NOORDHOILANDSi
Herhaling van Breda voorkomen
Or a flour sur Grane brandde
als een wraakroepende toorts
Hoe de Klipfontein verging
Ontvluchtingspoging in Veenhuizen
15 Gevangenen trachtten te ontkomen
Kleine Staten lijden
de nederlaag
Alkmaar
en omgeving
Nog politieke misdadigers zonder bewaking
Breda centrum
nazi-activiteit?
Reactie op ontvluchting
te Breda bleef niet uit
Verraad van
mede-gevangene
In ons nummer
van heden:
~~XTTS T"
De besprekingen in Straatsburg
S.S. schuldig aan massamoord
Maandag a.s. begin
van proces te Bordeaux
KLM in New York
beroofd
R.A.F.-toestel
verongelukt
V.S.-ambassadrice
in Den Haag?
Busramp in
Buenos Aires
Scheepssirene loeide toen schip verdween
Abonnementsprijs f 6.20 per kwartaal, f 2.07 per maand, f 0.48 per
week, inclusief incasso. Advertentie-tarief per editie 16 et. per m.m„
minimum f 2.50; in alle edities 26 ct. per m.m.. minimum f 4.
familieberichten 20 ct., resp. 30 ct. per m.m. Bij contract belangrijke
horting. Directeur; E. J. M. Stumpel. Hoofdredacteur; H. N. Smits.
Bankrelatie: Ned. Credietbank. Kantoren: Hoorn, Draafsingel 59,
tel. 4243 en Grote Noord 77, tel. 4362 K 2290; Alkmaar, Ritsevoort 52,
tel. 2046 K 2200; Den Helder, Keizerstraat 89, tel. 2800 K 2230;
Schagen. Ged. Gracht 39, tel. 459 K 2240.
/in
Zaterdag 10 Januari 1953 - 48e Jaargang - No. 12674
Buiten God is 't nergens veilig (Vondel)
VLIEGTUIGBOTSING
IN DE V.S.
SAVANNAH, Georgia, 9 Jan.
(Reuter). Bij Savannah in de
Amerikaanse staat Georgia zijn
twee superforten tegen elkaar ge
vlogen. Het ene toestel slaagde er
in veilig te landen, maar het an
dere stortte brandend neer. Min
stens vijf personen kwamen om.
(Van een onzer redacteuren
GRONINGEN Door verraad onder de gevangenen-zelf is een ontvluchtings
poging, waarbij 15 gevangenen uit het strafgesticht „Esserheem" betrokken waren,
tijdig verijdeld. Enige gevangenen, die zoals wordt aangenomen, deel uitmaken van
een complot van ongeveer 15 personen, hebben kans gezien zware ijzeren tralies
door te zagen van een gedeelte van het gesticht dat ontruimd was wegens verbou
wingswerkzaamheden. De portier van het gesticht, werd gewaarschuwd door een
delinquent waarop onmiddellijk alarm in het gesticht werd geblazen en men naar
een bovenverdieping toog, waar inderdaad geconstateerd werd, dat men reeds enige
tralies had doorgezaagd. Er restte nog slechts wat klein ijzerwerk. Dank zij tijdig
ingrijpen, kon deze ontvluchtingspoging worden verijdeld.
In de strafgestichten van Veenhuizen, had men inderdaad reactie
verwacht op de sensationele ontvluchting van de zeven politieke
delinquenten uit de strafgevangenis van Breda. Daarom werden alle
voorzorgsmaatregelen genomen en werd assistentie gevraagd van 30
leden van de rijkspolitie, die de hoofdwegen van Veenhuizen afzetten
en elk binnenkomend voertuig controleren. Daarnaast gaan ook de
gevangenen thans onder geleide naar het werk, alhoewel er nog
verschillende delinquenten zijn, die nog vrijelijk rondlopen in
Veenhuizen.
Gisteren constateerden wij, dat
politieke delinquenten bezig wa
ren aan de lichtleiding, welke ge
repareerd moest worden aan de
openbare hoofdweg van Veen
huizen. Hier waren geen gestichts-
wachten noch politie, die deze
lieden onder bewaking hadden.
Wel is men nu druk doende om
zorg' te dragen voor een prikkel
draadafrastering, welke twee me
ter hoog zal worden.
Ondanks deze voorzorgsmaat
regelen hebben enkele gevange
nen gemeend toch maar eens een
ontvluchtingspoging te moeten
wagen. Het gesticht „Esserheem"
is omgeven door een gracht van
pl.m. twee meter breed. Door de
strenge vorst van de laatste da
gen was de gracht dichtgevroren
en vormde zo uiteraard een goede
mogelijkheid tot ontvluchten.
Ontvluchtingspogingen via de
poort zouden n.l. altijd falen om
dat hier de portier gepasseerd
moet worden.
Men heeft kennelijk de zaak
goed voorbereid omdat èn het
BOOTDIENST
AMSTERDAMLEMMER
GESTAAKT
De ijstoestand op het IJssel-
meer is thans van dien aard, dat
zelfs de krachtige motorboot „Jan
Nieveen" die de vracht- en passa-
giersdienst AmsterdamLemmer
onderhoudt, met ingang van gis
teren de dienst heeft moeten sta
ken. Het risico voor een ongehin
derde vaart is te groot geworden.
In ons nummer van heden
treft U behalve tal van inte
ressante reportages, berichten
en beschouwingen, twee dingen,
waarvoor wij Uw speciale aan
dacht vragen.
Daar is ten eerste een exclu
sief interview voor onze krant
met de Minister van Wederop
bouw en Volkshuisvesting, Ir.
H. J. B. Witte over de woning
nood en de woningbouw, ook
op langere termijn. Wij bren
gen U dit interview, dat we
melt van interessante details,
op pagina 7.
In verband met de aanstaan
de creatie van kardinalen leg
gen wij U op pagina 8 enige
artikelen voor over de perso
nen, die door Z. H. de Paus
werden uitverkoren. Ook deze
artikelen zullen ongetwijfeld
bij zeer velen interesse onder
vinden.
dichtvriezen van de gracht moest
worden afgewacht èn gezocht
moest worden naar een plaats
waar men zonder gestoord te
worden het traliewerk kon door
zagen.
De gelegenheid hiertoe schiep
een gedeelte van het gesticht dat
wegens verbouwing ontruimd
was, maar waar de gevangenen
evenwel rustig konden lopen.
Verraad.
Hoewel men onder de gevange
nen elkaar volkomen vertrouwt,
schijnt er toch een gevangene te
zijn geweest, die de zaak verra
den heeft op een tijdstip waarop
De zaak is thans in onderzoek.
Men wenst in Veenhuizen zich
hier nog niet over uit te laten.
Wel zijn ook in Esserheem mo
menteel de bewakingsvoorschrif
ten strenger geworden. De gevan
genen gaan onder leiding naar
hun werk terwijl politie gewa
pend met stenguns, rond het ge
sticht surveilleert.
Elk verdacht persoon, die zich
in de omgeving van Veenhuizen
beweegt, wordt aangehouden en
gevraagd naar het doel van zijn
tocht. Auto's, bussen en zelfs
melkwagens worden aan een
streng onderzoek onderworpen.
Men wil een herhaling van Breda
te allen tijde voorkomen.
Wij signaleerden reeds eerder
de te grote vrijheden van de ge
vangenen in Veenhuizen; daal'
komt bij dat deze gestichten niet
meer aan hun oorspronkelijk doel
beantwoorden. Het zijn geen ge
vangenissen en daarom ten enen
male ongeschikt voor het herber
gen van gevangenen.
Ook blijken ondanks de strenge
voorschriften nog politieke delin
quenten te werken in werkplaat
sen van het gesticht waar de be
waking nihil is en de kans groot
WIJ Li:VEN VRIJ, WIJ LEVEN 6LU,
Op Nf:êp-LANDS DlEELBARBN ,^R_ONO...
nog tijdig ingegrepen kon worden, blijft tot ontvluchten.
DE NIEUWE
FRANSE REGERING
PARIJS, 9 Jan. (Reuter).
Het nieuwe Franse kabinet Mayer
heeft Vrijdag officieel de regering
van het vorige, het kabinet-Pinay,
overgenomen. Zaterdagochtend
zal de eerste vergadering van het
kabinet worden gehouden.
De regering zal 20 Januari voor
het eerst voor de Nationale Ver
gadering verschijnen.
(Van onze correspondent)
PARIJS, 9 Januari. De derde compagnie van een der bataljons
van het pantserregiment „Der Führer" marcheerde op 10 Juni 1944,
vier dagen na D-day, van Zuid-Frankrijk naar het front in Norman-
dië. Twintig kilometer voorbij de stad Limoges, in het dorp Oradour-
sur-Grane, hield de compagnie halt .„Maak u klaar voor de slag"
luidde het bevel van de commandant Dickmann. De slag.Bij het
vernemen van de landing der geallieerden had de ondergrondse
beweging in Oradour de Duitse majoor Kaempfer gevangen genomen.
Hiervoor zou Dickmann wraak nemen.
Met hun machinegeweren in de Oradour laten weten toen Dick-
hand dreven de Duitse soldaten
de bijne zesduizend inwoners van
het dorpje bij elkaar op de markt.
Zieken werden uit hun bedden
gesleurd, oude mannen en vrou
wen en kleine kinderen door de
straten gesleept. Weinig uren la
ter brandde Oradour als één gru
welijke toorts: in de kerk vonden
de bij elkaar gedreven vrouwen
en kinderen een verschrikkelijke
dood, in de schuren, waar de
mannen verzameld waren, maai
den de mitrailleurs ongenadig de
onschuldigen neer. 942 burgers
waren door de compagnie afge
slacht. Het gruwelijkste drama,
dat zich in de oorlog op Franse
bodem afspeelde, was voltooid.
Nog afschuwelijker dan
Putten en Lidice.
A.s. Maandag, ruim acht en een
half jaar na deze massamoord, zal
een groep SS-mannen voor de
rechtbank van Bordeaux ver
schijnen. Om zich te verantwoor
den voor het drama-Oradour, dat
nog afschuwelijker is geweest dan
het wegvoeren en doden van de
mannelijke bevolking van Putten
door Rauters trawanten, nog
weerzinwekender dan de sadisti
sche daad van Heydrich, die het
Tsjechische Lidice met de grond
gelijk liet maken. „Wij zijn be
reid majoor Kaempfer vrij te la
ten", zo had de ondergrondse in
manns bataljon naderde, „doch
dan eisen wij de vrijlating van
onze gearresteerde kameraden.
Wilt ge daar over onderhande
len?" Maar Dickmann koos het
geweld. Op die sombere tiende
Juni 1944 zou hij op de markt de
identiteitsbewijzen controleren,
aldus de boodschap waarmee de
bevolking naar de markt werd
gedreven. Slaand en schoppend
joegen de SS-beulen weerloze
vrouwen uit hun woningen, kin
deren waren niet meer veilig voor
de schurken
(Vervolg op pagina 3).
NEW YORK, 9 Jan. (Reuter).
Twee gewapende rovers hebben
Vrijdag een overval gepleegd op
het K.L.M.-kantoor te New York.
Eén van hen hield met een revol
ver de acht employé's en vier rei
zigers in bedwang en stal enige
duizenden dollars in contanten,
terwijl de ander de wacht hield
aan de deur van het kantoor, dat
in een kantoorgebouw aan de
„Fifth Avenue" is gelegen.
De rovers slaagden er in te
ontsnappen.
van Nederlandse
GRONINGEN Deze week
schreven wij uitvoerig over ille
gale en z.g.n. legale Nazi-activi
teiten in Groningen. Wij wezen
op een vergadering welke in
café De Beurs te Groningen
plaats vond. Men verzoekt ons
van de zijde van de directie van
café De Beurs mede te delen, dat
men destijds een aanvrage voor
vergaderruimte had ontvangen
van een persoon uit Breda. Men
had een zaal beschikbaar voor
zoals gevraagd werd, 80 perso
nen. De directie van De Beurs
heeft evenwel nooit geweten, dat
men hier te doen had met oud
N.S.B.-leden en wenste zich hier
van nadrukkelijk te distanciëren.
10 doden
LLANDEGLA, Wales, 9 Jan.
(A.P.). Een R.A.F. bommen
werper van het type B-29 is gis
teravond tijdens een oefenvlucht
in de lucht geëxplodeerd en in de
heuvels bij deze plaats neerge
stort. De uit tien koppen bestaan
de bemanning vond bij het onge
luk de dood.
WASHINGTON, 9 Jan. (A.P.).
Naar verluidt heeft generaal
Eisenhower besloten mevrouw
Hiram Cole Houghton, voorzitster
van het Algemene Verbond van
Vrouwenclubs, te benoemen tot
Amerikaanse ambassadrice in den
Haag.
STRAATSBURG, 9 Jan. (A.P.).
De kleine staten hebben Vrijdag
avond de eerste ronde van hun
strijd met de grote mogendheden
over het handvest voor een toe
komstige statenbond van Frank
rijk, West-Duitsland, Italië en de
Benelux-landen verloren.
De afgevaardigden van deze
zes landen verwierpen bij hand
opsteken een motie van de Belg
Pierre Wigny om elk van de klei
ne staten in den senaat van deze
statenbond evenveel zetels te ge
ven als de grote.
De besluiten die de vergadering
thans neemt zijn echter niet de
finitief. Zij vormen slechts richt
lijnen voor het toekomstige werk
van de ontwerp-commissie der
vergadering.
De uitslag van de stemming be
tekende een tactische tegenslag
voor Wigny, van wie tevoren een
amendement goedgekeurd was op
grond waarvan het aantal zetels
in het Lagerhuis op de bevolking
gebaseerd zou zijn in plaats van
op een stelsel, dat de neiging had
de kleine staten te begunstigen.
Wigny verwachtte kennelijk, dat
een concessie, aan de dichter be
volkte staten in het Lagerhuis
evenals zulks bij de Amerikaanse
grondwet het geval was ook
een concessie voor de kleine sta
ten in het Hogerhuis zou opleve
ren.
Het besluit om geen evenredige
vertegenwoordiging voor de Se
naat in te stellen bracht een cam
pagne van de federalistische vleu
gel der vergadering om de be
voegdheden voor de toekomstige
raad van de ministers van Bui
tenlandse Zaken te beknotten in
moeilijkheden. Volgens het huidi
ge plan zou de raad van ministers
in feite het recht bezitten hun
veto uit te spreken over alle be
sluiten van de Statenbond en in
belangrijke kwesties zou iedere
minister bovendien individueel
een recht van veto kunnen uit
oefenen.
WAT IS DE
KROMST AF ACTIE?
VELEN blijken niet meer
precies te weten, wat de
„Kromstaf-actie" eigenlijk is.
Over de betekenis en de gang
van zaken van déze inzameling
voor het geschenk van Katho
liek Nederland bij het a.s.
Hiërarchiefeest leest men in
dit nummer in „De Kroniek
van Zaterdag".
12 doden
BUENOS AIRES, 9 Jan. (Reuter).
In een voorstad van Buenos Aires
is een autobus door het breken
van een as omgeslagen en ge
ëxplodeerd. Twaalf personen zijn
levend verbrand. Volgens de eer
ste berichten konden slechts vier
inzittenden aan de dood ontko
men.
TOESTAND IN
KARATSJI SLECHTER
KARATSJT, 9 Jan. (Reuter).
Van officiële zijde is medegedeeld
dat de toestand in Karatsji, waar
Vrijdag opnieuw wanordelijkhe
den hebben plaats gevonden,
waardoor zes personen om het
leven zijn gekomen, slechter is
geworden. In het centrum van de
stad wordt op grote schaal ge
plunderd, waarbij de ordever
stoorders zich meester maakten
van de inventaris van verschei
dene wijn- en andere zaken.
Er is voor de uren tussen vijf
uur 's middags en zeven uur
's ochtends een uitgaansverbod in
gesteld.
Bedell Smith onderminister
van Buitenlandse Zaken
WASHINGTON, 9 Jan. (Reuter)
De republikeinse senator Wiley
heeft Vrijdag in de senaat mede
gedeeld dat Eisenhower generaal
Bedell Smith, hoofd van de ge
heime dienst, heeft benoemd tot
onderminister van Buitenlandse
Zaken in de aanstaande Ameri
kaanse regering.
Bedell Smith is de stafchef van
Eisenhower in Europa geweest en
daarna ambassadeur in de Sowjet-
Unie.
VERMIST SCHIP
OP IJSELMEER
WEER TERECHT
Het motorvrachtschip „Nijver
heid 2", dat twee dagen geleden
uit Urk is vertrokken en in het
ijs was blijven steken, is behou
den in Amsterdam binnenge
bracht.
Het schip is gistermorgen door
de motorsleepboot „Tina", kapi
tein Wagemakers, die met een
sleep onderweg was naar Huizen,
aangetroffen in de koers Marken-
hoek van het IJ.
De „Nijverheid 2" maakt water.
De bemanning verkeert in goede
welstand.
DURBAN, 9 Jan. Dc corres
pondent van de „Natal Mercury",
Dave Owen, die zich aan boord
bevindt van de Bloemfontein
Castle, heeft het volgende oog-
getuigeverslag van de ondergang
van de Klipfontein radiografisch
naar zijn blad doorgezonden:
„Onmiddelijk nadat de Klipfon
tein met een onbekend obstakel
dat zich onder de zeespiegel be
vindt, in botsing is gekomen, be
gon de voorsteven van het schip
te zinken. Er was tijd genoeg om
van boord te gaan, maar de pas
sagiers hebben hun hele hebben
en houden verloren, omdat het
water snel tot in de hutten door
drong.
De Bloemfontein Castle begaf
zich full speed naar de plaats des
onheils en kreeg om 14.00 uur het
Nederlandse schip in zicht.
Het Engelse schip stoomde op
tot op een halve mijl afstand van
het schip en streek vervolgens
een motorsloep, die vijf redding
boten van de Klipfontein oppikte,
die op de woelige golven rond
dreven.
De leden van de bemanning van
de Klipfontein waren uitgeput
door het roeien, maar de passa
giers zongen het hoogste lied.
Om half vijf rees plotseling de
achtersteven van het trotse Ne
derlandse schip ruim vijftien me
ter in de lucht en vervolgens ver
dween het temidden van wolken
stoom en opspattend schuim in
de diepte van de Oceaan, terwijl,
door onzichtbare hand bediend,
de scheepssirene loeide.
De eerste reddingboot bereikte
de Bloemfontein Castle een kwar
tier later. Er brak een luid ge
juich uit toen bij het in de hall
gehouden appèl bleek dat alle
passagiers en leden van de be
manning gered waren.
De passagiers van de Klipfon
tein waren geheel onkundig van
het gevaar waarin zij zich bevon
den, dankzij de vastberadenheid
van de bemanning.
Eerst nog koffie.
Er werd eerst nog koffie geser
veerd en vervolgens kregen de
passagiers opdracht zo snel moge
lijk hun paspoorten en andere
belangrijke documenten te halen,
hun reddingsgordels om te doen
en zich te vervoegen bij de ver
schillende reddingboten.
De passagiers waren diep ge
troffen toen de leden van de be
manning en de passagiers van de
Bloemfontein Castle onmiddellijk
aanboden hen van kleren te voor
zien.
De meeste slachtoffers, die op
weg waren naar Engeland, heb
ben niets meer over behalve de
kleren die zij aan hebben. Enkele
oudere passagiers waren hun ze
nuwen niet geheel meer meester,
maar niemand heeft ernstig letsel
opgelopen.
De vrouwen en kinderen heb
ben het er wonderwel afgebracht.
Zodra de opvarenden van de
Klipfontein aan boord van de
Bloemfontein Castle gebracht wa
ren, werd hun een warme dronk
aangeboden en kregen zij dekens
om zicb in te wikkelen. Alle
slachtoffers hebben op het Britse
schip een bed gevonden en er is
voldoende voedsel aan boord vol
gens de gezagvoerder.
In de grote hal van de Bloem
fontein Castle is een dankdienst
gehouden voor allen die gered
zijn.
De jongste passagier was een
twee jaar oude baby, de oudste
een 82 jarige vrouw. Behalve de
passagiers kon ook een hond wor
den gered.