Professor MULLENS
Amerika.
In den Gemeenteraad!
DE PRIESTER,
CHARLOTTE CORDAY,
komt met zijn somnambule op de kermis alhier.
Zevende Zomer-Concert,
Kermis te den Helder.
Schonwbnrgtënt aan het Centrum.
DE FMUUE FOURGHftMBftUtT.
MET PLEZIER!
Woensdag 7 Juli 1886,
Donderdag 8 Juli:
Zalm, Paling en
ng
Purmerender Metworst.
Café Parkzicht.
MUZIEK VOOR DEN DANS.
's Gravenhaagsclie Hypotheekbank
MUSIS SACRÜM. HELDER.
Buitengewone Voorstellingen.
AARDAPPELEN,
Burg op TenelMej. de Wei H. Gerssen.
GEBR. SNEL, Amsterdam.
PARK TI V O LI.
O. DE KIEVIET,
G0EDK0ÖPE BIBLIOTHEEK.
Geregelde en directe
wekelijksche Maildienst
Rotterdam
Amsterdam
Brandspuiten en Brandkastenfabriek,
J. VAN DER PLOEG, Grouw bij Leeuwarden.
M. Marmelstein. Kieuwstraat 393.
lichten van Coupon-Bladen,
- WAAROM -
Onderwater's Stijfsel
Vereenigde Rotterdamsche Tooneelisten.
Directie: XjO Gras en HnSpOlS.
OPENINGS-V 00RSTBLLIN6
MAANDAG 5 JULI 8 ure:
Blijspel in 5 bedrijven van MOSER.
Vertaald door SÖRANUS.
DINSDAG 6 JULI - 8 ure:
Beroemd Tooneelspel in 5 bedrijven
van EMILE AUGIER. Vertaling van P. L. COCHERET.
WOENSDAG 7 JULI 8 ure:
Blijspel in 5 bedrijven van OTTO GIRNDT
en G. VON MOSER. Vertaling van JAN C. DE VOS.
PRIJZEN: le Rang 1.25. 2e Rang 0.75.
3e Rang 0.60. 4e Rang 0.25.
Plaatsen te bespreken op de speeldagen 104 ure.
10 Abonnementskaarten I6 Rang f 10—
KERIVHSle HELDER.
Schouwburg VAN LIER.
Standplaats vóór TIVOLI.
Hollandsch Tooneelgezelschap,
Directie .A.. \7".A.INr LIER.,
van het Grand Théatre te Amsterdam.
TOT OPENING VAN HET TOONEEL:
Groot Drama in 7 tafereelen naar het Fransch „Le Prêtre.* j
de JnUtb ter Fraiiscbe moMe.
Oorspronkelijk geschiedkundig drama in 7 tafereelen, door
W. N. PEIJPERS.
De hoofdrollen zullen worden vervuld door de Dames:
WILHELM1NA ELLENBERGER. JEANNE DE GROOT, HUIJSERS-
ROSENVELDT, MARIA GRADER. en de HeerenVELTMAN,
POTHARST, BLAASER, HESSELINK en JURGENS.
Aanvang 8 nar.
leRang 1.25, 2eRang 75cts., 3eRang 50ets., 4«Rang25cts.
10 Abonnementskaarten f 10.—
Weder op de kermis alhier de bekende IDTTI "FC
VISSER, met gerookte PALING, ZALM
en PURMERENDER METWORST, alles puike kwaliteit,
tegen concurreerende prijzen. Door het druk debiet alle
dagen versche aanvoer.
Standplaats KANAALWEG, tegenover den heer KRIJNEN.
Onder aanbeveling,
D. VISSER, van Purmerende.
GEDURENDE DE KERMIS:
Bestellingen van Bier, enz. worden aan huis bezorgd.
T1 ns t aoo K- LANGEVELD.
Texel, 28 Juni 1886.
T I V O L. I.
Zondag a. s.: BAL.
voor Nederland.
De bank verstrekt gelden ter leen onder eerste
hypothecair verband en biedt voor het beleggen van
gelden gelegenheid aan door uitgifte van pandbrieven.
Informatiën en prospectussen zijn te bekomen bij den
Agent voor Helder en omstreken:
A. J. DE JONGH, te Helder.
ZONDAG 4 JULI en vervolgens lederen avond
gedurende de kermis:
Grand Spektakel Concert varié,
door het gunstig bekende
Internationale Variété-,
Specialiteiten- en Operetten- Geselschap,
Directeur HUBERTUS KIEVITS, te Rotterdam.
Entrée 49 cents. Aanvang ten 8£ nre.
Zie groote en kleine biljetten.
MARINE.
De Schout-bij-Nacht, Directeur en Commandant der
Marine te Willemsoord, zal, onder nadere goedkeuring van
den Minister van Marine, op Dinsdag den 13 Juli 1886,
des voormiddags ten elf ure, bij inschrijving aanbesteden,
de levering van:
ten behoeve van bet Hospitaal der Marine te Willemsoord,
van af den dag dat de goedkeuring der inschrijving ter
kennis van den aannemer zal worden gebracht, tot ultimo
December 1886.
De inschrijvingen op gezegelde biljetten, bevattende den
aannemingsprijs in cijfers en letters per 50 Kilogrammen,
en de namen en woonplaatsen van aannemer en borgen,
zonder doorhalingen en bijconditiën, door den inschrijver
onderteekend, zullen vóór of op den dag der aanbesteding,
en vóór het bepaalde uur, bij de Directie der Marine te
Willemsoord moeten bezorgd zijn.
Gedurende bovengemeld tijdvak wordt het verbruik
geraamd op ongeveer 17000 Kilogrammen.
De voorwaarden van aanbesteding liggen van heden tot
aan den dag der aanbesteding, gedurende de werkdagen
op de gewone kantooruren, ter lezing en inzage bij de
Directie voornoemd.
Willemsoord, 30 Juni 1886.
De Schout-bij-Nacht,
Directeur en Commandant der Marine,
J. B. A. DE J. DE JONG.
AFLEVERING VERFG0E0EREN ALTIJD 14 DAGEN.
STOOMKUNSTVERVERIJ,
DRUKKERIJ,
CHEMISCHE WASSCHERIJ.
WINKEL C". APELDOORN
's Maandags morgens
geregelde verzending van goederen.
AFLEVERING WASCHGOEDEREN K0RTEREN TIJD.
THEE
van
Verkrijgbaar te Helder bij J. J. MOL, Banketbakkei
W. J. DRIESSEN, Weststraat 12; C. JONKER, Kanaal-
weg 57; te Scbagen bij K. VERHEUS, Banketbakker,Loet.
Probeer s. v. p. de SOUCHON-THEE
N°. 3, a f 1.25 per kilo.
te geven door het
Stafmuziekkorps der Kon. Ned. Marine,
onder directie van den Kapelmeester J. KONING,
op Zondag 4 Juli 1886.
Aanvang 's avonds te £3 uur.
(Bij minder zachte weêrsgesteldheid te 2| uur namiddag.)
Programma: 1. Hochzeitsmarsch a. d. unvollendeten
Oper: Loreley, F. Mendelssohn Bartboldy. 2. Ouverture:
Raymond ou le secret de la Reine, Ambroise Thomas.
3. a. Aria de 1'opéra: LaPoupéede Nurembourg, A. Adam;
b. Gavotte Stéphanie, Czibulka. 4. Walzer a. d. Operette
Das Spitzentuch der Königin, Job. Strauss. 5. Ouverture:
Die tchöne Galathé, Franz von Suppé. 6. Eine Concert-
reise, Grosses Potpourri, Conradi. 7. Le Réveil du Lion,
Caprice Héroïqve, A. de Kontski.
Voor niet-leden is de entreeprijs:
HEERENf 0.49.
DAMES en Kiuderen, ieder. 0.25.
Makelaar te Wieringerwaard,
belast zich met bet koopen en verkoopen van onroerend
en roerend goed en effecten, met de bezorging van geld
op hypotheek en onderhandsche obligatie.
PR IJ SPER DEEL,
fraai gedrukt op getint papier, met duidelijke letter
60 cents.
De iüïoM rail ieder deel is gelijk aan dien ran een gr. 8*.
Mdeel, miidennrijs f 3.—.
Alzoo f3.— voor 60 cents.
Deel I en II. CLARKE, Voor het leven, buiten de
beschaafde wereld. Een roman uit Austr^ië.
Deel IIV. MOORE, De vrouw van den Goinediant.
Deel VI. RIDER HAGGARD, De diamantmijnen
van koning Salomo.
Bij alle soliede Boekhandelaren verkrijgbaar.
Sneek, H. Pl'TTERSEN Tz.. Uitgever.
N ederlandsch-Amerikaansche
Stoomvaart-Maatschappij.
tusschen
<D
09
J
c
O)
3
c-
9
eo
"E
Sc
tdj
C
<u
-O
.9
g '-3
O
I
1
O)
-s
cd
x 2- *-
1*
EENIGE LIJN
van
NEDERLAND naar
AMERIKA.
Directe aansluiting naar
Kortste verbinding met AUSTRALIË. CHINA en JAPAN.
Alle inlichtingen geheel kosteloos bij (1e Nederl.-Amerik.
Stoomvaart-Maatschappij te Rotterdam, haar Passage-bureau
Geldersche Kade 30 te Amsterdam, bij A. DROS Azn. te
Cocksdorp, bij J. H. HAGEMANN te Barsingerborn, en
bij bare overige Agenten.
a 5 g
Zuig- en Pers-Brandspuiten, nieuwste constructie,
altijd toegankelijke kleppen, zeer lage prijzen.
Supra kwaliteit Zuig- en Persslangen, waarvan monsters
en prijscourant franco worden toegezonden.
In- en Verkoop van Effecten,
verwisselen van diverse Coupons,
sluiting ran Prolougatiên en Beleeningen,
CONVERISIE ZEGELING
nazien van Uitlotingen,
gebruikt gij Buitenlandsch fabrikaat?
Neemt
en gij steunt eene Nederlandache In*
dustne en Nederlandsohen arbeid!
Deze Stijfsel overtreft alle andere soorten in helderheid,
glans, zuiverheid en goedkoopte.
Agent: J. W. DUNNEWOL D.
Verkrijgbaar te Helder bij den Winkelier H. BUSSELMAN.
,z -/ Westterschelling J. DOEKSEN.
Van eenen ooggetuige is afkomstig het volgende „verslag van
het gebeurde op 19 en 20 Mei 11. nabij het land Tjiomas, adsistent-
residentie Buitenzorg:"
Woensdag 19 Mei werd bij het koffie-etablisseraent Gadok
niet ver gelegen van de grens van het land Tjampea door
den landeigenaar van Tjiomas een feest gegeven voor de boedjangs
(vaste werklieden), terwijl zulk een feest eenige dagen te voren
had plaats gehad voor de boedjangs van het andere koffie-etablis-
sement Soekamantrie. De adsistent-demang, hierin gekend, had
een politie-diénaar gezonden voor het handhaven van de orde.
Ongeveer te 9£ ure, toen de feestvierenden, alvorens met de
volksspelen te beginnen, zich aan het maal wilden zetten, kwamen
van Tjampea twee benden, van ongeveer 20 man elk, allen met
witte doeken om het hoofd. Een er van droeg eene vlag. Onder
de benden bevonden zich eenige opgezetenen van Tjiomas, de
meesten echter waren vreemdelingen.
Bij de feestvierenden aangekomen, trokken zij hunne klewangs
en vielen als razenden, onder het roepen van „heilige oorlog,"
op de niets kwaads vermoedende menigte, waarvan zij een viertal
afmaakten en eenigen wondden. Dezen en de overigen sloegen
onmiddellijk op de vlucht.
Vooral op de hoofden van de boedjangs hadden de oproermakers
het gemunt, waarvan enkelen door hen nog vervolgd worden,
waarna zy, volgens veler mededeeling, zich op het verlaten koffie-
etabliasement Gadok terugtrokken en aldaar eene afwachtende
houding aannamen.
Het bericht van dezen moord, door de vluchtenden verspreid
en vergroot, veroorzaakte zooveel schrik en ontsteltenis, dat vele
bewoners van de omliggende kampongs met vrouw en kinderen
op de vlucht gingen. Ook de boedjangs en heerendienstplichtigen
staakten het werk en zochten een veilig heenkomen.
De administrateur van het thee-etablissement jhr. J. W. E.
De Sturler Jr. spoedde zich op dit bericht te paard naar den
adsi9tent-residcnt van Buitenzorg, Coenen, deze zond eenige
politiedienaren vooruit en volgde later zelf met den demang en
eenige andere hoofden.
Bij het etablissement Gadok aangekomen, kwamen de oproer
makers onverwachts te voorschyn, en vielen de politiedienaren
aan, die zich door de vlucht wisten te bergen.
De vlucht van den adsistent-resident met het geheele politie
personeel bracht een ontzaglijken schrik teweeg over het geheele
land, en ieder vluchtte, die' dicht genoeg bij den grooten weg
woonde; het aanzien en de bljgeloovige vrees voor de fanatieke
bende won daardoor enorm, en verklaarbaar is het dat van deze
ontsteltenis eenige heethoofden' partij hebben getrokken om velen
te bewegen met hen gemcene zaak te maken en zich bij de bende
aan te sluiten. Die niet goedschiks wilde, werd met den dood
bedreigd, terwijl met veel ophef werd gewezen op de gepleegde
moorden en op de vlucht van de politie. Tevens werd daarby
gezegd, dat de soldaten alle inwoners van Tjiomas kwamen ver
moorden en dat er nu aanvoerders waren voor den „heiligen
oorlog," zoodat het beste was met vrouw en kinderen naar
het gebergte te vluchten, alwaar de „radja" en „toean allah,"
die uit den hemel was gedaald, alles voor hen in gereedheid had
gebracht.
Des avonds gaf de administrateur van het land Tjiomas, de
heer Sol, den adsistent-resident in overweging, de troepen den
volgenden morgen in karretjes tot ongeveer het etablissement
Gadok, p. m. 8 palen van het landhuis te Tjiomas verwyderd,
te doen vervoeren.
Den volgenden morgen trokken de resident van Batavia, de
adsistent-resident Coenen met een peloton infanterie, 40 man
onder een luitenant, naar het gebergte, terwyl zich hierby aan
sloten de luitenant-adjudant Willink Ketjen, de heeren Sol, A. L.
en J. W. E. De Sturler Jr., Yan Vlaanderen (geëmployeerde
op het land) en de Buitenzorgsche politie.
Eenigen der personen, door den landeigenaar ter verkenning
voor uitgezonden, verklaarden, dat de oproerlingen zich bevonden
nabij het etablissement Gadok; anderen wezen reeds aan dat
zij zich op Tjampea in het gebergte ophieldenallen schatten
hun aantal op ongeveer 500 man, ongerekend de vrouwen en
kinderen.
Op het feestterrein te Gadok werden eenige lyken govonden,
en van deze plaats, nabij de grens van Tjampea gelegen, werden
op dezelfde hoogte enkele menschen in het Tjampeasche gezien,
en hooger in het gebergte, op een afstand van pl. m. 1600 pas,
een troep van naar schatting 500 man, die zich amphitheaters-
gewijze op een heuvel hadden geschaard en door luid gejoel en
geschreeuw van hunne aanwezigheid blijk gaven. Enkelen stonden
te „tandakken," terwijl in hun midden eene vlag rood-wit-groen
zichtbaar was. Aan den voet van den heuvel was nog eene vlag
geel-zwart zichtbaar.
Het feestterrein, alwaar de militairen stonden, vormt als het
ware eene kom, met een meertje in het midden, terwijl zuid
waarts het terrein oploopt, en een uitlooper van den Salak vormt.
Langs de westzijde van dien uitlooper bevindt zich een diep
ravijn, de bedding vormende van de rivier Tjilideung, de grens
scheiding der landen Tjiomas en Tjampea. Op den uitlooper van
den Salak aan de overzijde van het ravijn bevonden zich de
dweepzieke oproerlingen.
Aangezien niemand bekend was met den weg op Tjampea en
de heuvel zoo steil was dat eene beklimming uiterst bezwaarlyk
moest zyn en de soldaten aan groote verliezen moest blootstellen,
werd na eene verkenning besloten, langs de oostzijde van het
ravijn voort te rukken om de oproerige menigte zooveel mogelijk
te naderen.
Dit gelukte volkomen, ofschoon uiterst moeilyk, omdat een pad
moest worden geaband door verlaten, met hoog gras begroeide
koffietuinen.
Te 12 uren ongeveer bevonden de militairen zich op circa 600
pas van de bende, op eeu punt van waar de door deze bezette
heuvel geheel onder vuur kon worden genomen.
Een groot gedeelte der medegegane politie-dienarcn gingen
op de vlucht, omdat zij vreesden dat onze macht niet voldoende
zoude zijn.
Het geschreeuw van de oproerlingen was voortdurend heviger
geworden, terwijl zij stonden te springen en met klewangs en
witte doeken tc zwaaien.
Op de sommatie om zich over te geven, werd door een algemeen
gejoel geantwoord.
De resident gaf daarom aan den commandant van het peloton
bevel tot vuren.
Do eerste salvo's hadden schijnbaar geene uitwerking, later
werd evenwel verklaard dat toen reeds een aantal gewond werden
by de volgende salvo's vielen echter velen doodelyk gewond neder,
waarop de menigte uit elkander stoof en op de vlucht sloeg; een
tiental zoogenaamde voorvechters ongeveer hielden nog stand en
werden door nog enkele schoten van scherpschutters en een salvo
neergelegd.
Nu werd verder zuidwaarts getrokken, totdat tegenover do
stelling van de oproerlingen in het ravijn kon worden afgedaald
en de rivier overgetrokken. Aan de overzijde werd een verlaten
bamboe-huisje aangetroffen aan den voet van den heuvel on in
brand gestoken.
In dat huisje heeft volgens veler verklaringen een godsdienst
leraar („goeroe") een tijdlang reeds gewoond, die dagelijks door
vele inlanders van allerlei -levensmiddelen werd voorzien.
Bij het bestijgen van den heuvel werd nog een man neerge
schoten, die met de klewang in de hand do troepen te gemoet
ging-
Op de helling werden gevonden 33 lijken en 19 gewonden;
een deel daarvan werden als opgezetenen van het land Tjiomas
herkend, de overigen waren, met uitzondering van een paar, ver
moedelijk van Tjampea afkomstig.
Als tegenhanger van hetgeen door ons aan het Alg. Dbl. v.
N.-I. en aan andere bronnen omtrent den toestand op het land
Tjiomas is ontleend, laten wij, om der onpartijdigheid wil, hier
in hoofdzaak volgen het oordeel van den Javabode over het ge
beurde op 19 en 20 Mei.
„Volgens onze informatiën was er ditmaal geen sprake van
eene fanatieke uitbarsting van door godsdiensthaat opgezweepte
gemoederen. Integendeel. Want anders ware er niet e'én hadji
vermoord.
„Ontevredenheid der bevolking over sommige handelingen van
den landheer te hunnen opzichte, is dc aanleidende oorzaak ge
weest. Wij willen hiermede niet beweren dat de landheer van
Tjiomas meer van de opgezetenen gevorderd heeft dan hy heeft
mogen doen, wy gelooven zelfs gaarne dat hij, ofschoon door de
klagers het tegendeel wordt beweerd, niets heeft gedaan of ge-
eischt dan wat rechtmatig was. Doch er zijn verschillende wijzen
om het rechtmatig toekomende in te vorderen, en volgens onze
informaties zijn door twee der onder-administrateurs de duimschroe
ven wat al te sterk aangezet.
„De gevolgen daarvan konden niet uitblijven.
„Elke godsdienstleer brengt geestdrijvers ter wereld, zoo ook
hier. Ook deze draalden niet van den toestand gebruik te maken
om te trachten hunne denkbeelden te verwezenlijken, en toen de
bevolking, door den dood van Apan afgeschrikt, niet dadelyk
met hen meê wilde gaan, haalden zij hulp uit het Soekaboemische.
Natuurlijk waren die helpers voor heele maatregelen en er werd
dan ook tot niet meer of minder besloten, dan om de Europeanen,
die op het land aanwezig waren, uit tc moorden.
„Hoe dio berekening der belhamels faalde, en wat cr verder
is geschied, hebben wy beschreven en behoeven er dus niet
verder op terug te komen. Ook omtrent de wijze, waarop de
onlusten zijn gedempt, hebben wij onze meening laten doorsche
meren en te kennen gegeven, dat er daarbij veel te veel en on
schuldig bloed is gestort, dat er tactloos bij te werk is gegaan,
en dat met wat meer kalmte en wat minder haast even goed het
doel zou zyn bereikt.
„En dan zou er minder ontevredenheid zyn gezaaid. Want
het eenige, dat de bevolking in deze verregaand gewelddadige
onderdrukking van eene samenscholing zonder eenige politieke
beteekenis kan zien, is, dat de regeering den landheer steunt,
zonder naar de gegrondheid der grieven onderzoek te doen.
Daaruit moet wraak en haat ontstaan."(N. Rott. Crt.)
Snelpersdruk van A. A. Bakker Cz., Nieuwediep.
