M 124.
T wecde Jaa rgan g
1862.
vax di:\
ijcfóer, JlteuroeÖiep, IMfemsoorÖ, cn,v
WOENSDAG
6 AUGUSTUS.
De Natie wordt wakker.
ui.
politiek overzigt.
NIEUWE COURANT
Verschijnt WOENSDAG cn ZATl'RDAG.
Abonnementsprijs voor 3 maanden1.30
Franco per post „1.50
Men abonneert zicli bij alle Boekhandelaren cn Post
directeuren. Brieven franco aan dcnUitgeVèr S. Gii.tjes.
De prijs der Adykrtentikx van 14- regels is 40
Centen voor eiken regel meer 10 Centen. Zegelregt voor
elke plaatsing 35 Centen. Vóór des Dingsdags cn Vrijdag»
middag 12 uur, gelieve mende Advertenticn intczendcn
Ingezonden stukken een dag vroeger.
De pogingen der reactionairen legden wel hier en daar
cenige hinderpalen in den weg en deden in sommige dis
tricten en gemeenten, waar de kiezers uit onkunde, onver
schilligheid of slaperigheid, het groote belang eener volks
vertegenwoordiging niet begrepen, hunne candidaten zege
vieren; maar zij konden den vooruitgang niet stuiten en liet
verloren terrein herwinnen. Hunne aanvallen waren vooral
gerigt tegen het Ministeriedat zich sterk gevoelde in de
meerderheid der Tweede Kamer cn onafgebroken aan zijne
taak arbeidde, waarvan de nieuwe wetten, op de leest der
grondwet geschooid, liet bewijs opleverden, liet Ministerie,
getrouw aan de woorden des voorzitters, antwoordde door
zijne daden. De strijd, voor en tegen liet Kabinet gevoerd,
wekte de belangstelling op in de politieke aangelegenheden
des lands, maakte de Natie wakker.
De regeling der belangen van de Roomsch-Katliolijke
kerk hier te lande, waarover reeds sedert de regering van
Willem I onderhandeld was, werd mede door dit Ministerie
afgedaanmaar de allocutie van den Paus wekte onder het
onverdraagzame gedeelte der Protestantsche bevolking mis
noegen. Dit misnoegen vertoonde zich als eene besmettelijke
ziekte het eerst in Utrecht, daarna werd Amsterdam besmet
met de Katholocophobie (vrees voor de Katholijken). De
reactionairen, die de allocutie gretig als het raiddel hadden
aangewend om de bevolking in gisting te brengenwisten
de smetstof overal te verspreiden.
De Koning werd bestormd met een stortvloed van adres
sen, tegen de daden van zijne Ministers, en de April-be-
wegiug was oor:'aakdat zij aftraden.
Het nieuwe Ministerie handhaafde de getroffen regeling
van de Roomsch-Katliolijke kerk, en paaide de zieken met
eene wet op de kerkgenootschappen.
Wij hebben de April-beweging niet aangehaald als een
voorbeeld van de wakkerheid onzer Natie; wij stellen ze op
rekening van hare prikkelbaarheid in het punt van godsdienst.
Na het aftreden van liet Ministerie Thorbecke verflaauwde
de publieke belangstelling iu de aangelegenheden des lands
men kon nu wel eenige jaren teren van de vruchten van
zijnen arbeid. De Natie sluimerde in, en werd weder
wakker in de Wintermaand van 1855, toen een ontwerp
van wet op liet lager onderwijs bij de Tweede Kamer werd
ingediend. De aftreding van den Minister van Binnenl.
Zaken, in 1S49, was oorzaak geweest, dat de door hem
voorgedragen wet op het onderwijs niet in behandeling was
genomen; zijne opvolgers hadden de voordragt van de daar
toe strekkende wetten langen tijd verschoven. Omtrent
deze wet bestonden zoovele onderscheidene gevoelens, als
er verschillende rigtingen in het staatkundige en godsdien
stige werden waargenomen. Een groot getal adressen werd
tegen het wetsontwerp ingediend. De wet werd gewijzigd,
een nader ontwerp ingediend iu Februari) 1857, hetwelk
eindelijk, na langdurige discussien en vele wijzigingenaan
genomen en als wet op het lager onderwijs, op den 13
Augustus daaraanvolgende, afgekondigd werd.
Gedurende bijna twee jarenvan het indienen van het
eerste ontwerp van wet tot de aanneming van de wet, was
de algemeene belangstelling van het Volk opgewekt en
welligt is er over eene wet nooit meer geschreven cn be
raadslaagd dan over de wet op het onderwijs. Geleerden
wetgevers, onderwijzers, dagbladschrijvers: allen waren in de
weer om hunne denkbeelden to verspreiden. Het ligt niet
op onzen weg om die wet te beoordeelen; wij willen alleen
zeggendat zij tot model kan dienen voor andere Natiën.
De wet tot aanleg van spoorwegen voor rekening van
den Staat, in 1860 aangenomen, gaf mede aanleiding tot
veel geschrijf in de dagbladen en tot vele discussieu in de
Kamer. De belangen van bijzondere personen (landeigenaars),
de locale belangen van gemeenten waren hierin betrokken.
Dij liet bepalen van de rigting der lijnen had de spoorweg
ziekte de crisis bereikt. Aan het departement van Binnen-
landsche zaken werd een aantal adressen verzonden van
gemeenteraden en commissien. De Raden van sommige ge
meenten waren zelfs zoo mild om geld, door de Ingezetenen
opgebragt, uit de gemeentekas, aan de spoorwegzaak op to
offeren.
De Natie, die uithoofde van de aanhoudende duurte der
levensmiddelen, mede een gevolg van den liooggeroemden
vrijen handel, niet kan gezegd worden een werkzaam deel
aan de zaak te hebben genomen, gedroeg zich lijdelijk, als
iemand, die geen jammerkreet aanheft, bij liet trekken van
eene kies.
De spoorwegwet is de laatste, die eenige beweging heeft
veroorzaakt.
EERSTE KAMER.
Zitting van Vrijdag 1 Augustus.
1. Inkoop en amortisatie van rentegevende Nationale
Schuld. Met algemeene stemmen aangenomen. 2. Natura
lisatie van Th. Sclieider cn anderen. Met algemeene stemmen
aangenomen. 3. Wijziging van Hoofdstuk X der Staats-
begrooting voor 1861. Zonder discussie met algemeene
stemmen aangenomen. Voorts zijn ingekomen eenige adressen
cn door de commissie voor de verzoekschriften rapport
uitgebragt op een aantal requesten.
In de Zitting van gisteren zijn aangenomen een aantal
wets-ontwerpen tot onteigening van perceelen voor den
aanleg van den spoorweg. Voorts aangenomen de aanvul
ling der wetten op de Militaire pensioenen; als mede liet
ontwerp herziening van liet tarief van regten op den in- cn
doorvoer met 27 tegen 4 stemmen.
Woensdag a. s. zal liet wets-ontwerp betreffende de af
schaffing der slavernij in behandeling komen.
Volgens de laatste berigten wordt de gisting in Italië
niet. minder en gaat Garibaldi steeds voort een leger te