BI
Slafen-OenGraal
Sociale Berichten.
GEMENGD HIEUWS
I
UiT De atSGHitDEMS VAN UITGEEST.
In het industriegebied van Stutt
gart hebben 15.000 metaalbewerkers
het werk neergelegd.
I Mallach, Joodscli gedeputeerde
voor Saloniki, is benoemd tot minister
van Financiën van Griekenlad. Dit js
de eerste keer, dat een Jood minister
wordt.
Naar uit Warschau wordt ge
meld, zullen als vertegenwoordigers
der republiek Polen op de conferentie
te Genua de Poolsche minister van
buitenl. zaken Skirmunt en de af-
deelingschef in diens dept., Kalefski,
die inedrtijd als opvolger van Skir
munt werd genoemd, daarheen ver
trekken.
Berichten als zou Lloyd George
binnen veeriten dagen aftreden, wor
den uit gezaghebbende bron tegenge
sproken. Met nadruk wordt verklaard,
dat hij als Britsch premier naar Genua
De achtste tiendaagsche beta
ling aan de Entente is door Duitsch-
land op tijd verricht.
OPTOCHT KATHOLIEKENDAG.
Gelijk men weet, zal ter gelegenheid
van den tweeden Nederlandschen Ka
tholiekendag, op den tweeden Pink
sterdag 5 Juni a.s., te Nijmegen des
namiddags een groote optocht worden
gehouden, tot het deelnemen waaraan
de katholieke organisaties zyn uitge-
noodigd.
Men verzoekt ons mee te deelen, dat
het op zeer hoogen prys zal gesteld
worden, indien afdeelingen der Derde
-Orde, H. Familie, Maria-Congregatie
met hare vaandels in den optocht zul
len medegaan.
Aan het adres van: Secretariaat van
den Nederlandschen Katholiekendag
te Nijmegen, zijn alle gewenschte in
lichtingen verkrijgbaar.
DE STILLE OMGANG.
Het Gezelschap van den Stillen Om
gang te Amsterdam verzoekt ons het
volgende onder de oogen onzer lezers
te brengen.
Om de goede orde te bewaren bij
den Stillen Omgang worden de deelne
mers aangespoord, op het volgende te
letten:
Het is ongewenscht, dat allen tege
lijk van één punt vertrekken. De de
votie begint bij de vroegere N. Z. Ka
pel in de Kalverstraat.
De deelnemers van buiten of uit het
aoordelijk stadsgedeelte moeten langs
Spuistraat of N. Z.' Voorburgwal of an
deren weg naar het beginpunt trekken
Het is gewenscht zoo vroeg moge
lijk reeds te beginnen, zoodra men aan
komt, en niet op andere groepen te
wachten. Bovendien den weg niet te
langzaam af te leggen.
Om alle tegenstroomingen te vermij
den, moeten degenen, die van het Spui
komen door de Roozenboomsteeg
niet door de Bagijnhofsteeg om in de
Kalverstraat geen moeilijkheden te
doen ontstaan naar de Kalverstraat
trekken en dan onmiddellijk links hou
den en steeds links blijven houden
naar den Dam.
Na dan den voorgeschreven weg te
hebben gemaakt, komen de deelnemers
door de Taksteeg in de Kalverstraat
terug, maar houden dan rechts, trek
ken door de Enge Kapelsteeg, om ver
volgens het midden van de Kalver
straat te nemen naar de zijde van de
Munt, ten einde de rechts en links trek
kenden niet te belemmeren.
HOOGE RAAD VAN ARBEID.
Heden vergadert de Hooge
Raad van Arbeid ter behandeling
van de wijziging Van het over
gangsbestuit 1920 in het bouwbe
drijf? j
ADRESSEN.
Het bestuur der „Vereeniging
van Beheerders van Landgoederen
en Landelijke bezittingen", betuigt
in een adres aan de Tweede Ka
mer zijn ingenomenheid met het
wetsontwerp, houdende het voor
schrift dat voortaan uitsluitend no-
tarisesn bevoegd zijn tot het hou
den van openbare verkoopingen
van onroerende zaken.
Hetzelfde bestuur meldt in een
ander adres, dat het de indiening
van h et wetsontwerp „Algemeene
Boschwet" met sympathie begroet
heeft.
In een derde adres eindelijk
schrijft adressant over het inge
diende wetsontwerp tot herziening
van het ..Remissierec'it" (Art. 1623
t.m. 1632 van het Burg. Wetb.)
DE PENSIOENWETTEN.
De Tweede Kamer heeft beslo
ten de pensioenwet voor Rifksamb
tenaren en hun weduwen en wee
zen a.s. Dinsdag te behandeeln.
BOUW: VAN SCHOLEN.
Gisterenmiddag heeft de Twee
de Kamer de motie van den heer
v. d. Laar inzake verplichte open
bare aanbesteding bii den bouw
van scholen, waarover Donderdag
de stemmen staakten, met 35 te
men 33 stemmen verworpen.
GRONDBELASTING.
Het „Hbld." verneemt dat van
een behandeling der wijzi ng van
de Grondbelasting voorloopig ver
moedelijk niets zal komen, omdat
bii de daling der grondprijzen, de
opbrengst van de wijziging haar
kosten waarschijnlijk niet zal dek
ken.
DE WIJZIGING DER
ARBEIDSWET.
De Tweede Kamer zal de vol
gende week Donderdag in de af
deelingen onderzoeken het ont-
werp-Aalberse in zake wijziging
der Arbeidswet (48-urige week).
DE NIEUWE COURANT.
In de gisteren gehouden alge
meene vergadering van aandeel
houders der N.V. „De Nieuwe
Courant" is besloten de vennoot
schap met ingang van 1 April a.s.
te liquideeren. Op dien datum
wordt een nieuwe N.V. opgericht,
Maatschappij „De Nieuwe Cou
rant", die het blad uitsluitend als
avondblad zal doen verschijnen.
De algemeene politieke richting
van het blad blijft daarbij gehand
haafd, doch het zal meer een spe
ciaal Haagsch karakter krijgen.
DE TWEEDE KAMER
VERKIEZINGEN.
De uitslag van de gehouden
stemming voor de definitieve sa
menstelling der candidatenlijst in
den Rijkskieskring Overijsel is als
volgt:
A. H. Engels; L. Baron van
Voorst tot Voorst; mr. P. J. M.
Aalberse; prof. Veraart; dr. A. C.
B. Arts; G. H. P. Bloemen.
Het Politiek Advies luidde:
1. A. H. Engels, 2. mr. P. J. M,
Aafberse; 3. L\ Baron van Voorst
tot Voorst; 4. prof. Mr. J. A. Ver
aart, 5. Gh. M. Jansen; 6. Mr. A.
C. B. Arte.
De heer Chr. Jansen had zich te
ruggetrokken.
Naar men mededeeelt heeft een
groep handelsreizigers besloten
om1 bii de a.s. Kamerverkiezingen
met een eigen candidaat uit te ko
men.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Vrijdag.
Aan de orde was de begrooting
van financiën.
De heer VAN BERESTEIJN
wees op eenige onbillijkheden in
ons tarief van invoerrechten, ten
nadeele van onze industrieën.
De heer VAN RAVESTEIJN
meende dat de Nederlandsehe
Bank een te bevoorrechte positie
heeft en te veel winst maakt.
De heer VAN DE LAAR voel
de veel voor ontheffing van kleine
inkomens, maar er zijn toen ook
vele vermogenden, die werkelijk
niet te weinig betalen, meende hij.
Zijne Exc. mr. DE GEER be
antwoordde de vraag, of een ar-
rondissements-scbo- fopziener amb
tenaar is in den zin der Pensioen
wet. Hierover hebben de departe
menten van Financiën en van Bin-
nenlandsche zaken (later Onder
wijs) van 1910 a fsfrijd gevoerd.
Wat de goud-politiek betreft,
meende de Minister dat eventucele
uitvoeren niet naar de bedoeling
maar wel naar de letter vallen on
der de N. U. M.-wet.
De minister moest den aanslag
op de middelen gelegen in de
motie-Weitkamp, afwijzen. Hii kan
het geld niet missen. Wanneer de
heer Weitkamp in zijn motie de
woorden „zoodra de financieelt
toestand het toelaat", wilde op
nemen, had de minister er geen
bezwaar tegen.
De wijziging der motie, dooi
den minister in overweging .gege
ven, zou haar zonder beteekenis
maken. Dit wenschte de heer
DUIJS te voorkomen, en daarom
stelde hij zijnerzijds een motie
voor, uitsprekende dat het recht
voor land- en tuinbouwveilingen
dient te worden afgeschaft.
Zijnerzijds wees de heer MAR-
CHANT er op, dat, als de Regee
ring maar wil, zij op oorlog en
marine mil'lioenen kan bezuinigen.
Deze minister heeft op dit punt
heel Nederland teleurgesteld.
Waarom rantsoeneert hij de mili
taire departementen niet
De heer WEITKAMP wijzigde
zijn motie in den zin door één
minister aangewezen, zoodat zij nu
uitsprak dat het registratie-recht
moet worden afgeschaft, „zoodra
de financieele toestand het zou toe
laten."
De MINISTER zette zijn stand
punt nog eens uiteen.
De moties komen Dinsdag in
stemming. De vergadering .werd
tot dien dag, 1 uur, verdaagd.
BURGERLIJKE PENSIOEN
WETTEN.
Door den heer van Stapele c.s.
is een amendement ingediend,
ofir art. 36 van Ge wet, houdende
pensioenregeling voor de ambtena
ren en hunne weduwen en wee
zen te herstellen in den vorm,
waarin het laatstelijk door de
Tweede Kamer is vastgesteld.
SCHRAPPING ART. 40 VAN DE
WONINGWET.
Ingediend is een wetsontwerp,
strekkende tot schrapping van art.
40 van de Woningwet, in welk
art. werd bepaald, dat een Rijks
woningraad voorlichting zou ver
strekken in het belang van de
volkshuisvesting.
LEGERPAARDEN.
Schriftelijk beantw. vragen.
Op de vragen van den heer Braat
betreffende het verkoopen van in
bruikleen gegeven legerpaarden ant
woordde de Minister van Oorlog o.a.:
Ingevolge de overeenkomst van
bruikleening van Rijkspaarden aan
particulieren, heeft de bruikleener het
recht van voorkeur tegen een hem te
voren gewaarborgden taxatieprijs, in
dien de in bruikleen gegeven paarden
niet meer voor militaire doeleinden
noodig worden geacht en het Rijk tot
verkoop overgaat. Tot zoodanigen
contractueelen verkoop is sedert over
gegaan, waarbij bovengenoemde taxa
tie prijzen in verband met de sedert
sterk gedaalde handelsprijzen billijker
wijs zijn herzien.
AARDAPPELEN.
Schriftelijk beantw. vragen.
Op de vragen van den heer Sannes
betreffende de hooge verbruikersprij-
zen van aardappelen en groenten, de
voorraden aardappelen en het beper
ken of stopzetten van den uitvoer van
aardappelen, antwoordde de Min. van
L. N. en H. o.a.:
De berichten omtrent groote uitvoe
ren naar het buitenland, gepaard gaan
de met sterke prijsstijging, zoomede
de uitvaardiging van het uitvoerver
bod van aardappelen uit Malta, hebben
den Minister aanleiding gegeven bij
beschikking van 2 Maart 1922 de op
9 Juni 1921 verleende dispensatie van
het uitvoerverbod van aardappelen tij
delijk op te heffen.
Daarbij is gebleken, dat de voorra
den belangrijk geringer zijn dan in nor
male jaren. Het verbruik van aardap
pelen is echter kleiner dan in normale
jaren.
De uitvoer van aardappelen uit Mal
ta is weer vrij gegeven. Ook uit Italië
komen reeds belangrijke aanbiedingen
terwijl, zoo noodig ook uit Polen, De
nemarken en Ierland aardappelen kun
nen worden betrokken. In afwachting
of op deze aanvoeren inderdaad zal
kunnen worden gerekend, heeft de Mi
nister nog geen aanleiding gevonden
om den uitvoer van aardappelen weer
geheel vrij te geven. Daarentegen
heeft hij er geen bezwaar in gezien om
de N. U. M. te machtigen voor veen-
en zandaardappelen en bepaalde wit-
vleezige kleiaardappelen uitvoerver
gunningen af te geven.
Over eenigen tijd stelt bij zich voor
nader te overwegen, of er geen aan
leiding bestaat den uitvoer weder ge
heel vrij te geven.
EERSTE KAMER.
De leden der Eerste Kamer van de
Staten-Generaal zijn thans tegen Dins
dag 21 dezer des avonds half negen
uur ter vergadering bijeengeroepen.
WIJZIGING ARBEIDSWET
De Centrale Raad van Vakbonden
in het Gra'i cb en Boekbedrijf heeft
in zijn jongste vergadering ©en
basprek ng gewijd aan het ran nor t
van de Oom miss ie van OnrLrzoek
naar den arbeidstijd i i de Dili soha,
industrie. Naar aanleid'ng dezer be
sprek ng werd besloten om aan den
Minister van Arbeid te verzoeken
de hu'dige Arbeidswet te wijzigen
en wel in dj-r voege:
le dat de 45 urige werkweek niet
voor al)e bedrijven IVndend worde
verklaard, doch dat in de wet' dit
voorschr'ft door mi'dere beoalFgen
nopens den duur van de werkwe k
worde vervangen, met vrijgevige b
pal ngen omtrent de jideelin? per
flag. en het toekennen van v rtof
om in een bepaalden termijn niet
een gemiddelden wrk'ijd van 48
uren per week te kunn >n vol
A A /v.
OVEREENSTEMMING.
Na lange onderhandelingen jr
Overeenstemming verkregen fcusacfeen
de directie en het personeel der N.V.
Lijm- en Geiatinefabriek „Delft"'*
te Delft. De uurloonen zullen met IQ
pOt. worden verlaagd, terwijl tege
lijkertijd de werkweek met 21/» uuj
verlengd wordt, waardoor ie week-
loonen niet meer dan met 5 pOt. zul
len dalen.
UIT DE SIGARHNINDUSTRIE
Tusschen het Verbond vian ,Veri
eengingen van sigarenfabrikanten
en de Nederlandsohe R. K. Vereeni-
ging van sigarenfabrikanten ©ener
zijds en den Nederlandschen R. K.
Tabaksbewerkersbond anderzijds is
gisteren te Eindhoven de volgends
overeenkom t tot stand gebracht: le
het geheeie thans bestaand© collec
tief con;ract blijft gehandhaafd tot
nadere opzegging; 2e. De grondloo
nen van de sigaren worden aldus:
detailprijs tot en met 6 et. bij' vorm
werk f 12.80, bij handwerk f 16de
tailprijs voor 7, 8 9 en 10 ot. resp.
o u cui ID vu. reap,
te. dat bepal rg n ".vordön int^e 13.60 eaa f17, detailprijs voor 11
n.r\ v I i AA1, AV"»-, O - Hij i A A j A
lascht, waardoor bei o-ok voor de
grafische industrie mogelijk wordt
tot het tweeploegen st ter le ia
r:ng op de bedrijfsonkosten re ge
raken;
3e. dat alp ad n'nis ratievc b pa
lingen, welke, uit de wet voortvlo i
eenvoud:g r en minder omslvdmg
worden, opdat de bedrijfsledi'g min
der dan tot dusverre door de wet
worde geschaad
4e. dat daarbij reken,:ng worde
gehouden met de verschillend? ei-
scihen der onderscheidene bedrijven
en dat daarom in de Arbeidswet
©en plaats worde ingeruimd voor re
en 12 ct. resp. f 14.40 en f18; de
tailprijs voor 13, 14 en 15 ot. resp.
f 15.20 en 19; detailprijs boven lf
ot. resp. f 16 en f20.
Deze Loonen gejden voor een der
de klasse-plaats.
3. De toornen van oigarillos, se
nou tas enz. worden met 15 pCt
verlaagd.
'4e. Al de overga stuk- en uurloo-
nen worden verlaagd met 15 pOt
CONFLICT.
Aan het rtoleeringswerk' We timing
buurt ©n Stadhouderskade te Amster
dam uitgevoerd door den grondwer-
berspa'roon den heer W. Koningen,
zijn de grondwerkers sedert 24 Fabr.
ngen bij collectief arbeidseoh
tract tusschen werkgevers en wPrk- in staking. Op ©en werk in plan
nemers a'gcstoten; Zuid qtaken de grondwerkers in
5e. dat de bepalingen omtrent hot d.enst bij den gr .nJwerkerspa'rooa
lin.i ©eren van overwerk niet in een den heer De Graaf, sedert 1 Maart
algemeen© regvl ng worde vastge- De oorzaken van deze stakingen la-
legd, maar ook bij de bovenbedoel- gen in het optreden van de pa-
de arbeidscontraolen kunnen wor- traons, die een loaneiscih van f67.50
den geregeld. niet wilden inwilligen.
IN HET BOEKBINDERSBEDRIJF 6ifdnSeI1
De organisatie van boekbinders--degro^erkerspatroons-
patroons heeft thans aan de gezel- ii n, a"6"
ton organisaties het volgende voor- uitsluiting aan.
stel gedaan:
Voor de mannelijke werknemers:
Het toon der gehuwden (kostwin
ner.) wordt, mgaande 17 April e.k.
met 5 pClt. verm nderd, dat der on
gehuwden van 20 jaar oud en daar
boven met 20 pOt., dat dsr werkne
mers van 19 jaar en daarbeneden
met 30 pOt.
Voor de vrouwelijke werknemers
De loonen der vrouwelijke werk
neemsters van 20 jaar oud en daar
boven worden, ingaande 17 April
e.k. met 15 pClt, verminderd; die
der werkneemsters van 19 jaar en
daarbeneden mét 20 pOt.
DIT DE VEEN3TREKEN.
Donderdagmiddag trok een aantal
werkiooze veenarbeiders in >p ooht-
door Eimmen, als een protest team
de voorgenomen steunverlaging en
waarschijnlijk ook in yeroand met
de verdere voornemens d r r geer ng
D© optocht had een kalm verloop
aoodat de orde in geen enkel op
zicht werd verstoord. Er was ver
zocht in de café's in 't dorp geen
sterken drank te schenken g- dur nde
enkele uren van den nam ddag.
„SNOEPGOED".
Het Ned. Weekblad voor den Han
del in Kruidenierswaren meldt, dat
door gemeenschappelijk ové^ieg der
iabiikantenorganisatie en der met het
toezicht op de waren belaste orga
nen voor een nieuwe groep van eet-
en drinkwaren, n.L voor de artikelen,
die onder den naam „snoepgoed"
woiden samengevat, een overeen
komst is getroffen, waardoor is vast
gelegd aan welke eischen deze artike-
ten moeten voldoen om als deugdelijk
van samenstelling te worden be
schouwd.
Het snoepgoed is daarbij onder
scheden ni 3 grioepen n.I. suikerwerk
chocolade en dropwerk.
Voor al deze groepen zijn mini-
mum-eischën gesteld.
Als versieringsmiddelen zijn uitslui
tend toegelaten bladgoud, zilver en
aluminium, terwijl als omhuilingsma-
teriaien alleen mogen worden ge
bruikt, welke onschadelijk zijn.
VI.
Tn den tegenwoordigen moestuin van Jan Brandjes, ten noorden van den
toren der Gemeente, langs het voetpad van het kerkhof, lag in de eerste helft
der 17e eeuw, een klein, laag, bijna vierkant gebouw, waarin door meester
Joachim Dorstick van gemeentewege de jeugd onderwezen werd. Door Van
Ollefen werd in 1795 van het „schoolhuis" gezegd, „dat het in alle deelen
aan zijn oogmerk" voldeed. Veel veranderingen had het echter in de jaren
van zijn bestaan niet ondergaan. Onder meester Come werd in 1676 de school
blijkens resolutiën van de vroedschap „vermaakt", en in 1785 werd zij, onder
meester Van den Berg „vernieuwd". Op het einde der 18e eeuw, in 1799, gin
gen er ongeveer honderd kinderen ter schole. Voor onze hedendaagsche on-
derwijsbegrippen een weiwat verbijsterend bericht! Honderd kinderen, ge
borgen in den beperkten omvang van één leslokaal; wat zal de benauwde en
bedorven atmosfeer schadelijk gewerkt hebben, zoo op het onderwijs als op
de gezondheid der jeugd! En meester Dorstick stond alleen voor zoovele leer
lingen, verschillend van leeftijd en aanleg! Toch heeft noch hij noch een zij
ner opvolgers bezwaar gemaakt tegen het aanvaarden zijner alleszins moei
lijke taak. Zelfs vond hij, en vonden zijne ambtgenooten tot in de eerste helft
der 19ë eeuw, tijd en gelegenheid, om bij hun onderwijs den post waar te ne
men van koster en voorzanger in de gereformeerde kerk; ook bekleedde hij
het ambt van doodgraver, 'maar pleegde het „graven" aan anderen over te
laten.
Van meester Muntjewerff vind ik in 1799 opgeteekend, dat hij als onder
wijzer 300 gulden tractement genoot, ongerekend de baten, welke hem uit
zijne kerkelijke bedieningen toevloeiden.
Dan, tegen het midden der 19e eeuw werd de bestaande school toch al te
klein om het steeds stijgend getal leerlingen te herbergen, en besloot de Raad
der Gemeente tot den opbouw over te gaan van een nieuw „schoolhuis",
groot genoeg voor 150 kinderen. Tevens zou de meester, die vroeger in de
buurt der school had gewoond, aan den Castricummerweg, onder hetzelfde
dak gaan verblijven van het nieuw op te trekken schoolgebouw. De uitvoe
ring der ontworpen plannen werd oj gedragen aan G. Hos, timmerman te
Uitgeest; de school met onderwijzerswoning verrees op den hoek van den
Meldijk en Bonckenburg, en werd den 2en Januari 1837 plechtig ingewijd.
Op dien morgen trok meester Westerveld met zijne leerlingen, twee aan twee,
van de oude school, door de ScheVeistraat, naar de nieuwe, waar ter onto
vangst de burgemeester met de raadsleden, de pastoor en de predikant ver
zameld waren. En het bleek den Heeren inderdaad ernst met het onderwijs,
want, allicht als gevolg van hun samenkomst, werd in 1838 eene plaatselijke
schoolcommissie ingesteld, bestaande uit den burg-, eester met pastoor Van
Megen en dominee Zelders. Jaarlijks zouden, op kosten der commissie, aan
de besten der schoolgaande kinderen prijzen uitgereikt worden. Doch ten ge
volge der schoolwet van 2 Januari 1842 werd de bestaande schoolcommissie
ontbonden en eene nieuwe benoemd, bestaande uit den heer Burgemeester
met Jan Schavemaker, Jan Warning en C. Schoehuis Hz.
Intusschen bleek ook voor dit schoolgebouw al heel spoedig uitbreiding
noodig; in 1840 was bet getal leerlingen tot pl.m. 200 gestegen. De Raad be
sloot in 1846 de bestaande school met een uitbouw naar de noordzijde te ver-
grooten: zoo ontstonden er twee lokalen van gelijke oppervlakte, ieder van
ongeveer 80 vierk. M. Kort daarop, den 9en Juli 1850 stierf meester Wester
veld, wien als onderwijzer allen lof wordt gegeven, te meer, wijl de leerme
thode van P. J. Prinsen dor hem gevolgd werd.
Nog geen kwart eeuw zou verloopen, of de Raad der Gemeente besloot
voor de tweede maal tot den bouw eener nieuwe school, maar thans, overeen
komstig de bepalingen der onderwijswetten, welke inmiddels van regeerings-
wege werden uitgevaardigd. De school verrees aan den Hoogen weg; door
burgemeester A. van Lith werd den 21en October 1873 de eerste steen gelegd.
Op het oogenblik bevat de school zes lokalen en een gymnastiekzaal, en
is ruim groot genoeg voor de schoolgaande kinderen.
Aan het hoofd van deze school hebben gestaan:
Joachim Dortsick
Arent Isaak Wagen
Berbr. Jacobse Come
Baert Wybr. Winkel
Maarten Vroon
Claes Kuyper
Wybrand de Jong
Claes Cornelisse Cabel
Van Voorst
'Jan van Petten
Hendrik Winkelaar
1651.
1651—1674.
1674—1679.
1679—1687.
1687—1693.
1693—1714.
1714—1714.
1714—1717.
1717—1748.
1748—1784.
1784—1785.
Gerrit v. d. Berg
Gerrit Muntjewerff
Pieter Rijkes
Flores Zwart
Hendrik Westerveld
Klaas van de Stad
Nicolaas Brouwer
Hendrik van Leopold
Hendr. Jac. Garvelink
Jacob W. Sasburg
Jarig van de Vies
1785—1791.
1791—1802.
1802—1804.
1804—1834.
18341850.
1850—1867.
1868—1871.
1871—1873.
1874—1905.
1905—1908.
1908—
Van de nu leegstaande school op den hoek van den Meldijk werd een
klein gedeelte getrokken bij de woning des onderwijzers, terwijl het overige
tot bewaarschool werd bestemd en ingericht.
Van deze instelling hebben aan het hoofd gestaan:
Martina E. Zeijlmans Anna van Loenhout 1877—1888.
van Emmerichoven 18751877. Petronella v. Walraven 1888
VII.
Van pastoor Witte ging onder de katholieken in het begin dezer eeuw de
eerste stoot uit tot de stichting eener bijzondere school. Het liefst zag hij het
onderwijs toevertrouwd aan eene congregatie of religieuse orde van Zusters,
waardoor tevens het bewaar-onderwijs, de naai- en breischolen in vaste han
den kwamen. Maar de dood verhinderde hem aan zijne plannen uitvoering te
geven.
Trouwens wat pastoor Witte met zijn kerkbestuur beoogde: zij deden niet
anders dan ten uitvoer leggen, wat reeds in 1868 door de bisschoppen van
Nederland aan de katholieken, ten aanzien van het onderwijs, als dure plicht,
was voorgehouden.
„Van den eenen kant zoo schreven de bisschoppen is het niet te ont
kennen, dat het nietokatholieke onderwijs met den dag voor de katholieke
jeugd meer en meer onbruikbaar, uiterst gevaarlijk dreigt te worden; dit is
het natuurlijk gevolg van het ongeloof, dat buiten de katholieke kerk dage
lijks veld wint. en van de verderfelijke beginselen, die overal verwoestend om
zich heen grijpen. Ten andere is het blijkbaar, dat juist de voortgang, wel
ken de kwade tijdgeest rondom ons doet, het meer en meer noodig maakt,
dat de beginselen van ons H. Geloof, echt katholieke geest en gezindheid en
ware christelijke deugd diep en vast in de hart n der opgroeyende katholie
ken wortelen. Daarom ziet ieder, die oplettend den toestand overweegt, meer
en meer de behoefte aan voldoend katholiek onderwijs dringend worden; niet
alleen opdat de jeugd aan het verderf van schadelijke scholen ontsnappe,
maar opdat zij tot grondige katholieke godsdienstigheid en deugd naar eisch
worde gevormd.
„Hoe de H. Kerk aangaande het onderwijs denkt, laat zich in weinige
woorden aldus samenvatten:
De kerk wil, dat de jengd in de wetenschappen onderwezen worden; maar
zjj eischt tevens, dat dit onderwijs in olie opzigten katholiek en godsdienstig zij
„Van de eene zijde wil zij niet, dat de jeugd in onwetendheid opgroeye,
maar van de andere zijde keurt zij niet elk onderwijs goed. Zij verwerpt niet
alleen alle ongodsdienstig, maar ook alle godsdienstloos, onzijdig onderwijs,
waarbij de godsdienst is uitgesloten. Het eerste verfoeyt zij als verderfelijk;
het andere keurt zij af als minstens onvoldoende en gebrekkig; het eerste
mag nimmer, het andere slechts by gebrek aan beter, worden aangewend.
Onder pastoor Oudewater, den opvolger van pastoor Witte, werd tot den
bouw besloten eener katholieke leer- en bewaarschool, waarvan de leiding aan
leekenpersoneel zou worden toevertrouwd. Een bouw-ontwerp van 5 lokalen
werd door den heer Bruning geleverd. Blijkens den in de school aangebrach-
ten gedenksteen, op den 3en Mei 1912, waxen destijds kerkmeesters: Pieter
Leek, Hermanus CorneJisse. Klaas Kavper, Willem Groen Arz., en armmees-
ters: Dirk Luten, Willem Groen Jz., Klaas Winter, Ant. Cornelisse Jzn.
Over het algemeen was het kerkbestuur, dat tevens schoolbestuur werd,
met de keuze der leerkrachten niet gelukkig; daarbij ging het aantal kinderen
de voorloopige begrooting aanmerkelijk te boven, zoodat de school zelve
reeds in den aanvang te beperkt was. Eene lijdensperiode is zoo van het een
als van het ander het gevolg geweest.
Volgens plannen van den heer Willem Robbers werd in 1921 de Oestaande
school aanzienlijk vergroot; zij bestaat thans uit acht lokalen en geeft ruimte
voor goed 300 kinderen. Aan de voorzijde van het even statig als strak opge
trokken gebouw, den stempel dragend van den ontwerper, werden in de bei
de topgevels twee tegeltableaux aangebracht, het eene, ter eere van Onze Lie
ve Vrouw, de patrones der Gemeente en der parochiekerk, Maria voorstellen
de, met de handen op de borst gekruist, als de onbevlekt Ontvangene, en bo
ven haar hoofd een aureool met 12 sterren, volgens de Openbaring van Joës
VII. I: „eene vrouw, bekleed met dc zon en Tie maan was onder hare voeten,
en op haar hoofd eene kroon van twaalf sterren"; terwijl haar voet den kop
vertreedt van het serpent met een appel in den bek. God immers sprak (Gen.
III. 15): „Vijandschap zal ik stellen tusschen U en de Vrouw, en tusschen uw
zaad en haar zaad; zij zal U den kop verpletteren en gy zult haar den hiel be
lagen." Het andere tableau stelt Sint-Josef voor, den patroon der schoola met
het goddelijk Kind op den linkerarm en in den rechter een lelietak, als zinne
beeld zijner maagdelijke zuiverheid.
Als hoofd der bijzondere school werden benoemd:*"
G. A. A. Eeltink 19121919. Carolus Nicol. Schaar 1919—.
En aan de bewaarschool werd dc leiding opgedragen aan:
B. Zaandam 19121912. Joh. Krammer 19151919.
Gijsb. Sonjee 1912—1915. Jaantje Deutekom 1919
Het naai- en breionderwijs staat op het oogenblik onder het_ toezicht van
mej. Gijsberta Sonjee, die tevens aan meer gevorderden een knipcursus pleegt
te geven.
Op den 2en Mei 1919 werd door eene zoogenaamde Gebouweommissie een
pand aangekocht, bestaande uit een café met schuur en erf, gelegen aan den
Middenweg, met het doel „om aan de jongelieden der parochiè een aangenaam
en waardig Tehuis te bezorgen." Van die taak heeft de Gebouwencommissie,
die onder het presidium stond van den heer L. Zonneveld, zich op voortreffe
lijke wijze gekweten.
Bij onderhandschen verkoop ging den 14en October 1921 het genoemd per
ceel in handen over van het kerkbestuur der parochie. Dit gebouw met eene
bovenverdieping bevat beneden eene zaal van ruim 7 Meter breed en 21 M.
lang, waarbij de diepte begrepen is van het tooneel. Hare muurwanden zijn
door het penseel van den heer Biersma, gesierd met verschillende gezichten,
ontleend aan de gemeente Uitgeest. Zij dragen tot titel: Meelmolen de Krijgs
man, Stoomboot de Gunst, Lagendijk, Sluishaven, R. C. Kerk Uitgeest, Bloe-
menfeesten 1906. Deze zaal is bestemd voor de samenkomsten derSt. Josef-
gezellen, waarvan den len September 1921 door praesis Van Adrichem eeni
afdeeling werd opgericht met de volgende heeren tot raad van bestuur: Ka
pelaan Heyink, L. Zonneveld, L. Klaver, M. van Ooyen en J. van den Eng W'
De zaal wordt tegelijk benut als vergaderlokaal der sociale Vereenigingen,
waarmede, het openbare katholieke leven van Uitgeest gezegend is.
De bovenverdieping bevat eveneens eene zaal maar kleiner va* omvang,
bij eene breedte van ruim 7 Meter heeft zy eene lengte van 13 Meter en is be
stemd, als patronaat, voor de eerste jaren der schoolvrije jeugd.
Aan de westzijde der bovenzaal bevinden zich twee afgeschoten vertrekken
waarin eveneens door verschillende' besturen de sociale belangen der paroc e
behartigd worden.
Door den heer M. J. van Ooijen wordt op een der bovenverdiepingen van
de bijzondere school sinds October 1921 ambachtsonderwys gegeven aan een
30-tal leeriinffen. j c_ yAN DER LOOSl
