herrijzend
W ieringermeerland
Vereeniging voor Bedrijfsvoorlichting in de Wieringermeer
lste Jaargang No. 38 26 Januari 1946
Redactie
en administratie
Nieuwe Niedorp B 58
Tel. 206 Kengetal 2261
Weekblad voor de Wieringermeerbevolking en de herrijzing van het polderland
RedacteurTh. J. van Vegten
Een beschouwing over de
Door Mr. A. F. Kamp
In het Decembernummer van de
Gids geeft Mr. A. F. Kamp een
beschouwing over de Zuider
zeewerken in dezen tijd. Het
gedeelte over de Wieringermeer
nemen wij in dit nummer zon
der eenig commentaar over en
hopen in een volgend nummer
deze beschouwing op «enige on-
derdeelen te bespreken.
Tijdens den oorlog werd de uit
gifte van boerderijen in de Wie
ringermeer voltooid. Voorts vond
allengs verpachting onder normale
voorwaarden plaats van die land
bouwbedrijven. waarvan de eerste
pachttermijn onder condities,
waarbij rekening was gehouden
met het karakter der recent droog-
gekomen gronden na zes jaar
afliep, een onmiskenbaar teeken
van wasdom. Ook op bestuursge
bied bereikte de jonge polderge
meenschap haar meerderjarigheid:
een eigen gemeente ontstond, het
rentambt Wieringermeer werd in
gesteld, evenals een eveneens alle
poldergronden omvattend heem
raadschap. Er kwam, ondanks de
ongunst der tijden, een gevoel van
rust van „gesettled" zijn over de
bevolking, waaraan de verschrik
kingen der tevoren vaak bespro
ken, doch zelden in werkelijkheid
mogelijk geachte inundatie een
abrupt einde maakten.
De eerste Zuiderzeepolder was
gedurende den bezettingstijd een
bekend toevluchtsoord voor onder
duikers, illegale acties bleken van
wijde vertakking, waarin de hui
dige Minister van Landbouw, Zij
ne Excellentie S. L. Mansholt,
toen nog pachter van een Wierin-
germeer-bedrijf. een belangrijk
aandeel had. Daarnaast trokken
de stedelingen bij duizenden naar
deze graanschuur van het Wes
ten, eindpunt van menigen bitter-
moeilijken proviandeeringstocht.
De onderwaterzetting van den
Wmringermeerpolder op 17 April
van dit jaar, wekte de grootste
verontwaardiging door de wijze,
\Vaarop zij geschiedde. Hier niet
als bij de meeste andere inunda
ties voorafgaand overleg met de
betrokken inundaties, in casu
het heemraadschap, dat binnen
een etmaal in staat zou zijn
geweest zonder een kunstma
tige dijkbreuk, de belangrijkste
deelen van den polder onder wa
ter te zetten op een wijze, waar
door catastrophale gevolgen voor
de honderden gebouwen zouden
zijn voorkomen en eveneens min
der belangrijke schade aan de lan
derijen zelf zou zijn toegebracht.
„Ook na den oorlog zal deze daad
nimmer mild kunnen worden be
oordeeld. waar het hier den eer
sten Zuiderzeepolder geldt, een
droogmakerij, waardoor het Ne-
derlandsche Volk de oogen van
de geheele wereld op zich richtte
schreven enkele autoriteiten in een
scherp gesteld protest aan de be
zettende macht. Deze gaf daarop
na een week toestemming tot het
weder sluiten van de bressen in
den dijk.
Men heeft in de dagbladen kun
nen lezen dat de dichtingswerken
van den Wieringermeerdijk vlot
zijn verloopen. Op 6 Augustus
waren de gaten gesloten en met
het leegmalen werd reeds den
9den dier maand begonnen. Het
plaatsen van enkele hulpgemalen
leverde meer moeilijkheden op dan
aanvankelijk werd gedacht, spe
ciaal tengevolge van de vertraagde
aankomst, doch naar menschelijke
berekening zal de polder nog dit
jaar droogvallen.
Werd op het gebied der be
maling nauwe samenwerking ge
zocht met het orgaan van de Wie
ringermeer zelf, het heemraad
schap, ook en vooral bij de
voorbereidende maatregelen op
het gebied van den wederopbouw
van het straks drooqkomende land
woon- en werkterrein voor dui
zenden, zijn het de instanties van
de jonge poldergemeenschap zelf,
die met de uitvoering werden be
last. In de dertiger jaren waren
het Rijksdiensten, die het werk
aanvatten en ten uitvoer legden,
nu heeft het College van Al-
gemeene Commissarissen voor
den wederopbouw, het gelukkige
besluit genomen, vergaande be
voegdheden te delegeeren aan een
Commissie Wederopbouw Wie
ringermeer, bestaande uit den
energieken burgemeester en den
toegewijden dijkgraaf-rentmeester
aan wie werd toegevoegd een er
varen en kundig hoofd-ingenieur
van den Provincialen Waterstaat
van Noordholland, die als voor
zitter optreedt. Een Raad van
Advies uit de bevolking staat dit
driemanschap ter zijde, gevormd
door de leden der gemeentelijke
adviescommissie, de heemraden
en enkele inwoners uit andere
Wieringermeer-kringen. Hierdoor
werd het streven kenbaar de be
staande instanties in den polder
in te schakelen en te coördinee-
ren, mede om de kans op even-
tueele wrijvingen bij voorbaat zoo
klein mogelijk te maken.
Wij gaan op de vermelde dele
gatie van bevoegdheden niet ver
der in: ook op het gebied van de
landbouwvoorlichting cultuurtech
nische werkzaamheid zien wij dc
zelfde lijn doorgetrokken.
Op het gebied van het bouwen
is een overkoepeld Bouwbureau,
onder verantwoordelijkheid van
het College van Drie opgericht,
dat den technischen dienst van
gemeente of heemraadschap dan
wel de bouwkundige afdeeling der
Domeinen inschakelt. Een archi
tectenkeuze-commissie wijst ar
chitecten aan, die door de eigena
ren van verwoeste panden bij
voorkeur zijn in te schakelen.
Over de in te dienen plannen zal
een te benoemen super-visor een
wakend oog laten gaan.
De Wieringermeerbevolking is
in wijden kring in den omtrek van
den polder verspreid, hetgeen on
getwijfeld geleid heeft tot het be
sluit, dat in de Wieringermeer
geen noodraad zal worden geko
zen. Daar de gemeente Wierin
germeer op 9 Mei 1940 nog niet
bestond, is op haar evenmin van
toepassing de bepaling, dat de op
dien datum aanwezige wethouders
weer in functie treden. Een drie
tal ingezetenen zijn op voordracht
van den burgemeester tot wethou
der door den Commissaris der Ko
ningin benoemd.
De bewoners van dit tot ge
meente geworden gebied in een
tijd, toen de raden hun arbeid
moesten staken, hebben na een
tiental jaren van soms als bevoog
ding gevoeld bestuur door cen
traal en ten deele van buiten be
noemden altijd reikhalzend uit
gezien naar een eigen,, zelfgeko-
n gemeenteraad. Wordt her dit
thans nog niet gegund. de le
den van de gemeentelijke advies
commissie zijn niet aangewezen,
dan na diepgaand overleg met le
gale en voorheen illegale instan
ties uit alle lagen der bevolking.
Intusschen rijst de vraag of het
formaat der thans werkzame in
stanties van doorslaggevend lo
calen aard, overeenkomt met dat
der problemen, die zeker niet min
der groot zijn dan bij den eersten
aanleg van den polder. Het is
waarschijnlijk uniek in de geschie
denis. dat een jonge, aldus door
inpoldering gewonnen landstreek,
met zoojuist voltooiden opbouw,
vernietigd werd en opnieuw moest
worden gevormd, waarbij de
schrale troost in het oog springt,
dat thans de toen gemaakte fou
ten kunnen worden hersteld of
voorkomen,
In ieder geval zijn de „vergis
singen" niet zoo groot geweest,
dat er een communis opinio be
staat omtrent de wijze, waarop
het nu anders moet.
Daar is de beroemde kwestie:
één dorp of drie woonkernen, die
pas definitief beoordeeld kan wor
den, wanneer vooreerst vaststaat
dat de toestand na droogkomen
van wegen, kanalen, tochten en
slooten niet noopt tot wijziging
van het verkavelingsplqn en
voorts hoeveel van de fundamen
ten der woningen en industriege
bouwen bruikbaar in de dorpen
worden teruggevonden.
Valt dit alles mee, dan is men
gedwongen tot den wederopbouw
van drie dorpen, waartoe immers
de verkaveling van den polder
leidt en rest nog de vraag welk
der drie tot hoofddorp zal worden
bestemd. De oude rivaliteit tus-
schen het ambtelijk ingestelde
Wieringerwerf, in het oorspron
kelijke plan met deze onderschei
ding bedacht en Middenmeer,
handelscentrum, kan door den
dan toch zeker vigeerenden eigen
gemeenteraad worden beslecht
door in de bekroonde plaats een
imposant raadhuis te stichten.
Doch zoover is het nog niet. Wél
blijft noodzakelijk, dat de beslis
sende organen geheel openstaan
voor de adviezen van bevoegden
en niet zullen aarzelen deze te
vragen. Er zijn problemen te over,
waarvan wij er hier nog slechts
één aanduiden. Het ware belang
rijk thans in beginsel te doen be
slissen over de vraag welke de
meest aangewezen instantie is te
beschikken over de voor woning
bouw benoodigde gronden in de
dorpen, welke'terreinen voorheen
onder beheer van Domeinen ston
den. En dan kan, dunkt ons, het
antwoord slechts zijn, dat n
tegenstelling met den vroegeren
toestand het Gemeentebestuur,
al of niet tegen vergoeding, over
deze perceelen komt te beschik
ken, op grond van zijn taak op
het gebied der volkshuisvesting,
welke het immers reeds spoedig
zal moeten aanvatten. Er valt veel
voor te zeggen in deze periode van
opbouw een dergelijk besluit te
overwegen en te doen nemen, nu
geen incidenteele moeilijkheden
hierover een beslissing kunnen
vertroebelen en de soepele ver
houding in het College van Drie
vrij is van invloeden, die later niet
zijn weg te cijferen.
Waren vroeger deze en derge
lijke kwesties onderwerp van uit
voerige correspondentie tusschen
verschillende departementen
thans dienen de locale instanties
zelf den grondslag te leggen voor
gezonde verhoudingen in de toe
komst, en op hen, die geroepen
zijn in deze leiding te geven, rust
de verantwoordelijkheid het tijd
stip voor de noodige initiatieven
juist te kiezen. Wij moeten er
hier mede volstaan het in zijn or
ganisatievorm gelukkig gekozen
en qoed gestarte College van Drie
veel moed, wijsheid en volharding
toe te wenschen.
de zaak nader te bezien en maat
regelen te nemen.
Een invenfarisatie betreffende
de in de polder aanwezige motor
trekkers gaf het volgende beeld:
pl.m. 42 rupstrekkers en pl.m. 80
Mededeeling no. 266.
De aanleg van kunstweide.
Aangezien de ingevallen vorst
de veldwerkzaamheden doet op
schorten, zal het noodzakelijk zijn wieltrekkers, de kleine transport-
