Drente),
het laagste 37 (Friesland); voor de vrouwen was deze 85
(Overijsel) en 28 (Gelderland).
De Java-Bode te Batavia is, nadat de drukkerij elf
dagen gesloten is, geweest, weder verschenen. De hoofd
redacteur was inmiddels afgetreden.
dochter af te wachten. Arthur heeft Karei Reuber meegebracht,
die zyn jonge vrouw kwam afhalen, en juist zag ik Line met
champagne uit den kelder komen. Nu, wat ik je verzoeken mag,
vertel aan niemand iets van dat dwaze geval in de kerk, hoor!
Ik heb dat ook aan de predikantsvrouw verzocht. Slaap wel,
kind! De thee bij die goede S's was natuurlijk weer niet te
drinken!"
„Goedennacht, mama," zeide Truida. Zy nam de lamp op en
bleef nog even voor papa's portret stilstaan, eer zy zich te rusten
begaf. Eensklaps schrikte zy echter uit hare eerste sluimering op
duidelijk klonk haar de stem in de ooren, die zij dien dag voor
de eerste maal had gehoord, en met kloppend hart sprong zy op.
Neen, het was geen droom geweest, wat zij had ondervonden. De
vriendelyke daad van den onbekende viel als een zonnestraal in
deze wereld vol eigenbaat en ongevoeligheid. En daarop bleef zij
een geruime poos wakker.
De najaarsstormen trokken over het gebergte, brachton grauwe
luchten en regenbuien mede en beukten het verwelkte loof aan de
boomen en de vensters en deuren van de huizen. Frans Linden
zat aan zijn schrijftafel in een vertrek, dat hij op de eerste ver
dieping voor zich had ingericht, en liet zijne blikken over de
kale boomen in den tuin naar de bergen in het verschiet afdwalen.
Zoo gezellig als men het slechts bij een ongetrouwd heer kan ver
langen, was het om hem heen: kasten met boeken en wapens,
een knetterend vuur in den haard, goede schilderijen tegen de
muren, de damp van een geurige sigaar en toch was het geen
tevreden uitdrukking, die over zijn anders zoo gunstig gelaat lag
verspreid.
Thans schoof hij een groot vel papier vol getallen ter zijde en
nam in plaats daarvan een blad papier om een brief te gaan
schrijven. Schielyk begon hij:
„Waarde vriend,
„Hoe zoudt ge mij uitlachen, als ge eens wist onder welke
depressie ik verkeer! Buitenshuis regent en waait het, en binnens
huis bestormen mij duizenden verdrietige gedachten. Ik ben tot
besef gekomen, dat het alleen dan aangenaam is het vak van
oeconoom te beoefenen, als men een onuitputtelijke portemonnaie
zijn eigendom mag noemen. De uitgaven worden mij haast te
machtig. Alles zou eigenlijk vernieuwd moeten worden. Maar
enfin, ik zal nog niet klagen, daar ik aan den anderen kant toch
ook zoo ontzaglijk geniet. Ik kan u niet beschryven, hoe op
wekkend en poëtisch zoo'n wandeltocht door de bosschen is, die
nu met al hun herfsttinten pryken! Dat doe ik byna dagelyks
met don ouden Juno. De opperhoutvester, met wien ik kennis
heb gemaakt, heeft mij daartoe verlof gegeven. En hoe heerlijk,
als men dan onder zijn eigen dak terugkeert!
„Maar gij, prozaïschte van alle menschen, denkt hierbij waar
schijnlijk slechts aan hazen, reeën en patrijzen, en een stemming
li la Wilde Jager kent gij alleen van hooren zeggen!
„Ik moet beginnen met u te vertellen, dat ge wel gelijk hebt
gehad, toen gij mij met betrekking tot dien Wolf toeriept: „Hic
niger est!" Hoedt u voor dien man, Romeinen! 't is een
booswicht!" Misschien is dit wat te veel gezegd, maar in elk
geval maakt hij 't mij lastig. Zoo stuurde hy my gisteren een
kaartje voor een concert, met bijvoeging: „De plaatsen 3840
