Meedogenloze kuikendoders
GESLEPEN EIERENROVERS
ZIEKTEVERWEKKERS
Wist V dat
Gemeentelijke rattenspecia listen noodzakelijk
Ook kinderen slachtoffer
Geduldproef
Organisatie en bestrijdingsmiddelen
in handen van een deskundige
Zaterdag 13 Februari 1954Pagina 1
Pr cal wel geen mens zijn, die niet ontroerd wordt bij het zien
Tan de donzig gesle kuikentjes, die zich verdringen onder de
koesterend warme stralen van de kunstmoeder. De sentimentskwestie
is voor de boer echter onbelangrijk, de rat komt hem direct aan de
portemonnaie, wanneer zij een hok vol kiekens als haar jachtgebied
uitzoekt. Bij dezelfde boer waar wij de geslepen eierenrovers bezig
gezien hebben, werd in een nacht een ware slachting onder de
kuikens aangericht. De volgende morgen had de boer 140, zegge
honderdveertig kiekens, minder!
Oude rat als verkenner
Voor ons staat de 'kunstmoe
der. het is er niet een van het
modernste slag, en eronder zitten
de kuikens, dicht opeengedron
gen. Af en toe een hoos gepiep,
wanneer een kameraad een soort
genoot wegduwt uit de koeste
rende warmte. Het is doodstil.
Het is donker. Dan horen we
een driftig gedraaf en gekrabbel.
De ratten zijn in aantocht! Het
duurt niet lang Of het krioelt er
van. grote en kleine, jonge en
oude. De kuikenvoerbak is het
eerste ölbject. Dan maakt zich een
oude rat uit de troep los, sluipt
voetje voor voetje in de richting
van de kunstmioeder. Zij drukt
lichaam, kop en staart zo dicht
mogelijk tegen de grond. Gevaar?
Ineens trippelt zij iets terug en
blijft onbeweeglijk zitten. Weer
schudfeit zij naderbij en doet
plotseling verschrikt een sprong
terug. Orespannen met gekromde
rug luistert zij. Toch geen on
raad! Weer sluipt zij nader en
ruikt aan zo'n heerlijk warm kui-
kemboutje. Zij blijft echter niet
toe, maar rent snel terug. Een
oude rat -grijpt geen kuikens,
maar houdt er een andere taktiek
op na. De bedoeling van al haar
manoeuvres is slechts de aan
dacht op de levende delicatesse
te vestigen. Zij laat het aan de
jonge ratten over de kuikens te
doden of mee te sleuren. De oude
rat heeft succes. Een halfwas
sluipt dichterbij. Het voorzichtige
spel van sluipen en terugrennen
herhaalt zich. Maar als de jonige
rat eenmaal de geur van een
kuiken geroken heeft, gaat zij
niet terug als de oude rat, maar
zet door. Zij trekt een kuiken
onder de kunstmoeder weg en
laat het op enige afstand los. Dan
ineens een flinke beet in de flank
van het beestje, dat door de poot
jes zakt en fladderend blijft lig
gen. Het kan niet meer staan.
Meedogenloze
kuikendoders
Dan pakt de rat het snel beet
en sjort het kuiken achterwaarts
uit het operatieterrein en ver
dwijnt ermee naar een stil hoek
je om het rustig op te peuzelen.
Daar echter duikt de oude rat
weer op. Zij heeft rustig haar tijd
afgewacht. Zij pakt eenvoudig de
buit van de halfwas af, doch
deze laat haar prooi niet zó maar
los. Wanneer een derde rat ten
tonele verschijnt, is men het
spoedig eens en ieder neemt haar
portie. Opmerkelijk is, dat we
alleen jonge ratten kuikens zagen
roven, de oude, die toch minder
schuw zijn, leggen een grotere
voorzichtigheid aan de dag. Het
is ook mogelijk, dat ze zich niet
graag onder een groot voorwerp
als de kunstmoeder wagen. Iedere
Met veel geduld heeft de
heer D. W. Langeveld uit
Wageningen op een boerderij
in de Gelderse Achterhoek
de ratten geobserveerd en
vele nachtelijke uren waren
er voor nodig om de foto's,
op deze .pagina afgedrukt, te
maken. De rat is_ een sluw
dier en zeer voorzichtig. Een
mens op haar jachtveld bete
kent gevaar. Maar als zij
merkt, dat deze mens niets
kwaads in de zin heeft, wint
de vraatzucht het van haar
aangeboren voorzichtigheid.
Met de fotograaf werden de
ratten zo vertrouwd, dat ze
zelfs zijn schoenen aan een
nader onderzoek onderwier
pen en er hun knaaglust op
botvierden. Toen de slimme
rikken eenmaal aan zijn
aanwezigheid waren gewend,
kon de heer Langeveld on
gestoord zijn gang gaan en
de ratten rustig bestuderen.
Het blitzlicht deed hen zelfs
niets meer. Het resultaat van
deze geduldproef laten de
foto's duidelijk zien.
rat handelt oo.k niet hetzelfde. Er
zijn er b.v., die een kuiken
rechtstreeks meenemen naar haar
„eetkamer". Alle slachtoffers
f 140 in één nacht!) vertoonden
of een beet in de flank of in een
poot. De kuikens wordt dus de
maöht over de pootjes ontnomen.
Daarna worden ze gedood of ge
hamsterd in één van de bewaar
plaatsen, die de ratten daarvoor
uitkiezen. Het voordeel van het
toedienen van alleen maar een
beet is, dat de kuikens nog een
poosje blijven leven en dus vers
blijven. Het is een bewijs, hoe
slim de ratten te werk gaan.
in Juni 1953 bij een landbou
wer in Gelderland 10 kippen
door bruine ratten werden dood
gebeten? het meermalen is
voorgekomen, dat ratten jonge
kinderen aanvallen en zuigelin
gen in de wieg verwonden?
ratten en muizen vele parasieten
kunnen herbergen, dat deze als
regel niet bij de mens „inwonen",
doch hem wel degelijk kunnen
besmetten? ook onder het vee
vele .besmettelijke ziekten door
ratten kunnen worden verspreid,
zoals mond- en klauwzeer, run-
der-tib.c., varkenspest en pseudo-
vogelpest? He de grote kracht van
ratten en muizen schuilt in hun
verbazingwekkende snelle voort
planting? een rattengezin tus
sen de 5 en 9 jongen telt en de
drachttijd slechts 2.1 tot 26 dagen
bedraagt en reeds enkele uren
na het werpen nieuwe bevruch
ting kan plaats vinden? onder
gunstige omstandigheden een rat-
tenpaar in een jaar ongeveer 300
nakomelingen kan heibben
De ratten betekenen een wer
kelijk gevaar voor de gezond
heid van de mens en dier. De
verspreiding van besmettelijke
ziekten als paratyphus en de
ziekte van Weil moet zeer dik
wijls toegeschreven worden aan
de rat. Voor de veestapel bete
kenen ze ook een werkelijk ge
vaar. Pseudo-vogelpest, varkens
pest, rundertuberculose en mond
en klauwzeer, de rat is er in vele
gevallen de oorzaak van.
Hoe pseudo-vogelpest onder het
pluimvee kan huishouden, ligt
ons nog vers in het geheugen, wij
bezitten nu vele tJb.c.wrije mark.
ten in ons land, .doch de runder
stapel is nog lang niet bevrijd van
dit kwaad. Belangrijke afnemers
van melk, als de Amerikaanse
bezettingstroepen in Duitsland,
willen geen melk uit gebieden,
waar tJb.c. onder het vee voor
komt. Mond- en klauwzeer is een
regelmatig terugkerend kwaad.
Iedereen kent wel de waarschu
wingen, die dan op en rond 'het
besmette bedrijf worden aange
bracht. Paratyphus begint geluk
kig hoe langer hoe meer tot de
zeldzaamheden te behoren. De elf
millioen en misschien meer rat
ten in ons land blijven echter een
gevaar en de voorzichtigheid mag
geen ogenblik verslappen. Een
van de meestlbekende ziekten die
door de rat, en wel speciaal de
bruine rat, wordt overgebracht,
is de ziekte van Weil, .genoemd
naar Dr. Weil, die het ziekte
beeld van deze 'kwaal in 1866 het
eerst 'beschreef. De veroorzaker
van deze ziekte werd echter pas
in 1915 ontdekt. Het is een soort
slangvormige bacterie, die men in
wetenschapskringen leptospire
noemt. In 1916 kon men aanto
nen, .dat ogenschijnlijk: geheel ge
zonde ratten in de nieren deze
leptospiren konden herbergen
en dat 'deze in grote getale met
de urine worden afgescheiden.
Zijn de dieren eenmaal dragers
van deze ziektekiemen, dan blij
ven zij dat meestal tot hun dood
toe. De ziekte van Weil veroor
zaakt een ontsteking aan de lever,
waarbij geelzucht optreedt, en
van de nieren, maar tengevolge
van het, door de ziektekiemen
uitgescheiden .gif, kunnen ook de
overige organen en de hersenen
worden aangetast. Bovendien ont
staat er dikwijls een ernstige oog
ontsteking, die zelfs blindheid
kan veroorzaken. Het sterftecij
fer onder de patiënten die aan
deze ziekte lijden, is zeer hoog.
De dood loert
De wetenschap heeft duidelijk
aangetoond, dat de volwassen
bruine ratten meestal ware rein-
cultures van de Weilse ziekte
kiemen zijn. Het aantal besmette
ratten varieert van 5 tot 50 pro
eent. Niet alleen de mens, maar
ook koeien, paarden, varkens,
honden en katten kunnen worden
besmet. Daar de ziektekiemen
worden uitgescheiden met de uri
ne van de rat. is het duidelijk,
dat niet alleen voorwerpen, maar
ook levensmiddelen en water be
smet kunnen worden. Waar rat
ten aanwezig zijn, dreigt het ge
vaar, dat de ziekte van Weil er
zal optreden. Dit houdt in, dat in
zwembaden, vooral natuurbaden
zijn zeer kwetsbaar, maatregelen
genomen moeten worden, die het
binnendringen van ratten verhin
deren. Gp de eerste plaats moet
men de ratten de gelegenheid
tot nestelen en voedsel ontnemen.
De bezoekers moet er op gewezen
worden, dat zij geen voedselres-
ten achterlaten. Eetwaren e.d.
moeten goed afgesloten opgebor
gen worden. Ook plassen op een
erf kunnen zeer gevaarlijk zijn.
Kinderen spelen er zo graag in.
Het water in regentonnen kan
Ook gemakkelijk besmet worden.
Eendenvijvers hebben ook een
sterke aantrekkingskracht op de
ratten. Arbeiders, die werken aan
de aanleg van kanalen of sloten
uitbaggeren lopen ook veel kans
besmet te worden. Viswinkels,
slagerijen en andere plaatsen,
waar voedsel verpakt wordt of
opgeslagen liggen, moeten vrij
zijn van ratten. Dit vraagt de ver.
antwoordelijkheid ten opzichte
van de klanten. Wees vooral
voorzichtig met dode ratten na
een verdelgingsactie. Gebruik bij
voorkeur rubberhandschoenen en
was deze geregeld af met een
bacteriedodende vloeistof.
De schaaltjes en schoteltjes die
uitgezet worden met lokaas om
Steeds meer raakt men er in ons land van overtuigd,
dat het noodzakelijk is de ratten op intensieve wijze
te bestrijden. Landelijke streekacties zijn een goede hulp
geweest en de affiches, die alom verspreid werden,
brachten dat eenieder onder de aandacht. Wanneer we
bedenken dat iedere Nederlander, groot en klein, een
rat als gezel heeft en een rattenechtpaar een driehonderd
nakomelingen per jaar kan kweken, is de noodzaak van
bestrijding zonder meer duidelijk. Voor millioenen
wordt ieder jaar schade aangericht. Ratten zijn boven
dien gevaarlijke ziekteverspreiders. Kuikens, jonge
dieren, babies, kinderen en zelfs volwassen mensen zijn
niet veilig voor de agressieve rat. Op deze pagina treft
u een belangwekkend verhaal aan over de sluwheid van
deze dieren. Het zijn geslepen eierenrovers, vraatzuch
tige afschuwwekkende dieren, die meedogenloos een
slachting aanrichten onder de kuikens en ook voor
grotere dieren en zelfs de mens niet terugdeinzen. Er
is slechts één conclusie mogelijk: Roei de ratten uit!
de ratten te verdelgen vragen
ook de nodige voorzichtigheid. De
aanwezigheid van slechte 'n paar
kan heel goed een ernstige be
dreiging van de volksgezondheid
'betekenen. Geen ogenblik moet
men dus met maatregelen wach
ten, wanneer men geconstateerd
heeft, dat er in of om een pand
ratten aanwezig zijn.
Ratten brengen de volksge
zondheid in gevaar en dodelijke
afloop na besmetting is geen
zeldzaamheid.
De sluwe oude rat gaat op verkenning uit. JJoor tiaar ma
noeuvres weet zij de aandacht van de jongere soortgenoten
te wekken. Zij laat 't gevaarlijke werk aan de \halfwas over.
Zeer veel wordt er in ons land
al aan rattenbestrijding gedaan
en toch is dit nog niet voldoende.
In verschillende gemeenten Is
men ertoe over gegaan een des
kundige op het gebied van de
rattenverdelging in vaste dienst
te nemen. Eigenlijk moest dit in
alle gemeenten over het gehele
land zo zijn.
Deze vakmensen kunnen naast
de rattenbestrijding ook die der
muizen, mollenbestrijding e.a. ter
hand nemen. Zij kunnen gratis
een opleiding volgen aan de Plan-
tenziektekundige Dienst te Wage
ningen. De reiskosten zijn dan
slechte voor de betreffende ge
meente. Het zal wel spoedig blij
ken, dat deskundigen geen luxe
zijn en over gebrek aan werk niet
te klagen hebben. Het schept ver
trouwen bij de mensen, wanneer
zij weten bij wie zij kunnen aan
kloppen om hulp. Rattenvergif
De rat bijt het kuiken in de
poot of in de flank. Het arge
loze diertje verliest hierdoor
de macht over de pootjes en
is een willige prooi.
schrikt de mensen af. daar ver
schillende soorten voor kinderen
en zelfs voor grote mensen ook
niet ongevaarlijk zijn. Ook het
pluimvee, varkens, konijnen enz.
kunnen er schadelijke en dode
lijke gevolgen van ondervinden
Het is dus geruststellend, wan
neer een deskundige de zaak in
handen neemt.
Onder de bestrijdingsmiddelen
nemen de cumarine-derivaten
een voorname plaats in. Voor een
algemene landelijke streekactie
tegen de bruine rat zijn deze
echter minder geschikt, daar deze
producten absoluut dodélijk zijn
voor mens en dier wanneer ze
meermalen opgenomen worden.
Voor moeilijke objecten zijn zij
echter afdoende. Naast de cuma
rine-derivaten zijn er de lokaas
porties bereid op 'basis van Scilla-
extract. Deze middelen zijn prac-
tisch ongevaarlijk, behalve voor
knaagdieren, d.w.z. bij normaal
gebruik. Wanneer een varken
biiv. een doos met vijfhonderd
porties leeg eet, kan natuurlijk
niets worden gegarandeerd. Wan
neer ongelukkigerwijze een kind
een van de bestrijdingsmiddelen
mocht ingenomen hebben, waar
schuw dan direct een dokter en
deel mee of het vergiftigde be
standdeel een scilla-extract is of
tot de cumarinegroep behoort.
Het scilla-extract is alleen ge
schikt 'bij de bestrijding van de
'bruine rat. De zwarte rat weigert
dit vergif.
Het is algemeen bekend, dat
een rat, die zich in de hoek ge
dreven voelt, zich niet geneert
volwassen personen aan te val
len. Het is daarom zonder meer
duidelijk, dat zij zeker kinderen
niet zal ontzien, wanneer zij
denkt, dat' zij belaagd wordt. Of
schoon de rat van zuigelingen
geen kwaad te duchten heeft, zijn
deze in bepaalde omstandigheden
voor haar niet veilig. Achtervol-
Het was een soort legende, dat ratten
zich als een kruiwagen door hun rasge
noten lieten voortslepen, wanneer zij op
eierenroof uit waren. De rat die dan
voor vervoermiddel speelt houdt het ei
tussen de poten geklemd en haar vrien
den sleuren haar bij de staart over de
grond naar de bergplaats of het nest. In
de zomer van 1947 werd de waarheid
van dit verhaal echter bevestigd door
de vrouw van een kippenhouder te Arn
hem.
Ooggetuigeverslag
Dat de rat zich bij het roven van
eieren als kruiwagen laat gebruiken is
dus geen verzonnen verhaal gebleken.
Over het algemeen houden de dieren er
echter een andere methode op na. Het
resultaat is echter hetzelfde.
Het hier volgende ooggetuigeverslag is
gemaakt op een boerderij ergens-in de
Achterhoek van de provincie Gelderland.
Op deze boerderij verdwenen op ge
heimzinnige wijze veel eieren en gedu
rende vele nachten heeft toen de heer
D. Langeveld kunnen waarnemen en, op
de gevoelige plaat vastleggen, hoe sluw
de ratten te werk gaan. Het was een
mooie Juni-avond. De zon was als een
vuurrode 'bal ondergegaan en de kippen
hadden hun plaatsjes opgezocht op de
stoklfen iboven de mestplank. Lang hoef
de de waarnemer niet te wachten, want
een gekrabbel aan de achterzijde van
het kippenhok kondigde de komst van
de rattenfamilie aan. Even later ver
scheen de kop van een oude rat boven
het achterschot en het duurde niet lang
of een legertje onsympathieke soortge
noten, groot en klein, liet zich langs de
stijlen op de mestplank zakken. Het feit,
dat de boer enige dagen tevoren met
zijn buren een zestigtal van deze brutale
indringers doodgeknuppeld had, deed de
dieren blijkbaar niets. De rattenkolonie
verdeelde zich al spoedig in drie groe
pen. Een groep begon de voerbak te
plunderen en twee andere commissies
begonnen hun inspectietocht langs de
leghokjes. Wij zullen één rat speciaal
in het oog houden. Met een vaartje rent
zij over de mestplank en laat zich zak
ken tot op de laatste rij leghokjes, doch
voordat zij haar inspectietocht begint,
rekt zij zich naar alle kanten om te zien
of alles veilig is. Nee, er is geen onraad.
Een .voor een onderzoekt z\j de hokjes,
snuffelt er even rond en gaat de tweede
rij bekijken. Hè, is dat schrikken, in
één van de hokjes zit een kip. Zou de
kip wakker zijn? Even ruiken aan haar
kop, ze slaapt. Dan naast het witte ge
vaarte kijken; nee, er ligt niets. In het
volgende hokje alweer een kip. Even
ruikenpiep, een fl'inke pik op haar
neus en onze rover rent terug naar de
mestplank. Maar u moet niet denken,
dat zij het opgeeft. Even later is zij er
al weer, maar is toch extra voorzichtig
bij het hokje van de aggressieve kip.
Gelukkig, zij slaapt. In het leghokje er
naast liggen eieren, heerlijke grote eieren.
Dat betekent een rijk diner. De rat
draait enige malen om de buit heen,
komt een paar maal naar buiten om te
zien of er onraad is en rolt daarna een
bijzonder groot ei in een van de hoeken
achterin het leghokje. Zij drukt het ei
met de pootjes vast tegen de wand en
begint vol ijver te knagen. Dat knagen
is het sein voor enkele kameraden om
ook op de heerlijkheden af te komen.
Ook deze ratten controleren eerst of de
kippen in de eerste twee hokjes vast
slapen. Veiligheid voor alles! Het hokje
is nu gevuld met vier, vijf grauwe licha
men. Een paar vieze staarten zien we
soms even over de rand hangen. Het
geknaag is nu duidelijk te horen.
Krak! Daar breekt een ei in tweeën.
Dat was de bedoeling niet. Dan maar
eerst dit ei leeg gedronken.
Sleepdienst
Regelmatig komt een der ratten even
kijken of alles veilig is, dan slobberen
ze weer rustig het ei verder leeg.
Om te zien hoe
deze sluwe die
ren de eieren
transporteren na
men we een aan
tal eieren uit een
leghokje en maak
ten een nest op
de grond. Natuur
lijk waren de rat
ten bij deze on
gewone gebeurte
nis plots verdwe
nen. Het duurde
echter niet lang,
of ze waren te
rug. Eerst waren
ze uiterst voor
zichtig!, maar al
spoedig 'bemerk
ten ze, dat we
niets kwaads in
de zin hadden,
t Fototoestel was
ingesteld en de blitzlamp aangesloten.
Erg voorzichtig naderden de ratten het
nest op de grond, want zeg nu zelf, dit
is toch een ongewone plaats om een heel
nest eieren aan te treffen. Ze snuffelden
aan de lekkernij. Het eerste ei viel niet
in de smaak. Een flinke zijwaardse tik
met een van de voorpoten doet het ei
over hooi en turfmolm een 45 cm. voort
rollen. Het ei, dat precies in het midden
ligt, heeft de voorkeur. De eieren die in
de weg liggen worden uit het nest ge
tikt of uit het nest gerold, vervolgens
onder de buik en dan krachtig met de
achterpoten achterwaarts geschopt. Vol
leerde acrobaten! Zo gaat het ook met
het uitgekozen ei tenslotte. Dit ei wordt
daarna weer tussen de voorpoten vast
geklemd en dan begint de rat verwoer
te knagen. Het duurt niet lang of er
zit een gat in. Met behulp van poten en
bek zet de rat nu het ei rechtop, zodat
het gemakkelijk in de bek genomen kan
worden. Op de achterpoten zittend, de
voorpoten omhoog, spiedt de rat rond
of alles veilig is, pakt dan snel het ei
Het is een wonder hoe een rat met
het in verhouding grote ei in de bek
over het 1 cm. brede plankje van het
leghok weet te balanceren. Van de
slapende kip trekt zij zich niets aan.
in de bek, waarbij de onderkaak in het
ei wordt geschoven en loopt er snel
mee weg om het elders te verorberen.
Zo komen de ratten ook met het buit ge
maakte ei uit de leghokjes. Ze lopen niet
erg snel in deze situatie, het is echter
een wonder hoe zjj met het in verhou
ding grote ei in de bek over het 1 cm.
brede plankje weten te balanceren. Dit
is waarlijk een uitzonderlijke kracht
prestatie. DDcwjjls worden er ook gave
eieren in een rattennest aangetroffen.
Hoe dit vermoedelijk in zijn werk gaat,
hebben wij reeds vermeld. Persoonlijk
hebben wij dit echter nog niet kunnen
constateren.
ging en honger kunnen de vraat
zuchtige rat tot rare dwarsspron-
gen verleiden.
Vasthoudend
Bekend is het geval, dat enige
jaren geleden zeer veel opzien
baarde. Dit waarlijk dramatische
gebeuren speelde zich af in een
vriendelijke boerderij ergens tus
sen Deventer en Zutfen. Niets
vermoedend begaf de vijftien
jarige boerenzoon zich naar de
schuur op de deel óm daar wat
te knutselen. Hij trok de achter
deur van het schuurtje open en
op hetzelfde moment vloog een
grote rat op hem af, die zich
pardoes in het been van de jon
gen vastbeet. De knaap stelde
alle pogingen in het werk om
zich van het ondier te bevrijden,
maar de taaie aanvalster Met niet
los. Op het gejammer van de jon.
gen 'kwamen de huisgenoten toe
snellen en deden alle moeite om
de jongen van het dier te be
vrijden. Niets hielp echter, het
dier bleef waar het hing! Ten
einde raad heeft men toen de
rat aan het been van het slacht
offer doodgeknuppeld, wat voor
de jongen beslist geen sinicure
was. De rat had zich echter dus
danig in het been vastgebeten,
dat zij ook nu eerst verwijderd
kon worden, nadat men haar de
bek had losgebroken. De hevig
verschrikte knaap moest zich
door de dokter laten behandelen,
In bed niet veilig.
Eind 1952 bezocht een van de
ambtenaren van de Plantenziek-
tenkundige Dienst te Wagenin
gen een familie in het westen
van ons land, die veel last van
ratten ondervond. Geen enkel
middel had afdoende geholpen.
Hier kreeg hij het volgende ware
verhaal te horen. Het vijfjarige
dochtertje, een lief kind, dat
echter doofstom is, wilde
's avonds niet meer naar bed. De
ouders moesten er altijd meer
dere malen op aandringen voor
het er aarzelend toe besloot haar
kamertje op te zoeken. Omtrent
de redenen van deze angst tastten
de ouders volkomen in het duis
ter, daar het meisje hen immers
niets vertellen kon. Op zekere
morgen ontdekten zij dat het
kind aan de schouders verschil
lende wondjes had. Vader en
moeder vroegen zich af, hoe hun
meiske deze verwondingen zou
hebben opgelopen. Het daarop
volgende onderzoek wees uit, dat
de daders behoorden tot het gil
de der knagers en luisterden naar
de naam: ratten!
MOEI DE KATTEN UIT!
