HELDERSCHE-
NIEUWEDIEPER COURANT.
Jaargang 48,
M. 149. Vrijdag 12 December 1890.
Nieuwsblad voor Hollands Noorderkwartier.
J. H. VAN BALEN.
„Er. dcsespereert nimmerI"
Jan Pietersz. Coen.
Eet Vaderlandt glietrouwe
Blijf i°k tot in den doot.
Wilhelmuslied
E N
Veï'scinjnt lederen Dinsdag, Donderdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor do courant binnen de gemeentef 0.70, met Zondagsblad f 1.
naar de overige plaatsen van Nederland 0.90, 1.25
naar alle landen, die in het postverdrag
zijn opgenomen (inbegrepen Oost-
fndic en Amerika)1.75, 2.10
H ii naar Zuid-Afrika2.50, nu» 3.
REDACTEUR-UITGEVER
Molenplein 162/163.
HELDER.
Prijs der a d v e r t e n t i n
Van 15 regels 30 cent, elke regel meer 6 rent. Bij abonnement naar gelang van de
hoeveelheid regels aanmerkelijk lager,
lugezonden mededeelingen en aanbevelingen, geplaatst tnsgchen den tekst, per regel 10 et.
Ad verten tién voor liefdadige doeleinden3,
Dienstaanbiedingen voor den werkenden stand3
Agenten in liet buitenland: België. Mr. N. Bertoux, Agence de publicité, 12 Rue Ste-Gudule, Bruxelles; N.-Jeraey en Omstreken: Mr. P. Langeveld Mz., Okonite Co, Passaie.
Zij, die zich met
1 Januari a. s. op
deze courant abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende num
mers gratis.
De regeering van Willem III.
(Slot.)
Wij hebben iü het vorige artikel vermeld, dat
na de verkiezingen in den zomer van 1886 de
Tweede Kamer in Nederland was samengesteld uit
47 liberalen en 39 anti-liberalen (ultramontanen en
anti-revolutionairen) en dat bij den aanvang der
zitting de wetsontwerpen tot herziening der Grond
wet weder werden ingediend. Bij de beraadslagingen
over het Adres van antwoord verklaarde de Regeering
(23 Juli), dat zij nimmer hare toestemming zou
geven tot de invoering van algemeen stemrecht,
waarna de Kamer met 45 tegen .30 stemmen in dat
Adres van ailtwoord den wensch te kennen gaf, dat
de Wetgevende macht bij de herziening der Grond
wet de meest mogelijke uitbreiding mocht geven
aan de kiesbevoegdheid.
Nadat de buitengewone zitting den 18den Sep
tember gesloten was, werd twee dagen daarna de
gewone zitting geopend. Er werden voorstellen
aangekondigd over het recht van vereeniging en ver
gadering, alsmede tot het nemen van maatregelen,
om de suikercultuur op Java uit haar beuarden toe
stand te redden. Volgens de staatsbegrooting over
1887 waren de inkomsten geraamd op 116.297.225
en de uitgaven op 133.429.270 gulden. Er was
alzoo een te kort van 17,132.045 gulden. Den 3den
October werd door de Regeering een voorstel inge
diend tot wijziging der wet op de Vereeniging en
Vergadering, waarin aan de overheid eene uitgebreide
bevoegdheid werd toegekend, om versraderingen toe
te staan of te verbieden, voorts den 29sten
October een wetsontwerp omtrent de Zondagsrust
en don 27sten November eene nieuwe kieswet,
waardoor het aantal kiesgerechtigden van 120.000
tot 300.000, het aantal leden der Tweede Kamer
van 86 tot 100 en dat der Eerste Kamer van 39
tot 50 zou worden verhoogd. Het voorstel tot
ondersteuning van dc suikerindustrie op Java werd
den 17den Dec. door de Kamer aangenomen. In
Amsterdam ontstonden intusschen verregaande onge
regeldheden, waartoe het verbod om met het bar-
baarsch "uitrekken voort te gaan aanleiding gaf.
Die onSi,.!geldbeden werden door de sociaal-demo
craten aangevuurd en moesten den 25steu en 26sten
Feuilleton »an de Heldersche- en Nieuwedieper Courant.
51> DOLORES.
Roman van Gravin EUFEMIA BALLESTREM.
(Uit het D u i t s c h.)
Het aangrijpende lied, met diep gevoel
gezongen, stierf weg en de vorstelijke familie
liet de gasten uit, op dezelfde hartelijke
wijze als zij ze ontvangen had. Prinses
Alexandra drukte jegens Dolores haar
warm sten dank uit.
„Wij komen u ten spoedigste bezoeken,
liefste," zeide zij. „En nu, goeden nacht.
Uw rijtuig is er toch?"
„Neen, Doorluchtigheid," antwoordde Do
lores, „ik geef er de voorkeur aan in deze
heerlijke maneschijn door het park naar huis
te wandelen. Mijn oude, trouwe Ramo bege
leidt mij."
„Dan moet ge mij veroorloven u naar huis
te brengen," riep de Erfprins ridderlijk en
zeer bereidwillig.
„Of mij," zeiden Kepplers oogen.
„Neen, neen," zeide prinses Alexandra.
„De eenige door wien de barones zich des
nachts door het park kan laten brengen, is
haar neef, baron Alfred."
Dolores deed een schrede terug.
„Ik verzeker Uwe Doorluchtigheid, dat
Ramo mijn beste beschermer is," zeide zij
afwijzend.
„En ik verzeker Uwe Doorluchtigheid, dat
ik in ieder geval den mij toevertrouwden
Juli ter handhaving der orde, omdat anders het
ergste te vreezen was, door de krijgsmacht met geweld
worden gedempt, waarbij 26 flooden vielen, meer
dan 100 personen gewond werden en een 50tal
belhamels naar de gevangenis werden gebracht.
Daarna werd te Amsterdam het op straat verkoopen
van dagbladen verboden.
Toen de Tweede Kamer na het Kerstreces den
9den Februari 1887 weder bijeenkwam, werden de
beraadslagingen over de herziening der Grondwet,
hervat. Omtrent die belangrijke aangelegenheid
vermelden wij het volgende: Bijna veertig jaren was
de Grondwet van 184S de grondslag van het staat
kundig en maatschappelijk leven in Nederland. De
behoefte aan herziening had zich echter op menig
punt reeds herhaaldelijk dringend doen gevoelen,
toen eindelijk onder de hoede van den minister
Heemskerk de taak werd aanvaard om aan de eisehen
des tijds tegemoet te komen en eene betere regeling
te bezorgen aan onze staatkundige en burgerlijke
belangen. Men was echter in dat opzicht ver van
eensgezind. Aan de éene zijde stonden de R. Katho
lieken en anti-revolutionairen, die een strijd op leven
en dood schenen te zullen aanbinden vo<>r de ver
andering van art. 192 der Grondwet en de onzijdige
staatsscliool wilden herleiden tot scholen met kerke
lijke richtingen, en aan de andere zijde de voor
standers van neutraal onderwijs.
Tegenover de onredelijke en onzedelijke staat
kundige geldaanbidding, welke de grondwet van
1848 huldigde door den cencus dm eenigen maat
staf van bekwaamheid te achten, had de eisch naar
algemeen stemrecht zich ook in ons Vaderland allengs
luider doen hooren. Ook dit punt eischte eene
betere regeling. Voorts de slagen, die het Vorstelijk
Huis van Oranje, waaraan de Kroon van Nederland
is opgedragen, in den loop der laatste jaren hebben
getroffen, maakten met liet oog op de bepalingen
der Grondwet van 1848, welke geheel had over
genomen wat in 1815 daaromtrent was vastgesteld,
eene nieuwe regeling van de troonopvolging onver
mijdelijk.
Nog kwam daarbij menige andere vraag, die zich
in den loop der tijden ten opzichte van de Grondwet
had voorgedaan.
Dit alles deed het ministerie een twaalftal wets
ontwerpen tot herziening van de Grondwet van
1848 bij de Statcn-Genernal indienen. Eindelooze
debatten gingen aan de behandeling vooraf, totdat
eindelijk den 24sten Februari 1887 het eerste wets
ontwerp in overweging genomen werd. In het
eerste hoofdstuk werden enkele bepalingen geschrapt
en enkele verbeteringen aangebracht, in het tweede
hoofdstuk de troonopvolging geregeld, en in het
derde hoofdstuk eens vooral de quaestie uitgemaakt
omtrent het tijdstip van meerderjarigheid van den
Kroonprins.
De vraag«zal het recht van oorlogsverklaring
aan den Koning toegekend blijven of niet" werd
in eerstgemelden zin beslist en dus de oude bepaling
ridderdienst tot uwe hooge tevredenheid zal
uitvoeren," zeide Falkner en bood Dolores
den arm. Om dit pijnlijk tooneel nog niet
verder te drijven, nam zij zijn arm aan en
schreden zij in den warmen, door de maan
heerlijk verlichte nacht het park in.
Prinses Alexandra keek hen lachend na.
„Een schoon paar," zeide zij, tevreden dat
zij haar broeder teruggehouden had om iets
te doen, wat minder passend zou zijn geweest.
„Maar Sascha, welk een idee, den armen
baron deze Braziliaansche dame op te dringen,
van wie hij toch duidelijk genoeg toont een
afkeer te hebben," riep Lolo zeer zenuw
achtig uit.
„Afkeer? onzin, Lolo!" zeide de Erfprins.
De bemoeiing zijner zuster had hem ook wel
gehinderd, ofschoon hij begreep, dat zij gelijk
had. „Hoe zou het mogelijk zijn, afkeer te
gevoelen jegens eene zoo zegepralende schoon
heid?"
„Lieve hemel, wat wordt er toch een ophef
gemaakt van dit roodharige marmerbeeld?"
riep de kleine prinses heftig, buiten adem
van innerlijken toorn.
Prinses Alexandra stond nog steeds in diepe
gedachten verzonken.
„Een schoon paar," herhaalde zij; „het is
alsof zij voor elkander geschapen zijn. En
wanneer, zooals Shakespeare zegt, uit hevige
haat hevige liefde wordt geboren, dan zou
eene oplossing van de Valkeuhofsche kwestie
niet onmogelijk zijn."
Van toorn gloeiend vloog prinses Lolo
naar hare slaapkamer. Daar bleef zij sid
derend van opwinding staan, vóór zij hare
kamenier schelde.
gehandhaafd. Bij het vermelden van de formulieren
van afkondiging der wetten, stelde mr. de Geer
voor om te lezen «Wij Willem enz., bij de gratie
Gods, Koning der Nederlanden", welk amendement
verworpen werd met 43 tegen 37 stemmen.
Het derde hoofdstuk, een van de belangrijkste
der gebeele herziening, handelende over de Staten-
Generaal, gaf aanleiding tot breedvoerige beraadsla
gingen. Het resultaat daarvan was, dat de census
verdween in dien zin, dat de directe belastingen
den maatstaf van ontwikkeling aanwijzen. Die rege
ling werd vervangen door de bepaling, dat voortaan
kiezers zouden zijn alle Nederlandscbe mannelijke,
meerderjarige ingezetenen, die nader door de kies
wet te bepalen kenmerken van geschiktheid en
mantscliappelijken welstand zouden bezitten. De
Eerste Kamer zou voorts bestaan uit 50, de Tweede
Kanier uit 100 leden. Om de vier jaren treden
alle leden der Tweede Kamer te gelijker tijd af,
terwijl zij terstond herkiesbaar zijn.
De leden der Eerste Kamer behouden hun lid
maatschap negen jaar, en om de drie jaar treedt
een derde deel der leden af, terwijl zij gekozen wor
den uit de hoogstaangeslagenen in de directie belas
tingen (in plaats van op ieder 3000 tul zielen komt
voortaan op ieder 1500-tal een hoogstaangeslagene)
of uit hen, die een of meer hooge en gewichtige
openbare betrekkingen, bij de wet aan te wijzen,
bekleeden of bekleed hebben.
Terwijl het 4de, 5de, 6de en 7de hoofdstuk bijna
onveranderd bleven, bracht het achtste hoofdstuk
over de defensie een aanmerkelijke verandering in
onze weermiddelen. Werd door de oude Grondwet
het dragen der wapenen tot handhaving onzer onaf
hankelijkheid als een der eerste plichten van alle
ingezetenen voorgeschreven, de nieuwe noemt in art.
180 liet medewerken tot die handhaving verplicht
voor alle Nederlanders, terwijl ook aan ingezetenen,
geen Nederlanders, diezelfde verplichting kan
worden opgelegd.
Verder spreekt zij niet van schutterijen, zooals
de oude Grondwet, weshalve eene geheele nieuwe
regeling onzer strijdkrachten en weermiddelen ver
wacht mag worden.
Maar het punt, dat voor de anti-liberale partij
het hoofddoel der herziening was, namelijk het art.
194 over het onderwijs, deed een hevigen strijd
ontstaan. Van 31 Mei tot 6 Juni werden de be
raadslagingen daarover voortgezet. Eindelijk, na
eene zee van amendementen, waaronder vooral het
voorstel-Schaepman van ingrijpenden aard was, werd
door de Tweede Kamer een nieuw artikel aange
nomen, waarbij het openhaar onderwijs uit de Grond
wet verviel. De redactie luidde «Het onderwijs
is een voorwerp van de aanhoudende zorg der Re
geering". «Het geven van onderwijs is vrij" enz.
Maar de verschillende partijen hadden blijkbaar er
niet op gerekend, dat de Eerste Kamer met 27 tegen
11 stemmen de nieuwe redactie verwerpen en de
oude handhaven zou.
«Hij moet het eens wagen, haar boven mij
te verkiezen, die weggeloopen komediante!"
riep zij, terwijl zij haar zakdoek voor den
mond drukte om niet gehoord te worden,
«en zij, zij moet het eens wagen hare netten
voor hem uit te spreiden, die sluwe vos
O God, ik ben toch verschrikkelijk onge
lukkig!"
Intusschen schreedt Dolores aan Falkners
arm langs het kiezelpad in het bosch, op tien
pas afstand gevolgd door Ramo. Geen woord
werd tusschen hen gesproken en toen zij bij
het hekwerk waren gekomen, dat de grens
van den Valkenhof voorstelde, liet zij zijn
arm los.
«Thans hebt ge uw plicht gedaan, baron,"
zeide zij koel. «Goeden nacht!"
„Ik heb immers gezegd, dat ik u tot op
den Valkenhof zou brengen," zeide hij kalm.
«Gij zult dus mijne tegenwoordigheid tot daar
moeten dulden."
Hij zag hoe een trotsclie, afwerende uit
drukking plotseling in hare oogen opflikkerde
en hoe haar schoon gelaat nog bleeker werd.
«Maar waarom?" vroeg zij.
Falkner aarzelde een oogenblik.
«De prinses wenscht het
«Zij zou dat niet verlangd hebben, als zij ge
weten had, dat een tête-A-tête met u mij slechts
onaangenaamheden berokkent, waartegen ik
weerloos ben," viel zij hem trotsch in de
rede, eu schreed tegelijk verder. Doch in
het volgende oogenblik stond hij naast haar.
«Ik zou toch op die grondeu mij jegens
de prinses niet kunnen verantwoorden, als
ik hare opdracht niet vervulde," zeide hij.
Bij "dé tweede lezing werd het oude artikel ook
in de Tweede Kamer aangenomen.
De tweede lezing was den 5dcn November afge-
loopen, en den 8sten November gaf de Koning zijne
bekrachtiging aan de herziene Grondwet. De addi-
tioneele artikelen bepalen voorloopig als eene over
gangswijziging van de kieswet, dat voortaan de
huurwaarde een der eerste grondslagen van kies
bevoegdheid zal uitmaken, waardoor wij het lodger-
stelsel in onze wetgeving hebben zien opnemen,
terwijl desgelijks de kwitantie van betaalde grond
belasting (waarbij als minimum van de betaalde som
een bedrag van tien gulden is aangenomen) kies
bevoegdheid verleent.
Wel is door deze bepalingen de kiezerslijst aan
merkelijk uitgebreid, maar de vrij algemeene wensch,
zelfs door de Regeering gekoesterd, om aan den
gezeten werkman kiesbevoegdheid te geven, werd
op verre na niet bereikt. Trouwens ook de regeling
van dit punt is, evenals die van vele andere, aan
den gewonen wetgever overgelaten en kan dus naar
den eisch des tijds gemakkelijk worden gewijzigd.
De herziene Grondwet is daarop den 30sten
November 1887 afgekondigd en in werking getreden.
Nadat deze belangrijke zaak onder de uitstekende
leiding van den begaafden minister Heemskerk tot
een goed einde was gebracht, werd de gewone zit
ting van de Staten-Generanl op den 19 September
geopend en namen de beraadslagingen over de
Staatsbegrooting voor 1888 een aanvnng. Deze was
ingediend, wel is waar met een aanzienlijk tekort,
maar tevi-ns onder de verzekering van den minister
van Financiën, dat de geldelijke toestand der schat
kist geenszins ongunstig was te noemen. De begroo
ting, door den minister van Financiën geraamd op
een bedrag voor uitgaven van 133.960.875 en voor
inkomsten van 116.004.080, dus op een te kort
van 17.950.795 gulden, werd met eenige wijziging
door de beide Kamers goedgekeurd. De zitting der
Tweede Kamer werd den 23sten December gesloten.
Alles werd nu in gereedheid gebracht, om eerlang
de verkiezingen voor de Tweede Kamer volgens de
nieuwe bepalingen te doen plaats hebben. Zij werden
vastgesteld op den 6den eu de herstemmingen op
denJ 20sten Maart, terwijl voorts op den 27sten
Maart, op den 4den en lOden April en op den
15den Mei nog aanvullingsverkiezingen werden ge
houden. De uitkomst daarvan was, dat in de Tweede
Kamer zetels waren aangewezen voor 45 liberalen,
27 anti-revolutionairen, 25 R.-Katholieken, 1 libe
raal R.-Katholiek, 1 conservatief en 1 socialist. Voor
de Eerste Kamer waren den 24sten Maart 36 libe
ralen en 14 anti-liberalen gekozen. Zooals men
onder de gegevene omstandigheden verwachten kon,
trad het ministerie Heemskerk af, waarna de vor
ming van een nieuw Kabinet werd opgedragen aan
mr. /E. baron Mackay, die weldra gereed was met
een ministerie, waarin hij zelf zich met de porte
feuille van Binnenlandsche Zaken belastte, terwijl
die van Buitenlandsche Zaken aan Jhr. C. Hartsen,
Dolores hield het woord, dat reeds op hqre
lippeu zweefde, terug en liep zwijgend voort
in de diepe duisternis, welke er in het park
heerschte, en Alfred ging even zwijgend
nevens haar.
«Geloof niet, donna Dolores," begon hij,
na eenige oogenblikken, «dat ik alleen naast
u ga, om u nieuwe beleedigingen te berei
den Integendeel, ik trek partij van de eenige
gunstige gelegenheid om alleen met u te zijn,
om om u te vragen, of gij gelooft, dat
vrouwen, die zwaar beleedigd zijn, vergeven
kunnen
«Wat beduidt deze vraag?" klonk het.
Het was zoo donker onder de boomen, dat
zij elkander niet meer konden herkennen,
maar zij hoorde hoe zwaar zijn adem ging,
juist alsof hij deze woorden met moeite diep
uit zijn borst op moest halen.
„Ik heb u menig leelijk, krenkend woord
gezegd," begon hij eindelijk, „en ik wil mij
daarom niet verontschuldigen, omdat gij mis
schien ook al die dingen, zooals voorooi'deelen,
bedrogen hoop, beleedigde trots niet begrijpt
en als vex-schooning zult willen laten gelden.
Maar een man van eer behoort zijne fouten
te ex-kennen en daaroxxi sta ik thans voor u,
om ix te vragen of gij mij wilt vergeven,
dat ik xx beleedigd heb?"
Het was onder de in den nachtwind rui-
schende boomen zeer stil gewox-dexx, want
Dolores antwoox-dde niet, zij lxad geen woox-d
over hare lippen kunnen krijgeix. En weder
schreden zij voort, naast elkander en toch
als door een bruischenden stroom gescheiden;
toexx herhaalde hij zijn vraag:
„Wilt ge mij vergeven, donna Dolores en
