100 kil°-
Marine en Leger.
Zr. Ms. schroefsloomscliip 1ste kl. „Koningin
Emma der Nederlanden" is hedenmorgen uit de
haven alhier naar de reede gestoomd.
In strijd met het. voornemen, wordt bij de Directie
der Marine te Hëllevoétsiuis dit jaar Zr. Ms ra ra
schip „Buffel" niet in dienst gesteld, aangezien
het niet op den bepaalden tijd gereed kan zijn.
De indienststelling van den rammonitor 2de kl.
„Panter", ter vervanging van den rammonitor 1ste
kl. „Matador", zal plaats hebben op 1 Juli a. s.
De adelborsten van het Koninklijk Instituut, die
met de te Amsterdam aangekomen instructiekorvet
„Urania" oefeningstochten maken, bezichtigden
jl. Dinsdag de verschillende schepen en werkplaatsen
op 's Rijkswerf aldaar.
Zr. Ms. stoomkanonneerboot „Sperwer", comman
dant de luit. ter zee 1ste kl. P. Heijning, die 17
Mei jl. te Hellevoetsluis in dienst werd gesteld om
in 'het Zuiderfrontier te manoeuvreeren, heeft hare
oefeningen op het Haringvliet aangevangen.
De luit. ter zee lste kl. J. A. H. Beek wordt
I Juni a. s. ontheven van de waarneming der
betrekking van lste off. aan boord Zr. Ms. wacht
schip te Amsterdam en tijdelijk daarin vervangen
door den luit. ter zee lste kl. J. M. Steers.
Met 31 Mei worden aan boord van Zr. Ms. in
structiekorvet „Nautilus" geplaatst de adelborsten
lste kl. J. H. Zeeman, F. H. De Koek van Leeuwen,
J. H. A. Van Barneveld, P. H. Cool, D. J. A. G.
F. Van den Steen van Ommeren en I-I. F. Cox.
De off.-mach. 2de kl. C. Boon vertrekt in Juli
naar O.-Indië om ter beschikking gesteld te worden
van den commandant der zeemacht aldaar.
Ingevolge beschikking van Z. Exc. den minister
van Marine zullen in het vervolg aan de opleidings
school van machinist-leerlingen te Hellevoetsluis geen
andere dan michinisten lste kl. als leeraar worden
verbonden.
De mach.-leerling lste kl. J. Straatman is be
vorderd tot mach. 3de kl., terwijl de mach.-leerling
lste kl. M. Beekhuis van Till met gunstig gevolg
het examen voor dien rang heeft afgelegd.
Door Z. M. zijn benoemd tot luit.-generaal bij
den generalen staf, 's Konings adjudant in buiten-
gewonen dienst, den generaal-majoor F. M. B. ridder
Alewijn, chef van dien staf; bij het wapen der
artillerie, de generaal-majoor C. D. II. Schneider,
inspecteur van het wapen.
Benoemingen, enz.
Bij koninklijk besluit is, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend aan W. Heijblok, als heemraad van
den polder Waard Nieuwland, met bepaling dat het
ontslag zal geacht worden te zijn ingegaan met den
dag waarop dit besluit ter keunis van den belang
hebbende zal zijn gebracht, en is benoemd tot heem
raad van den polder Waard Nieuwland, J. Mulder Nz.
Onderwijs en Examens.
Jl. Zaterdag vergaderde de afdeeling Texel van
't Nederl. Onderwijzers-Genootschap.
Als de meest geschikte tijd voor eene arrondisse-
ments-vergadering. (Het arrondissement Texel omvat
de eilanden Texel, Vlieland en Terschelling) werd
een Zaterdag in de tweede helft van Augustus aan
gewezen.
Verder werden de volgende punten besproken
1. „Het leven van Prius Willem den Derden",
(ingeleid door den heer P. Hareraaker).
2. „De zorg voor de nagelaten betrekkingen van
onderwijzers," (ingeleid door den heer F. Heeroma).
3. „Onze vergaderingen", (ingeleid door den heer
De Braai).
De volgende vergadering zal in September aan
Den Burg op Texel worden gehouden.
De vereeniging „Getrouw schoolbezoek" te
Heer-Hugowaard ondervindt de hoog gewaardeerde
medewerking van ingezetenen. Voor het houden
van een schoolfeest is aan contributiën en vrijwil
lige bijdragen ruim f 400 ontvangen. Het feest zal
voor kinderen, boven 10 jaren, bestaan in een
reisje naar Amsterdam en met de jongeren zal een
rij toertje gemaakt worden.
Bevorderd tot docter in de rechtswetenschap
aan de Rijksuniversiteit te Leiden, de heer H. L. van
Bloemen Waanders, geb. te Batavia, met acad. proef
schrift get. „De wissel voor rekening van een derde."
De heer P. Mulder, te Westgraftdijk, heeft met
gewenscht gevolg het literarisch-matheinatisch examen
afgelegd.
Door de afdeeling Enkhuizen van het Nederl.
Onderwijzers-Genootschap is aan den Gemeenteraad
een schrijven gericht, om opheldering aangaande de
kennisgeving aan de ouderwijzers, dat zij zorg
moesten dragen, voor 1 Januari 1893 in het bezit
te zijn eener akte voor gymnastiek of van een aan-
teekening voor de vrije- eu orde-oefeningen. Door
adressanten werd gevraagd, of zij de kennisgeving
hadden te beschouwen als een uitnoodiging of als
een bevel en wat in het laatste geval den onder
wijzer te wachten staat, die het verlangde bewijs
van bekwaamheid niet zal hebben verkregen. Naar
aanleiding van dit adres is op advies van den
districts-schoolopziener besloten, te antwoorden, 1
„dat de Raad voornemens is, de gewijzigde onder
wijswet stiptelijk te doen uitvoeren 2 dat de onder
wijzer, die vóór 1 Januari 1893 niet in het'bezit
is der verlangde akte of aanteekening, te zijner tijd
zal zien, wat er met hem zal gebeuren."
Jl. Zaterdag werd te Purmerend de zomerverga
dering der gewestelijke vereeniging Noordholland
van het Ned. Onderwijzers-genootschap gehouden,
die door een 160tal leden, de beide wethouders
van Purmerend, een paar leden der schoolcommissie
aldaar en den schoolopziener in het district Hoorn
werd bijgewoond. Na afdoening der huishoudelijke
werkzaamheden sprak de heer IJpraa, gymnastiek -
onderwijzer te Purmerend, over de Vrije- en orde
oefeningen op de lagere school. Hij zette uiteen,
wat men daaronder heeft te verstaan en toonde aan,
waarom men van het gymnastiek-onderwijs in de
gewone schoollokalen geene andere dan slechte
resultaten zou verkrijgen. Uit de gedachtenwisseling,
die op deze inleiding volgde, bleek, dat men het
in hoofdzaak met den spreker eens was, die daarna
met eenige jongens en meisjes enkele oefeningen
hield, welke een algemeenen bijval verwierven.
Na de pauze hield de lieer Weeren, van Haarlem,
eene lezing over hetv zangonderwijs op de lagere
school. Spr. toonde aan, hoe dat onderwijs niet,
hoe het wel behoort gegeven te worden, en in welke
dwaasheden men kan vervallen, wanneer men, met
de ccne of andere Duitschc melodie voor zich, daarbij
passende woorden tracht te geven, alles opgehelderd
door voorbeelden.
Te Haarlem gaat onder de onderwijzers een
adres aan den gemeenteraad rond, waarin zij trachten
te betoogen dat de vergelijkende examens moeten
blijven gehandhaafd, en het niet meer dan billijk
is, dat de twee hoofden van scholen, die daar
noodig zijn, uit het aanwezig onderwijzend personeel
worden gekozen.
Het eerste motief vindt daarin zijn oorsprong dat,
nu geen vergelijkende examens meer worden gevor
derd, zich personen candidaat hebben gesteld, die
daar vroeger nooit aan zouden gedacht hebben.
Wat het laatste betreft, uit de 3S0 sollicitanten
ziju twee voordrachten opgemaakt, ieder van zes
personen, en op de eene komen twee en op de
andere een lste onderwijzer voor van scholen daar
ter stede.
En al staan die heeren nu op die voordrachten
respectievelijk No. 5, 6 en G, daarom is het nog
niet uitgemaakt dat niet twee van hen worden be
noemd. In de Raad is het reeds meermalen voor
gekomen dat niet nummer één werd gekozen.
Naar men aan de „Middelb. Ct." meldt, moet
het bericht uit de „Schoolwereld", omtrent eene
aanschrijving aan R. K. pastoors, uitsluitend slaan
op de provincie Limburg.
Landbouw en Veeteelt.
Het Bestuur der afdeeliug „Noordholland" van
het „Nederlandsch Rundvee-Stamboek" heeft ter
kennis van de leden gebracht dat de afdeeling in
hare vergadering van 7 dezer heeft besloten, aan
de uitgeloofde lste en 2de prijzen onder de Nos.
17, 18, 19, 20, 21 en 22 van het programma der
tentoonstelling, den 21 Juni e. k. te Hoorn te
houden van wege „de Vereeniging tot ontwikkeling
van den landbouw in Hollands Noorderkwartier,"
toe te voegen een geldelijk bedrag van f 170, te
splitsen als volgt
aan den Isteu prijs, uitgeloofd voor stieren geb.
in' 1888, f 20; aan den 2den prijs, voor idem, f 10;
aan den lsten prijs, uitgeloofd voor stieren geb. in
1889, f 20; aan den 2den prijs, voor idem, f 10;
aan den lsten prijs, uitgeloofd voor drie melk
gevende koeien f 30; aan den 2den prijs, voor idem,
f 20; aan den lsten prijs, uitgeloofd voor de beste
melkgevende koe, f 15; aan den 2den prijs, voor
idem f 5aan den lsten prijs, voor de beste melk
gevende vaars, f 15; aan den 2den prijs, voor idem,
f 5, mits de bekroonde runderen zijn ingeschreven
of direct worden ingeschreven in het Nederlandsch
Rundvee-Stamboek
aan den lsten prijs, uitgeloofd voor de beste
twee kuispinken, f 15, aan den 2den prijs, voor
idem, f 5, onder voorwaarde, dat de bekroonde
kalveren bekend staan in de kalvenboeken der
Vereeniging „het Nederlandsch Rundvee-Stamboek."
Het Bestuur noodigt de leden uit, hun uitmun
tend vee op 21 Juni a. s. ten toon te stellen,
opdat de pogingen van Hollands Noorderkwartier
en daardoor die der afdeeling „Noordholland" ten
volle doel treffen.
De uitreiking der vorenstaande gelden zal plaats
hebben in de eerstvolgende vergadering der afdee
ling.
De bestrijding der aardappelziekte.(i).
Niet geheel onbekend meer, maar toch nog te
weinig toegepast en begrepen, is de nieuwste
wijze van bestrijding der aardappelziekte door be
sproeiing der bladen met de zoogenaamde „Borde
laise-pap."
Tot mijne ergernis las ik ten vorigen jare in het
„Weekblad der Ned. Maatschappij van Tuinbouw
en plantkunde" een artikeltje van een Boskooper,
wiens naam een goeden klank heeft, waarin werd
medegedeeld op welke wijze door hem het nieuwe
middel was toegepast en hoe de uitslag nul was
geweest. Zie zoo, zal wellicht menigeen na het
lezen dier regelen gezegd, hebben, dat is al weer
een van die nieuwe dingen, waarvan de waarde
niets te beduiden heeft.
Wie echter bekend is met de verschillende uit
komsten, welke met bestrijdingsmiddelen verkregen
zijn, en die wetenschappelijk genoeg onderlegd is
om de juiste toepassing daarvan in te zien, laat
zich door dergelijke uitspraken niet van de wijs
brengen.
Zooals men weet, wordt de aardappelziekte ver
oorzaakt door eene woekerplant van lagere orde,
eene zoogenaamde zwam (Phytophtora infestans).
Zwammen nu vermenigvuldigen zich door verbazend
kleine zaadjes, sporen genaamd. De zwarte of liever
bruinzwarte vlekken, welke men aantreft op de
bladeren van aangetaste aardappelplanten zijn niets
anders dan verzamelingen van duizenden naast
elkander gelegen sporen. Vallen deze bij rijpheid
van de bladeren af op den grond en worden ze door
den regen of door vocht in het algemeen in den
grond gebracht, dan komen zij in aanraking met de
aardappelknollen, beginnen daarop te ontkiemen en
de knollen worden ziek.
Een bestrijding, die doel zal treffen, moet derhalve
hierop neerkomen, dat de zwamsporen of het blad
gedood worden. Dit vermag de Bordelaise-pap.
Deze pap wordt evenwel op den duur van de bla
deren afgespoeld door den regen en dan staan die
bladeren weer bloot aan besmetting door naburige
akkers. De sporen namelijk zijn zoo verbazend
licht, dat de wind ze gemakkelijk overbrengt van
den eenen akker op den anderen. Eerst als dit
middel algemeen zal worden toegepast, zal het gevaar
voor eene tweede besmetting aanmerkelijk verminderd
worden.
Voor de wijze van behandeling, kosten, enz. deel
(1) Zie hieromtrent oolc het zeer belangrijk nrtilcel van
dr. E. Giltay, leeraar aan de [tijkslandbouwscliool in de „N.
L. Ct." van 14 September 1889, No. 377.
Hierin worden de door hem genomen proeven op de proef
velden der Rijkslnndbonwsehool genomen beschreven en de
verkregen uitkomsten vermeld.
Ook de samenstelling van de bordelaise-pap (Bouillc borde
laise) door hem gebruikt wordt daarin vermeld en wel IJ
pet. kopervitriool en 4 pet. gebrande kalk in water opgolost.
Het werktuig ter besproeiing, door den heer dr. Giltay
gebezigd, de Pulvérisateur Loumaigne, vau rood koper ver
vaardigd k ist 37 francs (plus minus f 18.50) en is ver
krijgbaar bij den heer H. Kehrig te Bordeaux.
ik hier mode een nrtikel uit een jeugdig Belgisch
landbouwblad „de Lnndbouwgalm" vau 1 April 11.
De daarin voorkomende personen zijn mij bekend
en voor hunne degelijkheid en geloofwaardigheid
kan ik instaan. Na in 'tkort op de beteekenis
van liet nieuwe bestrijdingsmiddel te hebben gewe
zen zegt de heer F rits Vermeren, Stantslandbouw-
kundigc in West-Vlaanderen en schrijver van het
hier medegedeelde artikelHet is zeer gemakkelijk
toe te passen en wel waard algemeen bekend te
worden. Vroeger zou (lit algemeen bekend maken
moeielijk uit te voeren zijn geweest, maar tegen
woordig, dank zij bet ministerie van Landbouw,
worden alle als voordcelig erkende verbeteringen
gemakkelijk tot algemeene bekendheid gebracht.
In de maand Juli 1889 hebben de Staatsland-
bouwkundigeu van het ministerie van Landbouw
een speciaal besproei werktuig, Palvérisateur (stoffijnc
verdeeler) genaamd, ontvangen, tegelijk met de vol
gende aanwijzingen
Mijnheer de landbouwkundige
Het Bestuur zal u binnenkort een hesproeiwerktuig
toezenden, hetwelk u in staat zal stellen om de
Bordelaise-pap als voorbehoedmiddel tegen de aard
appelziekte (Peronospora infestans) toe te passen.
Daar dit middel in verschillende landen goede
uitkomsten heeft opgeleverd, is het geraden, dat gij
de uitwerking daarvan beproeft op de proefvelden,
welke voor rekening van den staat zijn aangelegd.
Men bereidt de Bordelaise-pap door bij 100 liters
water tc voegen 2 kilogram blauw vitriool en 1|
kilogram vette kalk. liet geheel moet zoodanig
gemengd worden, dat men een gelijkaardig product
bekomt. Deze vloeistof wordt met behulp van het
hesproeiwerktuig, vóór de verschijning der ziekte,
dus tegen het einde van Juni of in het begin van
Juli, over de bladeren gebracht, tegen 5 a 6 hec
toliters per hectare.
Men herhaalt deze besproeiing in den loop der
maand Augustus.
In de meeste gevallen zijn deze twee besproeiingen
voldoende om de verschijning van het vernielende
zwam tegen te houden.
De besproeiing moet plaatshebben in den vroegen
morgen, als de bladeren nog bedauwd zijn, of des
avonds in de schemering.
Teneinde de proefneming meer sprekend te maken
en alle oorzaken voor vergissing weg tc nemen,
moet gij de hierboven omschreven besproeiing slechts
toepassen op de buitenste rijen der verschillende
proefvelden voor dit doel bestemd.
Bij den oogst moeten de knollen dezer besproeide
rijen nauwgezet vergeleken worden met die, welke
uit het midden van het proefveld verkregen zijn,
alwaar niet besproeid is.
De algemccne inspecteur van Landbouw,
(was get.) A. PROOST.
Het werktuig was eene maand te laat in ons
bezit gekomen om nauwkeurig de bovenstaande
aanwijzingen te kunnen volgen. Het was reeds in
het midden der maand Juli en de ziekte had reeds
min of meer alle aardappelvelden aangetast. In
weerwil daarvan hebben wij toch twee proeven ge
nomen, maar in plaats van twee besproeiingen toe
te laten, zijn wij verplicht geweest ons tot eene te
bepalen daar de groei der plant reeds te ver gevor
derd was.
De twee proeven hebben plaats gehad, de eene
den IGden Juli bij den heer D'Hondt-Verheust,
onder-voorzitter der Landbouwafdeeling Korlrijk, te
Wevelghem, de tweede den 19den Juli bij den beer
Constant Donckle, lid van 't Bestuur derzelfde afdee
ling te Ilarlebeke.
Het is noodeloos hier nog meer bijzonderheden
mede te deelen over de bereiding der Bordelaise-pap
of eene beschrijving te leveren van het hesproei
werktuig, enz.
Voor alles willen wij de aandacht der belang
hebbenden vestigen op de verkregen uitkomsten,
opdat zij intijds de noodige maatregelen kunnen
nemen, voor 't geval zij proeven willen inrichten of
het middel op eene grootere schaal toepassen.
De heer D'Hondt heeft twee verschillende soorten
van aardappelen besproeid: 1. blauwloof, 2. de
duinaardappelsoorten, welke in die streek zeer alge
meen zijn.
De cersle zijn vrij sterk aan de ziekte onderhevig
60 roeden der niet besproeiden brachten op 932
kilogram aardappelen60 roeden derzelfde soort
besproeid gaven 1294 kilogram aardappelen.
Dit komt per hectare neer op
932 X H28
niet besproeide:17355 kilogr.
60
1223 X 1128
wel besproeide 23011
60
Het verschil in opbrengst per hectare is derhalve
23011 17355 5656 kg., vertegenwoordigende,
gerekend tegen f2.25 per 100 kilo, eene waarde
van 56.56 X f2.25 f 127.46.
De duinaardappelen zijn besproeid op eene op
pervlakte van 54 roeden en hebben opgeleverd per
hectare 24323 kilogram, terwijl de niet besproeide
slechts 17492 kilogram gegeven hebben. Het verschil
was dus bier 24323 17492 6836 kilogr.,
hebbende eene waarde van f153.50 tegen f2.25 per
Het komt mij voor, dat deze uitkomsten zóó zijn,
dat alle landbouwers, welke bekommerd zijn met
hunne belangen en niet bevooroordeelt tegen nieuwig
heden, daardoor over te halen zijn om ook eene
proef te nemen, zoo niet in het groot, dan toch
ten minste op kleine schaal. Op die wijze zullen
zij zich zeiven rekenschap kunnen geven van de
practischc waarde van dit voorbehoedmiddel en
gemakkelijk kunnen inzien of er reden bestaat om
in de toekomst zich daarvan te bedienen. Maar al
te vaak gebeurt het, dat verbeteringen niet spoedig
worden ingevoerd, omdat de een na den anderen
wacht uit vrees van mislukking.
De hierboven vermelde uitkomsten zijn door die,
welke door den heer C. Donckle te Harelbeke zijn
verkregen, bevestigd.
Hier is de besproeiing toegepast op eene aardap
pelsoort, welke naar het zeggen van genoemden
heer, zeer gevoelig voor de ziekte is, nl. de beroemde
Zeeuwsche aardappel.
Deze gaven per hectare
besproeid: 17904 kilogram
niet besproeid 12000
verschil 5904 kilogram.
Berekend tegen f2.25 per 100 kilo geeft dit
f133.
Men berekent de kosten der Bordclaise-pap op
de volgende wijze
12 kg. blauwe vitriool5.40
3 n vette kaik0.10
1 dag arbeid„1.00
Huur van het hesproeiwerktuig 0.12£
f 6.62£
Daar de besproeiing tweemaal moet plaats hebben,
beloopen de totaalonkosten per hectare f 13.35.
Wij hebben dus voor drie proefnemingen eene
gemiddelde meerdere opbrengst in geld van
f 127.46 f 153.50 -|- f133
3
Er blijft dus ongeveer eene winst van f125 per
hectare over.
De Staatslandbouwkundige voor
West-Ylaanderen,
FRITS VERMEREN."
Ik meen deze merkwaardige uitkomst eener nog
niet eens geheel juiste toepassing van de nieuwe
bestrijdingswijze der aardappelen nu reeds onder de
aandacht van onze landbouwers in het algemeen en
van onze Landbouw-afdeelingen in het bijzonder te
mogen brengen, opdat bij de aanstaande teelt eens
in alle oorden des lands goed ingerichte en streng
gecontroleerde proefnemingen kunnen plaats hebben.
Proefvelden zijn in aantocht. Al leverde ze in
dezen zomer geen ander resultaat dan dat in alle
oorden des lands deze eenvoudige handelwijze ter
bestrijding der aardappelziekte bekend werd, dan
zou het geld, daarvoor uitgegeven, ruimschoots ver
goed zijn. (N. L.-Ct.)
Kerknieuws.
Door de Herv. gem. aan den Burg op Texel
is toezegging van beroep gedaan aan den can
didaat Osinga, te Utrecht.
Bedankt voor het beroep naar de Herv. gem.
te Wijdenes c. a. door den heer Offerhaus, cand.
te Ulrum.
Bedankt voor het beroep naar de Chr. Ger.
gem. te Kampen door ds. A. van der Sluijs, pred.
te Enkhuizen.
Jl. Dinsdag werd in de Westerkerk te Enkhuizen
het vergelijkend examen gehouden voor organist
in die kerk, opengekomen door het bedanken
en vertrek van den heer Gehricke. Door heeren
kerkmeesters waren een drietal musici, te weten
de heeren D. de Lange, Mariens, organist in de
Nieuwe, en Koelman, organist in de Westerkerk
te Amsterdam uitgenoodigd als examen-commissie
op te treden.
Van de 38 sollicitanten die zich hadden aan
gemeld, waren acht uitgenoodigd geworden aan
dit examen deel te nemen t. w. 2 ingezetenen
en 6 van elders. Van dat Stal waren er twee
opgekomen, t. w. de heeren Creveceour, organist
te Rotterdam en J. Hooft, id. te Zaandam.
Uit onze Koloniën.
Batavia, 22 April.
„Semawis," schrijft uit Semarang aan het „Soer.
Handelsblad", dat de gouverneur-generaal aan
het opperbestuur zijn ontslag heeft aangeboden,
indien de last bleef gehandhaafd tot intrekking
van het besluit van 15 Maart, waarbij de tarieven
voor het vervoer van suiker op de staatsspoor met
25 pet. werden verlaagd.
Wij kunnen hier bijvoegen dat de gouverneur-
generaal in den laatsten tijd herhaaldelijk heeft
gezinspeeld op de mogelijkheid dat zijn bestuur
korter dan vijf jaren zou duren. (Javabode.)
De piekeniers van den sultan van Djokjakarta,
die onlangs een paard van den heer M. dood
gestoken hebben, werden dezer dagen gestraft,
de een met 15 dagen krakal, de andere met f 5
boete.
Buitenland.
Engeland. Stanley heeft gemeend het ant
woord niet te moeten schuldig blijven op de
zijdelingsche beschuldiging van den premier
Salisbury, dat hij op een onrechtmatige wijze
Engeland tegen Duitschland opstookt. In de
„Times" plaatst hij daarover een vrij uitvoerigen
brief waarin hij zegt, dat hij geen eigenbelang
heeft bij Afrika, maar de belangen bepleit van
de aandeelhouders der Britsche Oost-Afrika
Compagnie. Stanley beschouwt de door Duitsch
land in Oost Afrika verkregen concessien als F.n-
gelsche misslagen, maar deze zijn nu feiten ge
worden, waarin geen verandering meer kan worden
gebracht. Het is thans volgens hem hoog tijd
dat aan Duitschland verder niets wordt afgestaan,
anders wordt de stelling der Britsche Oost-Afrika
Compagnie onhoudbaar en gaat haar geldbe
legging verloren. Het beleid van Engeland ten
aanzien van Afrika was tot dusver al te veel
een toegeven aan de zucht om Duitschland te
vriend te houdenStanley wil geen geschil met
Duitschland, maar de inschikkelijkheid heeft haar
grenzen 3 Duitschland moet worden gehouden
binnen de grenzen van het gebied, zooals die in
1886 in gemeen overleg zijn vastgesteld.
De officieele „Serawak-Gazette" bevat een
hoofdartikel tot verdediging der inlijving van
het tot het rijk van Broenei (Noord-Borneo) be-
hoorende Limbang-gebied. De reeds bekende
redenen worden daarvoor aangevoerd, met bij
voeging dat de Sultan van Broenei bezig was
eene gewapende macht uit te rusten om de
oproerige Limbang-hoofden, die in geen 5 jaren
cijns betaald hadden, te tuchtigen. Groot ver
lies van menschenlevens en van geld zou daarvan
het gevolg geweest zijn.
Dezelfde mail brengt een in waardige bewoor
dingen gesteld protest van den Sultan, tegen de
gewelddadige, met het verdrag strijdige inlijving
van de Limbang, waardoor radja Brooke meer
macht over des Sultans gebied verkrijgt dan
Koningin "Victoria zelve. De Sultan zegt dat de
radja den buurman had moeten bijstaan, in plaats
zijn land af te nemen.
De zaak komt in het parlement ter sprake.
Aan de Regeering zal gevraagd worden, of zij,
ingevolge de bepalingen op het protectoraat,
de handelingen van radja Brooke goedkeurt of
niet.
Te Cochel wilden de Nationalisten een bijeen
komst houden. Toen de politie dit verbood^
