aar.
made
mr,
eawerk.
R's
Zn,
.cturen
prijs.
Bureau
PER,
otoren.
Rijgbottines
'"""""■1 „ONS BLAD" P 1
BUITENLAND,
Eick wat wils,
lingen,
otingeit
DERNEMING
nden.
bereid
sappe- S
ETS,
collectie
SCHAGEN;
Laklider.
i@eren«
en Wit f 175.
MaANDAG 4 APRIL 1921 -
Bureau: HOF 6, ALKMAAR. J Telefoon: SSSS'ÏT'.S"433
u
Abonnementsprijs;
f 2.50
f 0.50 hoogar.
Advertentieprijs:
Grasmaand
Het avontuur van ex-Keizer
Karl.
De toestand in Duitschland.
GEMENGDE BUITENI.. BE-
RICHTEN.
.fgewerkt,
I gehad.
Jing in Uw
SLOTEN.
ft».
9.25-
bloten
-» IT
\ïsva
Ï4e JAARGANG
ISSlil
BIJBLAD
.llllll II Uil IHIIIII II I 1—8—3—II I TTTTIi" MM* 01 "I I TWfTTl 1 I I II
Per kwartaal voor Alkmaar
Voo* eu'ivo Alkmaar
Met 6f"llustreeid Zondagsblad -
^Tab'onnVs w.^'dT'op sartvrige gratis een poiis verstrekt, weikehen verzekert tegen ongevallen tot een bedrag van f 500,—, f 4Q0,—f 20Q,—f 100,—, f 60,—, f 35\—f15,
Aan ail
Van 1—5 regels1.25; elke regel meer f 0.25; Reclames
per regel f 0.75; Rubriek .Vraag en aanbod bii voor
uitbetaling per plaatsing f 0.60.
Als er geen bijzondere wijzigingen in '1
weer omreden, dan gaal hel daarmee ir
dit jaer goed.
Vee! is reeds in deze maand waar te
,;or;e.i, wat anders pas in Mei voorvalt.
Soms is April zeer koud. We herinneren
aan 1917 toen 't bleef vriezen tot 1 Mei;
April gaf toen 14 dagen met vorst, tegen 3
vorstdagen normaal. Verleden jaar was ge
middeld over de geheelc maand de tempe
ratuur boven normaal. Een enkele lichte
nachtvorst. Regen viel er meer dan ge
nocg; over 't gcheele land bijna tweemaal
zoovee! als gewoon. Op verscheidene plaat
sen kwamen vrij veel onweders voor. Op
den 2öen en 29en onweerde 't over nage
noeg in 't gcheele land. Zon was er weinig;
slechts 110 uur tegen 143 uur normaal in
April.
Zen 1 April op 5.36, onder 6.31; op 30
April zonsopkomst (zomertijd) 5.33 en on
dergang 8.21.
Zoogdieren. Vossen, marters, egels, mol
len, muizen, bunzings, eekhoorns, hazen,
konijnen, hebben jongen. 'I Vee zal wel
vroeg de wei ingaan; 't loopt hier en daar
al buiten.
Vogels. Bijna alle trekvogels komen nu
terug en de wintergasten vertrekken.
Torenvalk, koekoek, gele rietzanger,
nachtegaal, boerenzwaluw, rietzangcr,
karekiet, en huiszwaluw keeren terug. Kalf
April wordt altijd de koekoek gehoord cn
de nachtegaal slaal. Bonte kraai en pest
vogel trekken naar liet Noorden. Ook veie
zanglijsters zoeken het liooger op. De
vogels, die in Maart terug ziju gekomen,
nestelen of hebben eieren, met zacht weer
ook spoedig jongen. Kievitseieren komen
nu in groolcr aantal; in Maart waren er
reeds veel aan de markt.
Amphibieën. De kleine kikkertjes van
verleden jaar springen al door bet gras. De
eieren van den bruinen kikvorsch komen
lot ontwikkeling; de kikvorsch zelf komt
op hel land. Donderpadjes zijn te vangen.
De groene verlaat het water nog niet; de
mannetjes laten hun gekwaak luide
hooren. De watersalamanders leggen ook
reeds eitjes aan de waterplanten. De
boomkikvorschen verlaten weer de poelen
r.a er een korten tijd vertoefd te hebben
om eieren af te zetten.
Ttcpiiclen. (Kruipende dieren). Slangen,
hagedissen en hazelwormen zijn Ie vangen
op zonnige, luwe plekken.
insecten. Van de dagvlinders fladderen
rond hij helder weer; de kleine vos, het
cilroertjc, het pcterselievlindertje, de kool
witjes, de groote vos en de atalanta. Rup
sen komen ook weer voor den dag; de
groote beerrups, die zicth lot zoc'n mooien
vlinder ontwikkelt, vindt men op allerlei
lage planten en ook op de brandnetels.
Op allerlei hoornen Ireffen wij nu mis
schien in den loop der maand aan: riiigel-
rupscii, bastaardsatijnrupsen, plakkers en
rupsen van den donsvlinder. De rupsen
van den wintcrvlindcr beginnen nu hare
verwoestingen, zijn hier cn daar er al mee
bezig. Wie in den al'getoopcn herfst en
winter geen lijmbanden om hun boomen
hebben gelegd, zullen nu wel de schade
lijke gevolgen daarvan ondervinden.
Half April komen gewoonlijk reeds de
Meikevers cn tegen 't einde dezer maand
zijn er reeds zeer vele uit den grond gc-
kroptn Rituaalden, de larven van knip-
lorren, beginnen nu duchtig aan de wor
tels der planten te knagen. Dat doen ook
de emelten, de larven van de langpoot
muggen. Het zijn deze twee soorten lar
ven, die zoo geducht de eerste gewassen
aanvallen, welke op gescheurd land wor
den gezaaid. De appelbloesemkever legt
jeieren. De dennen-snuiter plant zicih voort.
Aardvlooien verwoesten jonge planten. Wi
wat roet heeft strooie dit uit: de aard
vlooien vluchten. In gerst en haver treft
men de fritvlieg aan. In tarwe de gele
halmvlicg. De dennenbladwesp vliegt. Van
de pruimenbladwesp treffen wij de bast
aardrupsen van de kruisbessenbladwesp.
De zwarte en gerande waterkevers kunnen
wij in de sloot vangen. Overal vliegen in
deze maand hommels (koninginnen) rond.
Ze waren er in Maart al. De bladluizen
treden op. Kokerjuffers in hel water.
Men lette vooral op de kamervliegen, die
nu al voor den dag komen. Iloè meer men
ze doodt, des te minder last hebben wij er
a.s. zomer van.
In buis hooren geen insecten.
In de vrije natuur en in de parken. Gaat
de zon met haar weldaden door, dan komt
alles in bloei net als in Mei: peer, appel,
pruim, kers esclidoorn, escb, berk, bessen
ribcssoortcn (bloeiden al half Maart);
speenkruid staat al in vollen bloei, terwijl
de hclmbloem hier en daar al uitgebloeid
is; ktein en groot hoefblad, doovenetels,
vogclmelk en nog zoovele andere. De
Pinksterbloem is er ook al. De bloembol
len zijn ook ontijdig vroeg, alles is veel
te vroeg. Rhododendrons bloeien al hier
cn daar. Paardebloemen zijn er natuur
lijk ook. En al die bloemen worden druk
bevlogen.
Het aquarium cn terrarium moeten nu
in orde zijn. Waterplanten kunnen we nu
gaan halen, salamanders vangen. Daph-
r.ia's en cyclops (voedsel voor de visclijes
en salamanders bij groote massa's. Ste
keltjes. De beruchte bruingerande water
kever legt eieren; men boude hem uit
het aquarium. In een terrarium kan men
slangen, hagedissen en hazelwormen hou
den, rupsen opkweeken en kevers bespie
den. De natuur is vol opgewekt leven in
de dierenwereld, a'.s we het maat welen
waar te nemen.
In huis. Men lette er op, dat de planten
't in de huiskamer niet te warm krijgen,
nu de zon al zooveel kracht gaat krijgen.
De lucht in de kamers wordt nu meestal
te droog, dus sproeien. Men moet nog
voorzichtig zijn met het naar buiten bren
gen van planten, 't Weer kan nog zeer
guur zijn en dan de nachtvorsten kunnen
veel dood nijpen. Nu kunnen verschillende
planten worden omgepot; geef ze door de
aarde wat ouden koemest. Men weet niet
hoe goed koemest is. Wie geen koemest
heeft, werke dan vrat kunstmess door
den grond. Wat chilisalpeter zet den blad-
groei aan. Ook met vloeimest moet veel
gewerkt worden.
Ga de overgehouden geraniums alsvas
inkorten; geef ze goed licht, water en
vooral vloeimest of chilisalpeter; ze zul
len dan vlugger in blad komen cn spoe
diger bloeien.
Ofschoon het einde van hei avontuur
van Keizer Karl nog niet vast staat, mag
,.de Staatsgreep" zelf, zooals aanstonds te
zien was, als mislukt worden beschouwd.
Zaterdag j.l. bad, volgens het „Berli
ner Tageblatt" Karei zich nog steeds niet
bereid verklaard Hongarije te verlaten, al
thans was eer dergelijke verklaring nog
niet bekend. De stemming in Steinaman-
ger is echter reeds geheel omgeslagen en
ook de Karlisten te Boedapest zijn erg
teleurgesteld. Een ander bericht zegt. dal
Karei eraan denkt, ten gunste van zijn
minderjarigen zoon afstand van zijn rech
ten te doen. Deze zoon zou dan de wet
tige koning van Hongarije zijn. Horthy
zou den minderjarigen koning vervangen
en dus rijksregent blijven. Deze nieuwe
regeling van het vraagstuk' kan op 5 April
door de nationale vergadering worden be
handeld.
De „Vossische Zeïtung" beweert, dat de
Duitsche regcering geweigerd heeft Ka-
rel door Beieren te laten reizen. Aan de
terugreis van Karei zijn trouwens heel
wat moeilijkheden verbonden. De Oosten-
rijksche sociaal-democraten willen, dat Ka-
rel tijdens zijn reis op Oostenrijksch
grondgebied als gevangene zal worden be
handeld, omdat hij met een valschen pas
en ondanks het voor hem bestaande ver
bod van oponthoud, door Oostenrijk is
gereisd. Bovendien heeft de vakvereeniging
van het spoorwegpersoneel verklaard, dat
zij den koninklijken trein niet zal rijden.
Na langdurige debatten in de Oostenrijk-
sche Kamer schijnt men het toch eens te
zijn geworden. Karei zou nu van Sleinam-
anger per automobiel naar de grens van
Stiermarken worden vervoerd. Daar zal
een ententetrein wachten. Officieren uit
de ententclauden en uit de successiestaten
zullen hem vergezellen. Ook de sociaal-de
mocratische afgevaardigde Tomschik en
de vakvereenigingslcider Haider zullen de
reis op Oostenrijksch grondgebied meema
ken.
Aan 'n medewerker van de „Deutsche
Allgemeine Zeitung" verklaarde de Hon-
gaarsche minister president Teleki, dat
alle geruchten over onlusten, arrestaties,
troepenconcentraties enz. naar aanleiding
van den terugkeer van Karei, uit de lucht
zijn gegrepen. In het geheele land heerscht
rust en orde en ook te Steinamanger, waar
de koning de ontwikkeling der dingen af
wacht, heerscht rust. Het publiek heeft
zelfs nergens betoogingen gehouden.
Alle partijen van de Nationale Ver
gadering keuren de maatregelen der re
geering goed. De discipline in het leger is
geen oogenblik bedreigd geweest.
Dezelfde correspondent seint, "dat de
opgewondenheid, die het gevolg van den
terugkeer van Karei was, reeds aan het
verminderen is. De humoristische zijde
van het incident treedt meer en meer op
den voorgrond. Trouwens zelfs de legi
timisten keuren de houding van Karei niet
goed. Zij hebben zich ook' op het stand
punt van Horthy gesteld.
De chauffeur die den ex-keizer bij zijn
aankomst te Weenen naar de woning van
graaf Erdoedy heeft gebracht, heeft bij de
politie een wandelstok met gouden knop
gedeponeerd. De ex-k'eizer 01 graaf Er
doedy hebben dien stok in de auto verge
ten. Graaf Erdoedy is een jeugdvriend
van Karei. Hij was eerst beroeps-officier
er. later politic-detectief. Nadat Karei tot
keizer was gekroond werd hij met de be
waking over de persoonlijke veiligheid
van den vorst belast. Hij was trouwens
steeds een vertrouweling van Karei. Het
is graaf Erdoedy geweest, die herhaalde
lijk in opdracht van den keizer naar Zwit
serland reisde en daar o.a. ook aan prins
Sixtus van Bourbon den befaamden brief
van den keizer heeft overhandigd.
De burgemeester van Weenen, Keu-
mann, heeft in den gemeenteraad zijn af
keuring uitgesproken over de poging tot
den staatsgreep van Karei Hij beeft ook ge
zegd, dat de Weenschc bevolking aan de
Republiek vasthield,
'Dc Kantonale regeering van Waadtlaud
heeft aan den bondsraad doen weten dat
Karei van Habsburg, die zich niet gehou
den heeft aan zijn belofte om zich van elke
politieke betooging te onthouden gedurende
zijn verblijf te Prangens, niet meer in het
kanton geduld kan worden.
De bladen te Weenen hebben Zaterdag
nacht van goed ingelichte zijde vernomen,
dat het vertrek van Karei, dat Vrijdag
avond plaats gehad zou hebben, uitgesteld
is. De reden van dit uitstel is nog on
bekend. Het verluidt, dat volgens een
nieuw besluit, de terugreis naar Zwitser
land niet over Oostenrijk, maar over Italië
plaats zou hebben. Andere berichten zeg
gen, dat hij niet weer naar Zwitserland
zal gaan. maar naar Spanje.
Fetit Parisien komt op tegen "de geruch
ten als zou de Fransche regeering gunstig
gemind zijn geweest aan den staatsgreep
vah ex-keizer Karei.
De woning van graaf Erdoedy is opge
vorderd. Erdoedy zal het land uitgezet
wof-den,
zijn woning schijnt ook' een prins van
B„Lrfcoïi'Parma, broeder van den ex-kei-
gerin in het geheim vertoefd te hebben.
In een vergadering van de meerderheids-
socialisten te Miinchen werd een handgra
naat geworpen. Door de ontploffing werd
niemand gewond. De daders zijn ontko
men.
Het geheele personeel van de' gas- en
electricitcitsfabrieken te Lichtenberg bij
Berlijn is in staking gegaan. De noodar-
beïd wordt door de werklieden zelf ver
richt. De waterverschaffing is vanmiddag
hervat-
Het verbod tot het houden van open
luchtvergaderingen te Berlijn is weer opge
heven.
Te Dresden is een druk bezochte cim-
munislische vergadering gehouden. Voor
3000 aanwezigen hield de communist Ren
ner een oph^rade toespraak. De vergade
ring eindigde met verwenschingen aan het
adres van Lipinski, den onafhankelijken
minister van binnenlandsche zaken. Gooi
hem in de Elbel werd er geroepen. Een
poging om de gevangen communisten met
geweld te bevrijden mislukte, aangezien
een sterke afdeeling Sipo ter plaatse was
verschenen. De agenten waren verplicht
van hun wapens gebruik te maken. Een
groot aantal personen werd gearresteerd.
Sylt.
Uit het onderzoek is thans gebleken dat
Sylt wel degelijk bij zijn poging lot ont
vluchting gewond is. Een te Berlijn ver
toevend vreemdeling heeft zich bij de poli
tie aangemeld en heeft daar verklaard in
het politiebureau te hebben gezien, hoe
Sylt den begeleidenden agent in het gezicht
sloeg en er vandoor ging. De agent riep de
vluchteling nog een paar woorden na en
toen Sylt niet bleef slaan, maakte de agent
van zijn wapen gebruik. De verdediger van
Sylt deelde nogmaals mede, dat zijn
cliënt, alvorens te sterven, hem heeft ver
zekerd, niet aan vlurhten te hebben ge
dacht.
Ondanks het Zaterdag door de gemeen
tearbeiders genomen besluit om eerst het
definitief resultaat van het onderzoek in
zake den dood van Sylt af te wachten,
hebben Zaterdagochtend de arbeiders der
gemeentelijke gas- en waterwerken te Ber-
lijn-Lichtenberg den arbeid neergelegd.
Voor een uitbreiding van de beweging be
slaat op het oogenblik geen vrees. Te Lich
tenberg is de staking algemeen.
Hoeh.
Hoelz had den fabrikant Kotzsch uit
Zorbig gedwongen hem drie dagen lang in
een auto rond te rijden in het Saale-gebied.
Bij de verovering van Beesenstedt sprong
Kotzsch uit de auto.
Hoelz heeft te vergeefs gepoogd, aan
zijn vrouw, die te Eisleben woont, 10.000
M. te doen toekomen.
Bij Wettin heeft de veiligheidspolitie
een bruggehoofd-stelling bezet; zij zuivert
het Saale-gebied van daar niet thuishoo
rend gespuis. Daarbij werden de moorde
naars van luitenant Kirchner en vijftien
misdadigers gevat. Het lijk van Kirchner
is, gruwelijk verminkt, in een schuur aan
getroffen.
De politie van Anhalt kreeg /jat deel van
de oproerlingen, dat aan <Ic Pruisische
„sipo's" was ontkomen, in handen bij
Nauendorf. Er zijn onder de gevangenen
vele zware misdadigers. Twee van hen
hebben bekend moorden met diefstal te
hebben gepleegd.
Gevaar schijnt er voor Anhalt niet meer
te bestaan. De hooren in het Saalgebied en
in het district Mansfeld hebben telegra
fisch aan de autoriteiten verzocht onmid-
delllijk rijkstroepen te zenden, daar de
„sipo's" te zwak en thans door den strijd
te oververmoeid zijn. Worden die troepen
niet gestuurd, dan gaan de boeren zich
onmiddellijk op eigen gelegenheid organi-
seeren ter verdediging.
Behalve het Rijksdaglid Thomas, dat
twee jaar gevangenisstraf kreeg wegens
opruiing, werd ook de voorzitter der com
munistische partij tot twee jaar veroor
deeld. Een derde beklaagde, een jongen,
die nog op de middelbare school ging,
kreeg slechts één jaar, daar voor hem ver
zachtende omstandigheden werden aange
nomen.
DE STEENKOOLCRISIS IN ENGE- f
LAND.
Er is niets nieuws voorgevallen, zoo
wel de mijnwerkers als de eigenaren ne
men een afwaobtende houding aan.
Blijkbaar wacht men .op interventie van
de regcering, waaromtrent echter op het
oogenblik nog geen aanwijzingen bestaan,
ofschoon de ministers van oordeel zijn,
dat men hier te doen heeft met de ern
stigste crisis sinds den oorlog.
De beperking van de spoorwegdiensten
gaat a.s. Woensdag in.
Enkele mijnen zijn voor geruimen tijd
ontredderd, daar de bedienaars van de
pompen naar huis zijn gegaan.
In Zuid-Staffordshiire zijn dait zes
mijnen.
De kolenuitvoeren te Hul], GrlmiSby,
Immingham en Goole zijn slop gezet,
behalve voor het geval dat speciale uit
voervergunning is gegeven.
IERLAND. h
Freemans Journal valt op heftige wijze
de benoeming aan van lord Talbot tot
onderkoning van Ierland. Deze is vijftien
jaar lang de voornaamste organisator
geweest van de anti-Iersche machten in)
EngeJand, en het is een beleediging voor'
het Iersdhe intellect, te meenen, dat do
benoeming door het Iersdhe volk zal
worden welkom geheeten.
'V'-J.
Uit Ross Canberry, in bet graafschap
Cork, wordt een rampspoedig voorval ge-;
meid'. Het was druk in de straten, want
het was mooi weer. Het kind dat ineen)
puinhoop een bom vond, bracht die aan.'
een politie-agent. Deze, nog zenuwachtig
van het vreeselijk gevecht, den avond te'
voren, wierp de bom in de volle straat,'
waar zij ontplofte en twee boeren doodt-
de. Verscheiden anderen werden zwaar
gekwetst. -j i
SCHANDAALTJES IN FRANKRIJK.
De Fransche parlementaire wereld waS
sedert eenigen tijd in beroering over
dreigende schandalen, waarbij Kamerle
den en oud-bewindslieden betrokken
zouden zijn, die zi/jh aan knoeierijen op
groote schaal zouden hebben schuldig
gemaakt.
Met name waren tot nu toe in de
rapporten van enquêteurs of in de bla
den twee personen vooral genoemd'. Ten
eerste Vilgrain, graanhandelaar, die een
tijd lang onder-staatssecretaris van le
vensmiddelen-voorziening geweest was
en die van zijn positie misbruik gemaakt
had om zioh ten koste van den staat te
verrijken, en allerlei andere minder
fraaie practijken toegepast zou hebben,'
zichzelf in het begin van den oorlog licht
verminkt zou hebben om van het front
weg te komen, enz.
Ten tweede Jean Galmot, kamerlid
voor Guana. Van dezen werd gezegd, dat
hij oplichtingen op groote schaal, tot een
bedrag van eenige inillioenen gepleegd,
speculatie en prijsopdrijving begaan zou
hebben en dergelijke meer.
Galmot was op de tribune in dc Kamer
legen de in het openbaar legen he»n ge
uite beschuldigingen opgekomen cn liad
gezegd, dat de campagne tegen hem door
TREKJES CLXXX1V.
Coupé-gesprek.
r
'n Middag-boemeltreintje op de Noord-
Ho Uandsche lijn..., tamelijk vervelend
dus.
We zijrt met z'n vieren.
Bij 't raampje zit 'n magere man van
omstreeks zestig, met 'n grauw gezicht en
'n dunne peeshals, die als 'n stengel uit
de te wijde liggende boord steekt. Git z'n
blauwe koordjespet schuchtcren wat
haarpiuisus die het midden houden
♦ussehen jee I 1 grijs. Hij pruimt zicht-
öaaar.
Te/e.i 1 j hem '11 stevig boeren-type
van r.'j veertig,... kaal gezicht,
rn-ra! ;vett rood en rondRookt 'n
zwarte sigaar, die scheef brandt".
In 't m.u- vlak onder 't noodrem
plaatje, 'i; tv.'i met gezichtje
van zorg ,-n peinsopge t. De
derUg-^e.'.ri ouihc'etjes bibberen mee
met t ;escliok van den wagon, evenais de
„Zou u toch tegenvallen" zei de oude
terwijl hij de verbruikte pruim uit 't
raampje mepte. „Als 'k geen tabak in me
mond heb, dan is 't in me pijpie en dat
gaat zoo bijkans de heele dag."
„Dan zal u al 'n aardig duitje verrookt
en verpruimd hebben van uw leven".
„Misschien minder als u."
„Nou, nou?"
„Gelooft u niet.... Maar u weet toch
zeker, dat in de gevangenis nooit wordt
gerookt of gepruimd...."
Het gezicht van den boer werd nog
rooder..., dat van het vrouwtje iets
witter.
Er kwam een verlegen gezwijg,..-. De
vrouw keerde schuwig haar gelaat af en
keek naar buiten. De vierde passagier
„!as aandachtiger." Dc oude glimlachte
verkneuterend, liet de verlegenheid wat
voortduren, stopte langzaam z'n pijp
vaster en stak er bedaard den brand in
„Ja.. 'k heb 't grootste deel van me
leven in de nor doorgebracht,..-, als
gevangenbewaarder dan altijd.» „he-hè-
hfe.de juffrouw daar schrok al en
dachG dat ze met 'n boef in 't spoor zat."
De ,/ser lachte opgelucht, 't Vrouwtje
verbleekte theeroos, hel eemg'ï verai .vsei j lachte eDk, <och heel '.ven, met 'n trillerig
op den hoed van vaak overwinterd ilu-
iveel.
De vierde zit bij 't andere raampje en
leest,
„>„De„,0Uue man begint 'n gesprek met
overbuurgewoon trein-praatje
over nci weer en de tijdsomstandigheden,
die 111 n spoorwegcoupé meestal niet erg
rooskleurig blijken te zijn.
Zoo 11 gesprek volg je nauwelijks. In 'n
dan"gepraat. waanw'js ..geboomd"
we.rd dil gesprek interessant,
>n i h.f,ge.en e,r na gebeurde. Door
vehihhiF krijgt 'n droog, alledaagsch
h t son)s n e'genaardige wending,
die het vervolg meer boeiend maakt.
,e kleinigheid was hier het stoppen
van n pijp door het oudje. Hij deed dit
ovprh, p^ e"d groote zak, hetgeen z'n
overbuur lachend deed opmerken, dat hij
heuh!erSt Reen gebrek aan tabak zou
A LU U I'll
•p Nekken van den mondhoek.
„Nee.. Goddank niet als boef, hoor.
Maar, ja..„. rooken of pruimen mochten
wij net zoo min als onze logé's ht
eefste dienstjaar had 'k er wei last van.
Soms was 'k heele dagen echt beroerd...
en dan haa 'k na afloop van me dienst
geen eens meer trek in tabak."
„Dat wil 'k graag gelooven. 't is
mijn-is 'n poos verboje door de dokter.
Maar 'k hiel 't geen drie dage vol."
„Ja, en nou mot u es rekenen als je
zoo jaren achtereen zit opgesloten."
„Maar zou dat op de duur niet wennen
„De meesten wennen er zoolang als ze
zitten niet 5n. Ik heb ze gehad, die voor
me op hun knieën gingen liggen, om één
blaadje tabak af te bedelen,..,, ja, dat
zijn geen lollige grappies."
„Hoelang bent u 't wel niet geweest
„Over de dertig jaar„.
„Sjonge-jonge,. dan heb u heel wat
meegemaakt.*'
„Ach, man, daar is 'n boek van vol te
schrijven. Daar gaat wat om in ai die
cellen, hoor. Onze directeur z.ei vaak :„In
de gevangenis doe je meer menschen-
kennis op, dan in de samenleving," en
dat is zoo. Als 'k nog denk ên die jongenö
vanafijn, nummer 94 had ie. Wij
spraken alleen maar van nummers, al
wisten we de namen. Die had z'n patroon
bestolen, om z'n vader voor 'n bankroet
te bewaren. Geen cent had ie voor z'n
eigen er af genomenthuis gelogen
dat ie 'n gelukkie had van de loterijclub.
Als 'k bij die in de cel kwam had dik
wijls moeite om m'n ambt heelemaai
correct te vervullen. Tegen die jongen
kon 'k niet officieel zijn. Ik weet niet
of 't u bekend is, maar wij kanne altijd
in de cel kijken door 'n glaasie. Nou...ik
heb die jongen nooit anders zien zitten
als met z'n bleek gezicht naar de grond,
z'n ellebogen op z'n knieën en z'n handen
tegen z'n ooren. En als ie werkte, bijvoor
beeld boonen uitzoeken, touwpluizen,
groente schoonmaken, dan zat ie óók zoo
gebukt. Tegen mijn was ie wel 's vertrou
welijk, cmdat ik 'm 'n beetje anders be
handelde. Dan had ie 't over z'n betrek
king, die die door voorspraak in Indië
zou krijgen. En dat z'n "vader d'r nou
heelenual bovenop was. Als ie dat zei,
dan kwam er wat. glans in z'n suf-gewor
den oogen. En in Indië zou ie net zoela :g
ploeteren, tot ie de centen terug kou
geven aan z'n patroon, dat was z'n eerste
doel in z'n nieuwe leven.
Dan vertelde-nic ook wel is, hoe 't zoo
gekomme was. Van de achteruitgang
in z'n vader's zaak,.... van protest-
wissels en dagvaardingen...» van leve
ranciers, die dreigden met schandaal..
van z'n moeder, die half gek wier van de
ellende en z'n vader, die er als '11 lijk ging
uitzien. Toen op 'n dag zelfs de gasmeter
zou worden afgesneëe, omdat de kwitan
tie onbetaald an de gasfabriek bleef
toen deed-ie 't. 't Mot 'u paar duizend
gulden geweest zijn. Hij was bokhot;deri
an 'n fabriek veranderde d Iooniijs'£
of zoowat. Zoo redde-nie de zaak van z'n
vader. Er kwam wat geluk bij, door 'n
meitw artikel cn na 'n maand of drie
mtÊÊÊÊ
mm
waren ze uit de zorg. 'n Poosje later kwam
de verduistering uit. Maar wat ie met 't
geid had gedaan kregen de rechters er
niet uit.... dat had misschien nog ge
scheeld in de straf, 'n Jaar en zes maanden
kreeg ie. De eerste maanden van z'n straf
heb ik 'm geen woord hooren zeggen. Hij
zat maar als 'n beeld met 'n gezicht als
marmer gelijk. Maar ik had, al zeg ik 't
zelf, nogal slag om de luidjes wat op te
monteren. Ach, je blijft mensch en die
gevangenen zijn óók menschcn. Als mis
dadiger wordt niemand geboren. Door
allerlei beroerdigheden raken ze meest
van de wal, dat heb 'k wel ondervonden.
Natuurlijk, je heb er ook van die gasten
bij, die telkens weer opnieuw terugkomme
.die er 'n beroep van maken en al
langer hoe onverschilliger worden. Die
zitten in hun cel weer nieuwe plannetjes
in elkaar te timmeren. Daar keek je nooit
naar om en dee alleen je plicht. Een van
de onpleizierigste baantjes was, als je
'n nieuweling ging opsluiten, die voor 't
eerst van z'n levennee dat was in
negen van de tien gevallen géén pretje
Tamelijk in 't begin van me functie had
'ker een van 'n jaar of negentien'n
dikke gezonde knul. Hij huilde ais 'n
kind en toen we bij de ce! waren wou ie er
niet in. Hij greep ons vast en brulde om
genadeschreeuwde om z'n moeder,
die alléén was achtergebleven. En toen
,e 'm eindelijk met vereende krachten
binnen hadden ging ie rondloopen, woest
huilend, z'n handen voor .z'n gezicht. Dat
duurde uren zoo. Toen zag ik 'm languit
liggen met z'n gezicht in z'n annen. Zoo
lag ie zacht te klagen en over z'n moeder
tje te tobben. Wéér later op de dagzag ik
'm vertwijfeld rondgaan, kennend en met
wijd-open oogen, als '11 wild dier, dat pas
gevangen is en niet begrijpt, wat er met
'm is gebeurd."
De oude cipier stak z'n pijp aan, die
onder 't gesprek was uitgegloeid. De
boer-overbuur vergat z'n mond te sluiten,
zóó ging ie in 't verhaal op. Bleek vrouw
tje keek sirak naar buitenplukte
nerveus aan de knoopen van 't kale man
teltje. 't Scheen of 't gepraat over al die
cel-ellende haar hinderde, maar de twee
bemerkten er niets van.
,,'n Paar dagen later" begon de ci
pier weer „kwam de moeder hem be
zoeken. 't Is misschien gek van me, maar
voor veel nieuwe gevangenen heb 'k dik
wijls vurig gehoopt, dat ze geen moeder
hadden. Dat bezoek van moeders is iets,
waar je als bewaarder nooit Sn went, al
ben je nog zoo'n ouwe dienstrotof je
mot heelemaai 'n hart van steen hebben
Als je nagaat, dat ze mekaar niet eens
kenne anraken.... alléén zien, allebei
achter aparte hekken. En dat mensch
was broodeloos geworden door demisdaad
van haar jongen. Ze kon geen geluid uit
brengen keek langs hem heen met
oogen die enkel wit lekend'r han
den haakte ze om de tralies, anders had
ze omgevallen. Heel lang duurde 't eer
ze wat zei. Toen kwam 't er als '11 snik
uit :„Dat is me zoon nietdat is Kees
niet." Zoo was ie veranderd in die paar
dagen. Hij begon te huilen, gillend bijna
en bonkte tegen de deur, om maar weg
te kornme. En daar sta je dan bij met je
strakke dienstgezichtdaar sta je bij,
terwijl je hart meehuilt. 't Mensch wou de
jongen "'n appel gevenen ik most
haar zeggen, dat 't niet mocht.abso
luut niet mocht. Ze keek me strak aan met
vooruitgestoken hoofd en draaide toen
rillend om. !n haar oogen was ik 'n on-
mënsch, dat voelde ik duidelijk, 'k Had
zelf moeite te blijven staan en de sleutels
gleden uit m'n hand. Maanden lang is dat
gezicht van die vromv me bijgebleven.
Ik voelde me ellendig en had moeite 't
verschil tusschen 't goed en kwaad van
m'n ambt te onderscheiden. Later ver
anderde dat natuurlijk! je wordt 'n
soort machine al blijf je van binnen 't
zelfde."
De trein stopte voor de zooveelstc maal
De boer was nu we' genoodzaakt z'n on-
beweeglijken iuister-mond te sluiten,
want hij moest uitstappen. Toevallig was
ook de oude cipier op z'n plaats van be
stemming.
Dc vrouw bleef dus over met nummer
vier. Ze zocht bevend in haar taschje van
goedkoop ieerdoek en greep haar zakdoek.
De mond trilde heviger dan straks. En
opeens, met 'n schok, begon ze te huilen.,/
zenuwachtig te huilen, met vruchtelooze
moeite om zich in te houden'.
In zoo'n geval zit je met zoo'n mensch
en jc eigen verlegen cn bent wel haast
verplicht iets te zeggen.
Na eenig geaarzel kwam het er uit.,
ze had zelf 'n zoon in de gevangenis.
Zonder het te weten had de oude man
haar 'n half uur iang gemarteld met z'n
cel-herinneringengruwelijk gepijnigd
'n gewond moederhart opnieuw open
gereten, langzaam, onbewust genoegelijk
met steeds fellere steken. Niets had ze
durven zeggen of vragen, haar zenuwen
opperst geweld aangedaan, totdat ze nu
noodgedwongen de gelegenheid moes!
nemen.,
Onder 't snikken door trachtte ze een
cn ander te vertellendat haar jongen
door slechte vrienden was verleid'n
fiets had gestolen en nou voor 'n jaar
moest zitten.... Ook zij had 'm al 'n
paar maal bezocht achter die verwijderde
tralies. En 't was altijd zoo'n goeie jon
gen
'n Moeder verdedigt zoo lang mogelijk.
Bij 't volgende station bleef ze alleen
in de coupédroogde vlug haar oogen
wat na uit angst voor nieuwe passagiers.
Op 't stationsplein kwam 'n „dieven-
wagen" aanrijden.
in '11 oogwenk was er 'n troepje „be
langstellende.!!" omheen.
Dc rijksveldwachters stapten er uil
met 'n jongen van nauwelijks achttien,
met '11 boevenpak aan.
Geboeid was ie.
Ze gingen 't station binnen, tmgescho-
ven, ?;agegaapt, nage'.oopcn door de „be
langstellenden".
Zou die jongen ook 'n moeder gehao
hebben
(Neuiruk verbóden,"
U. N.
