raar
labelen
©UT
„ONS BLAD" F" J
„ONS BLAD
Z. H. Paus Benedictus XVt
ieslaiif
•ken,
outsooren
- Alkmaar.
)EUREN,
o wel naar
ALKMAAR
«SI.
2.10
den,
21.
HET AFSTERVEN VAN Z, H.
DEN PAUS,
IAAN, Langsttr.
ROOT.
SDONK.
t: P. ZWART.
Ikmaar en oiMlreha
OM, Oudegracht 13
leven aan het Noord-
MAANDAG 23 JANUARI 1922
I4e JAARGANG
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
f II j Adve: tentieprijs:
Abonnementsprijs
Per kwartaal voor Alkmaar - 7 85
Voor buiten Alkmaar
Met Geïllustreerd Zondagsblad 0 60 nooge
f2.— I By rosy HOP 6, AfLKüVlAAR. - TeSefoom redactierno!E633 433
Adve: tentieprijs;
Van 1 5 regels f 125; eikeregel meer f 0 25; Reclames
per regel f 0 75: R" riek „Vraag en aanboc" bij vooi-
uitbetaling pc. piaat; tg 0.60
Aan alle abonné's wordt op aanvrage gratis een
p0|js verstrekt, welke hen verzekert tegen ongevallen tot een bedrag van f 500,—, f 400,—. f 200,—, f 100,—, f 60,—, f 35, f 15,-y
**r*
P ADRES
VERIJ
4
■oote Kerk
Isgraïenis Onderneming
ake fers
lil
I
nel.
oed
36 ct.
qua'iteit 68 ct
qualiteit 88 ct.
3.10-2 15
36 31 c's
44—39 ets.
;.\I. breed, zwart,
donker lila,
255 ets.
c.M
595 ets.
,UWEEL
ikergroen,
595 ets.
tke maat 1 49
rijzen.
39 ets.
63—51—44 ets.
58 ets.
29 ets.
37 ets.
48—39-29 ets.
Voorbarige berichten (waarover men el
ders in dit blad nadere bijzonderheden
vindt), meldden reeds Zaterdagmiddag den
dood van Z. H. den Paus. Het staat nu ech-
4er vast, dat Z. H. eerst Zondagmorgen 6
uur is overleden.
Reeds van den heiligen Paus Pius X trof
bet afsterven na een vrij kortstondige re
geering van elf jaar als iels ontijdigs, om
dat zijn verheven voorgangers Pius IX cn
Leo XIII samen meer dan een halve eeuw
den Petrusstocl hadden Wet. Maar het niet
hoog genoeg te schatten werk van inwen
dige reorganisatie der Kerk, door Pius X
zoo krachtdadig uitgevoerd, scheen bij het
uitbreken van den wereldbrand als het ware
Te meer treft de dood van Benedictus XV
na een regeering van slechts ruim zeven ja
ren. En toch, zooals wij nu in de historie
duidelijk Gods Almacht en -Leiding zien in
bet leven en werken van de drie groote Pau
sen, die aan den nu ontslapen H. Vader
voorafgingen, zoo zullen wij ook weldra de
Wijsheid der Voorzienigheid prijzen, die aan
de Kerk thans haar zichtbaar Opperhoofd
ontnam.
Buigen wij dus thans ons hoofd voor de
beschikking des Hemels, die de Kerk zoc
geheel onverwachts en wederom zoo spoe
dig in rouw dompelde, het is ons toch ver
gund ook nu reeds den lof te zingen van
den Vredespaus, dien God aan de Wereld
in Benedictus XV schonk.
De verkiezing van Paus Benedictus zal in
de geschiedenis altijd als een merkwaardige
gebeurtenis bekend blijven.
Een ieder had het toetreden van Italië
«t de strijdvoerende mogendheden in 1914
verwacht. Maar het land bleef in vrede, ter
wijl Pius X den 20sten Augustus stierf. Dn-
danks de groote Europeeschè catastrophe
konden de Kardinalen rustig te Rome bij
eenkomen; het conclave werd in allen vorm
gehouden en de Kerk had binnen eenige we
ken weer een nieuwen Paus.
AI aanstonds toekende deze man Gods zijn
werk af: herstel van oen vrede. Maar het
klonk als eva puruhux bi! het bulderen der
kanonnen. En toch heeft Benedictus niet af
gelaten Zijn slem boven hei oorlogsrumoer
ie verheffen en de vorslen en volkeren te
vermanen toch ien oorlogshaat uit te roeien
er fot de chrsteilijke liefde weer Ie keeren.
Zijn beroemde Vredes-encycliek, waarme
de Hij zijn pontificaat opende, zal ten allen
tijde als een der vcrhevensic geschriften uit
die rampzalige jaren bekend blijven. Nooit
zijn scherper aangegeven de oorzaken, die
tol een oorlog leiden en de middelen, die
noodig zijn, om lot den vrede te komen en
hem te bewaren.
Het Pausschap van Benedictus XV is wel
buitengewoon zwaar geweest. Zooals Zijn
verheven voorganger het oog gericht moest
houden op de vele afdwalingen en misstan
den, welke in de Kerk waren binnengeslo
pen, zoo moest Benedictus Zijn blik laten
gaan over de verstrooide kudde, die door
oorlogshaat en valsche vaderlandsliefde mis
leid en verblind, als vreemdelingen en vij
anden in plaats van als zonen ééncr Kerk te
genover elkander slonden. De eenheid der
Kerk bewaren ondanks den tweespalt was
zijn groote laak.
Hoe ongerept heeft de figuur van den nu
ontslapen Paus boven de woelingen der
hartstochten uitgestaan. Hoe heeft men ge
tracht hem mee te sleepen in hel oorlogs
rumoer, hoe drong men van alle kanten om
een beslissing uit zijn mond ten gunste van
een der partijen. Maar hoe groot heeft hij
liet Pausdom gehouden door zich aller Va
der te blijven looncn, de mce-lijdende Va
der der geheele christenheid.
Zijn stem veroordeelde in algemeenen zin
de barbaarschheden, maar hij bleef buiten
politieke en nationale geschillen.
En hoe trok hij juist door die onpartij
digheid de sirijdende machten hoe langer
hoe meer naar zich toe. De rots van Petrus
was nog het eenige, wat ongeschokt staan
bleef, terwijl alles omver viel. Staatshoofden
Strekten de handen naar den Paus van Ro
me uit; men zond gezanlen naar hem en
sinds vele, vele jaren genoot het Pausschap
met zulk een belangstelling buiten de Room-
Selie Kerk .elf. Hel Pausschap was d» eeni
ge groote, zedelijke macht, die in den alles
ontredderenden oorlog nog was overeind ge
lleven.
Dit werd door vriend en vijand open
lijk erkend.
Zoowel in als na den oorlog heeft Bene
dictus XV zijn vredeswerk onvermoeid
voortgezet. Het meeste van dien arbeid is
thans nog voor de wereld verborgen. Als
laler de archieven mogen spreken, zal naar
onze overtuiging het vredeswerk van Bene
dictus XV in een stralenkrans naar voren
komen; want deze zwijgzame Paus was mei
groote diplomatieke talenten door God be-
Voorbarige berichten.
Zoowel het Reuter- als het Wolffbureau
seinde Zaterdagmiddag, dat Z. II. de Paus
was overleden. Het Wolffbureau nog wel
met de toevoeging „officieel". Later in den
avond moesten beide bureaux melden, dat
het bericht voorbarig was'geweest. Het bul-
ktin over den toestand van Z. H. Zaterdag
middag half zes luidde:
De toestand vari Z. H. is nog verergerd.
De ademhaling is moeilijk. Het hart wordt
steeds zwakker. (Geteekend) Battistim.
Marcliiafava, Bignami, Cherubini.
Een toespraak in den Duit-
schen Rijksdag.
Ook in den Rijksdag werd het ontijdige
bericht ontvangen. Even na twee uur onl-
gaafd. En daarin zien wij weer de leiding
Gods in Zijn Kerk, dat moeilijk een geschik
ter hoofd der Katholieke gemeenschap denk
baar was in de troebele tijden! welke ach
ter ons liggen, dan juist de scherpzinnige en
voorzichtige Paus, welke nu aan de Kerk
ontvallen is.
Onss Katholieken rest vooral ie gedenken
het groote voorbeeld, hetwelk Benedictus
ons heeft nagelaten: geheel zijn hart ging
voortdurend uit naar de lijdende mcnsch-
heid, zonder te vragen van welken stam of
ras of godsdienst de ongelukkigen waren.
Met ruime hand zond hij voortdurend groo
te giften naar de hongerenden in Duitschland
Oostenrijk, Hongarije en Rusland, tot her
stel van de verwoestingen in Frankrijk en
België. Den vrede door de liefde dienen was
zijn leus en, wanneer de wereld dat van
bcm wilde Ieeren, zou de verwarring, waar
aan thans de geheele maatschappij ten prooi
is, spoedig voorbij zijn.
Laten wij den Heiligen Vader, die zooveel
deed tot verzachting van het lijden in den
bewogen tijd, welke achter ons ligt en die
zooveel nieuwen luister aan God's Kerk bij
zette, in onze gebeden gedenken, 't Is een
bewijs van dankbaarheid, dat iedereen kan
geven, maar dan ook niemand verzuimen
mag. Hij, die zeven jaren den last der lei
ding van zoovele millioenen zielen op de
schouders droeg, verdient zeker wel, dat de
gezamenlijke christenheid zijne ziel door
een vurig gebed ten Hemel helpt stijgen.
1 ving de voorzitter een telegram, meldende
het overlijden van den Paus.
Toen om half drie de vergadering van
den Rijksdag werd geopend, hield de voor
zitter, Loebe, de volgende toespraak, die
door de aanwezigen staande werd aange
hoord:
Het rijkspresidium heeft zooeven hel be
richt ontvangen, dat Paus Benedictus ont
slapen is. Benedictus XV werd op 3- Novem
ber 1914, toen de eerste groote veldslagen
van den wereldoorlog werden geleverd, tol
Paus gekozen. Hij is heengegaan-voordat
Europa den werkelijken vrede mocht bele
ven. Tijdens den oorlog heeft hij de moreele
macht van zijn functie en al zijn krachten
gebruikt, om het menschelijk lijden te ver
zachten, den haat tusschen de volkeren te
doen verdwijnen en een verzoening moge
lijk te maken. Van alle zijden werd zijn
hulp ingeroepen. In de eerste plaats moest
hel lot der krijgsgevangenen worden ver
zacht en aan het lijden der burgerlijke ge
vangenen een einde worden gemaakt Daar,
waar het er op aankwam, aan hun marte
lingen een einde te maken, is hij nooit in
gebreke gebleven. In de laatste dagen heeft
hij het nog als een innige vreugde onder
vonden, van de Fransche regeering te ver
nemen, dat de laatste Duitsche krijgsgevang
genen Frankrijk hadden verlaten.
Wij allen herinneren ons zijn actie voor
den vrede in 1917. Toen deze oorlog door
een gewelddadigèn vrede ten einde was ge
voerd, en nieuw lijden Duitschland wacht
te, heeft de Paus opnieuw getracht, verzoe
ning tusschen de volkeren lot stand te doen
komen. De laatste maal is dit nog op de
conferentie van Washington het geval ge
weest. Nooit heeft hy bij zijn hulpactie re
kening gehouden met verschil in godsdien
stige opvattingen. Hij heeft getracht, zoo
spoedig mogelijk een einde te maken aan
de hongerblokkade van Duitschland. Door
zijn bemiddeling zijn duizenden Duitsche
kinderen van warme kleederen voorzien en
gevoed en nog onlangs is hij er in geslaagd,
Duitsche tuberculoselijders in het Zuiden Ie
doen verplegen.
Ik meen wri te ffi-ogen HïKIöïSJk dal het
Duhsche volk diep getroffen za! zijn door
den vroegen dood van dezen grooten en
verdienstelijken man.
Het sterfbed.
Over het sterfbed van den Paus wordt
nog het volgende gemeld:
De „Messages" deelde mee, dat de Paus
Zaterdag om 2 uur 30 ('s-nachts) nog vol
komen bij kennis was. De „Tempo" zegt,
dat de laatste verstaanbare woorden van
den Paus, die waren, waarbij hij om water
vroeg, waarvan hij enkele teugen dronk.
Dr. Cherubini, de dienstdoende geneesheer,
had geconstateerd, dat de linkerlong was
aangetast, hetgeen weinig hoop meer. over
liet. Om 3 uur 25 begon de Paus zinnelooze
woorden te spreken. De geneesheer liet twee
buizen zuurstof in de kamer brengen, maar
volgens de „Tempo", zou hij aan een kardi
naal hebben verklaard, dat het waarschijn
lijk was, dat de Paus ze niet geheel zou ge
bruiken. Toen kreeg men den indruk dat de
kalaslrofe onvermijdelijk was.
Onder de eerste prelaten, die Zaterdagoch
tend waren toegesneld naar het ziekbed van
den Paus, bevond zich mgr. Pizzardo, den
substituut-secretaris van slaat. Toen de
Paus hem zag, hief hij de hand op om hem
te zegenen, en zeide: wij gaan vooruit, wij
gaan vooruit. Even na kwart over 6 had de
Paus echter een nieuwe crisis. Men liet on
middellijk markies Joseph della Chiesa ha
len, die om half 7 kwam. De Paus scheen
zeer te lijden door moeilijkheden met de
ademhaling. Kardinaal Giorgi bad de gebe
den voor de stervenden. Om half 8 kwa
men de professoren Marchiafava en B'g-
nami op het Vaticaan aan. BaMistini en Che
rubini war-en. ^éaS.ssr»- herbed van den
PtVtis. Tijd ins het bezoek van de doktoren,
toen" alles reeds verloren scheen, trad cr een
l>hte verbetering is 's Pausen tóestand in,
en. volgens zijn gewoonte, begon hij vragen
te- stellen aan de aanwezigen.
Om 3 uur in den ochtend heei't Mar. Mi
nne de Mis in articulo mortis in de par
ticuliere kapel, die eenige schreden van het
ziekbed van den Paus verwijderd is, gele
zen. Zittend en met gevouwen handen hoor
de de Paus toe.
Om 4 'uur verloor Z. H. het bewustzijn.
Ttome, 1.2 oan. (Middernacht). Dr.
Ciierubini Verklaart, dat or geen hoop op
erstel moor besta. t. Wel .aai' volgen3
em" de Paus (nog o-Mi'gon tijd. Ih leven
lijven, indien er g en voortduren 'e be
wusteloosheid optreedt. De E.Orce is hol
ler van geest. (A. T. A.)
ROME, 22 Jan. Teg :-n kwart voor
On liedennaJ.it dr:og Mgr. M'gono, de
Mia op in do aan de kamer van Z. H.
grenzende kapel.
Do Paus ontv-'ng do Communie
Hij wae ze r ultjecut door hot voort
durende lijden en sijn go.:oor was z er
zwak geworden.
Na de eerste H. Mis celebreerde kar
dinaal D org- c n tweede omstreeks wart
over één
Dr. Baitistini verklaarde na zijn be-
zoek, dat hij den dood ieder oogonblik
verwachtte.
(Tweo uur na middernacht). Dr.
B it siini, die zoo juist van oen bezoek
bij den Paus t rugkaert, hooit verklaard,
dat do tosstand van uur tot uur krdic
ker wordt. Er b hjjnt geen hoop moor
to bestaan.
Om 3 uur (Italiaansche tijd) begon
men bij den Paus em vertijvmg dor on-
dersto ledematen waar fco no^ eu, ter
wijl do handen oen doodskleur aanna
men. In de kamer van den Pau3 be
vonden zich. dr. Oherubini, kardinaal Gi
orgi, de neef van den Paus en oemge
prelaten. Do Paus erheen veel pijn te
hebben.
Do doodstrijd van den Paus begon om
5 uur 20.
Na de Mis, welke in de Kapel naast
do kamer van Z. H. werd gecelebreerd,
gaf kardinaal Giorgi voor de laatste maal
do Heilige absolutie aan den Paus. De
dood trad precies om zo? uur in.
Bij het sterven waren o.a. aanwezig
do kardinakha Gasparri, Vici en Giorgi,
do Pauselijke Ópper-Kamerheer, de Ce
remoniemeester kardinaal Gampini en
graaf Persico.
Zoolra de minister-president het be
richt van 'b Pausen dood ontving, gaf
hij nauwkeurig omschreven orders, ter
waarborging van de olgeheele vrijheid
vo r de vcorloopige kïrkelijke regeer ing
en de besprekingen van het Heilige Ooi
lege.
A7a den dood van Z. H.
Zondagmorgen had de eerste bijeenkomst
van het Heilige College plaats. In deze zit
ting werden de verschillende bestuursfunc
ties onder de kardinalen verdeeld. De Apos
tolische Kamer is» onder voorzitterschap van
kardinaal Gasparri bijeengekomen om in
het beheer van de bezittingen der Kerk te
voorzien, zoolang «r nog geen Paus aal zijn
gekozen,
's Pausen testameu
De volgende Bijzonderheden worden owj
's Pausen testament gemaakt: Aan den nee:
van den Paus zijn alle bezittingen en goede
ren te Pegli nagelaten. Omtrent de eigen
dommen, die zich op het Vaticaan bevin
den, heeft de overledene gedecreteerd, dal
geen zijner verwanten hierop aanspraak zal
kunnen maken.
Het testament is in de voltallige w*gade-
ring van kardinalen voorgelezen.
Hierachter laten wij nog eenige levensbij
zonderheden van Paus Benedictus XV vol
gen, die voor zijn verkiezing tot Paus den
naam droeg van Mgr. della Chiessa:
OnitreiuL de verkiezing van Benedictus
XV brengen wij nog óm herinnering, wat
hel Giwnefe d'Ttailia," kidertijü mee
deelde:
Vóór de stenumnnig wan Woensdagmor
gen 2 September 1914, was men reeds op
hert Vaticaan, dal d»e meerderheid der liar
oinaien het eens was over de verkiezing
van -kardinaal della Ohiesa.
De voorlezing van de eerste stembriefjes
dtoor de kardinalen slemopnemers ge
schiedde orKiCT diepe slótte.
Onmiddellijk na de aflezing van de der
tigste slem lècUtenkie cie meerderheid zich
ai ten gunste vam kardinaal <kMa Chiesa»
Er heerselite een groote spanning.
Vervolgens kwamen ei*"weer 5 of 6 stom
men voor Kardinaal dc.Ja Chiesa. Daaraa
kwam er oen üdcüne onderbreking;
Men kwam nJutis aan ce 38e stem, waar
bij oiAXT cjs kaïLónakn een Licht stenage-
ruisoti opging.
Acht en toer lig stomanen op de 57 is niet
vo .doende ai is dit aandail ook hot twee
derde diced vain hoi thd'ade aan-tal slommE U,
pp oen coinduaaal ui .gebracht daar de
rip^isdijlk'hei'd beslaat, dat eert Kaaxfiiiiaail op
ziohzèlif zou hebben gcs-tomld en doze el<i a
wopa't Ui/Ot meegerèkerjJ
Lor.g behoefde er niol .gewacht te wor-
De 39ste stem was_vooT Kurd, deila
Ghiesa.
De andere «temmen wenden snel opgele
zen.
i>e arohiioet Schneider braohit een iii-
slnunieu't iin werking, waardoor de troon
hemel! s, behalve die van Kardinaal delta
Ohicsa, werden neergelaten.
Aller fcfliikJken waren naar Kardinaal
doila Öhiiesia gericht, d'ie in diepe overwe
ging versil'ojnden was en met neergesHagera
oogen cn onbewegelijk 'daar stond, moei
lijk zijn ontroering beheer schend.
De camerJiengo Jóet het zil veren klok ie
•luiden onder groote ooitfroering van de
coMiolavisten en van hen, die buiten de Six-
tijnsche kapel te wachten stonden. Dit was
het leeken, dal de Paus gekozen was.
De cenemoniiairii traden dan de kapel
binjnen. De kandiinnoil-deken, gevolgd dtoor
de oereimotni'iariii, begaf zich naar het
iuïaar, waarvoor de nieuwe Paus bïdderaj
was neergok/niebct en richtte tot hem de
vraag, of hij diQ verkiezing aannam.
De-Paus anlwoordde, dal hij zich niet
tegen den 1 '"■—■n wil Gods ver-
ze tie.
e wcKen .xi sx. L/Oiwcge knielde
voor den Paus meer en vroeg hem, welken
naam Hij zou aannemen. Zonder aarzelen
anlwoordde de Paus: Benedict us XV.
Daarna werd ontmidde'Hijrk de offóciecfe
acte der verkleaing opgesteld.
Een diergelijke plechtigheid wacht ocis
nu weer spoedig bij esn nieuwe pauskeuze.
Algemeen werd ie Rome, toen Iiij nog
o>nder-slaa[«secretaris was, zijn diploma
tieke bekwaamheid hoog geroemd!. Eenpa
rig heette Mgr. della Chiesa de rechter
hand vam kardi-naoil RampotLa, zijn onm» H
dellijiken dhef, en na diens aftreden als
staatssecretaris bleef hij ouder de bes.e
werkkrachten der staalssecretarie gelden,
met \vi!en zoowel leeken alls geestelijk én
•steeds zeer gaarne te doen hadden. Want
hij verstomd meesterlijk de kunst, om met
even groote minzaamheid als vaardigheid
zaken af te doen.
In 1907 weird Mgr. della Chiesa bevor
derd tot aalsbisschop van Bologna. Reeds
loen werd hem door veilen de kaudtnaals-
hood toegedacht. Er kon geen Consistorie
meer in uitzicht worden gestekt, of onder
de vermoedelijke caudidaten voor 'het pur
per si-oud Migr dlella Chiesa bovenaan, tot
dat bij 'het laalste Consistorie van Mei j#l.
(hem in werkelijkheid deze eer te beurt
ri-efl.
Zij was onbetwistbaar ruimschoots ver
diend cn werd door de „communis opinio"'
warm toegejuicht te Rome. Want daar had
MgT. della Chiesa vedl trouwe vrienden en
vereerders achtergelaten. Niiet alleen bij
Kardinalen en hooge prelaten, zoo alls bijv.
Kardiimaail RampoMo, den zwijger bij uit
nemendheid, die echter aan Mgr. deila
Chiesa gaarne zijn voTfe vertrouwen
schonk; niet stteohils bij tal van. voorname
leden van liel Pauselijk Hof, met wie hij
jarenlang als onder-staatssecretaris in ge
regelde betrekking stond. Doch ook bij do
diiienstdiocmdo geestelijkheid van Rome, dco
voor die uitoefening der zielzorg steeds
kon rekenen op den wijzen raad en
krachtige hulp van Mgr. della Chiesa. Vtel
er een nieuw werk van goidsvrucht of
op te, richten, crd»
n
