DP GRONDWETSHERZIENING.
De oudste bewoners van
ons land
MR TE BERiOHTEN.
KERK EN SCHOOL
- Jfras. DaigrvSÉn zié 85 •vöSralsnö? wel-
mig. Men heeft het over bezuiniging,
«naar wat beteekent 'bezuiniging in het
staatkundige voor een volle dat in 't
dagelijksche leven in verfijning hier, in
vergroving daar al maar meer luxe
zoektMen spreekt van oen nieuw le
ven, maar hoe zal dat komen in een
tijd,' die in het jakkeren in auto's en op
motorfietsen en in 'liet afloopen van
bioscopen vervulling zoekt voor zijn
niet te verzadigen lust naar sensatie?
Wal aan te vangen met menschen met
zulik een innerlijke leegte? Hoe kan
men op kracht hopen, ais de drankac
cijns iedere maand meer opbrengt en
sexueele losbandigheidl door alle krin
gen der maatschappij heen'breekt? De
economische vragen weer tot zedelijke
te herleiden. En de zedelijke herleving
begint by den individueelen mensch''.
Kaak gezegd. En bet blijkt ook lvier
wc<-r duxklijk, dat op den bodem aller
vragen der wereld zondeschuld ligt. En
dat liberale cn socialistische stelsels falie
kant moeten uitkomen.
BeJen, Dinsdag hebben de beraadsla
ging! n in de Tweede Kaïner over de her
ziening der Grondwet een aanvang geno
men. Wij geven tot gemak van onze le
zers, die in deze herziening belang stel
len, een overzicht der ly'ge.e rings voorst el
len rrrt een sanienvatLing <icr verschillen
de amendementen uit de Kamer die zijn
ingediend.
i. Regeling der Troonopvolging. Voor-
geste'd v-tïrdt deze ie beperken tot de af
stammelingen van Koningin Wilhelmina,
zoodot geschrapt worden de bepalingen,
waareloor anderen dan naiomelingen van
de thans regeeiende ven-slin tot de regee
ring geroepen kunnen word cn. Boven
dien wordt de opvolging, indien ri armelij
ke uit mannen gesproten nakomelingen
ontbreken, beperkt tot het tweede ge
slacht, zooctat eventueel de dochter van
prinses Juliana nog tot den troon ge
rechtigd zou zijn.
Met dit voorsï*] gaat blijkbaar de ge-
heele Kamer awoond .Niet aldus met het
geen «1» regeering voorstelt, dat gebeuren
zal voor 'hel geval oeu troonopvolger ont
breekt- n.1. dat «ieze dan door éen wet
•wendt aangewezen, waartoe de Staten-Ge
neraal in dubbel getale worden bijeenge
roepen en waarover in vereendgde verga
dering wordt beslist. Doo sociaal- en
vrijzinnig-democraten pius communisten
wordt voorgesteld, dc regeling te volgen
van dc Staalsscoenmissic, die de Grond-
vrclsherziening voorbereidde, en bij ont
stentenis van een troonopvolger door een
volksstemming over den staatsvorm te
laten beslissen.
2. Ten aanzien van bet inkomen 'der
Kroon stelt cle Regeering in afwijking
van baar oorspronkelijk voornemen (om
ihet Ongewijzigd te laten) gevolg gevend
aan den aandrang der Kamer, voor, liet,
in. verband met de waardedaling van 'liet
geld, te verdubbelen, zooals de Staats
commissie had geadviseerd.
Uit den communistischen lioek ligt een
'amendement TOOI', om hel Kroon-inko-
roen bij de gewone wet vast te stellen.
Terwij] de Regeering mede voor de
onderhoudskosten .der paleizen 'het grond
wettelijk vastgestelde cijfer wil verdub
belen en dat ook met het inkomen der
Koningin-weduwe en van den Prins
van Oranje (event, de dochter, die op
volgt), wenscht te koen, stellen de com
munisten voor, 't eerste (onderhoud der
paliezen). en bet laatste (inkomen prins
van Oranje) uit de Grondwet te schrap-
yaleizen), en ebt laatste (ikomen der
Koningin-weduwe bij gewone wet gere
geld zal worden.
Hun nati-dynastieke gezindheid laten
zij voorts blüken uit bet voorstel, om den
vrijdom van personeele lasten voor de(n)
Koning(in) en don Prins van Oranje op
te heffen.
3. Macht des Konings. Gaandeweg
Wordt de macht <les Konings bij de vcr-
schiUendc revisies meer ingeperkt. Nu
weer wordt liet recht van den Koning om
eorlog te verklaren gebonden aan voor
afgaande toestemming van de Staten-Ge
neraal. Volgens de huidige Grondwet is
voorts wettelijke sanctie alleen vereischt
voor verdragen, die wijziging brengen in
het grondgebied van den Staat, aan het
Rij'k geldelijke verplichtingen opleggen of
ecnige andere l>epaling, wettelijke rechten
betreffende, inhouden; voorgesteld wordt,
•Voor dc verbindendheid van alle verdra
gen en tractaten een wet te vorderen,
.evenals voor die opzegging ervan.
De communisten vertrouwen de oor
logsverklaring zelfs den Staten-Generaal
niet toe maar willen in dat geval een
volksstemming laten beslissen, waar
schijnlijk om een evenlueelen vijand ge
legenheid te geven, inmiddels tot het
Ihartie van ons land door te dringen;
de socialisten wenschen den Koning als
speciale taak voorgeschreven te zien, dat
hij Mi geschillen niet andere naties naar
oplossing langs scheidsdechterliiken weg
zat trachten; de vrijz:-democraten, over
tuigd van de duurzaamheid van den Vol
kenbond, willen de Grondwet doen dc-
creleeren, dat de Koning jaarlijks een
,Yr-1ag van de Stut*®- Generaal uitbrengt
over d'e betrekkingen van het koninkrijk
te* attei. Bond; de Vrrj?>°vd«bond eindelijk
stelt ten aanzien der verduren een re
dactie voor, die o.i.. in wezen weinig
vedschilt van de door de Regeering voor-
gedragene.
4. Koloniën. De regeling der inwendi
ge aangelegenheden van de koloniën
wordt volgens liet Regeeringsvoorstel
overgelaten aan aldaar gevestigde orga
nen, op de wijze bij d'e wet vast te stel
len. De verordeningen, door de koloniale
organen vastgesteld, kunnen door de
Kroon worden geschorst, doch slechts hij
te wet worden vernietigd cp grond van
strijd met de Grondwet, de wet of het
algemeen belang.
Communisten en vrijzinnig-democraten
vergezellen deze eerste stappen op den
iweg van het zelfbestuur-der koloniën
imet voorstellen van natuudlij-k - nog
verdere strekking. Beide partijen^ wen
schen allereerst den term „koloniën' ge
heel vermeden te zien; de laatsten willen
dien verzamelnaam vervangen door de
speciale aanduiding; Nederl.-Indië, Su
riname, Curagao; de eersten volgen de
terminologie van de geestverwanten in
(Imdië, die van „Indonesië" willen gespro-
leen zien. BeTialvë 0e"zS Jiaa'mïcwësHé Ssfil
tameeren beide fracties ook een uitbrei
ding der bevoegdheid der vertegenwoor
digende organen, die over de voorstdien
va wet, de koloniën (sit venia vedibo)
betreffende, dienen gehooid te worden
(Vrijz.-Democraten), of met welke daar
over overleg moet wordien gepleegd
(communisten).
5. Staten-Generaal. Ten aanzien van
den stemplicht doet de regeering 'in stap
terug; zij stelt hem .facultatief, waarme
de we een sclirede nader komen tot de
afschaffing. Voorts wordt die verkiesbaar
heid aan het bezit van het kiesrecht ver
bonden (Had-je-me-maar), terwijl het al
gemeen vrouwenkiesrecht in de Grond
wet wordt vastgelegd.
Terloops stippen we aan, dat Vrij
heidsbond en Vrijzinnig-Democraten het
verder voor de ..emancipatie" der vrouw
opnemen; de laatsten willen bepaald zien,
dat de vrouw niet door een wettelijk
voorechrift van de benoembaarheid tot
eenig ambt kan worden uitgesloten. (Mo
menteel verzet zich de Grondwet niet te
gen een en ander, doch put men uit de
organieke wetten hied en daar een motief
tegen de benoembaarheid der vrouw tot
éenig ambt, bijv. de rechterlijke macht);
terwijl de eersten uit hun program over
schrijven, dat de wet volledige staats
rechtelijke, burgerrechtelijke en economi
sche gelijkstelling van man en vrouw
heeft te erkennen.
Ondanks de schooaie leuze ziet de Vrij
heidsbond praclisch de vrouw nog maar
voor half aan. Want als het er op aan
komt, het aantal Tweede Kamerleden in
verband 'met de intrede der vrouw in het
parlement uit te breiden stellen de heenen
Rink c.s. voor, het totaal leden-tal op
150 te bepalen. In dat opzicht zijn de so
cialisten consequenter, die er 200 van
willen maken.(Volgens het Regeerings
voorstel blijft het getal Kamerleden ge
lukkig ongewijzigd).
De leeftijdsgrens voor liet kiesrecht
wenschen de socialisten op den meerder-
jarigheidstedimijn gesteld te zien; de com
munisten willen bij 'opbod iederen 18-ja-
rigeu jongeling of jonge dochter een
stmbiljet in de handl geven (voor Kamer
en gemeenteraad).
Ten aanzien van die „schadeloosstelling"
aan de leden der Tweede Kamer uit te
keeren stelt de Regeering voor, bet huidig
bedrag van 3000 te verhoogen tot
5000, terwijl de voorzitter bovendien
nog 5000 toelage krijgt. Het pensioen
der Kamerleden wordt van 100 op
150 per zittingsjaar gebracht, met een
maximum van ƒ3000 (thans /2ooo), ter
wijl de mogelijkheid geopend wordt ook
aan weduwen en wezen pensioen te ver
leen en.
,De socialisten schijnen met hun in bet
voorloopig verslag uilgesproken wen
schen, die tot 10.000 gaan, niet voor
den dag te durven komen. Zij bepalen
zich er toe voor te stellen, dat het pen
sioen voor weduwen en weezen verplicht
zal worden voorgeschreven.
De communisten scheren de Kamerle
den over één kam met de vorstelijke per
sonen, die bij ben nog voor inkomen in
aanmerking komen, en verwijzen de vast
stelling van de „schadeloos;Iling" en
het pensioen naar den gewonen wetgever.
Voorts is er nog een amendement, van
vier partijen te zamen uitgaande, om ook
de tegenwoordige oud-leden op hun ver
zoek in aanmerking te doen toekomen
voor pensioen.
Wat de quorum-kwestie betreft, de
Regeering wil de vergaderingen der beide
Kamers, die niet kunnen geopend worden
en die ook geen besluiten kunnen nemen,
wanneer niet minstens de helft der leden
aanwezig is, niettemin niet langer ver
plichten haar beraadslagingen te schorsen
(gelijk thans is voorgeschreven), zoodra
blijkt dat het quorum niet aanwezig' is.
De communisten, legen den draad in,
willen daarentegen bepaald zien, dat ook
zonder dat door een stemming daarvan
zou blijken, bet voortzetten der vergade
ring met minder dan de helft der leden
niet geoorloofd is. (Een soort sabotage-
voorstel
Volgens bet Regeeringsvoorstel worden
de leden der Eerste Kamer (en die der
Prov. Staten) voortaan, evenals die der
Tweede- gekozen voor vier jaar en treden
allen tegelijk af. (De verkiezing blijft ge
schieden door de Staten, volgens het sy
steem der E. V„ waartoe ten slotte de
keuze der Regeering is bepaald op het
lij stenstelsel, bij de overige verkiezingen
in zwang).. Bij die ontbinding der Eerste
Kamer worden thans ook de Provinciale
Staten ontbindbaar verklaard.
Zoowel vrijzinnig- als sociaaldemo
craten hebben amendementen ingediend
welke strekken om de Eerste Kamer af
te schaffen.
In het Regeeringsvoorstel is ruimte ge
laten voor een twee-j aarlij'ksche begroo-
ting, de communisten, blijkbaar be
vreesd, dat de wetgevende machine te
vlug loopen zal, wenschen de j aarlij'ksche
kömiedie te handhaven.
6. Referendum. Alleen voor het geval,
dat een voorstel tot herziening der Grond
wet in een der beide of in beide Kamers
inetm indier dan twee derde der uitge
brachte stemmen wordt az.nrcnomen,
wer.scht de Regeering aan 'het instituut
der volksstemming een plaats in te rui
men.
De viijzinnig-diemocraten stellen een
wijziging voor, waarbij het referendum
ook ten aanzien van de gewone wetge
ving wordt geregeld. Gelijk gezegd, wen
schen ook de socialisten het incident toe
te passen bij de beslissing over den
staatsvorm, terwijl de communisten nog
een amendement hebben om den voorzit
ter van dien gemeenteraad bij volks
stemming te doen verkiezen.
Ten aanzien van de voorgestelde rege
ling bij veranderingeen in de Grondiwet
wenschen intusscben de socialisten, voor
bet geval de wijziging niet is aangenomen
met twee derde der in beide Kamers
gezamenlijk uitgebrachte stemmien tot
Kamerontbinding over te gaan, waarna
een volstrekte meerderheid over bet voor
stel beslist.
7. Diversgn. Teneinde niet te' wijdioo-
pig te worden, stippen we in het kort nog
aan:
De mogelijkheid wondt geopend tot het
invoeren van leekenredhtspraak. De leden
van de rechterlijke macht en de Rekenka
mer zullen voortaan op een door de wet
te bepalen leeftijd kiungen .worden golf
slagen.
De 'wë zaT San 'aadEre <TaW 6 3c'
Grondwet genoemde lichamen verorde
nende bevoegdheid kunnen geven. De so
cialisten trekken hiervan partij, door met
een paar amendementen den weg voorde
hooggeroemde socialisatie te effenen.
Heit zoogenaamde collatiereebt (invloed
op benoeming van kerkelijke functiona
rissen wordt afgeschaft.
Voor de gemeentebesturen wordt de
weg gebaand, zelf hun voorzitter te kie
zen (zie ander Referendum(.
De socialisten hebben voorts nog amen-
dementen: betreffende de defensie, waar
bij ze hun „geen-man-en-geen-cent" theo
rie miet aandurven; tot afschaffing van
adeldom en ridderorden en van het voor
schrift dat voor het dragen van vreemde
ordeteekenen verlof noodig is; betreffen
de de wijze vam verikieziDg der Eerste
Kamer, een louter technische aangelegen
heid; betreffende de onteigeniingsvoor-
schriften, waarbij ze door een algemeene
wet de wijze van schadevergoeding wiUen
omschreven zien; en nopens de instelling
van vaste commissies van advies, die te
Regeering ter zijde staan.
Wanneer wij ten slotte nog vermelden
een anierdc-ment van dsn Vrijheidsbond,
dat d'e formules der verschillende eed'en
(of beloften), voor het aanvaarden der
ministerieele functie vereischt, wenscht op
te heffen_ in de Grondwet, dan gelooven
we een in 'hoofdtrekken vrij volledig beeld
te hebben gegeven vam wat de eerstvol
gende weken op 't Binnenhof zal worden
verhandeld.
BlMMENlftHBSOH NIEUWS.
H. M. DE KONINGIN-MOEDER.
H. M. de Koningin-Moeder is Maandag
morgen naar Arolsen vertrokken ter bijwo
ning van de bruiloft van de eenige dochter
van Haar Broeder, den vorst van Waldeck
en Pyrmont.
INTERNATIONALE TIJDEENHEID?
Blijkens een mededeeling in het tijd
schrift der Mij. v. Nijverheid en Handel,
heeft het bestuur aan het oordeel der de
partementen onderworpen een voorstel om
bij den Minister van Binnenlandsclie Zaken
aan te dringen op voortzetting van den zo
mertijd in volgende jaren, doch met dien
verstande, dat Nederland toetreedt tot de
internationale regeling, die de aarde in lijd-
gordels heeft verdeeld, zoodat ons land
in den winter den Greenwiohtijd, in den zo
mer den midden-Europeesohen tijd zon
hebben. Ook wordt gepleit voor eenheid in
de internationale regeling van den zomer
tijd, opdat deze in de voornaamste landen
tegelijk zal aanvangen en eindigen.
NED. VER. TOT BEVORDERING VAN
ZONDAGSRUST.
Bespreking van de Zondagswet.
Onder voorzitterschap, van prof. dr. P.
J. Muller uit Voorburg heeft de Neder
landsche Vereeniging tot Bevordering van
Zondagsrust te Leiden haar jaarvergadering
gehouden.
Het jaarverslag zogt over de ingediende
Zondagswet: Ai moge de inhoud van het
ontwerp tot veel bedenking aanleiding
geven, te hopen is evenwel, dat bij de dis
cussie in de Staten-Generaal de redactie
in velerlei opzicht zal worden gewijzigd,
opdat daaruit ten slotte een goede Zon
dagswet moge tot stand komen tot zegen
van ons gansche volk in zijn verschillende
lagen.
Uit het jaarverslag van den penningmees
ter, generaai-majoor H. Mevboom, bleek
dat de ontvangsten bedragen f 1189, de
uitgaven f 338.
Aangenomen werd een malie-Utrecht,
waarin bevreemding wordt uitgasproken
over het feit, dat de vereeniging niet is
gekend bij het indienen van het ontwerp-
Zondagswet.
De heer Th. van Oost ('s-Gravenhage),
vertegenwoordiger van de Vereeniging voor
Prot. Chr. Spoorwegpersoneel, zegt dat de
recJitsche Kamerfractie geen kans ziet om
gewenschte wijzigingen in liet ontwerp
Zondagswet te verkrijgen. In de Troonrede
wordt van het ontwerp niet gerept, wellicht
komt ze in 't geheel niet op de agenda.
Daarom hoopt hij, dat de vereeniging bij
-de Kamer aandringt op behandeling nog
in dit zittingsjaar. Bestaat de wet eenmaal,
dan kan op wijziging worden aangedron
gen.
Lenige sprekers keuren af, dat de Ge
meenteraden en burgemeesters te veel
macht krijgen bij beslissingen.
De Voorzitter deelt mede, dat de burge
meester van 's-Gravenhage, mr. Patijn, die
van deze materie veel studie heeft gemaakt,
van meening is dat de nadere toepassing
van de Zondagswet zooveel mogelijik moet
worden overgelaten aan de gemeenten. Spr.
vraagt machtiging, dat H. B., heigeen de
heer van Oost en anderen willen, kan
overwegen, om naar bevinding van zaken
te handelen.
Een voorstel om niets te doen (generaal
Meyboom) werd verworpen.
De vergadering vereenigt zich met het
voorstel van den voorzitter om het advies
te vragen van den Voorzitter der Tweede
Kamer, mr. Kooien, die lid is van het
Hoofdbestuur; dit kan dan daarna hande
lend cplreden.
De aftredende bestuursleden, de heeren
van Aaken en Meyboom, worden hierna
bij acclamatie herbenoemd.
Na nog eenige besprekingen werd de ver
gadering gesloten.
BEZOEK VAN NEDERL. JOURNA
LISTEN AAN HET INDUSTRIEGE
BIED VAN LUIK.
Een groep Nederlandsche journalisten
brengt op bet oogeublik een bezoek aan
het industriegebied van Luik. Zij zijn
de gasten der Luikscbe persvereeniging.
Naar aan de Msbd. gemeld wordt, bo
den de Luikscho journalisten 'n diner aan,
waarbij hartelijke toasten werden gewis
seld en telegrammen van hulde aan H.
M. de Koningin Wilhelmina en koning
Albert werden gezonden. Ook werden
verschillende industrieën bezocht.
's Middags werden de Nederlandsche
journalisten op het provinciale paleis ont
vangen door den gouverneur der pro
vincie, Gaston Gxegoire.
De gouverneur der provincie Luik heet
te de Nederlandsche journalisten harte
lijk welkom. Ik ben, aldus spr., vooral
verheugd n hier te ontvangen, om u tie
diepe erkentelijkheid uit te drukken, wel
ke wij voor uw land gevoelen, dat ónze
ongelukkige vluchtelingen zoo hartelijk
heeft ontvangen. Indien enkele wolkon
tusschen ons zijn gekomen, dan zijn die
1 voorzeker toe te schrijven aan ïaüjver-
siantfen. Hij kunt die misverstanden uit
den weg ruimen na deze reis, want het
is voldoende, dat gij vertelt hetgeen gij
gezien hebt. Dan zullen zich de doornige
kwesties, welke tusschen ons bestaan, ge
makkelijk oplossen voor het groote wel
zijn van beide naties. De gouverneur ver
zocht den Nederlandschen journalisten de
volle erkentelijkheid over te brengen aan
het Nederlandsche volk voor h-tgeen het
voor de Belgische vluchtelingen had ge
daan.
De heer Brouwer dankte namens de
Nederlandsche journalisten voor de harte
lijke ontvangst en sprak den wensch uit
voor de welvaart van het industriege
bied.
In den namiddag werd een bezoek
gebracht aan het verwoeste fort Lon-
cin, het fort dat in 1914 het langste stond
hield.
De Nederlandsche journalisten, die be
geleid werden door den verdediger van
Loncin, kolonel Naessens legden oen
krans neer op de crypte dor helden Van
Loncin.
Geen Duitsche onderwijzers naar Indië.
Naar „Het Vad." mededeelt, beeft men aan
het Departement van Koloniën van het
denkbeeld om Duitsche onderwijzers naar
Indië te zenden, geheel afgezien.
De Gouverneur-Generaal moet ook een
tegenstander van liet voornemen zijn ge
weest.
Verkeer en Posterijen,
ïiet station te Leiden.
Het nieuwe perron van de H. IJ. S. M.
te Leiden is voor den dienst afgekeurd.
ÊEMENCÏ HTEÜWS,
Noordwester-storm.
EEN BEDDINGSBOOD OMGE
SLAGEN.
Zes leden der "bemanning verdronken.
Uit Rotterdam wordt nader gemeld dat
bij een poging om de bemanning van den
lichter „Ealaise" te redden der te Hoek
van Holland gestationeerde reddingboot
.President van Heel", door oen zwaren
breker omgeslagen is, waarbij zeer waar
schijnlijk vdle redders zijn verdronken.
Uit Hoek van Holland wordt aan het
,,Hbld." gemeld: De lichter „Ealaise"
werd gesleept door de sleepboot „Le-
gas". De-lichter sloeg los van de sleep
boot en strandde bij het Noorderhoofd.
De reddingsboot is op het Zuiderhooofd
terechtgekomen.
De schipper De Geus, de machinist
Weening, de stoker Boel en de matrozen
Smit, Visser en Klooster zijn verdronken.
De omgekomen A. Visser was 44 jaax,
gehuwd en zonder kinderen, Wi. v. d.
Klooster is 28 jaar oud, gehuwd en had
2 kinderen. B. Boksman was 40 jaar
oud, gehuwd en had 8 kinderen, J. de
Geun was 41 jaar oud, gehuwd en had
4 kinderen.
De opvarenden van den Eranschem
lichter „Ealaise" zijn hedenmorgen ge
red door de stoomreddingshoot „Erins
der Nederlanden" en te Hoek van Hol
land geland.
De weerkundige medewerker van bet
„Vad."' geeft over den storm van Zondag
nacht -de volgende interessante beschou
wingen:
Een storm, die veel overeenkomst ver
toont meit dien van 30 September 1911,
is in dien nacht van Zaterdag op Zon-
■dag over ons heen getrokken, boswel de
verwoestingen op verre na niet zoo groot
zijn als bij dien beruchten September-or-
kaan, die trouwens ook heviger is geweest.
De overeenkomst ligt dain ook meer in
het verloop der verschijnselen.
Nad'at in den voormiddag van Zaterdag
•de barometer 'n geregelde doch niet snelle
daling te zien hadj gegeven, trad in den
namiddag een veel snellere daling ln.
's Morgens om 8 uur lag een kleine,
schijnbaar weinig beteekenende depressie
boven Ierland, die echter voor de me
teorologen neg geen aanleiding gaf een
zwaren storm te verwachten. Maar even
als bij den orkaan van 1911 schijnt deze
depressie sterk in diepie en uitgebreidheid;
te zijn toegenomen. Tot Zaterdag in den
namiddag was de weerstoestandi nog ta
melijk rustig en zelfs, althans tot onge
veer 3 uur, verbeierende, terwijl ook de
wind nog iets in kracht afnam. Om
streeks 6 uur was de snelheid van den
wind zelfs tot 5 meter per seconde ver
minderd. Tegen 7 uur echter begon de
wind weer op te steken, om tegen half
negen vrij plotseling over te gaan tot
stormkracht. Om negen uur groeide de
windsnelheid" aan tot 18 meter per se
conde. Om 11 uur trok een voor den tijd
vtan het jaar vrij hevig onweer voorbij
en dit was een onmiskenbaar voorteeken
vam den naderenden storm. Zulk een on
weer toch duidt er op dat in de lioogere
luchtlagen een sterke afkoeling is geko
men, die voor bet dieper wordien van de
depressie gunstig werkt.
Nadat de wind omstreeks kwart over 11
voor korten tijd iets verminderd' was,
brak om half twaalf de storm opnieuw
los, waarna de windkracht snel toenam
en bijna onafgebroken met groote lievig
heid bleef woeden tot op bet midden van
Zondag. Tusschen middernacht en zeven
uur in den morgen bereikte de wind tel
kens orkaankmcbl. Zoo werden omstreeks
2.15. 3.10, 3.20. 5.15 en 5.40 te Schevenin-
gen telkens windsnelheden vam 29 tot 30
meter per seconde geicgistreerd in de tal
rijke, uit het Westen en Noordwesten
opkomende - zware regen- en hagelbuien.
Met deze windsnelheden kwam de storm
zeer dicht bij de grootste, tijdens den or
kaan van 30 September 1911 waargeno
men windslooten van 35 meter per se
conde. Hoewel liet verschil niet groot
schijnt, moet toch aan het feit, dat nu
de windsnelheid 30 meter per seconde niet
overschreed, worden toegeschreven dat de
verwoestende werkingen uitgebleven zijn.
De kern van de depressie is in den vroe
gen morgen van Zondag voorbijgetrokken
waarna dc barometer weer vrij snel ging
stijgen en de wind in kracht verminderde,
nu en dan in de buien echler nog orkaan
achtig uitschietende. De laagste barome
terstand bedroeg 747 m.M.
DE DUBBELE MOORD BIJ GARDEREN.
De man uit Transvaalbuurt Ie Amster
dam, die op zijn motorfiets mede is ge
weest maat Garderen en venl.ioM jvordt
'dc hand (e hebben' gehad in den dubbelen
moord vau Lljsje Palex cn Rikjc' Brou
wers, is in den afgeloopen nacht gear
resteerd,
ZWARE BRAND TE HEERLEN.
Zaterdagnacht heeft een brand gewoed,
dn een aantal woningen, bewoond door
Laifaire, Souden en Savelberg. De gebou
wen, een opslagplaats, waarin voor
ongeveer 100.000 Mark Duitsche goederen,
waren opgeslagen en de inboedels gingen
verloren. Alles is verzekerd. De oorzaak
is onbekend.
ONEERLIJKE BEAMBTE.
Reeds geraimen lijd werden aan bet
hoofdpostkantoor te Amsterdam, afdeeling
„Aangeleekende brieven" stulkikcn met
geldiswaardigen inhoud vermist, zonder
diat het mocht gelukken, ondanks nauw
keurig onderzoek, oeadg licht iu deze
zaak te brengen.
De politie werd van een en ander in
kennis gesteld. De gearresteerde heeft
reeds bekend zich aan verschillende dief
stallen te hebben schuldig gemaakt.
Het onderzoek duurt nog voort. Msb.
ROOKEN DOOR SCHOOLKINDEREN
Het onderzoek door B. en W. van
Winterswijk ingesteld naar bet rooken
door schoolkinderen heeft uitgewezen, dat
van 1217 jongens geregeld rookten 94,
zoo nu en dan 546, nooit 577. De meer
derheid van B. en W, wenscht geen
dwangmaatregelen toe te passen, zooals
door de afdeeling Winterswijk van bet
N.O.G. is gevraagd. De minderheid
meent, dat bet onderzoek aan het licht
heeft gebracht, dat een regeling van ge
meentewege gerechtvaardigd is.
EEN GRANAAT GESPRONGEN.
Vrijdag werd op de Leusderheide na
bij Amersfoort door de Stormschool der
TVe Divisie onder leiding van de kapt.
Engeltjes met een oefening gehouden
in het werpen met handgranaten (tijd—
handgranaat). Naar bet „Hbld." meldt,
sprong gedurende een klassikalen worp
een granaat te vroeg, na ongeveer een
achtste seconde (normale brandtijd IV2
sec.) Door de schei-ven werden gewond
een tweede luitenant van het 20e R.I.
in het geiaat pp 2 plaatsen en een
sergeant van het 16e R.L in den rech
ter bovenarm.
Een sergeant-majoor van het hospi
taal te Amersfoort legde het eerste ver
band, waarna beide gewonden naar bet
hospitaal geleid werden. De oorza .kmoet
gezocht worden in een constructiefout in
den brandtijd van de handgranaat.
Gelukkig dat het aantal manschappen
dat aan de oefening deelnam, maar 16
bedroeg, anders waren er zeker meer
gewonden geweest, teTwijl het nu nog
betrekkelijk goed is afgeloopen.
ONGEZELLIGE HUURDERS.
De eigenaar van oen perceel aan iden
Stationsweg te 's Hage, heeft, naar het
„Vad." bericht, ©enigen tijd geleden zijn
bovenwoning verhuurd aan twee perso
nen, den 31-jarigen Wilhelm Gustaaf
Alexander Z., die .reiziger" was en den
even ouden Marinas August E.. die zic|.
„koopman" noemde. Hot tweetal leefde
van de opbrengst van heroovingen.
Herhaaldelijk werd bij de politie aan
gifte gedaan. De huurders zouden in re
latie staan tot personen uit de bekende
peroeden in de Faber van Riemsdijkslraat
en de beruchte perceelen in de Spinoza-
straat 8 en 10.
Op het bovenhuis werd het een janboel
De zolder leek een mesthoop, door het
herhaaldelijk ledigen van asehbakken enz.
De eigenaar van het huis heeft langen
tijd vergeefsdhe moeite gedaan om deze
vampyrs uit de woning te krijgen.
Na opzegging der huur over één week
zette hij het gezelschap bulten de deur.
Doch deze werd ingetrapt en de huurders
■namen opnieuw bezit van hun etage, die
zij, naar ze beweerden, «oor oen maand
hadden gehuurd.
Teil slotte heeft de kantonrechter den
eigenaar in het gelijk gesteld en zijn de
menschen uit hot buis gezet. Maar binnen
het uur waren ze weer binnen. Toen is
de politie er bij gehaald en deze heeft de
twee heeren wegens huisvredebreuk mee
naar het bureau genomen.
Het geval verwekte veel opzien.
Dr. W. G. N. v. d. Sleen, uit Haarlem,
schrijft aan de ,,N. R. Ct." een verhan
deling naar aanleiding van belangrijke
vondsten in Zuid-Limburg, waaraan wij
het volgende, ontleenen
De ouderdom van onze hunnebedden
is niet met zekerheid bekend, maar men
meent ze te moeten dateeren op een twee-
A drieduizend jaar voor Christus. Maar
deze respectabele ouderdom van een vier-
A vijfduizend jaar is nog niets, vergeleken
bij de tienduizenden(ï) jaren, die 't ge
leden moet zijn, dat aan weerszijden van
de Maas bezuiden Maastricht de eerste
menschen zich hebben gevestigd. En dat
hier werkelijk van een enorm tijdsver
schil sprake moet zijn, vertellen 'ons
dadelijk de gebruiksvoorwerpen, die wij
op de oude woonplaatsen terugvinden.
Steenen werktuigen zijn het natuurlijk,
want toen de Romeinen in ons land kwa
men, was voor hen de ijzeren tijd al aan
gebroken, het bronstijdperk dus, reeds
afgeloopen, maar dat neemt niet weg,
dat zij de Germanen nog in vollen steen
tijd- aantroffen. Geen wonder dan ook,
dat de Hunnebedden ons steenen bijlen
en andere wapens opleverden, die ge
waarschijnlijk wel eens in musea of af
gebeeld in een historischen platen-atlas,
hebt gezien. Die wapens zijn van steen,
maar ze zijn prachtig bewerkt. Regel
matig van vorm, mooi glanzend gepo
lijst, zijn zij ten minste gelijkwaardig met
wat de Papoea's op Nieuw-Guinea thans
nog gebruiken. En ziet ge daarnaast nu
de vondsten, waar ik zoo blij mee ben,
dan zult ge zonder twijfel een „is dat nu
alles" laten hooren. Lange en korte, dikke
en dunne, puntige en afgeronde vuur
steensplinters zijn het, ruw bewerkt maar
wanneer ge een serie er van op tafel uit
spreidt, ziet ge telkens weer dezelfde
grondvormen, dezelfde manier van af
slaan, hetzelfde bijwerken van den scher
pen kant door het af laten springen van
kleine splintertjes, wat men gewooniuc
retouche noemt.
Maar laat ik u liever iets van de vo
geschiedenis der vondst vertellen.
Geheel nieuw is de zaak lang niet', TeM
jaren geleden heeft men gemeend in
nabijheid van de dorpen Sint-Gertrun
en Rijckholt, beide gelegen vlak benoor
den Eisden, een atelier voor steenbewe
king te hebben gevonden. Daar ».ggen
de helling van een hoogen heuvel 0?
weldige massa's vuursteen-Wokken bije!„
waarvan zeer vele stuk geslagen zijn a
enkele den vorm van primitieve werv
tuigen vertoonen. Ook van den heuvel
top zijn vuursteenen bekend, die, vooral
door Belgische geleerden, voor oermensch
wapens worden gehouden. Dat deze mes'
ning echter door onze beste Nederlat/
scbe oudheidkenners allerminst geaeej
wordt, moge blijken uit eenige aanhalin,
gen uit het bekende werk van Holwerda
getiteld Nederlands vroegste geschi»
denis", dat in 1918 versoheen, dus la-,
na de publicaties der Belgische onder,
zoekers, die van vóór den oorlog dateerej]
Door eenige uitspraken beschou#<j,
ik de zaak van Sint-Gertruid als afgedaan
tot mijn aandacht er weer op gevestte
werd door een mijner vrienden, die 01
Jersey belangrijke opgravingen heeft
gedaan. Wij besloten er samen eens heej
te trekken en begonnen natuurlijk otj
uits ap e door Limburg met een wandelij.
over mijn geliefden Pietersberg, waaj
wij notabene in de eerste vijf minutej
in een buitenveldje onder aan den rots.
wand al-dadelijk drie beslist „bewerkte"
vuursteenen vonden. En denzelfden mid.
dag nog vonden wij een prachtig vuur.
steenmes van het Magdalenien-type van
een twaalf centimeter lang, wat onsd#
zekerheid verschafte, dat Limburg reed;
in het oud steenen tijdperk door menschen
mo zijn be woond geweest.
Den volgenden morgen zochten wij een
heuvelkam af en juist daar, waar een
korenveld en dennenboschje bastions-
gewijs ver uitstak in de Maasvallei en een
onvergelijkelijk uitzicht opleverde ovet
Visé en Luik, Gronsveld, Maastricht enz,,
daar lag het bezaaid met bewerkte vuur.
steenen. Typische bijlen, mooie mesjes,
schrapers, die gebruikt moeten zijn om
het vleesch van de beenderen en het vel
van de huid te schrappen. Een paar
mooie, hoewel uiterst primitieve priemen
of boren, maar ook de bekende Faustfei),
(het instrument om beenderen stuk te
slaan, wier merg een erge lekkernij vormt)
dat alles lag daar in bonte mengelinp
dooreen. En wel met zoo vaak stukken,
die doen denken aan Acheul en. Le Mous-
tier, dat zijn de verbindplaatsen van dt
oudste menschenrassen, die ons bekend
zijn, als voorwerpen, die ons herinneren
aan het Magdalien, den tijd, die veel
korter aan het Nieuw Steentijdperk voor
af gaat. Maar er was nog iets, dat oni
echter verbiedt aan dit laatste of zelfj
aan het Nieuw steenen Tijdperk te den
ken en dat is het totaal ontbreken van
pijlpunten en van aardewerk.
Wij hebben het van ouds bekends
atelier, den vuursteenhóop op de berg
helling ook nog bezocht en ook daar ble
ken typisch bewerkte stukken aanwezig
te zijn, echter ook niet voldoende, om
zoo dadelijk tot een juiste tijdsbepaling
te komen. Eerst zullen wij nog heel wat
in Zuid-Limburg^ moeten rondkijken en
het is te hopen, dat dit nu eens vooral
door Nederlanders zal geschieden en dat
de belangrijke vondsten op dit gebirf
nu eens niet naar België of Duitschlani
zullen verhuizen, zooals het met zoovele
Plaeontologische schatten geschiedt is,
De inbraak te lleerenveen. In ver
band mefc de inbraak bij' den beer kui
ter te Heerenveen, beeft de politie aan
gehouden T. de Y. uit Oranjewoud.
ORDE Elï' ARBEID.
De loonsverlaging in de Metaal
industrie.
De Eerste Ned. Rijwiel- en Machine
fabriek voorfiecn H. B-urgers en de D.110
Haardientaibriek der firma Van Zwet te
Deventer zuilen de loonsverlaging eerst in I
Februari invoeren.
Zaterdag vergaderden van rle leden der
afdeeling Rotterdam van den Nederland
schen R.-K. Melaalbewerkersbo-nd dege
nen die werkzaam zjjn bij werkgevers,
leden van den metaalbond.
Na een zakelijke uiteenzetting der situ
alie -door het hoofdbestuur, ging men ova
tot schriftelijke stemming.
Het resultaat dezer stemming was, tó
met oveifgroote meerderheid betelen
werd het. advies van liet hoofdbestuur op
te volgen, en zoo noodig in .slaking li
gaan.
Door het Dagelijksch Besluur svn !i4.
GuLlelijk Nationaal Vaikverhond is lx-
sloten, bij het te verwachten oonftic.1 in
de Metaalindustrie de bij het Verbot
aangesloten organisatie van Metaailibevv.'
kers zoo krachtig mogelijkje steunen.
Naiar wij vernemen, is den N-\'. R.-ffi.
Melaalbewerkcrsbónd voor de Lomen;k
actie de finanlieele steun van bet R.-K.
Vakbureau verzekerd.
Het fonds bij staking zal terstond uit-
keeren. Bovendien zijn reeds die maatre
gelen genomen, welke voor een conflict
van grootcn omvang te .nemen zijn.
In een heden te houden vergaderirS
van liet R.-K. Vakbureau zal de loestiuri
nader onder het oog worden gezien.
Het bestuur van het N. A. S. heeft dc
andere vakcentrales uilgenoodigd lot een
vergadering op Maandag 31 Oct., tor be
spreking van actie in de Metaal-industrie-
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem heed
een nieuwe Parochie opgericht 1e Amster
dam, onder den titel vaat de H. Agncs, en
benoemd tot eersten Pastoor dier Parochie
den WelEerw. Heer L. Th. M. Snclders.
Verder heeft Z. D. H. benoemd tot Knpf
laan te Amsterdam, II. WdUibrordus bui'
ten de Veste, heil Welee'rw. Heer J- -
Pijnacker; tol Kapelaan te Limmcn, dCI1
Wcleerw. lieer P. J. Berlagc; tot Kapelan®
te Bennebroek, den Weleerw. Heer J-
A. Beenakker, die 21 Mei j.l. werd PriW'
ter gewijd; tot Kapelaan te Amsterdam,
Agnes, dien Weleerw. lieer J. C. die M°c
tot Kapelaan te Rijswijk, den Weleer*-
Heer C. F. J- Berkemeijer; lol Kapelaan
Schiedam, Allerh. Hart van Jezus, <c
Weleerw. Heer A. J. Leesberg; ou te'
pclaan te Caslricum den Wcleerw. 'leL
J. J. A. Sterrenburg, die Assistent was
Soctcrwoudc a, d, hoogen Rijndijk-,
