NIEUWE JV 45. Ees'sle Jaargang. «fjefóer, JTtciiroeÖiep ZATU11DAG WiffemsoorÖ, enj. 2 NOVEMBER. 1861. VAN COURANT DEN Abonnementsprijs per kwartaal ƒ1.30. Eranco per post//1.50. Verschijnt WOENSDAG en ZATURDAG. Brieven franco aan den Uitgever S. GILTJES. Prijs der Advertentien 10 Ct. per regel behalve 35 Ct. Zegelr. voor elke plaatsing. Men heeft ons verzocht het volgende uitgebreide stulc, voor komende in het Salaviaasch Handelsblad, over te nemen /'Eene stem van Borneo's Zuid- en Oostkust." Mijn doel is, zoo beknopt mogelijk een juist denkbeeld te geven van den tegenvvoordigen toestand dezer kustwaar op zoo velen met belangstelling de oogen gevestigd houden terwijl met regt sinds lange gevraagd wordt: wannneer zal eens die strijd eindigendie reeds sedert jaren zoo veel bloed, zoo veel schatten gekost, te vergeefs gekost heeft? Om juister over het tegenwoordige te kunnen oordeelen, willen wij kortelijk eeu terugblik op het verledeue slaan. De eerste beslissende maatregel was de outtrooning van den laatsten sultan van het Baudjermasinschc rijk eu zijue verbanning naar Java. Laat ons die haudelwijze nog eens uit een politiek oog punt beschouwen. Onder het volk heerschte reeds ontevredenheid, gedeelte lijk verwekt door de willekeurige handelingen van den re sident van Bentheim (1). Ook Hijdaijat, in de meening, te regt of ten onregtedat hij in zijne aanspraken op den troou was te kort gedaanen door voornoemden resident belecdigd (2), werd tot het uiterste gebragt. Hij vlugtte en nam op Oostersche wijze wraak. Alleen de sultan Tamdjid bleef onze zijde houden, hetzij om een steun te zoeken tegen Hijdaijat, hetzij uit verknochtheid aan het gouverne ment wegens zijue verheffing tot sultan (3;. In plaats dus van de bevolking te bevredigenden sultan naauwer aan het gouvernement te verbinden en door beide middelen de kracht van Hijdaijat, die reeds getoond had even energiek als wreed te zijn, te verlammen, werd door de onttrooniug van haren vorst de geheele bevolking ver bitterd, het gouvernement van eeu magtigen bondgenoot beroofd, en de invloed van deu geduchteu Hijdaijat ver tienvoudigd. Eu hoe trachtte, men het gevaar der verkeer de uitwerking van zoodanigen maalregel af tc wenden? Door eene naauwelijks noemenswaardige legerinagt, gecom mandeerd door een majoor Daar stoomtvoor het eerst zonder militaire bedekking wegens gebrek aan troepende Onrust de Doesson opw ordt afgeloopen en zinkt weg met Hollands vlag in Borneo's wa teren die bedekt worden met de lijkeu der vermoorde bemanning. De oorlog, die dienen moest om een magtig volk te onderwerpen, door het onze wapenen te doen eerbiedigen, begon aldus met eene vernederende tentoonstelling onzer zwakheid. Doch genoeg reeds aangestipt van de eerste gevolgen (1) Zoo liet deze onder anderen de huizen der bevolking afbrekenzon der haar daarvoor cenige schadevergoeding te willen toekennen. (2) In het bijzijn zijner grootcn werd liij door voornoemden resident zelfs uitgescholden, en van het residentiehuis weggejaagd; dit viel voor te Martapoera kort vóór den moord te Kalangan. (8) Tamdjid Ilali was wel een oudere zoon van sultan Adam, doch uit eene inlaudsche vrouw geboren terwijl Hijdaijatschoon jongerde zoon van sultan Adam en eene prinses uit het vorstelijk geslacht nas. der verkeerde en halve maatregelen uit het verledeue, die al lang door het verkwiste bloed ouzer dapperen, onuit- wischbaar zijn gekenmerkt. Herdenken wij alleen nog kort de jongste gebeurtenissen om te beoordeelenin hoe verre het doel van deu oorlog onderwerping vau eeu gansch volk door geweld van wape nen, bereikt is geworden. Langzamerhand zijn een dertigtal beutings in de ver schillende afdeelingen verrezen, waaruit door hare verbitter de commandanten schrikvrees en haat onder die bevolking wordt verspreid en gaande gehouden. De grootsten dier bentiugs worden hoofdplaatsen vau adsistent-residentieu genoemd, als te Martapoera en Amoen- thaij. Maar ook de bevolking rigtte nu hare bentiugs op. De Goenoeng Madang neemt bieronder eene bloedige plaats in. Daar bleven de kapitein Koclide 1ste luit. Hamming, de kapit. Graas, die aau de gevolgen zijner daar be- komop wonden overleed, daar werd de luit. de Braauw ge wond,' en sneuvelden nog zoo vele andere manschappen. Een jaar is sedert voorbijgegaan en thans rigt die be volking bare bentings tot op weinige uren van Martapoeras hoofdplaats, bij den berg Pematton, op, en na drie malen verdreven te zijn, is het voor de vierde maal eene vrouw, die het commando dier versterking aanvaardt; zoo veelont- zag beeft de vijand, na een meer dan tweejarigen strijdnu voor onze wapenen gekregen. Daar sneuvelde de luit. Eer- werda en werd de 1ste luit. de Bruijn door een schot iu den buik gewonddaar was het dat de vroeger zoo vrees achtige vijand den ouzen honend toeriep//madjoecotn- panie djangan takoet In dat jaar waren ook de 1ste luits. de Jongh en van Einde gesneuveldde kapt. Schift' ten gevolge van doorge stane vermoeijenissen gestorven, de 1ste luit. Yerspeijk ge wond de offic. van gezondh. Stammler vermoordbij gele genheid dat Martapoeras bevolking zelve de benting aldaar aanviel, en bij zoudtr militair geleide van Bandjermassin naar die plaats was vertrokkenvoorts de luit. vau der Wijckmede ten gevolge van aanhoudende vermoeijenissen bezweken. Daarna werd eene kolonne onder majoor Schuack, '/ter tuchtiging" vau de bevolking der Doessou uitgezonden bijna vernield, moest eene patrouille ouder den Isten luit. vau Oort, van Mengappau //ter zuivering van die land streek" gezondenoverhaast zich reddenen kwam met 7 gekwetsten te Martapoera aan, terwijl zelfs één doode in 's vijands handen was gebleven. Mataramanop weinige uren van Martapoera gelegen, werd door den vijand be schoten. Tambangan, nog op geen uur afstands van die plaats, werd mede door den vijand aangevallen. Batoe Tonhoe in de Tanah-Laut werd ontrust. Nabij Amoenthaij werd de 1ste luit. Hoijel door een kogel in den mond (4) en een sergeant door drie lanssteken gewond, en eindelijk te Kiram nabij Martapoera een man, die door bet hoofd des bcstuurs met eene bedekking van drie soldaten werd Reeds overleden aau de gevolgen dier wonde.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuwe Courant van Den Helder | 1861 | | pagina 1