.M 359.
Vierde «Jaargang.
1894.
IjefÖer, JïteumeÖiep, WiffcmsoorÖ, enj.
ZATURBAG
5 NOVEMBER.
Admiraal Fitzroij en zijne
stormvoorzeggingen.
NIEUWE COURANT
VAN DEN
Verschijnt WOENSDAG en ZATURBAG.
Abonnementsprijs voor 3 maandenƒ1.30
Franco per post 1.50
Men abonneert zicli bij alle iloekhandelarcu en Post
directeuren. Drieven franco aan den Uitgever S. Gii.tjes.
Do prijs der Ad verten tien van 14 regels is 40
Centenvoor elke regel meer 10 Centen. Zegelregt voor
elke plaatsing 35 Centen. Vóór des Dingsdags en Vrijdags
middag 12 uur, gelieve mende Advertentién intezenden.
Ingezonden stukken een dag vroeger.
De naam Admiraal Fitzroij is in Groot-Brittannie een
householdword geworden.
Wanneer de huisgenooten 's avonds aan den liaard zitten
en zich koesteren aan den gloed die uit de steenkolen de
zwarte diamanten, knetterend, met hel lichtende vlammen
zich door het vertrek verspreidt en de wind, gelijk een vlie
gende renbode des naderenden storms over de daken giert,
de regen met snellezware droppelè tegen de glasruiten
klettertdan ontsnapt aan aller mond zoowel van bejaarden
als van kinderende bange zucht«ach de arme zeelieden."
Dat is hij noodweer in Engeland, evenals in ons vaderland,
de eerste gedachte van iedereen. Heel het hart is als ware
het, met de zee zaamgegroeid zelfs tot in de afgelegenste
deelen van het binnenland dringt deze sympathie voor den
zeeman door, en hoeveel te sterker dan nog in de havensteden
en kuststreken. Waar in het Britsche rijk vindt men een
gezin, in welks kleine familie-kronyk niet ergens van een'
aanverwant staat opgeteekend: «vergaan met manen muis,"
of «verongelukt op zee met het schip N. N."
Die kronijk bestaat, hetzij geschreven op het. schutblad
van den huisbijbel, of door mondelinge overlevering ge
grift in het hart. En wie bekend is hoe de groothande
laar en de reeder met duizendvoudige zorgen denken aau de
zeilen die op dien oogenhlik kampen met het geweld der
torenhooge baren op den eindeloozen oceaan, die weet het,
hoe bemind, hoe hoog vereerd de naam is van hem, die al-
tans hen kan waarschuwen voor het dreigend gevaar, wier
beroep het isom het ongetrouwe element te trotseren en wel
vaak reeds op het punt, als zij bereids met den eenen voet
op het schip, die dierbare achterblijven den den laatsten hand
druk bieden. Indien op zulke oogenblïkken wanneer de zon
veelligt vrolijk schijnt en kleine blanke wolkjes zachtkens
aan den eindeloozen azuren koepel voortzweven, eensklaps,
op het alleronverwachtst de telegraaf langs havens en kusten
bliksemt met de woordennstorrn te wachtenen voortsnelt
van zee tot zee, van haven tot haven, langs de duizende
mijlen des Britsclien eilands als Fitzroij's stormsignaal ter
waarschuwing alom voortvliegendede schepen de ankers
weder laten vallen, de passagier en de matroos weer aan
wal gaan, het vaartuig gelijk een zeevogel met zaamgevou-
wene wieken in haven en bogt zich verschuiltde zoo straks
onder heete tranen van elkaar gescheidenen nog weder een
dag, of een nacht bijeen kunnen zijn, dan hoort men in stad
en dorp, paleis en hut, in hotel en kroeg, door een iegelijk,
het oude grootje naast haren wakkeren kleinzoon voortstrom
pelende niet uitgezonderd, de dankbare woorden uiten nGod
bles the old Admiral!(God zegene den ouden admiraal.)
En de aangekondigde storm komt en loeit als een verwoed
monster door de eenzame straten en de verlatene velden en
zweept de zilte golven met toomeloos geweld voort, zoodat
hare blanke schuimkroonen tegen rots en krijtberg uiteen
spatten terwijl de menschanders zoo trotschstout en mag-
,tig, beschroomd in zijne woning zich blijft schuil houden en
ootmoedig buigt voor den adem des Almagtigenden oorsprong
en de eeuvfige bron aller krachten.
Dat is het werk van den genialen Fitzroijtlie old Admi-
raV\ geen God des storms is hij, die de winden ontkluistert
en weer gebiedt te zwijgenmaar een oud menschlievend
zeemandie in zijn eenzaam laboratorium vertoeft en als een
wijze over de boeken, zijne thermometers, barometers en
stormtrommels waakt, met den blik eens adelaars zoekt naar
teekens, ze opmerkt en beoordeelt en zoo liij die gewigtig
voof den zeeman beschouwt, zijne dépêches met de snelheid
der telegraaf de wereld inzendt, om voor het nakend gevaar
te waarschuwen en niet alleen voor zijn vaderland, maar al
naar de rigting is van den komenden stormvliegt de telegram
onder de zee door naar de bedreigde naburige landen en
verspreidt zich van daar verder over het vaste land.
In Engeland dreef men langen tijd den spot met den weer-
profeet; het satyrieke blad the Punch leverde daarover zijne
caricaturende hoogwijze Times behandelde zelfs de Britsch
Association voor wetenschappelijk onderzoek, jaren lang met
een voornaam stilzwijgen, vóór dat men het erkennen wilde,
dat de wetenschap een medehelpster des handels is geworden,
cok zelfs tot in de hoogere luchtstreken. Men heeft op nieuw
de magt en den invloed der wetenschap gezienhoe ook zelfs
schijnbaar de meest phantastisclie problema wel eene vermel
ding waardig is en ook ideën die aanvankelijk hersenschim
mig schijnen, door bedaarde, onvermoeide volharding en be
oefening tot een groot algemeen praktisch nut kunnen gedijen,
en dikwijls nadat de eerste ontwerper zonder het echte punt
nog te hebben gevonden en hier en daar dwalendreeds lang
de eeuwige rust heeft gevonden ombestraald door het licht
van een hooger kennen en wetenden Schepper in Zijne
verhevene werken na te speuren.
Admiraal Fitzroij heefteven als alle groote mannen
die de natuur een tot dusver onbekend geheim hebben
ontwrongen, ook zijn bitter aandeel van de spotternij
en afgunst ontvangen; maar met het voortreffelijk doel voor
oogenin zich zeiven zeker van zijne zaak zijnde, konden
die pijlen zijn gemoed niet kwetsen; hij zepjenvierdeweldra
geloofde en vertrouwde het publiek hem; zijne voorzeggingen
faalden nooit en zijne berekeningen hadden de proef glansrijk
doorgestaan.
Robert Fitzroij werd geboren in 1805; het eerste wat men
van zijne loopbaan verneemt, is, dat hij van 18261830
de last zijner regering ontving om de kusten van Patagonie
en de Zuid-Amerikaansche kaap Ilorn op te nemente meten
en in teekening naauwkeurig vast te stellen en later die van
Chili en Peru, ten welken tijde hij kapitein bij de marine
was. Hij legde reeds vroegtijdig groote lust aan den dag
voor weerkundige waarnemingen en schreef daarover menig
artikel in Engelsche tijdschriften, dat van naauwkcurige
langdurige en talloos herhaalde waarnemingen getuigde. Zoo
schreef hij onder anderen in 1850 eene brochure, getiteld:
Regels voor de scheepvaart op Zuid-Amerikamet ettelijke
kaarten opgehelderd. Als schout-bij-nacht gaf hij een hand
boek uit over de barometersdat voor rekening der regering
gedrukt werd. Het is eene ware schat voor zeelieden en allen
die bijzonder belang in het weer stellen. Fitzroij geelt niet
minder dan 90 teekens op, waaruit men het ophanden zijnde
weer kan bepalen. Gewigt en electriciteit der lucht droogte
en vochtigheid, de winden naar 'tkompas, de wolken, hare
kleuren en vormen, het afwisselen van het blinken der sterren
het vallen van den dauwbijzonderheden aan vogels opge
merkt, enz.; in 't kortde veranderlijke werking van al de
op het weer betrekking hebbende verschijnselen op geheel de
lijn van Lissabon naar Koppenhagenen al deze belangrijke
waarheden deelt hij onverholen der wereld mede. «Dat
alles zijn voorteekens en waarschuwingen" zegt Fitzroij;
«mogen ook de zeelieden dwalende wetten der natuur zijn
eeuwig onveranderlijk en zeker.
