HELDERSCHE
NIEUWEDIEPER COURANT.
Nieuwsblad voor Hollands Noorderkwartier.
EN
J. H. VAN BALEN.
Versoüljnt lederen Dinsdag, Donderdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per 3 maanden:
Voor do courant binnen de gemeeente0.70, met Zondagsblad f 1.05
i uaar de overige plaatsen van Nederland 0.90, 1.35
alle landen, die in het postverdrag
zijn opgenomen (inbegrepou
Oost-Tndië en Amerika). 1.75, 2.10
ff 0 Zuid-Afrika2.50, 00a 3-
REDACTEUR-UITGE V ER
Molenplein. Helder.
Telefoonnummer 20.
Pr ij s der Advertenticn:
Van l5 regels 50 cents, elke regel meer 10 cent. Bij abonnement, naar gelang Tan de
hoeveelheid regels, aanmerkelijk lager.
Ingezonden mededeelingen en aanbevelingen, geplaatst tnasohen den tekst, per regel 10 Ct.
Advertenticn voor liefdadige doeleinden
Dienstaanbiedingen voor den werkenden stand
Agent in liet buitenland:
gië, Mr N. Bertoux, Agence de publicité, 12 Rue Ste-Gudule, Bruxelles.
NEDERLAND.
HELDER, 15 October.
Men schrijft uit Den Haag aan de
„Prov. Ov. en Zw. Ct.":
Een nieuwe Legerwet, die in de hoofd
punten eenigszins van de vorige afwijkt, is
geheel gereed om naar den Raad van State
verzonden te worden.
Hiermee wordt niet bedoeld het nood
wetje, maar de Legerwet, zooals door den
minister Seyffardt aan de Koningin zal
aangeboden worden. Dat bij een dergelijke
belangrijke wetsvoordracht allicht eenige
tijd verloopen zal tusschen de verzending
naar den Raad van State en de aanbie
ding aan de Staten-Generaal ligt voor de
hand.
Het socialistische programma, dat
op het te Erfurt door de Duitsche
sociaal-democraten te houden congres in
behandeling zal komen, omvat de volgende
eischen voor de bescherming van de arbei
dende klasse
1. Nationale en internationale wetgeving
tot bescherming van den arbeid op de
volgende grondslagen
a. vaststelling van een normalen arbeids
dag van hoogstens acht uren
b. verbod van arbeid bij nijverheids
ondernemingen voor kinderen beneden
veertien jaar;
c. verbod van nachtarbeid, behalve voor
industrieën die uit den aard van haar
bedrijf dezen niet kunnen missen, om
technische redenen of reden van algemeen
belang
d. onafgebroken rusttijd van zes-en-der-
tig uren minstens iedere week en voor iede-
ren werkman
e. verbod van het truck-systeem.
2. Toezicht op alle industrtèele onder
nemingen en regeling van den arbeid in
de steden en op het platteland door een
rijksbureau van den arbeid, plaatselijke
arbeidsbureaux en kamers van arbeid.
3. Gelijkstelling van de boerenarbeiders
en dienstboden met de arbeiders bij de
nijverheidopheffing van de speciale reg
lementen voor de dienstboden.
4. Verzekering van het recht van
coalitie.
Fauilleton van de Ileldersche- en Nieuwed. Conraut.
T) WIE IS DE EERSTE?
NAAR HET HOOGDUITSCH
van
Margareth Von Bülow.
Nabij den lagen kerkhofmuur in een
Duitsch grensdorp stond een slank gebouwd
jongeling van 17 jaar ongeveer, die met alle
aandacht naar een soort van vijver zag, die
daar in de laagte voor hem lag, te midden
der vrij ordeloos geplaatste huizen. Het
was nog in het voorjaar ofschoon toch
reeds in de eerste dagen na Paschen en
het water was bedekt met een ondoorzichtige
grauwwitte ijslaag, die, hoewel vol scheuren
cn gaten, toch voor de dorpsjongens een
bron van onuitputtelijk genot was, die met
vereende krachten beproefden het ijs onder
hunne voeten stuk te trappen.
«Is hier dan niemand, die aan dit dolzin
nig en gevaarlijk spel een eind kan maken
dacht de jongeling, en zijn helder blauwe
oogen blikten zenuwachtig rond. Maar nie
mand die hem antwoord gaf; de breede,
spaarzaam met huizen bezette straten bleven
stom en leeg.
De jonge man sloeg nu weer vol onrust
de bewegingen der kleine schreeuwers op
het ijs gade hij voelde onbestemd de
noodzakelijkheid in zich oprijzen ze zelf te
verdrijven maar hij wist ook hoe onhan
dig hij dit zou doen en dat men waarschijn
lijk niet eens naar zijn woorden zou luisteren.
Met opzet liet hij zijn blik naar links weiden,
over een grooten, zeer grooten boomgaard
de kromme, bladerlooze boomen stonden iu
5. Samentrekking van alle verzekerin
gen, op den arbeid betrekking hebbende,
in handen van het Rijk, met feitelijke
medewerking van de arbeiders aan de
administratie daarvan.
Binnenlandsch nieuws.
Helder. Jl. Dinsdag heeft alhier de
herstemming plaats gehad, ter verkiezing van
een lid van den Gemeenteraad, wegens ver
meerdering van het aantal inwoners dezer
gemeente.
Er werden uitgebracht 789 stemmen, waar
van 19 van onwaarde; het aantal geldige
stemmen bedroeg alzoo 770. Hiervan
bekwamen de heeren P. Spruit 388 en
S. W. Stooker 382 stemmen, zoodat met
eene meerderheid van slechts 6 stemmen is
gekozen de heer
P. SPRUIT.
Helder. Eindelijk is dan de Raad
onzer gemeente voltallig althans wanneer
de heer P. Spruit, die jl. Dinsdag in her
stemming met den heer Stooker werd gekozen,
bereid wordt bevonden zijne benoeming te
aanvaarden, waaraan wij niet twijfelen.
Eindelijk, want sedert Juli dezes jaars waren
we daartoe in de weer en werd het geduld
en de ijver van het kiezerscorps op een zwaren
proef gesteld.
De Gemeenteraad is thans samengesteld
uit de heerenC. A. Beukenkamp, J. Hoogen-
bosch, I. Korver, P. van Twisk, A. Klik en
P. Spruit, aftredende in 1893 W. J. Maal-
sleed, E. Franken, W. J. van Neck, L. F.
Over de Linden, P. S. Hordijk en W.
Bakker IIz., aftredende in 1895 P. Groen,
L. W. F. Oudenhoven, J. Verfaille, J. G.
R. Vos, T. C. Govers, C. D. Zurmuhlen en
J. Oortgijsen, aftredende in 1897.
Helder. De heer G. Bosch, koster bij
de Roomsch-Katholieke gemeente alhier, zal
den 1 November a. s. den dag herdenken,
waarop hij 25 jaar geleden zijne betrekking
als zoodanig aanvaardde, terwijl de heer Van
Buchem pastoor was, wiens 25jarig priester
schap hij medevierde, evenals later dat van
de pastoors Brinkman en Klaauwers. Thans
werkzaam ouder leiding van pastoor Huig,
vervult Bosch nog altijd zijne dikwijls moeie-
lijke betrekking met denzelfden ijver en de
toewijding, die hem de achting van zeer
velen, ook buiten den kring zijner geloofs-
genooten, heeft verzekerd. Het zal hem dan
ook ongetwijfeld niet aan blijken van harte
lijke belangstelling in zijn jubilé ontbreken.
lange lijnrechte rijen, anders was er niets in
den uitgestrekten tuin te zien, geen struik,
geen pad, geen bank.
«Hier zullen de kleine bengels bepaald
des zomers hunne vruchten stelen," dacht de
jongeling, Hans Wronkow was zijn naam.
Vreemd, hij hield veel van de kinderen en
kon toch niet goed met hen omgaan
hij was bang voor hen.
Maar de blik op den boomgaard was ook
al niet bevredigend Wronkow draaide zich
om en keek over den muur heen op het
kerkhof. Even als daarbuiten de huizen, zoo
eenzaam stonden hier de grafsteenen. Overal
was de grond door de mollen omgewoeld en
bedekten de opgeworpen aardhoopen den
bodem, de geraamten van eenige kale treur-
essen stonden droevig voorover gebogen,
terwijl hier en daar het klimop een scheven
grafsteen omrankte. Daar dicht bij den
muur bevond zich een kiudergraf. Wronkow
kon het opschrift lezen het was een knaapje
dat hier rustte.
«Wellicht verdronken en misschien wel
het vorige jaar door het zwakke ijs gezakt
dacht Wronkow. En toen was het hem, als
werd hij aan handen en voeten naar beneden
getrokken; naar den vijver en hij ging en
liep steeds haastiger en sneller; nu stond hij
aan den oever en riep de kinderen met zijn
zachte, welluidende stem toe. Zij kijken om,
in 't eerste oogenblik eenigszins bedremmeld
en verlegen maar op eens begint een kleine,
dikke jongen, wien de domheid uit de oogen
keek, te lachen en onmiddellijk barsten al de
anderen in een schaterlach uit.
Hans Wronkow kreeg een kleur en sloeg
de oogen neer. Hij kon niets ter wereld
minder verdragen, dan uitgelachen te worden
Na een poosje gezwegen te hebben, begon
Alkmaar. De Diepsmeer, gelegen ten
noorden van deze gemeente, groot ongeveer 182
bunders, werd reeds voor bijna drie eeuwen
droog gemaakt. De machtiging tot indijking
werd verleend in het jaar 1593.
Wanneer men zich in dien polder bevindt,
dan ziet men zuidwaarts, langs Koedijk, de
hooggelegen Groote kerk van Alkmaar. Rechts
ligt Schoorldam en daarachter verheffen zich
de hooge zandduinen van Schoorl, die den
indruk geven vooral 's avonds bij het
ondergaan van de zon van eene verafge
legen bergketen. Verheffen zich, zeg ik, want
deze polder draagt zijn naam met eere, het
zomerpeil is twee meter ncht-en-twintig centi
meter onder A.P. Aan den linkerkant
liggen in eene lange, reeks de dorpen Sint
Pancras, Noordscharwoude, Zuidscbarwoude
en Oudkarspel.
Het eigenaardige van de Diepsmeer is dit
de polder is uiterst moeielijk te bereiken, geen
enkele weg, geen e.nkel voetpad leidt daarheen.
Eene kleine schuit is het eenige vervoermi del
van en naar de omliggende dorpen. Op
sommige plaatsen is het vaarwater zóó nauw,
dat men de roeispanen niet kan uitslaan.
Meermalen maakte men plannen om dezen
toestand te verbeteren. Men stelle zich voor
hoe lastig het moet zijn, alles te water te
vervoeren.
Het polderbestuur riep onlangs eene ver
gadering van ingelanden en belanghebbenden
bijeen en deed het voorstel, om eene som op
de begrooting te brengen voor een voorloopig
onderzoek naar de kosten van een rijweg. Dit
voorstel, zou men meenen, werd met instem
ming begroet en bij acclamatie aangenomen.
Geenszins, het ondervond veel tegenkanting.
Sommige ingelanden waren tot geen enkele
concessie te bewegen en bleken voor overreding
onvatbaar te zijn.
De ware Diepsmeerder is dan ook niet
minder aan zijne schuit gehecht dan de
Venetiaan aan zijne gondel.
'9 Morgens brengt hij met de schuit zijne
kinderen naar school te Oudkarspel en
teruggaande neemt hij de noodige levens
middelen mede. Overdag vaart hij naar zijne
akkers en 's avonds haalt hij zijne kinderen
terug. Zondags zeilt hij met vrouw en dochter
naar het kerkgebouw, tenzij tegenwind het
boomen of roeien noodzakelijk maakt.
Wil hij tijdig te Alkmaar ter markt komen,
dan brengt hij zijn vaartuig reeds in orde
op het oogenblik, dat de stadsbewoner nauwe
lijks is ingeslapen.
Alleen 's winters, wanneer het Jbard vriest,
De oppervlakte van een goed bemalen
polder is meestal 50 centimeter boven het
zomerpeil.
hij zijn vermaningen met bewijsgronden te
versterken.
Plotseling hield hij stil, want eene jonge
deern was op korten afstand van hem blijven
staan. Zij had de beide hengselmanden, die
ze droeg, op den grond neergezet en keek
hem verwonderd aan. De blik uit hare
blauwe oogen was eenigszins donker, wat
deels wellicht door de zware wenkbrauwen
veroorzaakt werd, die heel wat donkerder van
kleur waren dan het hoofdhaar. Haar magere
gezicht droeg in zijne scherpe trekken een
oudachtige uitdrukking en toch moest men
bekennen, dat het nog jong, zeer jong was.
Het meisje was overigens breed gebouwd,
hoekig, nog niet ten volle ontwikkeld, maar
hare handen en voeten, zoowel als de ont-
bloote onderarmen, thans paarsch van koude,
bezaten zeldzaam schoone vormen.
Hans Wronkow zag echter slechts een
paar levendige oogen, die kalm, maar tevens
vol verwondering hem van het hoofd tot de
voeten opnamen en. die niet nalieten een
hoogst onbehaaglijken indruk bij hem achter
te laten.
«Wat wilt ge dan eigenlijk vroeg het
meisje.
«Die jongens daar van het ijs jagen,
omdat ze anders stellig een ongeluk zullen
krijgen."
Het meisje trad naar den vijver.
«Dat kon wel zijn. Wilt jelui wel
eens gauw naar huis gaan, kleine schooiers!"
En toen de kinderen dit zachtaardige bevel
niet terstond opvolgden, sprong zij zelf op
het krakende ijs, greep den voorsten der
jonge boosdoeners bjj de mouw en diende
hem een paar klinkende oorvegen toe. «Wacht,
ik zal je leeren hooren En nu, scheert je
weg, marach 1*
smaakt hij ongekende genoegens; dan is elk
omliggend dorp, dat hij dagelijks ziet liggen,
maar waar hij zelden komt, in een oogenblik
bereikbaar.
Men zou evenwel onbillijk zijn, indien men
de tegenkanting tegen het maken van een
rijweg uitsluitend aan vooroordeel toeschreef.
Het polderbestuur droeg aan de heeren Jb.
Oldenburg, te Bergen en G. de Groot, te
Alkmaar op, om eene begrooting te maken, j
De ontworpen weg van Oudkarspel door
de Diepsmeer naar Koedijk, 6400 meter lang,
zou den afstand tusschen beide gemeenten
met de helft verkorten en tachtigduizend
gulden kosten. Zes bunders grond moeten aan
gekocht of onteigend worden voor f 22,774,50.
Volgens de toelichting van het verslag,
door genoemde deskundigen uitgebracht en
jl. Dinsdag in druk verschenen, zou de Dieps
meer de helft of f 40,000 aan subsidie moeten
ontvangen en f 40,000 tegen 38/4 pCt.
moeten leenen; f 1500 rente per jaar dus.
Daarenboven moet f 1000 per jaar afgelost
worden, zoodat in 40 jaren de schuld wordt
gekweten. Over dat tijdperk zou de polder
f 1500 van andere belanghebbende corporatiën
moeten ontvangen, zal het mogelijk zijn om
dit werk uit te voeren.
De aflossing en het onderhoud van den weg
en van 7 hooge bruggen komen ten laste
van den polder.
De financiëele bezwaren tegen het voorge
stelde plan kunnen niet weggecijferd worden.
«Indien het land meer in waarde daalt
door de hoogere lasten dan het rijzen zal
door betere communicatie," zegt de inwoner
van de Diepsmeer, «dan heb ik liever geen
weg." Misschien heeft hij niet geheel ongelijk.
De betrokken corporatiën zullen echter wel,
vóór dat zij subsidie geven, onderzoeken, of
niet met eene. mindere som hetzelfde doel kan
bereikt worden, b. v. door een weg van de
Diepsmeer naar het Noord-Hollandsch kanaal
deze afstand bedraagt pi. ra. 1500 el.
De hooge kosten van het voorgestelde plan
konden wel eens gevolg hebben, dat het onuit
gevoerd bleef.
Voor het polderbestuur geldt toch niet de
spreuk «in magnis voluisse sat est."
Opmeer. Het bestuur der Westfriesche
Kanaalvereeniging, welke de totstandkoming van
een kanaal Enkhuizen-Spaubroek-Schagen-
Stolpen wil bevorderen, droeg voor enkele
maanden aan de heeren Holwerda, Kater en
Bakker, onderscheidenlijk opzichters van
Waard en Groet, de Vier Noorderkoggen en
Drechterland op een kanaalplan te ontwerpen,
warrbij zooveel mogelijk de bestaande vaarten
worden gevolgd.
Een uittreksel uit dat verslag is thaus aan
Zij dreef de kinderen voor zich uit, tot
midden in het dorp en keerde daarna lang
zaam naar Wronkow en hare hengselmanden
terug. Hare ruwe manier van handelen,
schoon het doel daardoor bereikt was, had
hem echter niet bevallen. Waarom toch
moest zij, die niet eens in toorn geraakt was,
onmiddellijk met schelden en 9laan beginnen
«Ge zijt toch hier niet van daan vroeg
het meisje, terwijl ze na het opnemen der
manden nog een oogenblik wachtte met
heengaan.
«Neen." En toen ze hem in afwachting van
een nadere verklaring bleef aankijken, voer
hij met weerzin voort, «ik ben de zoon van
den houtvester Wronkow. Mijn vader is
daar even naar de pastorie overgeloopen en
nu wacht ik op hem."
«Waart gij op Paaschmaandag te Dahmsberg
bij den dnns?"
«Ik?" Zoo ontsteld zag hij haar op
eens aan, dat ze begon te lachen; dan echter
bedwong ze zich ras en vroeg op ernstigen
toon «Gij wilt zeker dominó worden P"
«Neen, maar ik zal nooit dansen."
«Waarom niet?"
«Nooit!" antwoordde hij nogmaals,zonder
haar vraag te beantwoorden. Zij zweeg en
weder maakte hij de opmerking, dat ze hem
zoo onbescheiden van onder tot boven opnam,
alsof hij een beeld en geen mensch was.
Plotseling echter richtte zij zich uit hare
eenigszins achtelooze houding op én wierp
een blik vol haat naar het benedengedeelte
der straat, links van haar.
«Daar komt hij weer. Weg, duivel
Wronkow volgde de richting van haren
blik en bemerkte een slank gebouwden ulaan;
die met snelle schreden langs den muur des
boomgaards naderde. De soldaat was zulk
de leden der vereeniging gezonden, terwijl een t
schetskaartje van het plan er bij gevoegd
is. Wij ontleenen thans aan dat uittreksel het j
volgende
De ontwerpers hebben de volgende boofd-
afmetingen aangenomen Eene bodemdiepte
voor de vaart ven 2.40 Meter beneden den
laagsten waterstand in de verschillende polders,
eene breedte op den waterspiegel van 18
Meter, met een bodembreedte van 9 Meter.
De sluizen zullen een schutlengte verkrijgen
van 25 Meter, eene slagdrempeldiepte van
2.40 Meter beneden den laagsten waterstand
in de polders, en eene doorvaart wijdte van
6 Meter, welke breedte ook voor de bruggen
is aangenomen.
In de tweede plaats hebben zij de meest)
geschikte slooten en vaarten opgespoord, die
zoowel wegens hare afmetingen als gunstige
ligging voor het beoogde doel in aanmerking
konden komen. Zij hebben aan het door
hen ontworpen kanaal de volgende richting
gegeven:
Uitgaande van de schutsluis aan den haven
mond te Enkhuizen, door de binnenhaven,
met eene doorsnijding van den havendijk,
uitmakende de zeewaterkeering van West-
Friesland, komt in de Zuider Boerevaart
van daar door den Boerenboom, of eene te
maken nieuwe doorsnijding van den wal, in
de Singelgracht te Enkhuizen. Deze Noord
en Westwaarts volgende, komt men door de
Melksloot in de Oude Gouw, die zich Oost
waarts uitstrekt, in aansluiting met de Molen-
sloot en Nieuwe vaart of Kadijksloot, tot den
Zwaagdijk.
Na doorsnijding van den Zwaagdijk, komt
men in het Ambacht «De Vier Noorderkog-;
gen" en volgt het water de onderstaande
slooten Van den Zwaagdijk, langs heti
Zijd werk door de Kromme Leek, de Narevliet
Ariestocht en Opperbuurtsloot, langs dea
Noordzijde van het dorp Oostwoud, doorsnijdti
bij Oostwoud den lokaal-spoorweg, loopt
langs den Boerdijk tot den Abbekerker-
weg, van daar dwars door het land eene
afsnijding makende tot bewesten de Kerk in
de Weere, volgt het vaarwater de Veken en
Hoogewijzend tot Opmeer en Spanbroek,
verlaat aldaar den boezem der Vier Noorder
koggen en gaat door een te graven vaart
bezuiden de huizen aan den waterkant te
Spanbroek over op Raaxmaatsboezem. Alsnu
vormt Raaxmaatsboezem het vaarwater en
loopt van Spanbroek langs de Berkmeer door
de Groote Mallegatsluis, langs Oude Niedorp
het Verlaat, langs Zijdewind, doorsnijdt den
spoorweg en volgt de noordzijde van den
Slcotgaardpolder tot het Schagerwaardsluisje
Bij het laatstgenoemde sluisje overgaande op
den boezem van den Polder Schagen, loopt
eene bijzonder nette, blinkende verschijning
dat Wronkow aarzelend aan het meisje vroeg
«Dien meent ge
«Ja juist, dien kerel."
Zij stond gereed oogenblikkelijk aan den
haal te gaan. Zoodra de soldaat zich dan
ook aan het bovengedeelte van den weg
vertoonde, liep zij snel naar de overzijde
dan vloog zij een eind straat door en ver
volgens het dorp uit, langs den naar beneden
buigenden weg, die van de hoogte vrij steil
in het dal voert. Het dorp, Laptow name
lijk, ligt op een soort van plateau met uiterst
slechten, Bchralen bouwgrond.
Wronkow zag de lange, blonde vlechten
van het meisje heen en weer slingeren, zag
hoe de hengselmanden haar links en rechts
tegen de vierkantige beenen stieten terwijl
haar korte, donkere rok op en neer wipte en
hare klompen op de straatsteenen klotsten.
„Hoe is het mogelijk, dat men in die
dingen zoo kan loopen dacht hij, toen de
reeds rustelooze gedaante achter den heuvel
verdween.
De ulaan scheen eerst van plan de ver
volging voort te zettendaarop veranderde^
hij evenwel van richting en kwam op Wron
kow toe. Deze had nog niet kunnen beslui
ten zijne plaats te verlaten en stond nu nog
altijd op dezelfde plek aan den oever.
„Zijt gij een kennis van Jet?" vroeg dé
soldaat, nadat hij gegroet had.
Wronkow haastte zich een ontkennend
antwoord te geven.
„Wel, wat drommel heeft ze dan met u
te verhandelen, dat onverstandige nest, dat
aan niemand een aangenamen dag gunt P"
(Wordt vervolgd.)
