HELDERSCHE
NIEUWEDIEPER COURANT.
en Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
1886. N°, 99.
Jaargang 44.
Woensdag 18 Augustus.
„Wij huldigen
het goede."
Verschijnt Dinsdag, Donderdag en Zaterdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal0.90.
franco per post 1.20.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
BUREAU: MOLENPLEIN.
Prijs der Advertentien: Van 14 regels 60 cents, elke
regel meer 15 cents. Groote letters naar plaatsrnimte.
Voor winkeliers bij abonnement belangrijk lager.
De vertrekdagen der mails naar Oost-lndië gedurende de maand
Augustus zijn als volgt
20 Augustus Engelsclie mail (over Brindisi).
21 Augustus Hollandsche mail (uit Amsterdam).
21 Augustus Hollandsche mail (over Marseille).
28 Augustus Fransche mail (over Napels).
31 Augustus Hollandsche mail (over Marseille).
Laatste buslichtingen aan het Postkantoor te Amsterdam:
Ned. mail (uit Amsterdam) brieven 8 u. 's morgensdrukwerken
den vorigen avond 8.45.
Ned. mail (over MarseiUe) brieven 4.30 u. 's avonds; druk
werken 2 u. 's avonds.
Fransche mail, brieven 4.30 u. 's avonds; drukwerken 2 u. 's av.
Fransche mail (Napels) brieven 11 nur 's morgens; drukwerk
10 u. 's morgens.
Engelsche mail, brieven 11 u. 's morg.drukwerken 10 u. 's morg.
Ojn van de aansluiting te Brindisi zeker te zijn, is het raad-
zaar daags te voren, op hetzelfde uur, van de voorloopige ver
zen mgg gebruik te maken.
Binnen 1 and.,
F ^buitenlander merkt het volgende op, naar aanleiding
dei" angs te Amsterdam plaats gehad hebbende onge-
re ibberf'en:
naar (i£^°^an(^ers» hebt geleed te gehoorzamen.
D erger ik mij over de houding van het publiek
te;Tjnover de politie. In plaats dat ieder fatsoenlijk man
het tot zijn plicht rekent de agenten te steunen, werkt
men hen op kinderachtige wijze tegen. Ge kunt nog niet
eens „en queue" staan. Als het Zondags aan het station
druk is en men achter elka&r moet gaan staan, om één
voor één te worden geholpen, wordt er gedrongen en
trachten nog steeds de laatst aangekomenen tusschen de
wachtenden in te schuiven.
„Indien ge wilt zien hoe een volk, dat het onderscheid
begrijpt tusschen „vrijheid" en „tuchteloosheid," zich gedraagt,
kom dan eens in Londen. Daar wordt de politie-agent,
die een lastigen kerel moet inrekenen, gesteund door een
ieder; daar is het voldoende, dat de dienaar van Hermandad
de hand in de hoogte heft, om honderden rijtuigen als bij
14)
int a. isr
Door GOLO HAIHUND.
De opgewondenheid, waarmede zy zijne mededeeling had aan
gehoord, week ten laatste voor eene volkomen verstijvingzonder
een teeken van tegenweer zat zy daar, en haar zwygen beang
stigde hem des te meer, dewyl de duisternis hem verhinderde,
op haar gelaat te lezen. Hy belde en liet licht brengen, en zonder
het stilzwijgen te verbreken liep hij met vlugge schreden door
het vertrek. Het schijnsel der lamp viel op .Nana's doodsbleek
gelaat, het verlichtte de stomme smart, die daarop geschreven
stond.
„Ge hebt het gewild," zeide hij om zich te verontschuldigen.
Zij knikte en reikte hem de hand. „Wie verhaalde het u,"
zeide zij zacht.
„O, zulke dingen zijn meestal openbare geheimen; iedereen
spreekt er over," antwoorde hij. „Ik weet niet meer, wie het
mij zeide, maar ik weet, dat mijne eigene oogen mij er van over
tuigden."
Zij richtte zich met buitengewone inspanning uit hare diepe
verslagenheid op, en hij, hare stomme vraag verstaande, vervolgde
„Gisteren avond vond ik op mync wandeling in B... een medaillon
met donker haar, een ding zonder bijzondere kunst- of gouds
waarde. Eenige uren later werd er rondgeroepen dat er een
medaillon verloren was, en ik besloot daaruit dat het voor de
bezitster veel waarde moest hebben. Toen ik het bij dc politie
wilde bezorgen vernam ik dat fraulein Mühlen het verloren had
en de gelegenheid om met de beroemde artiste kennis te maken
was om vele redenen mij bijzonder aangenaam. Ik meldde mij als
den gelukkigen vinder aan. Ik werd in de receptiekamer gebracht,
waar zij mij eenige oogenblikken liet wachten vóórdat zij uit het
aangrenzend vertrek te voorschijn trad. Eenige sieraden lagen op
de tafel waarbij ik toevallig stond, en mijn oog viel ook op een
ryken armband, met het welgelykend portret van uw man."
Een kort lachen kwam over Nana's lippen, en hare oogen
vielen vluchtig op haren schoonen, vollen arm, waaraan een
dergelijk sieraad glinsterde. De blik van haar neef was den
hare gevolgd. „Een pendant er van," zeide hij spottend, „hy
heeft dos zijne attenties tusschen u en de actrice nog al onpartijdig
verdeeld.
Zy hoorde den hoon aan. „Verder," zeide zij slechts, terwyl
hare bevende vingers bezig waren met het sieraad los te maken.
„Nu, de aardige, kleine heks, die mij verrastte, toen ik even
het portret in de hand nam, vond hierin, nadat zij my begroet
en bedankt had, een geschikt aanknoopingspunt voor een gesprek.
Zy vroeg mij of ik de gelijkenis niet treffend vond en verhaalde
mij dat hy in Italië was. Zy wierp nauwelijks een sluier over
hare betrekking tot Oswald, zij behandelde dit als iets geheel
geoorloofds. Mijne losse opmerking dat Oswald gehuwd was,
hoorde zij zoo zorgeloos mogelyk aan. „Ik weet," zeide zij lachend,
„dat zy een soort van Xantippe moet zijn, en ach, hy is geen
Socrates, de arme baron. Men moet reeds daarom een weinig
inschikkelijk jegens hem zijn en hem wat vergeven." Ik vroeg
haar, of' zy zulk eene lange afwezigheid goedvond. „Waarom
niet," antwoordde zij opgewonden, „eene afwisseling is genot,
waaraan zouden wij dan ook anders een maaislat voor de kracht
en de bestendigheid onzer gemoedsaandoeningen ontleenen? Voor
het overige ben ik van plan om aan mijne vrienden want ik
reken ook den ouden baron daartoe een kleine verrassing te
bereiden. Ik weet, dat zy overeenkomstig hun oorspronkelijk
plan den laatsten tyd van hunne afwezigheid te Parijs doorbrengen,
en daar met drie weken myn verlol begint, en ik als artiste een
groot verlangen naar Parys heb, zal ik daar de afleiding en het
tooverslag te doen stilstaan. Niemand, die er aan denkt
zich daartegen te verzetten; men begrijpt, dat orde nood
zakelijk is en onderwerpt zich zonder mopperen aan bepa
lingen, die in 't belang van het algemeen zijn gemaakt."
In een tweede artikel over de onlusten te Amsterdam
vestigt de Werkmansbode de aandacht op de omstandigheid
dat de lage standen veel meer in contact komen met de
politie, waardoor meer aanleiding bestaat voor ontevreden
heid, dan bij de hooge of de burgerklassen.
Dat de ontevredenheid te Amsterdam bestaat, valt niet
te ontkennen. Langer kan men twisten over de vraag,
waar de oorzaken zijn te zoeken van de toestanden, die
tot die ontevredenheid aanleiding geven.
„Wat ons aangaat zegt het blad al beweren we
dat de wetgever veel te veel en veel te lang heeft verzuimd,
daarom geven we nog volstrekt niet toe aan hen, die de
onvolkomen wetgeving als de eenige oorzaak dier toestanden
beschouwen, en evenmin gelooven we, dat bij spoedig herstel
van het verzuim, alle reden tot ontevredenheid zal zijn
opgeheven. Naar onze stellige meening zal de wetgever,
hoe belangrijk groot zijn invloed ook zijn kan, nimmer alles
kunnen beheersclien. Maar dit is de meening van het
volk niet. Voor zoover het Onbekend is met de wording
der wetten, geeft het de schuld van zooveel dat onvoldoende
en onvolkomen is, aan den Koning, den burgemeester en
de politie, en voor zoover het wel weet hoe de wetgeving
tot stand komt, geeft het de schuld aan de wetgevende
macht en aan hen die haar benoemt, dat zijn de kiezers.
Maar in het algemeen let het volk niet genoeg op de
invloeden die bij de wetgevende macht in het spel zijn.
Het denkt altijd en alleen aan willekeur en onderdrukking
bij hen, die het voorrecht hebben tot de samenstelling dei-
wetten mede te werken. Zulk deuken is zeker niet geheel
juist, maar wel verklaarbaar; daarom is bet niet zoo kwalijk
te nemen dat het zich, soms zelfs met geweld, krachtdadig
verzet tegen de toepassing van wetten, waar het beteekenis
noch strekking kent en waarvan het den indruk heeft, dat
zij uitgevaardigd zijn om het gezag van de grooten der
genot zoeken, waaraan ik na een seizoen als dit jaar, waarin
men waarlijk al te veel van mij gevergd heeft, zeer veel behoefte
heb."
„Daar ziet gy haar geteekend met hare eigen woorden, Nana,"
zeide hij. „Denk u daarbij eene jeugdige, frissche vrouw, vol
van bekoorlijke levendigheid en gelukkige gerustheid, vol aller
liefste koketterie, die in het geheel niet verstoken is van een
zekere goedaardigheid, en haar beeld is volkomen I"
„Het is verlokkend," zuchtte de jonge vrouw nauwelijks hoor
baar, terwijl zij het bleeke gelaat met de handen bedekte en dan
in de kussens der sofa verborg.
Eenige oogenblikken rust vergunde Siegmund haar, dan drong
zijn ongeduld, om haar tot een besluit aan te sporen. „Wat wilt
ge doen, Nana?" vroeg hij deelnemend.
Zij lachte door hare tranen heen. „Hem nog meer liefhebben,"
zeide zy.
„Waanzinnige! Ga dan uw gang," riep hij uit. „Lig in het
8tof voor den booswicht, die als een dief u trouw en geloof ontnam,
en versmaad den man, die u pijn moest doen, toen hij de puin-
hoopen van uw geluk trachtte te behouden."
„Ik ben niet boos op hem!" riep zy met warmte, „of zyn
doel tot welslagen komt of niet. Ik zou onuitsprekelijk ongelukkig
zijn, Siegmund, als dit uur mij van alles beroofde, waarin het
menschenhart zyn troost vindt, als mij ooit twijfel bekroop, of
gij het ook goed gemeend had met uwe waarschuwing."
„Mijne vriendschap zal u nooit tot zulk een wantrouwen
aanleiding geven," antwoordde hij tamelijk openhartig. „Klop
aan hare deur wanneer ge wilt, omringd van glans en geluk,
of in nood en verlatenheid, steeds zult gij hetzelfde zien."
„Siegmund, ik herinner u misschien aan deze woorden," riep
de jonge vrouw, als door een plotseling voorgevoel aangegrepen,
„pas op dat gij dan zeker zijt van uzelf."
Toen stond zij op, trachtte met haren zakdoek de sporen van
tranen uit hare oogen te wisschen en gelastte, dat er verfrisschingen
voor haren gast gebracht zouden worden. Zij maakte meer drukte dan
noodig was, vergat geene plichten der gastvrouw, blijkbaar wilde
zij aan de gesprekken en gedachten eene andere richting geven
en een verder onderhoud met Siegmund voorkomen. Maar het
gesprek was gedwongen en afgebroken; Nana's bleeke wangen
en bevende lippen verrieden te duidelijk hoe er een voortdurende
strijd in haar gemoed was: de gast tegenover haar verborg de
zedelijke nederlaag, die hij geleden had, onder een ernstig, mede
lijdend stilzwygen. De vragen en opmerkingen, die nog genit
werden, golden de familie in het algemeen. Nana zelf gaf het
teeken tot een ongewoon vroeg opstaan, zonder daarbij naar
eenige verontschuldiging te zoeken. Hare gemoedsstemming was
aanleiding genoeg naar de eenzaamheid te verlangen en hare
tranen den vryen loop te kunnen laten.
Siegmund was den volgenden morgen al vóór dag en dauw
reisvaardig, de tijd drong en hy was blijde, dat hij niet weder
op een punt behoelde terug te komen, dat niet dien afloop had
gehad, dien hij gewenscht en verwacht had. De sterke paarden
brachten hem spoedig verder; het ging langs de velden van Eltach
het was toch eene uitgebreide bezitting. Hy dacht aan het sierlijke,
vriendelijke heerenhuis, de bevallige vrouw die daarin vertoetde
en de mismoedigheid vertoonde zich duidelijk op zijn trotsch
voorhoofd. Het was eene mislukte speculatie, niets meer en niets
minder, en een goed koopman als Siegmund verliest daarom zijn
verstand niet.
Nana was minder kalm; de slapelooze nacht had slechts
'gediend, haar lichamelijk nog meer neêr te drukken, zonder haar
geest op te richten. Evenals het door wind bewogen water
troebel en wild is, zoo golfde het ook steeds in haar gemoed.
Twyfel en smarten waren door Siegmunds woorden opgewekt,
aarde over de kleinen te handhaven en den eersten een
gemakkelijk en genotvol bestaan te verzekeren, ten koste
van de laatsten.
„Geef daarom het volk een stembiljet en leer ze het
gebruiken, en waarschijnlijk leeren zij liet elkander wel.
Door hun het recht te geven, mede te werken tot de keuze
van den Gemeenteraad en de Staten-Generaal, zullen zij
zich op de hoogte stellen van de beteekenis en den invloed
dier beide machten in de gemeente- en rijkswetgeving,
terwijl het bewustzijn, tot haar samenstelling te hebben
medegewerkt of liet recht tot die medewerking te bezitten,
alle beweren van onderdrukking den pas afsnijdt, den geest
van verzet tempert en tot gehoorzaamheid aanmoedigt aan
de wetten tot wier totstandkoming zij indirect hebben mede
gewerkt. Het volk zal dan gaan inzien, dat dikwijls geheel
andere invloeden als onderdrukking en willekeur de toe
standen, waaronder het zucht, beheerschen en, hoewel nóg
steeds, maar dan toch allicht minder dan thans, ontevreden,
zal het zich nederleggen bij het maken van een goed en
telkens beter gebruik van zijn wettelijk wapen, het stem
biljet, en zich daarin met anderen oefenen.
„Geef aan „de woeste oproermakers" maar een stembiljet.
Er is geen beter middel om hun vuurwapenen en straat-
steenen uit de handen te slaan. Met een biljet kunnen zij
kwetsen noch doodenhoogstens kunnen zij complot maken,
gelijk de tegenwoordige kiezers trouwens eveneens doen.
Maar dat kunnen zij niet op woesten wijze doen, niet met
straatsteenen, enz., maar door bespreking, en gemeenschappelijk
overleg, dat uit den aard der zaak kalm en tot nadenken
stemt.
„Het oproer betreuren wij in elk geval afgescheiden
nog van het medelijden dat wij voor de slachtoffers en hun
familie koesteren en vooral, omdat bladen als het
Haagsche Dagblad, er zulke welkome munt uit kunnen
slaan voor hun bevooroordeelde en domme lezers maar ook
omdat wij gelooven dat het niets dan kwaad heeft gedaan.
Maar, aldus besluit het blad, voor het overige achten wij
het oproer een der beste motieven voor de wenschelijkheid,
booze besluiten, avontuurlijke plannen vormde zij in dezen schrik-
kelijken nacht, maar met den dag vervlogen zij als nevelen, en
Nana stond in stomme, radelooze vertwijfeling voor haar ver
nietigd geluk. Dit eene stond vast, noch verwijten, noch smeek
gebeden zouden de weg zijn, om Oswalds hart weder te winnen.
Zooveel ervaring had Nana, dat schaamte over eene groote schuld
bij zelfverwijt, in plaats van berouw, heel licht eene zekere
bitterheid tegen dengenen veroorzaakt, voor wien wij als over
treder en verootmoedigde staan. Eene vrijwillige bekentenis, die
wy doen in den drang om een zich van schuld bewust hart te
verlichten is geheel wat anders dan rede, die geschiedt met den
wensch om voor onze bekeering een waarborg te geven.
Geen van beiden was bij Oswald het gevalhij had zijne schuld,
hoe zwaar of licht zij ook zyn mocht, voor zijne vrouw verborgen,
hij had nog altijd in zijn trots zich boven haar verheven en zijn
val, dat gevoelde zij instinctmatig, zou hem niet alleen veroot
moedigd, maar ook verbitterd hebben.
Hoe ontbrak heden aan hare wilde smart het bezonnen,
verstandige woord van tante Barbara! Het was zoo moeilyk,
zoo gewaagd een besluit te nemen, die aan het leven misschien
een geheel andere richting gafslechts de noodzakelijkheid, die
ook de zwakken sterk maakt, deed Nana handelen.
Tegen den middag reed de wagen voor de tweede maal naar
de stad, ditmaal zat mevrouw van Eltach daarin, diep in haar
mantel gehuld, en een dichte sluier voor het bleeke, betraande
gelaat. Van uit het logement, waar zy eene kamer bestelde,
ging zij te voet de stad in. Den eersten, dien zij tegen kwam,
vroeg zij naar de woning van Fraulein Mühlen, stond een kwar
tier later op de stoep van haar huis, en trok met bevende hand
aan de bel. Bijna was zij teruggekeerd toen het geluid der bel
luide weerklonk door den lioogen gang en het beslissende oogenblik
naderbij brachthaar ontzonk de moed, haar ontbraken de woorden,
zoodat zy nauwelijks kracht vond om de vraag te fluisteren of
Fraulein Mühlen te huis was. De dienstmaagd, die aan de deur
gekomen was, bevestigde dit tamelijk scherphaar overmoed nam
toe toen zij de schuchtere vrouw voor zich zag, alleen de kostbare
mantel, dien zij droeg, vervulde haar met eenigen eerbied.
„Wilt ge Fraulein uit naam van een onbekende om een onder
houd vragen," sprak Nana haastig, terwijl zij het meisje een
geldstuk in de hand stopte, „ik zal haar zelf mijn naam noemen."
Vergeefs zocht het meisje met hare nieuwsgierige oogen door
den kanten sluier heen te dringen, die haar het gelaat der dame
verborg. Op deze wijze waren wel mannen gewoon haar naar
Fraulein te vragen, maar eene vrouw? Intusschen was het
toch het rechte middel geweest, om haar spraakzamer en handel
baarder te maken, want na eenige oogenblikken verscheen zij
weder met de boodschap, dat Fraulein mevrouw zou verwachten.
Met wankelende schreden volgde Nana haar die haar voorging,
nauwelijks droegen de bevende knieën haar.
Zij gevoelde hoe donker het voor hare oogen werd, zij zag
niets om zich heen, dan slechts zwak de omtrekken eener vrouwe
lijke gestalte, die in het midden van het vertrek stond en bevallig
voor de binnentredende zich boog.
Toen de dienstmaagd de kamer verlaten en de deur weder
achter zich gesloten had, deed Nana den sluier af, en sprakeloos
en vorschend stonden de beide vrouwen tegenover elkaar. Nana
moest verreweg in schoonheid onderdoen; haar bleek, beweend
gelaat, de diepe, blauwe kringen, die iu den slapeloos doorge
brachten nacht om haar schoone oogen waren gekomen, die
Oswald zoo dikwijls in gelukkige uren zijn sterren genoemd had,
al het verdriet, dat over de teedere gestalte zich verspreid had
en haar neérboog, dat alles maakte haar zoo bleek naast de
stralende, levenslustige gestalte der actrice. (Vervolg op pag. 4.)
