Provinciaal Kisuws
bovenkarspel.
venhuizen.
SEfSEHGD HIEUWS
HandiS en Markt
Scheepstijdingen
LANGeDIJK EEN.
Daartoe uitgenooc'igd dpor de Voor
uitstrevende Kiesvereen'g ng te Zuid-
Scharwo-ude vergaderde" Zaterdaga
vond in „Concordia" te Noord-Schar-
vvoude een 13-fal perone'i, a gevaar-
c'i d n van Kiesverenigingen en le
An van de Commissies uit de bur
gerij volgens art. 131 d:r Gemeente-
wet. waai"' ij ook nog enkele Raaasle-
den teoei.ordig vva:en, om van ge
dachten t- i selen omtrent de vraag,
of in hei stadium, waarin de reeks
van bemoeiingen het ontwerp-weïïQt
vereeniging der 4 Langedijker uo-
meenten heeft gebracht, m.ts gedaan
moet worden, om de kans van stagen
2 rooier te maken. Deze vraag was
fan dc orde gesteld, omdat bleek,
dat men in Zijne Excele die den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken, bij
uien b et wetsontwerp thans was aan
geland, geen volbloed voorstander
meerheeft. Omtrent deze vraag wer
den breedvoerige besprekingen ge
houden. Een der R. K. Raadsleden
deelde mee, indertijd bij den Minister
op audiëntie te zijn geweest om de
vereeniging te bepleiten en later neg
een schrijven aan hem gericht te heb
ben, teneinde Z. Exc. te verzoeken
mee te willen deefen, hoe ver de zaak
thans stond. Het antwoord van den
Minister luidde dat het ontwerp in
behandeling was en hij dus verder
niets meedeel-en kon. Na verschillende
besprekingen werd goedgevondea ecu
motie aan het oordeel der Kiesver
eenigingen te onderwerpen, om haar
voorzien van de handtekeningen van
de betrokken Bestuu.sleden naar den
Voorzitter der Tweede Kamer en naar
dien der verschillende Kamerfracties
te zenden.
„Afgevaardigden van de navol
gende Besturen der respectieve
„Kiesvereenigingen aan den Lan-
„gendijk, (volgen de namen der
„daarvoor in aanmerking komende
„Kiesvereenigingen)
„in vergadering bijeen op 13 Au
gustus 1921 te Noord-Sc'hanvcude,
5, e. pre .end j de wen. c el k Ad om
„alsnog stappen te doen om èen
„gunstige en spoedige beslissing,
i,te verkrijgen inzake de vereenigi-g
„der 4 Langeciijker Gemeenten,
„spreken zich unaniem uit om na-
3lmens bovengenoemde Kiesvereeii-
„gingen aan ie dringen bij de di
verse Kamerfracties, den Minister
„van Binnenlandsche Zaken, het
j,dcor Ged. Staten van Noord-Hol-
„land ingediende wetsontwerp tot
^vereeniging der 4 Langedijker Ge-
„meenten zoo spoedig mogelijk in
j,de betreffende Afdceling 'te doen
.„behandelen."
Dooi aanwezige Raadsleden zal in
hun Raad voorgesteld worden i bij
den Minister van Binjnenlandsciie Za
ken op een spoedige behandeling van
het betreffende wetsontwerp aan te
dringen, met het oog op de te behan
delen gemeente-begrootingen. -
SCHOORL'.
SCHOORL. Excursie. Zaterdag 13
Augustus j.l. werd onder gunstig weer
ten excursie gehouden door den Bond
tan Oudleerlingen van den Landbouw-
iursus le Schoorl naar de Sloonizui-
vclfabriek te Luljewinkel en naar de
Model-fokboerderij van den heer Gro-
<iemau te Wieringerwaard.
De reis werd ondernomen met den
loelmaügen luxueusen gezelsohapsaulo
ran den heer Nieuwland te Bergen,
Ongeveer 9 uur werd van Schoorl
afgereden.
Te Warmenhuizen werd opgenomen
onzen leider der excursie, den heer Ne-
Issen, aan welks initiatie! dit reisje
ie danken was en werd vervolgens
doorgereden naar Luljewinkel, alwaar
wij te ongeveer 10 uur bij de Stoom-
euivelfabriek arriveerden. Hier werden
Wij door den assistent rondgeleid.
De zindelijkheid der modern inge.
lichte lokalen en de praktische isscha-
keling van verschillende machines en
■werktuigen, mede in verband niet het
besparen van arbeidskosten, beeft ons
allen getroffen.
Bijzonder dient vermeld de uitge
breide maatregelen, welke genomen
worden om de werking der schadelijke
bacteriën le vernietigen, hetgeen één
van de voornaamste factoren is tot het
verkrijgen van een deugdelijk product.
'J evens moet een woord van lof ge-
brachi worden aan onzen voorlreffelij
ken geleider, die op zoo aangename,
klare en wetenschappelijke wijze ons
de verschillende zaken en werkmetho
den uitlegde.
Inderdaad, hier is veel te leeren cn
veel nuttigs te zien cn daar steeds
ten allen tijde de gelegenheid openstaai
Om een kijkje ie nemen, gevoelen wij
ons gedrongen ieder belangstellende
aan tc sporen eens een bezoek te
brengen aan deze inrichting cn wij
geven hem de stellige overtuiging da't
hij dit gebouw niet zal verlaten°'zou-
der ten hoogste voldaan te zijn cn
zijn kennis vermeerderd te zien.
Ilierna werd onze reis vervolgd naai
de boerderij van den heer Groneman
le Wieriugerwaard, alwaar .wij onge
veer 1.30 uur arriveerden.
Hier s( n wij allen verbaasd over
de schil. resultaten, die een vak-
kunaige ló&udliode afwerpt. De heer
Groneman geleide ons langs zijn vee
heen op liet land, Waarbij wij allen
perplex stonden over de goede eigen
schappen der dieren, die alle uitmunten
door idiale vormen kleur, gepaard
gaande aan een hoog percentage mclk-
opbrengsl cu vetgehalte, hetgeen van
alien nauwkeurig te bock gesteld was.
De heer Groneman loonde ons cijfers
van 7000. E, melk per jaar per koe cn
gemiddeld vetgehalte van 4—5 pet.
Enkele contróledagen bedroeg het vet-
genalte 7 pCtterwijl 6 tot 6,5 pCt
geen zeldzaamheid was; wel bewijzen
genoeg, dat met een goede fokrichting
en controle heel wat te bereiken valt.
Dal deze boerderij onder degelijke lei
ding staat behoeft niet te worden be
toogd.
Ook toonde de heer Groneman ons
nog e enige foto's van enkele pracht-
fokdieren, door hem zelf genomen en
een grafische voorstelling van de af
stamming van den stier Frans I en
andere.
Te G uur kwamen wij na een heel
gezellige rit weder te Schoorl aan.
ZUID-SCHARWOUDE.
ZUID-SCHARWOUDE. Vjijstel-
l;ng. Aan den dienstppchtige W. Gjas,
i:i d ze gemeente is voor goed vrij -
s,e!;i:ig van den dienst bij de militie
verleend.
ZUID-SCHARWOUDE.
ZUID-SCHARWOUDE. Raads-
vergade ing. Woensdagavond werd
all.ier een vergadering van den ge
meenteraad gehouden.
Afwezig de heeren Groen en P.
Berkhout, de eerste mc-t kennisgeving.
De Voorzit er o-pent de vergadering
waarna de notulen vastgesteld wor
den. li;
Ingekomen is o.a.:
Verschillende berichten, kennisge
vingen en goedkeuringen van Ged.
Staten, welke stukken apen voor ken
nisgeving aangenomen worden.
Schrijven van het gemeentebestuur
van Bergen,houdende verzoek om
mededeeling of men genegen is sa
men te werken voor wat betreft het
verkrijgen van medezeggingschap in
het bestuur der Aikmaarsdie onder-
wdjs-inrk'htingen.
B. en W. hebben g&meend aan liet
bestuur van Bergen te moeten be
richten, dat zij van die medezegging
schap niet veel verwachtingen hebben.
Aldus wordt besloten.
De h eer Berkhout komt ter vergtade-
ring.
Schrijven ven het Pro-V. Drankweer-
colmité, houdende verzoek om tap-
verbo-d gedurende de kermis af te
kondigen.
B én W. ineenen, aan adressanten
te moeten berichten, dat hier reeds
een dergelijk tapv-erbod bestaat, reden
waarom het .geen zin heeft nog een
nieuw af le kondigen.
Adres van den heer Kramer en
anderen, houdend verzoek een wijzi
ging aan te brengen inzake de
beperkingen van den drankverfcoop.
Wordt voo-r kennisgeving, aange
nomen.
Adres van den heer Kramer én
anderen, verzoek houdend, om het
sluitingsuur op ejf uur te brengen.
De Voorzitter zegt te moeteii er
kennen, dat .het vroege sluitingsuur
veel ongemak in onze gemeente ver
oorzaakt.
De heer P. Zeeman is er tégen het
sluitingsuur te wijzigen; men houdt
op die manier de ongewenschte gas
ten buiten ds gemeente.
De beer J. Kroon is er vtaor bet
sluitingsuur te brengen op 11 uur,
men moet. de mensohen niet als kin
deren behandelen, het vereenigiings-
leven leidt er schade onder.
De heer C. de Jong meent, dat men
10 uur moet handhaven.
De heer P. Berkhout zegt, dat het
vereenigingsleven piet zoo'n groote
schade leidt door het vroege slui
tingsuur als men wel meent, voor
belangrijke vergadering-en zou toen
afzonderlijk permissie tot later open
blijven van het lokaal kunnen ver-
leenen.
De Voorzitter verklaart, dat de con
sequentie van een raadsbesluit maakt
dat hij alje vereenigiingen over één
kam scheren zal, n.j.geen uitzon
deringen-te maken voor wat verlen
ging van het sluitingsuur betreft.
Op het adres Kramer e.a. wordt met
4 tegen 2 stemmen afwijzend
beschikt.
Vóór de heeren Bakker en Kroon.
Adres van het fanfarecorps en idem
van het comité voor een Muziektent
om subsidie.
B en V/. -wensdfen met' het oog
op de finanliëele moeilijkheid, welke
dit adres in verband met de begroe
iing medebrengt de subsidie aan het
lanfareoorps alsnog: uit te stellen en
t o0.— v-oor oprichting; der Muziektent
te verkenen
De heer Zeeman drukt er zijn spijt
ov-er iu.it, dat men zich' slechts tot
een deel der b'Urg'erij gewend 'Heeft
olm bijdragen voor de Muziektent;
muziek is neutraal en moet dat blij'
ven, iedere vereeniging moet steeds
in de gelegenheid zijn in deze tent
een concert in te richten.
De Voorzitter merkt o-p, 'dat het
dfiitr niet om gaat, de werkwijze van
liet comité m-oe-1 ons koud laten; zaak
is of wij het doel steunen kunnen.
De heer Berkhout geeft in over-
weging niet f 50.—, maar f 100.—
subsidie te verieenen; hem is hét
doel zeer sympathiek.
De heer C. Kramer kan wel mee
gaan met het voorstel van B. en W.
maar voelt toch cok iets voor liet
argument van den heer.P. Zeeman,
want als nu eens een ander gezel
schap pok om subsidie aan komt,
waar dij ven we dan? De verhouding
van deze subsidie b.v. met die van
het „Witte Kruis" gaat beslistmank.
Men mag geen precedent gaan scheip'
pen, ancers komen de andere alge-
meene vereenigiingen misschien ook
nog om 'n subside verzceken Spr
zou, liever nog dan 'n grootere sub
sidie, het bedrag', verkleinen.
Dc heer Berkhout merkt op, dal het
hier niet gaal om een subsidie, maar
om een bijdrage ineens voor den bouw.
De heer Zeeman meent, daL als een
bijdrage verleend wordt, dit dan, ook
moet vejgezeld gaan van do Pepanng,
dat de tent voor alle deelen der bevol
king in gebruik moet afgestaan worden.
De Voorzitter zegt, dat socialisatie
van de tent met opgaat.
In stemming wordt gebracht het
voorstel van B. en W., welk voorstel
aangenomen wordt.
Rekening der gemeente over 1920.
De ontvangsten bedragen f 141.563.39,
de uitgaven f 138.504.95y3 saldo
f 3058.431/2.
De heeren Berkhout en Kramer wor
den belast met het nazien der rekening.
Voorstel van B. en W. om niet
over le gaan lot het aanschaffen van
brandkranen, omdat alle straten door
water omringd zijn en ook om de
kosten (elke kraan zou f 100 kosten).
B. en W. wilden tevens ook slan
gen aanschaffen en ook spuitsluk-
ken plaatsen, waar anders brand
kranen zouden geplaatst geworden zijn.
De heer de Jong stelt voor twee
eilanden van brandkranen te voorzien,
omdal het daar volgens zijn meening
in de praktijk wel noo-dig zal blijken.
De heer Berkhout zou de vier groote
eilanden van brandkranen willen voor
zien.
De heer C. Kramer" merkt op, dat
het toch wel eens gebeuren kon, dat
de brandkranen niet het nul zullen
hebben wat men er van verwacht,
b.v. wanneer de brand in de onmiddel
lijke nabijheid der brandkranen uit
brak, zoodat het er onhoudbaar werd,
of, indien de brand té ver van de
kraan verwijderd was. Spr, vindt de
prijs wel wat hoog.
De heer Zeeman meent, dat men het
besluit zou kunnen aanhouden om le
onderzoeken welke de belangrijkste
punten zijn, waar de brandkranen met
succes zouden kunnen geplaatst wor
den.
Het foorstel-de Jong (aanbrengen van
twee brandkranen) wordt aangenomen.
Tevens zulLen 5 sputstukkeni ge
plaatst worden.
Rondvraag.
De heer Berkhout vraagt, dat de
hand zal gehouden worden aan het
i'ictsverbod op het Kerkepad.
De Voorzitter merkt op, dat men
op dit oogenblik zonder gemeente-veld
wachter is; er mag dus niet le veel ge
vergd worden. „J i J -.
Hierna sluiting. i 1|o. 1 1
ZAANDAM. 'J-1
ZAANDAM. De fiets, maar
niet de dief. Na bekomen telefo
nisch bericht, dat in Zaandam -een
rijwiel was ontvreemd en de da
der dn de richting van Amsterdam
was vertrokken, hebben, zoo meldt
het N. v'. d. D„ een-ige agenten zich
naar den Hem weg begeven, waar
zij ieen man ontmoetten, die bii
hun komst een rijwiel neerwierp
Het is niet gelukt den dief te ar
resteeren.
EGMOND1 AAN DEN HOEE.
EGM .A. D. HOEF. Eerlijke vinder.
Dat alle „kermis'gespuis" geen ge
spuis is, illustreert het hier vol
gende voorval, dat tijdens onze
kermis plaats had.
Een onzer dames-badgasten ver
loor in de drukte een tasckje met
f 75 inhoud. Een kermisreiziger, een
man, die met molentjes vent, vraagt
kaar een molentje te mogen verko-o
pen. Zij wijbt z'n aanbod af, op
een toon, welke teleurstelling ver
raadt over het geleden verlies.
Ge begrijpt de vreugde toen de
moientjesman zich daarr.a als de
vinder ontpopte.
De dame blij, want wie zo-u ook
meenen, dat zooiets weer terecht zou
komen, temidden va.n zooveel gasten,
geeft de moientjesman f10 als be
looning. Prachtig. En nog prachtiger
is dat de kermisreiziger heeft doen
zien, clat o-nder alle standen men
sehen met 'n eerlijk hart gevonden
worden, zelfs onder het „kermis-
gespuis".
i EGMOND A. D. HOEF.
EGMOND A. D. HOEF. Motor
en Rijwielwet.. Wegens het overtre-
de nvan art. 15 der Motor- en Rij-
wiehvet is de bevoegdheid motorrij
tuigen te besturen ontzegd aan: J. G.,
rijwielhersteller alhier, voor drjie
maanden, van 12 Aug', af.
WERVERSHOOF.
iWERVERSHOOF. - Geslaagd.
De jongeheer Steltenpool b
de aan de M. U. L. O. school
te Amersfoort, het diploma Mer-
curus ien Handelscorrespondentie.
.WESTWOUD.
WESTWOUD. - Ingewilligd. B.
■en W. brengen ter kennis, dat door
hen is ingewilligd het verzoek
van Nicolaas Rijkhof, smid, alhier
tot het plaatsen cn in werking
brengen van een electro motor
van 2 P( K. in de bestaande sme
derij. i i i i
Wij DENES. i
WIJDENES. - Uitvoering. Op
17 Oct. zal de to-oneelvereenigitig
„Het Mosterdzaadje"^ ter gelegen
heid van haar 60-jarig bestaan
opvoeren het Indische blijspel
„Tropienadel".
ZWAAG.
ZWAAG. .Typhus. In deze
gemeente is een geval van besmet
telijke ziekte, typhus door den
geneesheer geconstateerd. Moge
de ziekte zien tot dit ééne geval
beperken. j
MIDWOUD. i
MID-WOUID. Gemeentereke
ning. De rekening der gemeente
-dienst 1920 sluit in ontvangsten
met f 56236.38V2, u-itg. f54507.99
Batig saldo f 1728.39i/2.
WESTWOUD.
WEST WOUD.- MelkVerval-
l sching. Een onzer veehouders on-
der A.ndijk woonachtig, werd be
trapt op Hef aanlengen zijner melk
met water eh wat erger is op
het ontvreemden van melk uit de
bussen van zijn buurman.
ENKHUIZEN.
ENKHUIZEN. - L. T. B.-ten-
toonstelling. Door de vereen, „de
Tuinbouw" te Grootebroek is als
extra medaille vüor de Land- en
Tuinbouwtentoonstelling alhier 1
gouden medaille beschikbaar ge
steld voor de mooiste inzending
bloemkool en door den heer G.
I. de Goede, burgemeester van
Wijdenes. een zilveren medaille als
■eere-prijs Voor !de beste inzending
paarden.
Vechtpartij. In de Wester
straat ontstond een vechtpartij tus-
sch-en een paar schipperknechts,
waaraan door de komst der poli
tie spoedig een einde kwam.
P.ooes-verbaal werd opgemaakt
tegen een melkslijter wegens het
Verkoopen van melk met een vet
gehalte van 2.50 pCt. (min. toege
laten 2.80 pOt.)
Door de politie werd beslag ge
legd op een partijtje boonen'stroo
waaraan n-og enkele groene sper-
ci-ehoonen en een kaakman-d, welke
voorwerpen verborgen waren in
een der rietpollen in den polder
en vermoedelijk van diefstal af
komstig.
BOVENKARSPEL. - De verlof-
angers van de landweer moeten
faandag 29 Aug. hun militaire
goederen inleveren te Enkhuizen
's morgens 10 uur. t.w. G. Botman.
Braakman, A. Pieerde-man en A.
Vr-eeker.
VENHUIZEN. Gemeenteraad.
De Raad dezer gemeente verga
dert Vrijdag 19 Aug. a.s. v.m.
10 uur. De agenda bevat o.a. rap
port rekening der gemeente en ko
hier H. O.
HOOGKARSPEL.
HOOGKARSPEL. Burg. Stand
Ondertrouwd: Do-ele jan Dirk
1 IoVenier Gorinchem (onlangs te
Hoogkarspiel) en Bernardus Schef-
fers, Naaldwijk. Pieter Zo-ma en
Johanna Roemer Schillinkhout.
KROMMENIE.
KROMMENIE, De nieuwe Pa
stoor. Ter gelegenhe'd van het 25-
jnr'g priesterfeest van den Zeer Eerw.
Heer rector g. M, a. Beukers, thans
verblijvende in „St. Joannes de Deo"
te Haarlem, kwam Z. D. H. Mgr. a.
J. Caljler, hedenmorgen den Eerwaar
den jubilaris persoonlijk zijn geluk-
wenschen aanbieden, waarbij Z. D. H.
hem tevens den brief overhandigde,
waarin hij benoemd wordt tot pastoor
te Krommenie.
BEVERWIJK.
BEVERWIJK. Raadsvergadering.
Vrijdagavond werd in de Raadsverga
dering besloten den prijs van eleclri-
sche krachtsgroom met 6 cl. p. K.W.U.
te verlagen. Afwijzend werd beschikt
op het verzoek van den heer Philipo-om
en van de commissie tot verbetering
der volkshuisvesting om borg le staan
voor de door deze aangevraagde bouw-
credieten, omdat men meende dat niet
ko-n worden aangenomen dat helt alge
meen belang hiermede zou zijn gediend.
De rekening over 1920 werd inge
diend, sluitende met een tekort van
f 9G.886, w.o. f 9224 van den gewonen
dienst.
BEVERWIJK
BEVERWIJK. De herstelling
van de in Januari onts'aTe dijkver-
zakkiiig te Dungerda-m, hebben dijk
graaf en hoogheemraden a i Wa
terland gegund aan de fa G. den
Adel, alhier, voor f 68.000.
HEILOO.
HEILOO. H i n d e r w et. Door W.
Mrossci' ii-s vergunning aangevraagd
om in perceel A 152 een inrichting
voor machinale houtbewerking te mo
gen inrichten en als beweegkracht
te mogen plaatsen een ef-ecfro-mo-tor
van 4 P.K.
lWORMER.
WORM ER. - Subsidie L. O. Bü
K. B. is boven en behalve de bij
drage bedoeld bii art. 48 octies
der wet op het L. O. van 17 Au
gustus 1878 een subsidie ver
leend tot een bedrag van f 81.000
aan de gemeente 'vV.ormcr.
BEEMSTER.
BEEMSTER. - Burg. Stand. Ge
boren: Geertruida Maria, d. van
S. P. Stevers en A. C. M. Rijnen..
Nicolaas Laurentius, z. van N. de
Lange en C. Smit.
Overleden: Arian Doets 73 j.
wedn. van A. Edel. Guurtjo Ko
ning. 62 jaar ongehuwd.
Diefstal. Men is er nog niet
ingeslaagd de daders der inbraak
welke plaats gehad heeft bii net
hoofd der school den heer .Win
kel te arresteeren. Algemeen is
m-en van vermoeden dat het geen
onbekenden zijn geweest. Vermist
is f 10 van den heer Winkel en f7
van de huishoudster, terwijl men
het zilverwerk onaangeroerd heeft
gelaten.
Het bestuur der Beemster
voetbalclub is als volgt saamge-
st-eld: H. van Wijngaarden Jr.,
voorzitter. R. Middelburg, secreta
ris. K. Borneman, penningmeester,
P. Middelburg en M. Kerkhoven
commissarissen.
Adres. Bij de uitreiking der
prijzen vatl de groote draverii deel
de de voorzitter mede, dat de
vereeniging een verzoek had ge
richt aan hei bestuur van het wa
terschap „De Beemster" om ver
breding en verbetering der baan.
Dit zou leen groofe Verbetering
zijn, zoo dat men niet meer be
hoefde weg te blijven, om de min
dere goede ligging der baan (de
zen keer Verschenen er van de
19 ingeschreven paarden 14 aan
de Start.). Lj'i
ILPENDAMl rpr|
ILPENDAM. Gemeenteraad
De Raad dezer gemeente zal Za
terdagavond 7 uur in openbare
vergadering bijeen komen.
Aan de orde komt o.a.: Wijzi
ging besluit tot het aangaan eener
geldleening ad f13000 Wijziging
begrooting voor 1922. Verzoek
\an enkele visschers het bedrag
der vergunning -om in gemeenté-
wat-er te mogen visschen terug te
brengen op f3.—.
Indiening gemeente-rekening en
die der armvpogdijen. Geheime zit
ting.
MON NIKKEND AM.
MONNIKKENDAM. Gegund. De her
stelling van de in Januari ontstane dijk
verzakking te Durgerdam hebben Dijk
graaf en hoogheemraden van Water
land gegund aan do firma G. den Adel
te Beverwijk voor f 68000.
EDAM.
EDAM. Belastingheffing. De raad
dezer gemeente besloot ten aanzien
van de heffing van gemeentelijke in
komstenbelasting, aan de regeering te
verzoeken haar, ingevolge de wijziging
van de gemeentewet, te willen toestaan
dat ook in den vervolge de gemeente
haar eigen plaatseliike inkomstenbelas
ting zal heffen.
EDAM—VOLENDAM.
EDAMV OLENDAM. De Kermis
wordt gehouden. Was er door B. en
W. dezer gemeente een praeadviès. bij
d,en raad ingediend om Git jaar de
kermis niet te laten doorgaan, na ge
houden besprekingen trokken B. en W.
hun voorstel in en werd besloten de
Kermis ook dit jaar wel te laten door
gaan.
DE UITVINDING DER
OOGGLAZEN.
Bjj de boekhandel van Alexander
Ehrlielh "te Berlijn is een werk ver
schenen van prof. dr. Graeff over de
-uitvinding der oogglazen.
De schrijver verklaart daarin dat
het zeer moeilijk is om- vast te stel
len in welk land dit geschiedde en
wie de uitvinder hiervan is.
Reeds in de 16de en 17de eeuw
werd hierover lievig' getwist en men
kon op de juistheid der verklaringen
niet aan om-dat m-en hierin soms op
zettelijk I-oog1 en bedroog, enkel en
alleen om zi-cb/ de eer toe te eigenen.
In Italië betwistten de steden Pisa en
Florence el',aar deze eer, Spanje
trachtte Engeland en Nederland, Italië
deze eer te betwisten. Eerst in de
laatste jaren heeft men door histo-
risdhe ïiavorschingen, over dit punt
meer zekerheid gekregen. De meest
vertrouwbare dezer onderzoekingen
danken we aan den voorirefferijkën
/„©garis en histo icus pro". Albert Tolt;
te Padua, die in Italië kloosters en
bi-büotheekcn bezociht en de oude
handschriften bestudeerde.
-Ook prof. Hers-dhberg te Berlijn
en de schrijver van het to-ek zelf
hebben op dezelfde wijze de oude
ItaliaansGh-e literatuur bestudeerd.
De oude Egypfenaren, de Joden,
Gri-eken en Romeinen wisten niets
ad van de wetten der lichtbreking.
Wel weet men door overleveringen,
dat de Romein-scine keizer Nero, zwak
ke en zieke oog-en had. maar dat wil
aSet zeggen dat bij' bijziende was.
blij k-ee'k naar den strijd der gladia
toren .in de arena door een smaragd,
miaar niets heeft bewezen dat die
smaragd een optische bril was, veeleer
is tiet "aan te nemen dat de keizer
oo-or dien groenen steen zijn zwakke
o-ogen vox lret felle zonlicht wilde
beschermen;.
Ook de bewering dat de Chineezen
zicïi lang voor de Europeanen van
brillen bedienden is onwaar e.n hun
aiescliriften bewijzen het tegendeel.
Eerst in de 14d-e eeuw of later,
zïjii door geleerde lesuieten de bril
len v-a-n Europa naar China overge
bracht.
In Het jaar. 996 deed de Arabier
Efc'en el Heltham, later Ajahzan ge
naamd, geboortig uit Basra, een be
langrijke mededè-eii-ng over de bre
king der lichtstralen en verklaarde dat
een kogel-segment van glas dienen
kon om voorwerpen te verg'rooten.
Later vinden wij in de geschriften
van den in 1214 geboren, geleerden
Engelscben Franciscaan, Roger Ba
con, dat zulk een k-ogei-segment een
voortreffelijk instrument is voor oude
lieden en voor hen die zwakke oog-en
hebben omdat ze wanneer zij zich
daarvan bedienen, kleine je'ters kon
den lezen. Deze 1 eide \erk a i.igien wa
ren echter slechts the-oreuschë be
schouwingen. In 1257 zond men h-et
boek van" Rogier Bacon aan Paus Jo
hannes en kort daarna werd in Italië
deze beschouwing in pra-clijk gebracht.
In -elk geval zijn er tal van bewij
zen dat in het jaar 1300, de bril reeds
geriiimen lijd in het noorden van
Italië bekend was en men meent dat
de uitvinding der oogglazen tusschen
1270 en 1280 plaats greep.
Alles wijst er op dat Venetië of
Murano bij Venetië de eer der uit
vinding toekomt. De ijaa-m van den
uitvin-der is met bekend.
Daar ter plaatse bevond zioiï niet
alleen d-e grootste, maar ook de oudste
en voortreffelijkste glasindustrie der
1 gehëele wereld. JVeititht werd de uit-
vïncSngl tbevaljlg door een eenvtoucv
1 gen werkman gedaan t)f wel door ee/
groep bekwame werklieden^ die dj
groote bteteekenis er van niet b<
seften.
Eerst langzamerhand werd hef nu
ervan erkend en pas eenigie eeuwV
later verbreidde deze nuttige uitvin
ding zich over alle beschaafde lan
den.
Het is aannemelijk dat men zief
in het begin van bet leesgias bediend'
dat bestond uit één enkel glas da
boven schrift gieliouden, d-it vergroot
ie. zooals men nog kan zien op een
schilderij te Treviso-. Daaruit ontwik
kelde zich een ingeval glas met een
steel dat voor de oogen werd gehou
den. Ook de naam' versterkt dit ver
moeden want het woord bril is af
geleid van „Beryi", halve edelsteen,
beteekent feitelijk slechts één inge-
vat glas. Maar spoedig ontwikkelde
zich hieruit de gewoonte cm twee
glazen (te gebruiken waardoor men
met beide oogen kon zien. Sinds den
aanvang der 14e eeuw werd door lee-
ken en geneesheeren van den bril
gewag gemaakt b.v. door den dichter
Petrarca en het schijnt dat het ge
bruik' van den bril zich' spoedig' ver
breidde. De bril was in dien tijd het
kenmerk van den geleerde en wanneer
de schilders uit dien tijd een ge
leerde wijden voorstellen dan schil
derden ze hem met een bril op den
neus. Ook werd de bril beschouwd
ais een zinnebeeld van scherpzinnig',
held. Zoo zegt b.v. Luther: „Dat kan
men ook zonder bril of lantaarn waar
nemen." De spotters hadden het erg
op den bril voorzien. Dat groote,
plompe, zware din-g op- den neus lok.
te spotternijen uit.
Toch behoorde het dragen van een
br.I gedurende langen tijd tot de zeld
zaamheden, niet alleen omdat de prijs
zeer hoog was, maar ook om-dat df
meeste mënschen lezen noch schrij
ven kon-den. In dien tijd waren e:
slechts weinige boeken en hoofdzake-
slechts kronieken of gebedenboe
ken, waarvan de kostbaarste in de
kloosters met kettingen aan den muur
waren bevestigd. Men bad dus geen
behoefte aan een bril. Nadat de boek
drukkunst was uitgevonden, verander
de dit terstond.
Toen er meer boeken kwamen ont
waakte bij de mensdhen de lust om
te lezen en te schrijven eii vooral
grepen lieden tusschen de 40 en 50,
de leeftijd waarop het gezicht vermin
derde, naar den bril. De eerste boe
ken werden met enorme groote let
ters gedrukt, wat niet enkel zijn oor
zaak had .in d-e gebrekkige techniek
maar ook omdat ouden van dagen
ze dan b,er lezen konden.
In onze dagen heeft men doo-r na-
tuurwaarneoungien en meer volmaakte
techniek, in korten tijd d-e vorige eeu
wen verre overvleugeld.
Onze heele cultuur is door den bril
op buitengewone wijze vooruitgegaan.
Zonder bril zouden tal van rnen-
schen reeds in hun beste jaren gees
telijken arbeid moeten staken. Gesle
pen glazen veroorloven ons een blik
in de meest afgelegen sfeeren van
h-et heelal.
We kunnen ons het leven z-o-ndei
bril niet -meer voorstellen want wie
hem niet in zijn jeugd noodig heeft,
gebruikt hem toch op laten leeftijd
en er zijn velen die zich bun heele
leven van een 'bril moeten bedienen.
AMSTERDAM, 18 Aug. De aarclap.
pclenprijzen waren heden: ZeeuwscLie
eigenheimers f5.506, idem bl. eigenh
f5.506. Aanvoer »i ladingen.
WOERDEN, 17 Aug. Aangevoerd 285
kaaspaltijen. le kw. f75—80, 2e kw.
I' 6974, Rijksmerk f7382. Vluggs
handel.
STOOMVAAR f LIJNEN.
STV. MIJ. NEDERLAND'.
SUMATRA (uitr.) vertr. 14 Jul.
v. La Palj-ice.
KON. NED. STB. MIJ.
AGAMnMNON arr. 16 Aug. v. Am
sterdam te Salonica.
CASTOR vertr. 16 Aug. v, Tarra
gona ii. Valencia.
EUTERi E vertr. 16 Aug; v. Odense
naar Gothenburg.
HELnNA arr. 17 Aug, v. La Pal-
lice te Amsterdam.
IRENE vertr. 16 Aug; v. Meliila n.
Alicante.
ZeUS vertr. 16 Aug. van Alicante
n. Cascaes.
KON. IIOLL. L'LOYD.
LIMBURG1A (t'huisr.) vertr. 17 Aug
van Plymouth.
KON. WEST-ïND. MAILD;
VAN RENSSELAER (ifeuisr.) verfr.
14 Augustus v. Barbados.
VULCAN US arr. 17 Aug, v. West-
Indië te Havre.
HOLL. AMERIKA LIJN.
GORRED1JK arr. 17 Aug. v- Phila
delphia te Rotterdam.
ITOLLAN-OOST-AZiE LIJN.
BOEROE, (uitr.) pass. 17 Aug. Gi
braltar.
TJ1MANOEK (uitr.) arr. 16 Augt
te Shanghai. LJ J J U
JAVA-NEW-YORK LIJN.
PAK LING van Java n. New York,
pass. 16 Augustus Peri'tn.
ROTT.-ZUID-aMeRIKA LIJN.
PROCYON (uitr.) pass. 14 Aug'.
Bevezier.
STV. MIJ. OCEAAN.
EURYLACHUS v. Batavia n. Am
sterdam, vertr. £4 Augt v. Port Said,
