Bil j ar l kampioen schap 38/2
in Schagen begonnen
Met de wichelroede naar Wieuwerd
Strijd om biljarttitel
vol animo ingezet
Verhoging tarieven
ponten over het IJ
Grafkelder trekt jaarlijks duizenden bezoekers
MUMMIES IN 7 EEUWEN OUDE KERK
Tuinbouw lieeft
recht op hulp
KLOOSTERBALSEM
Pagina 8
Alkmaarder Ligthart thans
op goede tweede plaats
Sterk spel van
cle Hartogh
Suikerfabriek „Krian"
LICHTVAARDIGE
„HANDEL"
IN VOETBALLERS
Kampioenschap van Nederland 38/2
TWEEDE KAMER
Boerderijen-bouw
SPIERPUN
Adres van de Amsterdamse
Kamer van Koophandel
Unesco
geschenkbonnenactie
Scheepsberichten
Markt Barneveld
Politie-agent
neergeschoten
Donderdagmiddag iverd in café „De Posthoornvan
de heer J. Peetoom te Schagen het kampioenschap van
Nederland 3 e klasse klein-biljart kader 38/2 ge
opend door de Bondsconsul, de heer Pater.
De deelnemers aan dit tournooi
zijn: J. H. Bakhuijs „S.Gr.B.C."
Den Haag: J. van Deutekom
„Beatrix" Oss; R. de Hartogh,
.Excelsior" Amsterdam; J. C.
Kuijper „Wilhelmina" Amster
dam: J. Ligthart „De Vriend
schap" Alkmaar: G. Rijkenberg
,Het Oosten", Enschede; H. E.
Schelf er „Beatrix," Oss: W. Vin
cent „G.M.V." Helmond.
De eerste ontmoetingen hadden
plaats tussen de spelers Scheffer
van Deutekom en de Hartogh
Vincent. De Amsterdammer
Hartogh speelde een zeer sterke
partij in 13 beurten. Met een
aanvangsserie van 51 en een
middenserie van 65 car. die zeer
goed geplaatst werden, behaalde
deze speler een moyenne van
19.23. De vertegenwoordiger uit
Helmond moest in deze partij
met 112 car. en 8.61 tevreden
zijn. Met enkele goede momenten
had deze speler het kaderspel
niet goed onder controle. De reis
van vijf uren uit Helmond zijn
voor deze nog jeugdige speler
zeker van invloed geweest.
De partij zag er ais volgt uit:
de Hartogh
Vincent
car.
250
112
brt.
13
13
mov.
19.23
8.61
De clubgenoten Scheffer-van
Deutekom brachten het er min
der goed af. Het is ook niet pret
tig om te proberen je clubgenoot
de kans te ontnemen. Het was in
deze partij Scheffer die met een
eindserie van 41 in de 30e beurt
de beslissing bracht.
Scheffer
v. Deutekom
car.
250
221
brt.
30
30
mov
8.33
7.36
De tweede helft van de eerste
ronde was minder goed. In deze
ronde was het Rijkenberg die na
35 beurten de partij won van
Kuijper. Laatstgenoemde was
enige dagen huisarrest gegeven
voor een lichte griepaanval, maar
wist zich nog juist genezen te
laten verklaren om aan dit kam
pioenschap deel te nemen. Het
resultaat van deze partij was als
volgt:
car. brt. moy.
Rijkenberg 250 35 7.i4
Kuijper 171 35 4.88
Door de Alkmaarse vertegen
woordiger Ligthart werd in deze
eerste partij ook minder goed
spel gebracht hoewel wij wel
overtuigd zijn dat hij in deze
komende dagen nog wel een be
ter resultaat zal brengen. Bak
huijs uit het district Den Haag
bleef ook ver beneden het moy
enne in deze klasse.
car. brt. mov.
Ligthart 250 37 6.75
Bakhuijs 200 37 5.40
den.
(Advertentie)
Als gevolg van een onvoor
ziene staking en rietdiefstallen,
waardoor circa 11 procent ver
loren ging. ziin de maal resul
taten van de N.V. Suikerfabriek
„Krian" zeer teleurstellend ge
weest. zo meldt het verslag over
1951. Totaal zijn verkregen 78.245
auintalen kristal, overeenkomen
de met 78.1 quintaal oer ha. Deze
opbrengst staat niet in verhou
ding tot de vroeger gewekte ver
wachtingen op basis van de
stand van het gewas toentertijd.
Het exploitatie-overschot be
draagt, na aftrek der onkosten
in Nederland, rp. 2.337.209. dat
geheel wordt aangewend voor
afschrijvingen.
Op grond van de tot dusver
behaalde resultaten mag een
aanmerkelijk hogere productie
worden verwacht dan in 1951,
aldus de directie.
(Eigen bericht)
De Zwolse Boysspeler Hei
denrijk ontving Woensdag een
brief uit Metz van zekere Bur
ton manager van de profclub
Metz, in welke ploeg ook Bak
huis heeft gespeeld. In dit
schrijven wordt hem een con
tract aangeboden zonder dat
verder over condities wordt
gerept. De Zwollenaar denkt
er niet aan op de aanbieding
in, te gaan, maar het zonder
linge van dit geval is dat de
aanbieding werd gedaan nadat
Heidenrijk Zondag bij uit
zondering een voortreffelijke
Ëarti.i voetbal ten beste gaf.
>it was dit keer zó opval
lend, dat er in de sportver-
slagen extra melding van
werd gemaakt. Blijkbaar houdt
zich in ons land een scout
op. die afgaande op sportver-
slagen in de dagbladpers, tips
doorgeeft naar profclubs in
het buitenland. Hoe anders te
verklaren dat Heidenrijk, die
eerst Zondag opvallend goed
speelde. Woensdag reeds een
brief uit Metz ontving?
's Avonds 8 uur werd een be
gin gemaakt met de tweede
ronde door Ligthart-Vincent en
Rijkenberg-v. Deutekom. De
beste prestatie leverde de Alk
maarse vertegenwoordiger Ligt
hart, die zijn partij in 15 beur
ten wist te beëindigen.
Voor de vertegenwoordiger uit
Helmond werd dit de tweede ge
voelige nederlaag, maar het
voordeel van weinig beurten
waardoor in de komende partijen
het moyenne gemakkelijker is op
te voeren. Ligthart bracht in
deze partij serie's van 51-58 en
58. De partij zag er als volgt uit:
Ligthart
Vincent
Rijkenberg
liepen samen
car.
250
65
en v.
naar
brt.
15
15
moy.
16.66
4.33
Rijkenberg stabiel
Deutekom
het einde,
met geen
grote serie's, maar wel een ster
ke vechtlust, v. Deutekom soms
zeer sterke momenten, maar
daartussen te veel onproductief.
In 3 beurten 115 car. is in deze
klasse een goed resultaat. De
eindstand van deze partij was
als volgt:
car. brt.
Rijkenberg 250 27
v. Deutekom 245 27
moy.
9.25
9.J7
De ontmoeting tussen de Am
sterdamse spelers de Hartogh-
Kui.iper werd na 21 beurten een
overwinning voor de Hartogh.
die in deze partij een goed ge
speelde serie van 109 car. scoor
de. Deze partij bracht het navol
gende resultaat:
car. brt. moy.
de Hartogh 250 21 11.90
Kuijper 147 21 7.00
De Hagenaar Bakhuys won in
een goed gespeelde partij van
Scheffer na 26 beurten.
car. brt. moy.
Bakhuys 250 26 9.61
Scheffer 152 26 5.84
De stand luidt thans:
1. de Hartogh
2. Ligthart
3. Rijkenberg
4. Bakhuys
5. Scheffer
500 109
500 58
6. v. Deutekom 0
7. Vincent 0
Kuyper 0
500
450
402
466
177
318
33
35
41
63
28
17
15.56
11.70
8.20
7.50
7.08
8.21
6.48
5.94
(Van onze sportredacteur)
Het begon zomaar, dat kampi
oenschap van Nederland daar in
Schagen.
Twee fraaie, onberispelijke bil
jarts, met vier krijtlijnen precies
acht en dertig centimeter van de
land af, kaarsrecht getrokken en
negen vakken, waarin slechts
twee caramboles gemaakt moch
ten worden.
„Vandaar", zei een kenner
tegen me, „de benaming 38-2".
Ik knikte heel wijs en luister
de tegelijk naar de woorden van
de heer Pater, die eigenlijk drie
maal spreken moest, in verband
met zijn vele functies, doch het
in één keer afdeed, kort en kern
achtig, zoals we dat van hem ge
wend zijn.
„We zijn bereid", zei toen de
Amsterdamse deelnemer de Har
togh en het spel kon beginnen.
Jan Peetoom veegde gauw nog
enkele minuscule stofjes van de
groene lakens, de tellers en de
sohrijvers namen hun plaatsen
in en de deelnemers konden af
stoten.
Voor de tweede maal had Scha
gen een kampioenschap van Ne
derland binnen zijn muren, voor
de tweede maal was het gezel
lige clublokaal van de B.V. Hol
lands Noorderkwartier, „de Post
hoorn", daarvoor uitverkoren.
We gingen ervoor zitten, want
wel waren de deelnemers die in
deze derde klasse meedongen, in
de voorwedstrijden niet hoger ge
komen dan een gemiddelde van
10.(het maximum), maar er
werd al gefluisterd, dat er ver
schillende van die heren goed
waren voor veel meer. We keken
de mannen eens aan. Daar aan
het eerste biljart speelden twee
Ossenaren. Van Deutekom, een
kleine, zwarte, gedrongen knaap,
met een nijdige manier van sto
ten, Scheffer, een lange, blonde,
die vol zwier zijn caramboles op
het groene laken neerlegde. Maar
ja, die twee clubgenoten kenden
elkaar door en door en het was
gezellig om te zien, hoe die el
kaar met carotte te lijf gingen en
hun gemiddelde op deze manier
een eind beneden hun waardig
heid hielden.
Aan het andere biljart ging
het van dik hout zaagt men plan
ken. De Amsterdammer de Har
togh, die zo bereid was in de
aanvang, had meteen al zijn draai
en hoewel de Helmondenaar Vin
cent - „Monsieur Vincent" waar
de het al door de zaal vanwege
zijn snelle, iets te vlugge manier
van stoten, waardoor hij vele ma
len makkelijke ballen liet lig
gen ook lang niet mis was,
kon hij het niet klaren tegen de
joviale Mokumer, die tegen het
einde nog een poosje wegens
kramp het spel moest staken.
„Een eerste kanshebber", mom
pelden de liefhebbers, die hadden
gewatertand bij de series van 51
en 65, die de Hartogh hen had
voorgetoverd.
„Wacht maar", zei een Alk
maarder, „je zult nog wat zien,
als Ligthart aan de tafel komt."
We keken eens naar de jeug
dige matador, die in zijn eerste
beurten zijn vader en moeder,
natuurlijk van de partij, al in
angst en vreze liet zitten. Lang,
jong, overmoedig, ook in zijn
spel. De kleine, gedrongen, blon
de Hagenaar Bakhuys was zijn
tegenpartij in de tweede seance.
Aan de andere tafel: een on
verstoorbare Enschedeër Rijken
berg en nog een Amsterdammer,
Kuyper.
Zo verliep de strijd daar in
Schagen die eerste middag, reeds
fel in den beginne, reeds belang
wekkend voor de talrijke biljart
liefhebbers, die dit evenement
niet zullen willen missen, giste
ren niet, vandaag niet en zeker
niet de laatste twee dagen, als
de beslissingen in zicht komen.
(Van onze parlementaire
redacteur)
Dc Tweede Kamer ging giste
ren in de namiddag nog voort
met de behandeling van de be
groting van „Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening". De heer
Groen (K.V.P.) wees er nogmaals
op, dat voor de landbouw een
zekere mate van bestaanszeker
heid is geschapen en zulks juichte
hij alleszins toe, maar zijn grief
bleef dat dit nu juist voor de
tuinbouw niet geldt.
De minister zegt voornemens te
zijn om te helpen indien een
noodtoestand zou intreden, maar
de heer Groen vreesde, dat het
dan te laat zou zijn. Daarom her
haalde hij zijn beroep op de mi
nister om bij te dragen aan het
door de tuinbouw zelf gevormde
weerstandsfonds. Een nieuw lid
van de P.v.d.A.-fractie, de heer
Egas, kwam dit beroep later
ondersteunen.
Ook ten aanzien van het land
bouwonderwijs bleef de heer
Groen wensen houden. De minis
ter wijst op de basis van 4:4:3
aan de drie richtingen scholen
toe, maar deze verhouding werkt
voor de katholieken onbillijk. De
katholieken hebben alle scholen,
die him werden toegewezen, ge
bouwd, maar bij de anderen zijn
er nog 12 ongebruikte toewijzin
gen en dat terwijl in sommige
streken nog bepaald behoefte be
staat aan katholieke scholen. De
heer Groen pleitte in het bijzon
der voor een school in Groenlo
en stelde zich ten aanzien van de
oprichting van een middelbare
landbouwschool in Leeuwarden
op het standpunt, dat zulks geen
rijksschool, maar een school op
algemeen christelijke grondslag
zou moeten zijn.
Er ziin nog 2567 boerderijen,
waarvan de herbouw nog moet
beginnen. Het aantal boerderijen,
waarvoor reeds aanbesteding en
gunning heeft plaats gevonden,
bedraagt 4962. Het totaal aantal
geregistreerde verwoeste boerde
rijen bedroeg 7529.
Advertentie
Pijnlijke, stijve
spieren moet U
driemaal daags krachtig laten
wrijven met Kloosterbalsem, die
diep in de weefsels doordringt.
Ook bij rheumaciek en ischias:
AMSTERDAM, 13 Nov. De
K. v. K. en Fabrieken voor Am
sterdam heeft zich met een adres
gewend tot Burgemeester en Wet
houders van de hoofdstad in zake
het voorstel van B. en W. de ta
rieven voor de gemeentelijke
pontveren te. verhogen. De Kamer
zegt, dat de voorgestelde verho
gingen haar tot grote bezorgd
heid aanleiding geven.
Immers: de thans beoogde ta
rieven zullen voor het publiek in
het algemeen en voor het Am
sterdamse bedrijfsleven in het
bijzonder, in hoge mate bezwaar
lijk zijn. Voor een personenauto,
die heen en weer gaat tussen de
beide IJ-oevers, zal een bedrag
verschuldigd zijn van f2.en
voor een vrachtauto f3.terwijl
deze bedragen tot 1 Januari 1951
voor beide categorieën beliepen
f0.50, en sinds 1 Januari 1951 be
dragen fl en f2.
De abonnementen zullen voor
personenauto's van f 15 worden
gebracht op f25, doch die voor de
vrachtauto's van f15 op f100 per
jaar.
Zoals uit de bovenvermelde
gegevens blijkt, zullen voor ver
schillende groepen en dat wel
bovenal voor de voor het be
drijfsleven zo belangrijke cate
gorie van de vrachtauto's exor
bitante verhogingen plaats vin
den, hetgeen voor vele bedrijven
moeilijkheden met zich zal bren
gen.
Daarbij dient in aanmerking te
worden genomen, aldus de Ka
mer, dat Amsterdam zelf niet
alleen belang heeft bij het locaal,
doch ook in hoge mate bij het
interlocaal verkeer. Volgens de
gegevens, verstrekt in de voor
dracht aan de gemeenteraad van
5 September j.l. betreffende IJ-
oeververbindingen door middel
van tunnels, was in 1950 van het
totale verkeer op de beide IJ
veren 38.2 pet interlocaal ver
keer naar en van Amsterdam en
15.9 pet zuiver transitoverkeer.
Die 38.2 pet zijn voor het Am
sterdamse bedrijfsleven ongetwij
feld voor een zeer aanzienlijk
deel van belang en het zou voor
onze stad stellig een gevoelig na
deel betekenen, indien door
kunstmatige middelen het be-
drijfsverkeer met Amsterdam
werd verminderd.
Het is toch zgker te optimis
tisch gezien, wanneer men er
vanuit zou willen gaan, dat de
daling van het autovervoer over
de IJ-ponten met ongeveer 15
pet, welke door B. en W. bij in
voering van de voorgestelde ta
rieven wordt verwacht, speciaal
de 15.9 pet van het transitover
keer zouden betreffen.
Het wil de Kamer voorkomen,
dat de voorgestelde verhoging
van de tarieven voor de pontve
ren in ernstige mate ongewenst
is te achten, zulks te meer, naar
gelang de mogelijkheid bestaat,
dat het op andere wijze zou ge
lukken dekking voor het tekort,
dat de veren laten, te verkrijgen.
De Kamer meent, dat ter be
strijding van althans een gedeelte
van het tekort op de exploitatie
van de IJ-ponten een bijdrage
van het Rijk voor deze verbin
ding, welke in aanzienlijke mate
het interlocale verkeer dient, is
aangewezen. Uiteraard zouden bij
vervulling van dit verlangen de
tarieven voor de pontveren moe
ten worden afgeschaft of des
noods aanmerkelijk worden ver
laagd.
De Kamer geeft in overweging
het daarheen te leiden, dat de
voordracht aan de raad van 10
October j.l. betreffende verho
ging tarieven pontveren wordt
aangehouden, totdat te dezer za
ke nader overleg met het Rijk
heeft plaats gevonden.
AMSTERDAM, 13 Nov. De
raad van afgevaardigden van de
N ederlandse Jeugdgemeenschap
heeft zich ten gunste van de
Unesco geschenkbonnenactie uit
gesproken en zich bereid ver
klaard aan de uitvoering van dit
plan medewerking te verlenen.
Zoals bekend heeft de Unesco
het vorig jaar dit initiatief ge
nomen tot het 'voeren van deze
campagne. Frankrijk, Engeland
en de Verenigde Staten van
Noord-Amerika waren de eerste
landen, die eraan hebben deel
genomen. Een lijst met projecten,
die door de jeugdorganisaties ge
adopteerd kunnen worden, is
reeds rondgestuurd. Verwacht
wordt, dat de jeugdorganisaties
zelfstandig of in combinatie met
andere jeugdorganisaties, enkele
van deze projecten voor hun re
kening zullen nemen.
Congostroom 14 Nov. van W.
Afrika te A'dam verw.; Sibajak
13 Nov. 510 mijl O. oostpunt Ti-
mor, 17 Nov. n.m. te Surabaja
verw.; Friesland pass. 13 Nov.
Minikoy/Djibouti; Leuvekerk 13
Nov. van Colombo/Madras;
Arendsdijk 12 Nov. te New York;
Blijdendijk 12 Nov. van Boston
te Philadelphia; Edam 12 Nov.
van Halifax; Maasdam 12 Nov.
van Cobh Ierland; Nw Amsterdam
12 Nov. van Southampton; Obe-
ron 12 Nov. te Curagao; Tosari
15 Nov. te 10.00 u. te Suez verw.;
Willem Ruys 12 Nov. 20.00 u. van
Suez/Southhampton; Amsteldijk
12 Nov. van R'dam/New Orleans;
Grote Beer 13 Nov. v.m. te R'dam
Johan van Oldenbarnevelt pass.
12 Nov. n.m. Quessant/Pt. Said;
Poelau Laut 13 Nov. van Cochin/
Halifax; Prins Willem IV 12 Nov.
van Montreal/Le Havre; Prins
Willem V 13 Nov. te Detroit;
Riouw 12 Nov. te Suez verw.;
Rijndam 12 Nov. 110 mijl Z. Sa
ble eil./Southampton; Salawati 14
Nov. te Rangoon verw.; Wester-
dam 12 Nov. 510 mijl O. ten N.
Cp. Race; Zuiderkruis 12 Nov.
510 mijl N.N.W. Kaapstad; Aals-
dijk pass. 12 Nov. n.m. Scillys;
Bloemfontein 13 Nov. te Kaap
stad; Celebes 12 Nov. van Genua/
Pt. Said; Dongedijk 13 Nov. te
Cristobal; Kota Inten pass. 12.
Nov. n.m. Singapore/R'dam; Laer
tes pass. 13 Nov. v.m. Gibraltar/
Liverpool; Oranje 13 Nov. te
Colombo; Prins Frederik Willem
13 Nov. v.m. te Le Havre.
BARNEVELD, 13 Nov. Aan
voer ca. 19.000 stuks. De handel
begon vlot met iets hogere prij
zen, doch zakte tijdens de markt
weer wat in.
Prijzen: oude lichte kippen
1.902.00; oude zware kippen
2.052.20; N.H. blauwe kuikens
2.402.70; jonge hanen 2.102.40
alles per kg; overige per stuk:
oude hanen 3.505.25; oude een
den 0.901.75; ganzen 7.509.00;
tamme jonge duiven 0.650.75;
tamme konijnpn 3.509.00; hazen
4.006.50; wilde konijnen 1.75
2.00; fazanten 3.004.50; patrij
zen 1.25—2.50.
Eiermarkt
Aanvoer ca. 875.000 stuks. Han
del vlug. Prijzen: kippeneieren
22.0023.00, algemene prijs 22.50
per 100 stuks, kiloprijs 3.50; hen-
neneieren 18.0020.00, algemene
prijs 19.00 per 100 stuks, kilo
prijs 3.50.
Eierveiling
Aanvoer ca. 550.000 stuks. Han
del wat geforceerd, doordat de
eieren tegen hoge prijzen opge
houden werden. Prijzen: kippen
eieren van 62/66 gram 22.26
23.26, henneneieren 51/57 gram
17.92—20.12, alles per 100 stuks.
Ten westen van de spoorlijn Leeuwarden
Sneek ligt in Friesland het merkwaardige
dorpje Wieuwerd. In lang vervlogen tijden
ivas het een welvarend vissersplaatsje van
wel 180 huizen, gelegen aan de „Middel-
zee", thans ligt het als een karakteristiek
agrarisch dorp temidden van uitgestrekte
landerijen, waar vreedzaam de glanzende
zwart-bonte koeien grazen. Wieuiverd heeft,
een interessant historisch verleden. Ge
schiedschrijvers verhalen over de verwoes
ting van het dorp en het zich daar bevinden
de slot van de adellijke familie Walta,
door de „zwarte hoop" in 1514. Het slot
werd weer opgebouwd, maar ging in latere
woelingen opnieuiv in vlammen op, om.
daarna voor de derde, maal opgetrokken te
worden. Na 1733 is het afgebroken, het
geboomte werd uitgeroeid en verkocht. Het
Walta-slot was inmiddels een middelpunt
geweest van de godsdienstige secte derLabadisten, genoemd naar de predikant
Jean de Labadie. De rijk begaafde AnnaMaria Schuurman, een vrouw met uitzon
derlijke talenten, verbleef als volgelinge van de Labadie een aantal jaren te Wieuiverd,
waar zij in 1678 stierf. Wat Wieuwerd echter heden nog steeds tot een merkwaardig
dorp maakt, is het bezit van een grafkelder, waarin de lijken niet op normale wijze
vergaan, maar door geheimzinnige inwerkingen gemummificeerd worden. „Het
wonder van Wieuwerd1"
's GRAVENHAGE, 14 Nov.
Hedennacht te pl.m. 3.50 uur is
op de Utrechtse Straatweg te
Woerden een agent van politie
door twee onbekende daders
neergeschoten.
De daders kwamen uit de
richting Harmeien en ziin na het
piefen van het misdrijf verdwe
nen in de richting Woerden-stad.
Beide daders waren per rijwiel
en reden te Woerden zonder
licht.
Vermoedelijk hebben deze
daders ongeveer een uur tevoren
een poging tot inbraak gedaan
in de gemeente Harmeien. Van
de daders is geen signalement
bekend.
Het slachtoffer. A. van Eek
genaamd, was 35 jaar. gehuwd
en vader van twee kinderen.
Langs goede verharde wegen,
kronkelend door het vlakke
Friese landschap met zijn vele
torentjes aan de gezichts-einder,
het ene dorpje na het andere
passerend, komen we in Wieu
werd. De handwijzer op de laat
ste driesprong, enkele kilometers
voor het dorp, vertelt het u
reeds: „Naar de grafkelder".
Het is een rustig, net en vrien
delijk dorpje waar wii (met
onze wichelroede-loper) uit de
wagen stappen. Het geeft een
ruime en vredige indruk: opval
lend is het direct, dat de kerk
niet midden in het dorp staat,
doch geheel aan de kant.
Aan de zuidzijde van het kerk
gebouw. de ingangszijde, is door
de Koninklijke Nederlandse Tou-
ristenbond A.N.W.B. een email-
le-bord aangebracht, met het
volgende opschrift:
„Ned. Hervormde kerk. Pl.m.
1200 gebouwd. 14e. 17e en 18e
eeuw gewijzigd. 18601870 om-
metseld. Toren 1888 gesloopt.
Houten klokkestoel. Onder ver
hoogd koor grafkelder met ge
mummificeerde lijken."
De kerk. welke ons ontsloten
wordt door de vrouw van de
tegenwoordige conciërge van de
grafkelder. S. Halbertsma (die
deze functie al sinds vijftien jaar
vervult), ziet er ook van binnen
allesbehalve oud en bouwvallig
uit. Er staat een fraai, groot
orgel, waarvan men ons ver:
zekerde, dat de klank heel mooi
moet ziin.
Vóór in de kerk. vlak voor het
koor is een luik in de vloer. We
dalen een trapje van acht eiken
houten treden af. dan nog een
metselstenen trede en staan dan
midden in „het wonder van
Wieuwerd". tegenover een vier
tal doodkisten, met glas afgedekt
waarin personen die enige eeu
wen eerder dan wii geleefd heb
ben nu als starre, verstijfde
mummies een rustplaats hebben.
Het is maar een betrekkelijk
kleine, langwerpige ruimte, een
gewitkalkt gewelf, met in de ge
bogen smalle zijkanten (evenwij
dig met de zijkanten van de
kerk NoordZuid georiënteerd )-
precies tegenover elkaar een ge
traliede opening, waardoor de
buitenlucht kan binnentreden.
De kisten staan op een later
gemetselde kleine verhoging. De
kelder moet volgens de beschik
bare gegevens in 1609 gebouwd
zijn. Dat klopt ook met het jaar
tal dat boven de kelder in het
koor van de kerk in de muur is
langebracht.
Er moeten oorspronkelijk elf
kisten gestaan hebben, maar na
dat in 1765 (dus anderhalve
eeuw na de bouw van de kel
der) het merkwaardige feit van
de mummificering ontdekt was.
zijn er. hoe ongelooflijk het ook
moge klinken, zeven van deze
mummies aan souvenier-iagerii
ten offer gevallen. Behalve de 4
met glas afgedekte kisten, bevin
den zich in de kelder thans nog
twee kisten met beenderen en
doodshoofden. Een uit been ge
sneden bovenkaak van 'n kunst
gebit uit één stuk wordt
toegeschreven aan de vaardige
handen van Anna Maria Schuur
man.
Experimenten
met de wichelroede
Men kan zich moeilijk voor
stellen dat hetgeen men in deze
grafkelder aanschouwt, zich hier
reeds drie eeuwen of langer be
vindt. De zware eikenhouten kis
ten zien er nog volkomen gaaf
uit. het ijzerwerk roest niet. van
houtworm of iets dergelijks is
geen sprake. Ook in de kerk zelf
trouwens niet. Het is. of ook hier
de tiid zijn verwoestende invloed
niet of in zeer vertraagd tem
po doet gelden. Het in 1788 ge
bouwde orgel bleek, toen het in
1943 gerestaureerd werd. naar
waardig herstel nodig te hebben.
Wat is nu het geheim van de
grafkelder te Wieuwerd? Al bij
na tweehonderd jaar prakkizeert
en redeneert men hierover, maar
het raadsel is tot nog toe steeds
onopgelost gebleven. Er vindt 'n
uitdrogingsproces plaats, maar
toch ook nog iets anders, want
vocht is toch niet de enige oor
zaak van bederf. Er bliift biina
geen gewicht in de beenderen
over. ze ziin zo licht als 'n veer
tje. Een der lijken (naar men
veronderstelt van een zilversmid
te Leeuwarden) is eens gewogen
en had toen een gewicht van
drie kg.
57 jaar geleden heeft men een
dode papagaai in de kelder ge
hangen. als experiment, 't Beest
hangt er nog. Totaal verdroogd,
maar geheel intact. Geen spoor
van een verrottingsproces, even
min als bij de kip die er al 55
jaar hangt, de haan van 46 jaar
geleden en de torenvalk die nog
maar 9 jaar mummie is.
Er is eens een Engelse Lord
geweest, die op zijn landgoed de
grafkelder tot in de kleinste bij
zonderheden liet namaken. Alles
klopte precies, alleen het ver
wachte effect bleef uit. want in
de kelder gebrachte dode dieren
vergingen op normale wijze.
De bouw en afmetingen van
de kelder geven dus niet de op
lossing van het geheim. Wel was
het opmerkelijk, dat toen men
vroeger als experiment eens een
der openingen in de zijwanden
dichtmetselde, de binnengebrach
te dode proefdieren wèl een ver
rottingsproces ondergingen.
Men heeft toen natuurlijk dat
venster spoedig weer open ge
maakt. Onze wichelroede-loper
was vol moed aan het experi
menteren getogen. Ziin verwach
tingen hier „aardstralen" te zul
len aantreffen, werden niet be
schaamd. Maar:: hij liep al
spoedig met een hoogst verwon
derd gezicht rond. Boven de kis
ten. voor naast en er ach
ter. overal sloeg de roede uit.
Nergens vat te krijgen op een
rustpunt. In de kerk precies het
zelfde. Nauwelijks was de staal
draad opnieuw gespannen of ze
sloeg alweer naar beneden. „Zo
iets heb ik nog nooit meege
maakt". hoorden we hem mom
pelen. Systematisch werkte hij
vervolgens de kerk door. om te
trachten een schets van de ba
nen der stralen te maken. Het
resultaat was zeer eigenaardig.
Een netwerk van elkaar krui
sende lijnen, allemaal dicht bij
elkaar. Toen hij mevr. Halberts
ma. onze gids. dit resultaat me
dedeelde. toonde zij zich niet
verwonderd. Verschillende wi
chelroedelopers waren in de loop
der jaren, zoals ook nu onafhan
kelijk van elkaar, tot hetzelfde
resultaat gekomen: sterke aard
straling. een netwerk van lijnen
vormend.
Een plaats is er in de kerk.
waar de wichelroede plotseling
een geheel andere uitslag ver
toonde. Op een scherp begrensde
oppervlakte van slechts enkele
meters sloeg de staaldraad spon
taan omhoog. Ook dit feit van
geheel andere reactie was door
andere wichelroedelopers op pre-
men ons vertelde, geen noemens-cies dezelfde plaats geconstateerd
zo hoorden we van mevr. Hal
bertsma.
Men veronderstelt, dat er mis
schien nog een andere kelder is,
naast of onder de thans bekende.
Wanneer men met een stok op
de vloer van de kelder stampt,
klinkt het inderdaad hol. Maar
hier kan ook de verbeelding ons
parten spelen. In ieder geval zou
oi. een onderzoek onder weten
schappelijke leiding de moeite
waard kunnen zijn.
Internationale beziens
waardigheid
Per jaar trekt „het wonder
van Wieuwerd" tussen de 5000
en 6000 bezoekers. In het vacan-
tieseizoen vooral kan het erg
druk zijn. Dan zijn er dagen van
150 a 20Ö bezoekers. En ze ko
men uit alle hoeken van de we
reld. Zweden. Noorwegen,
Duitsland, Frankrijk, België, Ca
nada. Amerika, Australië, Span
je. ja noem maar op, overal van
daan.
De grafkelder van Wieuwerd
is een internationale beziens
waardigheid geworden. De be
woners van het dorp vinden het
wel best, al die drukte. De bak
ker, kruidenier, caféhouder enz.
kunnen het in hun inkomsten
wel merken. Met die caféhouder
en zijn vrouw maken we nog
even een gezellig praatje bij de
warme kachel.
Ja, vroeger ging het bij het
bezoeken van de grafkelder wel
eens wat anders toe, zo horen
we. Er is eens een concierge ge
weest. lang geleden, die een be
zoeker een der lijken eens wat
beter wilde laten zien en daartoe
de mummie plotseling uit de kist
pakte. De bezoeker is in wilde
schrik weggevlucht en niet weer
terug gekomen. Natuurlijk kwam
het gesprek ook op „Beppe
Antsje" de vrouw die zoveel
c-ver de grafkelder en Wieuwerd
wist te vertellen. Zij is kort ge
leden gestorven in de leeftijd
van 102 jaar. Die Beppe Antsje
dan, heeft het ongeveer 70 jaar
geleden zelf meegemaakt, dat er
op het kerkhof naast de kerk bij
het maken van een nieuw graf
een kist werd opgegraven, vol
komen gaaf, met daarin het
eveneens gave stoffelijk over
schot van een vrouw met twee
pasgeboren kinderen in de ar
men
Men kon in de gemeentegege-
vens nagaan, dat dit tragische
drievoudige sterfgeval zich toen
honderd jaar geleden had
voorgedaan.
Ja, die Beppe Antsje is oud ge
worden. Maar Wieuwerd schijnt
dan ook een gezond dorp te zijn.
De dokter heeft het er niet erg
druk en er wonen veel oude
mensen. Een stuk of zes van
tachtig jaar, een echtpaar van
boven de negentig enz. En dat
op een bevolking van slechts
enkele honderden mensen.
De wichelroede wordt weer
voor de dag gehaald, want de
caféhouder en zijn vrouw willen
ook wel eens weten hoe het er
bij hen met de aardstralen ge
steld is.
Het resultaat is precies gelijk
als in de kerk! Overal sterke
uitslag.
Is het een wonder, dat wij de
volgende dagen veel over aard
stralen geprakkizeerd hebben,
en over als we ooit nog eens
rijk worden een villa te Wieu
werd?
hd
