Groot-Brittannië maakt
schoonschip in Guyana
De vereniging van Enropa
duldt geen uitstel
NATO-legers thans sterk
genoeg om terug te slaan
ZATERDAG
v wordt
verwend
Drie rapporten basis
voor de discussies
Premier en vijf ministers
op „staande voet" ontslagen
epsberichten
irnooi
Haags congres der Europese Beweging
Generaal Gruenther:
Strijdkrachten versterken"
blijft echter het devies
Vorderingen met
één Europa
On
deugende
Taks
DE KRONIEK VAlV
Zaterdag 10 October 1953
Pagina 5
Passagiersschepen
i 11 v New York voor
dland verw. Alhena 8 v
\ntwerpen: Alnati 8 v
Montevideo; Bonaire 8
10 Paramaribo n Ply-
ittica p 9 Flores n Bar-
irapoera 8 v Napels n
Nieuw Amsterdam 9
're: Oranjestad 8 620 m
dos n Madeira; Rijndam
York n Rotterdam; Si-
510 m NtO Flores n
Veendam 8 520 m
d Race n Halifax; Wa.
1540 m ZW Galapagos
boa; Maasdam 8 280 m
Clear n New York;
v Amsterdam te Tj.
iderkruis 8 190 m ZW
n Amsterdam.
Tankers
beiden p 8 kaap Bon n
Caltex Pernis 9 v
Rotterdam: Caltex Ne-
v Rotterdam n Sidon;
v San Lorenzo te Pta
Tibia 8 te Mena al
baltex Pernis 8 v Rot-
Sidon: Caltex Delft 8
n Rotterdam; Baren-
te Provindence; Kiel-
Finisterre gep. n Ant-
Vrachtschepen
8 v Lissabon n Volos;
1 v Amsterdam n Ham-
icer 8 v Liverpool jte
n; Boissevain 10 v Port
te Durban verw.; Hec-
'alermo te Malta; Kota
i v Cheribon te Se-
Drion 8 v Amsterdam
rg; Teiresias 9 v Suez
Phrontis 8 v Belawan
larakan 9 v Penang te
sluitingen voor
:n van smaldeel V
'ENHAGE, 9 Oct.
smaldeel V, bestaande
Ms. torpedo boot jagers
?n Kortenaer, Hr. Ms.
Van Amstel en De Bit-
Ir. Ms. onderzeeboten
Zeeleeuw, vertrekt op
voor een reis naar de
5 wateren.
nr opvarenden van de
in oefensmaldeel V tij-
reis dient uiterlijk 15
n 17.00 en 27 October
iur op het marinepost-
e Amsterdam (C.S.)
e zijn. Adressering als
m, rang of kwaliteit,
imer, aan boord van
(volgt de naam van
Amsterdam C.S., ma-
haven dient niet te
rmeld.
tl het bord, nadat deze
ring niet de juiste weg
had.
nyslov. Zwart: Keres.
men damegambiet.
d7-d5; 2. c2-c4, d5xc4:
Pg8-f6; 4. e2-e3. e7-e6;
c7-c5; 6.0-0, a7-a6: 7.
-b5 (Het zgn. versneld
8. Ic4-b3, Ic8-b7: 9.
8-d7; 10. Pbl-c3, Lf8-e7
10.... Dc7, de tekstzet
n staat een gevaarlijke
het centrum te onder-
1. e3-e4, b5-b4 (Keres
het kwaad, beter was
12. e4-e5, b4xc3: 13.
cf6; 14. d4-d5 (De win-
rbraak, na 14.cxb2:
xb2; 16. Dxb2. 0-0 wint
Ïxe6): 14.... e6-e5: 15.
16. Pf3-d2 (Een stra-
ortreffelijk manoeuvre)
i-e7; 17. Pd2-c4. a6-a5:
i. Pd7xe5: 19. De2xe5,
De5-g3, c5-c4: 21. Lb3-
22. Lcl-f4, Tf8-d8 (Het
er gedwongen pionoffer
rt weinig soulaas ge-
tekstzet was nodig om
e pareren): 23. d5-d6.
Tdl-el, De4-f5: 25.
i5 (Zwart vecht reeds
opeloze zaak): 26. Tel-
i7: 27. h2-h4. Ta8-a6:
Td8xd7 (Gedwongen.
'xd8 dreigde met stuk-
Ia4xd7, Df5xd7; 30.
e rest gaat met boter
i; 30.... Ta6-d6: 31.
6xf6; 32. Dg3-b8. Tf6-
S-h8i, kh7-g6: 34. Th«-
35. Td8-d6t. Kg6-h7;
I, Db5-c5: 37. Tel-e3.
Td8-h8+. Kh7-"6: 39.
i-f3: 40. Te3xf3. Tf5xf3:
Zwart gaf op.
W. J. MUHRING
NfDENDIEF
N Een gekortwiek-
de vriend van alle
van het nieuwe ge
in Tuindorp, in het
van de kinderen,
vertrouwen van een
lonsters aan de Jb.
eg ernstig geschaad.
door zijn inmiddels
ingegroeide vleugels
het slaapkamerraam
getrokken door alles
s, pikte hij een gebit
las en vloog er mee
en. Gelukkig hoorde
ner van de P. Boen-
veg de vogel hevig
en ging eens kijken,
grote verwondering
het „eetgereedschap"
in de goot vallen,
mster klaagde haar
de kruidenierswinkel
zij dit systeem van
t", kon de periode
„tandeloze tijdperk",
ig beëindigd worden.
LONDEN, 9 Oct. Groot Brittannië heeft vandaag de
linkse regering van Brits Guyana aan de kant gezet om
te voorkomen, dat deze kolonie in Zuid-Amerika een
satelliet van Moskou wordt. De nieuwe grondwet van
de kolonie werd buiten werking gesteld en gouverneur
sir Alfred Savage heeft opdracht gekregen premier
Cheddi-Jagan en vijf andere ministers te ontslaan.
„Het is duidelijjj, dat het doel
(van de samenzwering) was om
van Brits Guyana een totalitaire
staat te maken, welke aan Mos
kou ondergeschikt is, en welke
een gevaarlijk bruggenhoofd zou
zijn voor de uitbreiding van de
oommunistische invloed op het
Westelijk halfrond", zo heet het
in een verklaring van het minis
terie van koloniën.
„Het is H.M. regering duide
lijk geworden, dat de ministers
niet van plan waren er voor te
zorgen, dat de grondwet goed
uitgevoerd werd, maar dat daar
entegen hun enige oogmerk is om
zich meester te maken van het
gehele leven in het gebied en dit
totalitair te besturen".
Groot Brittannië heeft reeds
troepen en schepen naar Brits
Guyana gezonden. Morgen zal het
vliegdekschip Implacable naar de
kolonie vertrekken met 600 man
van het beroemde regiment Ar
gyll and Sutherland Highlanders.
Ongeveer een uur voor de re
geringsverklaring had de minis
ter van koloniën Oliver Lyttelton
op het jaarcongres van de con
servatieve partij te Margate ver
klaard:
„In Brits Guyana is de spanning
toegenomen en het is duidelijk
geworden, dat de huidige rege
ring door communistische begin
selen geleid wordt en vastbeslo
ten is deze toe te passen onge
acht de belangen van de grote
massa der bevolking.
H.M. regering is niet bereid te
dulden, dat een communistische
staat georganiseerd wordt binnen
het Britse gemenebest.
Onze vrienden kunnen dit als
een absolute verklaring aanne
men. Onze vijanden kunnen er
alle waarde aan hechten, welke
zij er volgens mij 'aan moeten
hechten".
De progressieve partjj van Ja-
gan, welke door zijn Amerikaanse
vrouw Janet geleid wordt, kwam
bij de eerste algemene verkiezin
gen krachtens de nieuwe grond
wet van Brits Guyana in April
aan de macht.
In 18 van de 24 kiesdistricten
verkreeg de partij de meerderheid.
R.K. ORGANISATIES
PROTESTEREN
tegen ivandaad jegens
Poolse Kardinaal
DEN HAAG, 9 Oct. De
gezamenlijke Nederlandse Ka
tholieke organisaties, de Vrou
wenbeweging en de Jeugdbe
weging, verenigd in het Katho
liek Bureau voor Maatschappe
lijk en Cultureel Overleg, heb
ben in een telegram aan de
Poolse gezant te Den Haag een
krachtig protest geuit tegen de
arrestatie van Z. Em. Stepha-
nus kardinaal Wyszynski en de
belediging hierdoor de Katho
lieke Kerk aangedaan.
Aan de Pauselijke Internun
tius te Den Haag, Mgr. Paolo
Giobbe, werd in het volgende
telegram uiting gegeven aan
het medeleven met Z. H. de
Paus:
„Gezamenlijke Nederlandse
Katholieke Sociale Organisa
ties, Vrouwenbeweging en
Jeugdbeweging, diep bewogen
door de belediging, de H. Kerk
en de H. Vader aangedaan door
de arrestatie van Stephanus
Wyszynski, betuigen trouwe
aanhankelijkheid aan Zijne
Heiligheid de Paus".
SCHORSING VAN
Dr. SAMUELS
Ex-patiënt in appèl
vrijgesproken
AMSTERDAM, 9 Oct. De 47-
jarige Haarlemse monteur H. J.
B. die in Mei 1952 als enige ge
tuige in de tuchtzaak tegen dr J.
Samuels, kankerspecialist te Am
sterdam, een verklaring had af
gelegd waarvoor dr Samuels hem
wegens meineed had laten ver
volgen, is vandaag door het Am
sterdamse Gerechtshof vrijge
sproken.
De Rechtbank had eveneens tot
vrijspraak geconcludeerd of
schoon de Officier van Justitie
zes maanden had geëist.
Zoals men weet is dr Samuels
het vorige jaar drie maanden als
medicus geschorst, doordat B. on
der ede had verklaard, dat dr
Samuels bij hem kanker had ge
constateerd zonder hem een vol
ledig lichamelijk onderzoek af te
nemen en dat hij dr Samuels in
totaal ƒ60.— had betaald. Of
schoon uit de boekhouding van
dr Samuels was gebleken, dat
verdachte veel minder had be
taald was het wettig en overtui
gend bewijs van meineed niet ge
leverd geacht.
Als gevolg hiervan kregen Jagan
en zijn aanhangers zes van de
tien ministerportefeuilles. De
nieuwe grondwet liet gouverneur
Savage evenwel het recht over
wetten van het kabinet zijn veto
uit te spreken
De zes ontslagen ministers zijn;
premier Jagan, de minister van
opvoeding Burnham, de minister
voor arbeid en industrie Chase,
de minister voor openbare werken
King, dé minister voor gezond
heid en huisvesting Lachhman-
singh en de minister voor sociale
zaken Jai Narine Singh.
Het besluit van de Britse rege
ring werd in Georgetown door de
radio omgeroepen. Het werd ont
vangen zonder demonstraties.
Jagan en zijn vrouw Janet
wordt in het Britse communiqué
ten laste gelegd „nauwe betrek
kingen te onderhouden met inter
nationale communistische organi
saties".
Jagan en zijn medewerkers
wordt ten laste gelegd:
1. het uitroepen van politieke
stakingen in de belangrijke sui
ker-industrie;
2. onderemijning van de trouw
en discipline van de politie;
3. de oprichting van commu
nistische organisaties en de com
munistische propaganda onder
kinderen;
4. subversieve bedrijvigheid en
de oprichting van een commissie,
welke de communistische terro
risten op Malakka steunt en met
opzet de rassenhaat aanwakkert;
5. duidelijk getoond te hebben,
dat „zij bereid zijn geweld te
gebruiken om de staat in een
economische en sociale chaos te
storten om hun doeleinden te be
reiken".
Gouverneur Savage heeft in een
radiorede Rory Westmaas, de
vice-voorzitter van de volkspartij
met King en de Jagan's de leiders
van de communistische samen
zwering genoemd.
Het besluit de grondwet van
Brits Guyana buiten werking te
stellen kan pas van kracht wor
den, nadat het parlement 40 da
gen de gelegenheid heeft gehad
zich hierover uit te spreken. Het
parlement zal op 20 October bij
eenkomen.
Koningin Elizabeth heeft Zon
dag echter reeds drie koninklijke
besluiten ondertekend, welke in
feite een herziening van de grond
wet van Guyana inhielden en
welke speciale bevoegdheden toe
kenden aan de Britse gouverneur
en de politie in de kolonie. De
amendementen op de grondwet
gaven de Britse gouverneur mach
tiging maatregelen te nemen zon
der de bestuursraad daarin te
kennen. Tot de bestuursraad be
hoorden de zes geschorste minis
ters, nog één minister en drie
hoge ambtenaren.
Beneluxconferenties
op 27 October
BRUSSEL, 9 Oct. Naar het
Laatste Nieuws bericht zal de
Beneluxconferentie te den Haag,
die enige tijd uitgesteld moest
worden, waarschijnlijk op 27 Oc
tober worden gehouden.
Met grote geestdrift en een opmerkelijke eensgezindheid werkt
men op het ogenblik op het tweede congres van de Europese
beweging aan de voorbereiding van de resoluties, die aan de rege
ringen en volkeren van Europa zullen worden aangeboden als een
leidraad en een oproep om te komen tot een Verenigd Europa. Over
de weg waarlangs dit denkbeeld moet worden bereikt, heerst soms
verschil van mening. Alle afgevaardigden zijn het er echter wel
over eens, dat de vorming van een Verenigd Europa geen uitstel
meer duldt. „Het is de hoogste tijd", is de waarschuwing die in
iedere rede doorklinkt.
NEW YORK, 9 Oct. Generaal Gruenther heeft gisteren
in New York verklaard, dat de kans voor Rusland om
met succes onverwacht een aanval op West-Europa te
doën thans tengevolge van de N.A.T.O. vrijwel verkeken
is. De generaal waarschuwde echter, dat de toekomst
van de beschaving wellicht afhangt van de vraag, of de
N.A.T.O. in staat zal blijken de vrede te handhaven.
Hij zei: „Ik kan u de verzeke
ring geven, dat de strijdkrachten
van de NATO thans zo sterk zijn,
dat de Russen in het door hen
bezette deel van Europa waar
schijnlijk niet voldoende troepen
hebben om met enige redelijke
kans van welslagen een aanval te
doen.
Met andere woorden: wij zijn
van mening, dat de Russen zowel
voor hun troepen als hun lucht
macht versterkingen uit de Sov
jet-Unie zouden moeten laten
komen voordat zij met succes een
aanval op het Westen zouden
kunnen doen.
Indien deze veronderstelling
juist is, betekent dit een belang
rijke prestatie. Want dit houdt
o.m. in, dat wij een redelijke tijd
tevoren gewaarschuwd zouden
zijn dat er een aanval op handen
was".
Gruenther waarschuwde, dat de
troepen waarover de SHAPE be
schikt nog geen aanval van Rus
land zelf kunnen afslaan.
„Wij zijn nog niet voldoende
sterk om een massale Russische
aanval te kunnen tegengaan", zei
hij. „Daarom hebben wij de Nrd-
Atlantische Raad geadviseerd
onze strijdkrachten verder te
versterken".
De commandant van de NATO
zei, dat het probleem van het al
of niet voortbestaan niet alleen
een probleem was dat de V.S.
aanging, doch dat dit tezamen
met de geallieerde bondgenoten
tot een oplossing moest worden
gebracht.
Hij waarschuwde tegen „onge
breidelde critiek" op de NATO-
bondgenoten, die, naar hij ver
zekerde, hard zouden vechten
tegen de communisten, mocht dit
nodig blijken.
Hij zei, dat het Westen in de
lucht nog steeds „armzalig zwak"
was en dat een opvoering van de
sterkte van de luchtmacht en de
reserve landstrijdkrachten nodig
moest plaats vinden. Er moesten
volgens Gruenther ook West-
Duitse troepen komen.
De generaal zei, dat men de
plannen votof de defensie van het
Westen niet moet verzwakken, in
de mening dat de Sovjet-Unie
haar doeleinden heeft herzien.
„Het uiteindelijke doel van het
Russische imperialisme blijft on
gewijzigd", verklaarde hij.
Gruenthner betoogde, dat de
„Russische leiders duidelijk heb
ben doen uitkomen, dat een van
de voornaamste doeleinden van
de Russische buitenlandse politiek
de verbrokkeling van de NATO
is".
Hij legde tevens de nadruk op
de noodzaak, de economische
moeilijkheden in de NATO-lan-
den te overwinnen. Hij zei, dat
er op de lange duur een evenwicht
moet worden bereikt tussen de
militaire, economische en sociale
factoren, wil men veilig zijn te
gen een aanval van buitenaf door
een agressor en interne scheurin
gen als gevolg van armoede en
ontmoediging.
ROME, 9 October De plaats
vervangers van de Ministers van
Buitenlandse Zaken van Klein
Europa hebben vandaag hun 17
daagse conferentie besloten te
midden van berichten, d'at zii
grote vorderingen gemaakt had
den naar overeenstemming over
de te vormen Europese Politieke
Gemeenschap.
In een kort slotcommuniqué
hebben de plaatsvervangers
slechts laten weten, dat de resul
taten van hun werk zouden wor
den voorgelegd aan de in Den
Haag te houden conferentie van
ministers van Buitenlandse Za
ken.
Weer Duitse krijgs
gevangenen gerepatrieerd
HERLESHAUSEN, 9 Oct. Van
daag is in deze West-Duitse grens
stad weer een transport van 564
vroegere Duitse soldaten aange-
komen, die uit Russische kampen
teruggekeerd zijn.
Sinds 29 Sept. zijn nu ruim
5000 Duitse krijgsgevangenen naar
Oost- en West-Duitsland gerepa
trieerd.
Als basis voor de discussies
over de resoluties dienen drie
rapporten: een politiek rapport,
ingediend door de Italiaan Altiero
Spinelli, een rapport over de ge
meenschappelijke markt van het
Tweede Kamerlid, mr. P. A.
Blaisse en een rapport over de
instellingen van de Europese ge
meenschap aan de hand van de
Fransman Fernand Dehousse. Bij
de besprekingen rond het poli
tieke rappprt hielden verschei
dene spekers zich bezig met de
vraag, wie nu eigenlijk verant
woordelijk gesteld moet worden
voor de trage gang van zaken
bii de totstandkoming van het
Verenigde Europa. Sommigen ga
ven de schuld van de vertraging
aan het comité van ministers,
maar er waren er ook, die meen
den, dat men zich niet achter de
ministers mag verschuilen. „Het
Verenigd Europa", zo zei een
Franse afgevaardigde, „gaat niet
alleen de regeringen aanWij
zijn hier zelf bii betrokken en
moeten er dus zelf voor zorgen
dat er iets gebeurt". Van Franse
zijde werd ook nog de suggestie
gedaan de ratificatie van het
E.D.G.-verdrag te laten wach
ten totdat er een beslissing is
genomen over een conferentie
van de Grote Vier. Men meende
daardoor een hinderpaal voor
deze conferentie weg te kunnen
nemen. Enkele Italiaanse afge
vaardigden drongen er op aan de
kwestie-Triëst en ook het Saar-
gebied te doen behandelen door
het toekomstige Europese parle
ment. Hun motivering van dit
voorstel was door de gebrekkige
vertaaldienst, die overigens voor
MOTIES TEGEN FRANSE
REGERING VERWORPEN
PARIJS, 9 Oct. Socialisti
sche en communistische moties,
waarin critiek werd geleverd op
het economische beleid van de
Franse regering, zijn vandaag
door de Nationale Vergadering
weggestemd.
Een socialistische motie werd
met 300 tegen 247 stemmen ver
worpen en een communistische
motie kreeg 390 stemmen tegen
en slechts 222 stemmen voor.
een moeilijke opgave was ge
plaatst. niet steeds goed te vol
gen.
Mr Blaisse had niet veel moeite
om in de discussies over de ge
meenschappelijke markt instem
ming te verwerven voor zijn
denkbeelden. In zekere zin was
dit een verrassing, omdat men
b.v. van Duitse zijde wel eens
een ander geluid heeft gehoord
over de door Nederland gestelde
onafscheidelijke binding tussen
politieke en economische integra
tie. De discussies in de institu
tionele commissies verliepen in
het begin nogal stroef, omdat de
rapporteur Dehousse in zijn ver
slag enkele belangrijke zaken als
de verkiezingen en het Europese
grondwetsontwerp niet had aan
gesneden. Hoewel de commissie
daardoor waarschijnlijk in tijd
nood zal raken, werd toch be
sloten deze onderwerpen bij de
■discussies te betrekken.
Zog mag niet weg
CAIRO, 9 Oct. Het Ministe
rie van Financiën heeft de auto
riteiten gevraagd te voorkomen,
dat ex-koning Zog van Albanië
Egypte verlaat voordat hij zijn
belastingen heeft aangezuiverd.
Zog was van plan op 19 Oct. uit
Alexandrië met zijn gezin en ge
volg naar Frankrijk en de V.S.
te vertrekken.
SAMSON ONDER
DE RUÏNES
RIJSSEL, 9 Oct. Het pu
bliek in de opera in Rijssel
begreep gisteravond niet goed,
waarom de tenor, die de hoofd
rol in „Samson en Dalilah"
gezongen had, niet voor het
doek verscheen om het applaus
in ontvangst te nemen, nadat
hij in de laatste scène de tem
pel had doen instorten.
Hoe hard het ook klapte, de
zanger kwam niet voor het
voetlicht. Samson lag begraven
onder de ruïnes, precies als
de echte.
Er was een kabel geknapt en
het hele décor was op de onge
lukkige tenor terecht gekomen.
Een groot gat in zijn hoofd
huid moest worden gehecht.
De onthulling van het standbeeld van mgr.
dr. Nolens heeft enkele politieke actualiteiten
weer eens sterk in de publieke belangstel
ling geplaatst. In het bijzonder was dat het geval
met een belangrijk facet van de eenheid. Wat No-
lens bereikt heeft, kon hij tenslotte niet bereiken
zonder dat hij steunde op de politieke machtsvor
ming der katholieke eenheid. Dit houdt onmiddel
lijk verband met het hoogst-actuele vraagstuk van
de politieke samenwerking in ons land, de houding
op in de „Maasbode", enz. Dit is een bijzonder
actueel punt. Want er is en wordt samengewerkt
tussen katholieken en socialisten, maar het staat
voor ons vast, dat men dit niet kan bestrijden door
van de katholieken ten opzichte van de socialisten, zich zonder meer op het woord van Nolens te
de verhouding tussen K.V.P. en P.v.d.A. enz. Er beroepen. Het heeft ook voor de practijk weinig
is eerst een ander actueel punt, dat de aandacht
verdient. In zijn als steeds uitstekende rede (er is
alle aanleiding, haar ook nu magistraal te noe
men) waarmede dr. Kortenhorst het standbeeld in
Venlo onthulde, heeft de voorzitter van de Tweede
Kamer er terecht op gewezen, dat Nolens zijn tijd
ver vooruit was op het gebied van de sterke en
hechte internationale samenwerking, zoals wij die
nu kennen in de verder-gaande vorm van de inte
gratie (eenwording). Ook nog om een andere reden
verdient dit de aandacht van het tegenwoordige
geslacht, dat blijkbaar snel vergeet. De activiteiten
van dr. Nolens op internationaal gebied bewogen
zich vooral op sociaal terrein. Hij was steeds een
gezaghebbend man, van grote invloed op de inter
nationale arbeidsconf eren ties en heeft op die wijze
enorme verdiensten gehad voor de sociale eman
cipatie, voor de rechten en plichten van de arbei
ders; allerlei regelingen op het gebied van het
internationale arbeidsrecht zijn door hem bevor
derd, aan zijn „intelligent, hardnekkig, geduldig
en tactische optreden te danken
Nu is er, bijna vanzelfsprekend, door ver-
schillende personen bij deze gelegenheid ge
sproken over het beroemde, befaamde, als
men wil, beruchte woord van Nolens, dat tot
samenwerking met de socialisten in de regering
niet moet worden overgegaan dan „in uiterste
noodzaak" en dan nog mits ook andere partijen in
de regeringsconstellatie meedoen. Dr Kortenhorst
heeft er, ook al tevoren, over gesproken, prof.
Romme heeft er over geschreven in de „Opmars",
prof. Duynstee gaf er zijn eigen bijzondere visie
zin, om breedvoerige beschouwingen te gaan hou
den over wat Nolens precies gezegd en bedoeld
heeft, als wij nagaan, dat de verhoudingen sinds
dien waarlijk revolutionnair gewijzigd zijn op dit
punt, niet alleen in ons land, maar ook in andere
landen. Men kan bepaalde politieke verhoudingen
niet be-, laat staan ver-oordelen, zonder rekening
te houden met het enorme feit, dat wij inmiddels
met een wereldoorlog te maken hebben gehad,
waarin Nederland ook betrokken is geweest. Daar
door zijn de verhoudingen ingrijpend veranderd, al
zijn wij het wel eens met degenen, die ontkennen,
dat er op dit punt van een wezenlijk geestelijke
revolutie sprake zou zijn....
Aan de z.g. „doorbraak" hebben wij nooit
geloofd. Maar de oprichting van de Partij
van de Arbeid is een feit en een zekere
doorbreking van oude politieke verhoudingen kan
natuurlijk niet worden ontkend. Bovendien was,
na de bevrijding, op zichzelf in de meningen der
mensen in ons brave land in het algeméén wel iets
veranderd. Het was een wilde tijd, de gedachten
waren verward, een handige propaganda maakte
daar gebruik van en zelfs leidende figuren in het
katholieke kamp waren wel van oordeel, dat „alles
nou maar eens anders moest". Daarin speelde zeker
de niet altijd gefundeerde kritiek op het beleid
van de vroegere katholieke partij een rol. Het
duurde een poosje, vóórdat „men" zijn vorm ge
vonden had. Een bewogen tijd na een vreselijke
oorlog, met ook voor ons land diep-ingrijpende
economische en sociale gevolgen, liet zijn sporen
na.... Zo beleefden wij het, dat een niet-weinig
talrijke groep de zijde van de P.v.d.A. koos, van
wie later het grootste deel weer radicaal om
draaide. In de rechtse partijen vindt men nu vele
aanhangers, die thans, populair gezegd, spuwen op
het socialistische beleid, maar die aanvankelijk
te maken en op het kussen te brengen. Er kwam
dus later een kentering, en deze zet zich door....
Het is dus onjuist, om zich in 1953 zonder
meer te beroepen op de uitspraak van Nolens
betreffende de „uiterste noodzaak", om daar
mede de samenwerking met de socialisten na de
oorlog te veroordelen. Wie aan een woord hangt,
zou zich voor gezegd kunnen houden, dat die
noodzaak na de oorlog wel degelijk aanwezig was.
Iets anders is, of die noodzaak nu nog in dezelfde
mate als in 1945 aanwezig is. Hier blijkt duidelijk
van een kenteririg in de denkbeelden enin de
praktijk. Wij herinneren aan de verschillende par
lementaire gebeurtenissen in de laatste jaren, wij
wjjzen op de recente politieke ontwikkeling, op de
bijzondere uitlatingen op het deze week gehouden
congres van de katholieke middenstand, waar harde
noten zijn gekraakt! Wij wijzen speciaal op de
voortreffelijke inhoud van het pas-verschenen
Katholiek Staatkundig Maandschrift, dat geheel
gewijd is aan het bekende meer-ja'renplan van de
Partij van de Arbeid, „De weg naar vrijheid".
Hieraan was al eerder brede aandacht geschonken
in de officiële literatuur van de K.V.P., vooral wat
de economische zijde aangaat. De eerste, inleidende
beschouwing, van ec. drs A. W. H. J. Quaedvlieg,
beziet het plan in zijn grondslagen van vrijheid en
rechtvaardigheid. Prof. dr Joh. van Boxtel schrijft
over socialisme en wijsbegeerte, prof. dr G. W.
Groeneveld beantwoordt de vraag, of socialiserende
en nivellerende belastingpolitiek aanvaardbaar is.
Voorts geeft dr P. A. J. M. Steenkamp enige
aspecten aan van de economische orde in socia
listisch perspectief, prof. dr J. J. Gielen spreekt
over socialisme en cultuur, terwijl drs W. K. N.
Schmelzer een betoog opzet over socialistische
„Internationale Gemeenschap".
Dat is alles, menen wij, voortreffelijke voor-
lichting van hoge actuele waarde. Wij gaan
er thans hier niet nader op in. Maar dat dit
document op dit ogenblik kon (moest?) verschij
nen, is in meer dan één opzicht tekenend. Het is
verheugend en veelzeggend. De dingen moeten
meehielpen, de nieuwe Partij van de Arbeid sterk maar duidelijk gezegd worden, en wij zullen
als men naar het standpunt en de uitlatingen van
dr Nolens wil teruggrijpen wel degelijk hebben
na te gaan, of overeenkomstig de woorden van
Nolens, door dr Kortenhorst in zijn rede te Venlo
aangehaald, nog kan worden volgehouden, dat de
socialisten een gewijzigde houding innemen „om
trent het christendom, de klassenstrijd en de ver
draagzaamheid". De critiek op het plan „De weg
naar vrijheid" geeft steeds meer te denken. De
politieke en parlementaire praktijk van de laatste
maanden niet minderEn zo komt natuurlijk
de vraag op, of samenwerking nog langer houdbaar
is. Wanneer er zoveel principiële en practische
punten zijn, waaraan onze houding tegenoverge
steld is, kan die samenwerking dan nog wel langer
verantwoord zijn? Dit is natuurlijk een geheel
andere kwestie, die beoordeeld en beslist moet
worden door de katholieke fractie in de Tweede
Kamer, die even vanzelfsprekend wel zo verstan
dig zal zijn, om rekening te houden met de me
ningen die overigens in en buiten de Partij heer
sen. Hier gaat het zeker niet om theoretische
wenselijkheden alléén, maar ook om de practische
mogelijkheden, om de gevolgen van een verbreking
van de samenwerking e.d. Dat moet, gelet op de
grote verantwoordelijkheid, welke in deze dingen
gedragen moet worden door hen, die daartoe zijn
aangewezen, niet lichtvaardig worden behandeld.
Dat zou, om het nu maar precies te zeggen, zeker
niet in de geest van Nolens zijn!....
Het laatste woord is over deze zaak nog niet
gezegd. De komende dagen zullen in dit
opzicht zeer belangrijk worden en men zal
goed doen, de gang van zaken in onze landspoli-
tiek nauwlettend en met belangstellingte volgen.
Dan zal nl. moeten bljjken, welke gevolgen de
„nieuwe" opvattingen en denkbeelden uit katho
lieke kringen kunnen hebben op het terrein van
de practische politiek. De critiek van het K.S.M. is,
zo zegt de redactie in haar voorwoord, „opbou
wend werkzaam", anders zou ze negatief en weinig
vruchtbaar zijn. Maar, zegt zij ook, „onder de be
doelingen, die bij de opzet van dit dubbelnummer
hebben voorgezeten, neemt het leveren van een
confrontatie van de socialistische denkbeelden met
de politieke idealen, zoals deze naar onze mening
op grond van katholieke principes moeten worden
gezien, een belangrijke plaats in. Dat bij deze
confrontatie het volle licht valt op principiële ver
schilpunten, is in overeenstemming met de opvat
ting die de redactie omtrent haar voorlichtende
taak huldigt". Dat is schoon gezegd. Maar er is
duidelijk uit te halen, dat een goede verstaander
aan een half woord genoeg heeft!....
