HOORN
m Martelaren ran Blkaaar in hun tijd.
HEI LOO.
HEILOO. Afloop veiling bij
afslag door notaris W. J. B. M.
Witte te Alkmaar, van o mooie
nieuw gebouwde moderne woon
huizen a. d. Rijksstraatweg bij de
Stetionsweg. 1. Woonhuis f6525
opgehouden; 2. dubb. Woonhuis
f13125 opgehouden; 3. Woonhuis
föó'ha J. B okker, Heiloo; 5. Woon
hiiis f6625 opgehouden.
T entoonstelling. De 6e
Huisvlijttentoonstel ing is gereed
Nadat de ingezonden goederen in
on .vangst waren genomen en ge-
rangschrikt door "Mevr. Eilers de
Haan en Mej. C. Ruiter hebben
de juryleden bestaande uit Mej.
van Nierop, Alkmaar, Mej. Wijde-
nes Spaans, Oudorp, de heeren
Wassink, Pieterse en Harder uit
Alkmaar, de volle aandacht moe
ten wijden aan de mooiste, doel
matigste en best afgewerkte inzen
dingen die voor bekroning in aan
merking konden komen, uit te zoe
ken.
Er is heel wat moois bij, wat ge
tuigt van taai geduld en zuinigheid
ornaat niets is weggeworpen. De
inzending is groot Öpmerke.ijk is
een reuzen-poppenkamer. Nie*s
ou.breek er aan. De zalen priiken
met piano-fijn ameublement. Keu
ken en slaapkamer bieden alles wat
er in behoort. Alles is electrisch
verlicht. Weinigen zullen op het
idee komen om van waardelooze
grondstoffen zulk een kamer te
maken.
Wat het rondreizend Museum
betreft, dit biedt veel leerzaams.
Het aantal bekroningen Is als
vo'gt:
Maatwe-rk: le pr. Mej. N. Blok
ker, 2e pr. Mej. Meiier—Doets, 3e
pr. Mei. A. Swartsenourg.
Afd Borduren: le pr. Mej. Wa
genaar, 2e pr. Mej. Wagenaar, 3e
pr. Mej. N. jonker—Qovers.
Schablonwerk: le pr. Mej. M.
C. Schermer,.
Spreien: le pr. Mej. C. Zeema
Op, r>r JVa q*2.
herdenken.
Hunne dankbare Broeders en
Zuster.
Familie OUD.
Ursem April 1922.
ma. c.eiv. verm. C. Klopper—A.
F. Muileboom en N. N.
Tot 15 jaar. le pr. Hendrik Bak
ker.
bftiisvlijt. le pr. C. Hoegen, 2e
pr. J. Grootewilllnk.
Onder 13 jaar. le pr. jan Spruit.
Touwwerk. 2e pr. Mej. Tijmes.
HEEMSKERK.
HEEMSKI RK. Pater Ansel-
mua O. Die meer. Zooals wij
reeds m- ]dden had Dinsdagavond al
h er de p[ eut'ge infocht plaats van
den WelE.rw. Pater Anaelmus C.
Dic-mecr, die Zaterdag j.l. de H.
Priesterwijding' ontvangen heeft in
het Seminarie te Liesbosch.
De Berw. Patjr werd van Bever
wijk afgehaald door den Z.Eervv. hr.
Pa-teor v an onze parochie, de naaste
familie van den priester en de feest
commissie. Bij de grens van de
parochie werd de Eerw. feesteling
Mgnvacht door een groep ruiters en
fietsers, opgeluisterd met muziek. Er
waren 100 ruiters en evenveel fiet
sers. Tevens een groote schaar van
belangstelt nden.
Bij de grens sprak de voorzitter
van de feestcommissie den Eerw.
Pater aldus toe,
ZterE tw. Pater.
Veroorloof mij U, met een enk'el
woord aan de grens van deze paro
chie toe te spreken.
Gehec] de parochie Hee'msUrik: is
verheugd met het groote geluk; U
dezer dag n te beurt gevallen. Daar
om wenscht zij uiting te geven door
een warmen komst te bereiden, bij
uw intrede als eerste Priester-mis
sionaris in onze parochie.
Van harte wensch ik U namens
allen, die U hi?r verwlkomt. geluk
met uwe Pr laster v'! duig en hoop dat
Gods zegen in ruime mate over U
mag nedordapn, zoodat het U gege
ven moge zijn. nog zrer vele jaren
als Priester M:s=ionaris w rkzaam te
zijn, tot heil van God, tot eer van,
uwe geachte farm lie. -j-j. "verdere
parochianen va;; Hèemskerk.
uti'BftSfM dankte de Eerw. Pater den
"Orzitter en aatte de stoet zich in
Dg'wegng.
*elielDe ™tcrs
mp. Tevens waren
Op den öueu .Mei hopen onze
gehetde Ouders
rviu. mos iaar: le
pr. Nelüe Schermer, 2e pr. Hettv
Eilyerts de Haan.
Schablonwerk. le prijs Johanna
Hoekstra.
Teekenwerk. Kinderen beneden
12 jaar. le pr. Swaantje Hartog,
Rubriek 12—16 jaar. le pr. Hettv
Eilerts de Haan, 2e pr. Jan Dekker,
3e pr. Jan Snel. Eerv. verm. Ger-
brand Bakker.
Boven 16 jaar. le pr. D. Hoen,
2e pr. H. Ursem, 3e pr. G. Rozing.
Photo's 2e. pr. jan Bruul.
Snijwerk, le pr. Willem de Rooij,
2e pr. LeewangTi, 3e pr. F. Lonne
waren versierd met
verschillende
■arden keurig versierd. Bij de kerk
ngdtomen stond pen rij van 30
mdjes dnn E-rw. feesteling af te
hunnechten, ö;e ham tot aan het altaar
erdeie'ddm, waarna een kort, doch
pieeht'g Lof door den E-rw. NeomLt
werd gecelebreerd. gea s'st erf door
den Z.E"rw. Pater Slangen uit Lies-
bosch, als D'akon en Kap. Sommer
als Subd:aken. Na het Lof werd een
weikomst lied gezongen, opgemaakt
door Kap. Warmenhoven,
De familie en de feestcommissie
S:n«en naar bet ouderlijk huis, om
daar don Eerw. Neomist af te wach
ten, waar tevens de muziek was op
gesteld, Omstreeks 9 uur kwam de
Eerw. Neomist met den Eerw. Pater
Slangen en die beide Kapelaans bij
zijn ouderlijke woning aan. De eere-
pnort was schitterend verlicht. De
muziek begon bij aankomst een
schoon we]komst;'ed te spelen, waar
na de Eerw. Neomist enkele woor
den tot de menigte sprak.
G-eachte Heem-k rkers, aldus de
Eerw. Neotnist, ik kan geen woor
den genoog' vinden, om mijn dank
uit te breng ?n. Ik had niet kunnen
verwachten dat ik zoo vorst lijk zou
ingehaald worden. Het is waarlijk
hui ten verwachting. Daarna gaf Ue
Eerw. Neomist dien zegen.
Vervolgens ging de Eerw. Neo
mist vergezeld door de familie, de
Eerw. heeren Geestelijken en de
commissie naar binnen.
De commissie héétte den Eerw.
Neomist hartelijk wolkom. De heer
P. Koper, als oudste commissielid,
sprak den Eerw. Neomist aldus toe:
Eerw. Pater.
Door de commissie is mij de ver-
cerende taak opgl> rtd u natnens de
parochianen ©en cadeau aan te bie
den. Heel de parochie heeft hot hare
er toe bijgedragen. Zelfs het pen
ningske der arme weduwen heeft
meegedragen om U een cadeau aan
te bieden. Waarna hij den E"rw. Neo
mist het cadeau ovhr gaf in couvert
De Eerw. Neomist dankte de com
missie vtoor het schoons cadeau hem
aangeboden.
Woensdag, 19 April, 's morgens om
9 uur, droeg de Eorw. Neomist zijn
eerste plechtige H, Mis op, aan het
versierde altaar. Hij werd plechtig in
gehaald door egn stoet van bruidjes
waarbij de Veni Greater gezongen
werd. Z.Eerw. werd gea-s'stoerd door
den Z.Berw. Pater Slangen, Priester
van bet H. Hart, als presbyter-assi
stent, den Welecrw. beer Adr. de
Wildt, zoon van de parochie, als Dia
ken, en den "Weleerw. heer War
menhoven, k'ip l'ian der parochie als
-ubd'aken, terwijl de weleerw. heer
Sommer ook kapelaan der parochie
fungeerde als op- yca-'arfa- -
Dö .fcaslpreok werd gehouden door
den Z.Eerw. heer Pastoor der paro
chie, die in treffende woorden schet
ste het l»ven van den jeugd" gen pries
ter, de droi-w'ge dagen en de vreugde,
welke in het leven dies priesters
voorkomt. Indrukwekkend was het
oog"nb]'k. toen de pa=gewijde priester
de H. Oommunte uitreikte aan zijn©
familieleden. Het zangkoor zong na
de H. Mis de Priestercantate.
's Namiddags 1 uur begon de re
ceptie, w fke zeer druk bezocht werd
's Avonds 7 uur plecht g Lof, waarbij
de beide kapelaans assisteerden. Kap
Soimmer als D aken en Kap. Warmen
hoven als Subd:a,ken. Met een „Te
Deum" werd de plechtigheid beslo
ten.
Nog zij vermeld dat dien dag 4
studenten ais nrsd'nasrs fung erden.
KOEDIJK.
KOEDIJK. R. K. Kiesvereeniroing.
Donderdag 20 April hield de R, K.
Kiesvereeniiging Waar vergadering.
Aanwezig waren 42 leden, n.l. 36
mannelijke en 6 vrouwelijke leden.
De Voorzitter, de heer A. J. Ver
duin, opende de vergadering met den
Christelijken groet en heette allen
welkom.
De notulen worden voorgelezen en
onder dankzeg-ging' goedgekeurd.
Daarna volgde bestuursverkiezing.
Aftredend waren de heeren A. J.
Verduin. L. van Veen, J. Beers, J.
Tamis Jr. en Groeneberg.
Voor tot stemming werd overge
gaan. vroeg de Voorzitter of de le
den er mee aceoord wilden gaan dat
bet bestuur met twee leden werci uit
gebreid.
Besloten werd Bet bestuur met 5
leden uit te breiden.
Herkozen werden de heeren J.
Beers. J. Tamis Jr., L. v. Veen,
Groeneberg en A. Wester Az.
Daarna las de heer Groeneberg
eenige ingekomen stukken voor.
Daarna werd overgegaan tot Bet
kiezen voor twee afgevaardigden voor
de vergadering die 29 April in Alk
maar zal worden gehouden.
Gekozen werden de heeren A. Wes
ter en J. Tamis Jr.
Ingekomen was een Schrijven van
de Mariavereeniging om zooveel mo
gelijk tijdens het vergaderen geen al
cohol te gebruiken.
Aangenomen.
Oolf deelde de Voorzitter mede.
dat door twee leden van het bestuur
de kiezerslijst was nagekeken en in
orde bevonden.
De k°sten der kiezerslijst bedroe
gen f 25.
Nog deelde de Voorzitter mefe, dat
bijna al]e vrouwen waren toegetre
den als lid van de vereeniging.
Hét ledental was nu gestegen tot
160.
Nadat de rondvraag nogal heel wat
stof had opgeleverd, sloot de Voor
zitter de vergadering met den Chris
telijken gToet.
CASTRICUM.
CASTRICUM. Boscbb.and. Don
derdagmorgen werd in de duinen
van Jhr. Govers brand ontdekt in een
bosc'hje. Door spoedig optreden van
diverse personen is de brand 'be
perkt gebleven en kon erger voorko
men worden.
K. S. A. Woensdagavond hiad
in de zaal van de Erven van Benthem
een vergadering plaats van het pl.
comité van de K. S. A.
Na behandeling van eenige huis
houdelijke zaken, hield de Voorzit
ter. de heer Lommen een lezing over
het Doel en Wezen van de K. S. A.
In een mooi betoog zette spreker
de noodzakelijkheid en het doel van
de K. S. A. uiteen en toonde op een
glasheldere manier aan hoe nuttig
de K. S. A. werkt en noodig is als
band tusschen cfe verschijenue socia
le vereenigingen.
Deze lering, welke ruim een uur
duurde, wera met een krachtig ap-
piaus beloond, terwijl kapelaan Hu-
bers zeker de toik van allen was, toen
hl; den heer Lommen dank brach,
voor zijn mooie lezing.
Tot bestuurslid in de vacature van
den heer Dr. Schoonhoif werd geko
zen de heer G. H. Essing.
Nadat bij de rondvraag nog enkele
zaken werden besproken, wercf deze
vergadering op de gebruikelijke wijze
gesloten.
Weg naar Zee. Naar we ver
nemen is Bet aanbesteden van de
verharding van den Strandweg tot
aan hét Commissarishuis uitgesteld
tot Bet najaar, omdat in den zomer
er binnen deze gemeente niet zoo
groote werkloosheid heerscht.
Het is wel jammer. dat deze weg
niet voor het komende seizoen ge
reed is dan nam het bezoek door
vipemdelingen gedurende den zomer
zeer zeker toe.
Burgerl. Stand. Geboren: Ma
ria Jacoba, d. v. A. Kaandorp en
M. Brink. Johannes, z. v. A. Lute
en C. Holjenberg. Afra, d. v. G.
Liefting en M. van Duin.
Overleden: Helena MargareihaGun
tenaar oud 56 jaar, te Amsterdam.
Neeltje Bakker, oud 67 jaar te A'dam.
Johanna Wilhelmina Hendriks, oud
35 jaar te idem. Maria Diderika Lok
horst, oud 43 jaar te idem. Abra
ham van Overbeeke. oud 41 jaar te
Velsen. Christina Pharao den Har-
tog, oua 82 jaar te Helder.
KOLHORN.
KOLHORN. Eigenaar. De
heer D. de Leeuw te Ziipe is eige
naar geworden van het café van
den heer Rempt alhier.
Gekocht. De heer A. Breed
alhier heeft het huis met tuin gele
gen in den Waardpolder onder
hands gekocht van mevr. de Wed
J. Breebaart. De heer Rempt-zal
er een timmerzaak in uitoefenen.
NIEUWE NIEDORP.
NIEUWE NIEDORP. Ui't de
hand gekocht. De heer Keet
man alhier heeft het huis met erf
ongeveer 1 A. 37 c.A. uit de hand
gekocht van de Erven Jb. Spruit
voor f3200,—.
WINKEL.
WINKEL. Geslaagd. Mej. E.
E. Lenghaus alhier slaagde voor
de 1ste klasse der Nutskweek-
school voor onderwijzeressen te
Haarlem. Ihans was zij leerlinge
der R. H. B. School te Hoorn
HARINGHUIZEN.
HARINGHUIZEN. Veiling.
Het dubbele woonhuis met erf al
hier, groot ongeveer 14 aren van
J. van Slipriaan heeft in publieke
veiling opgebracht f1030. De eige
naar hield het op.
AANGEWEZEN.
De Se:igean,-ma,oor-Instructeur C.
-■Chultf maker, van het 21e reg. inf. ti
Helder, is aangewezen voor werk-
zaamstehing bij den landstorm te
Hoorn.
SAPPHO."
De gem. zangvereeniging en man
nenkoor „Sapplio" zal op Vrijdag 2,
Apri! a.s. haar concert geven in de
Parkzaal, onder leiding van nara di
recteur, de heer Gerard Boedijn.
Naast nummers voor gemengd koor
zullen verder nummers voor mannen
koor ten gehoore worden gebracht.
R. K. SPORTCLUB.
In de Parkzaal zal de uitvoering
der gymnastiekafdeeling D. O. S. plaats
vjnden op Zondag 30 April r,s.t waar
bij leden van „Forward" en Advendo"
vrijen toegang wordt verleend na ver-
loon van diploma.
THEO VAN DER BIJL.
Naar w e vernemen, zal in de
OroGte Kerk, na" verkregen toestem
ming, een concert gegeven worden
door den heer Theo van der Bijl,
met het koor der Qralorium-vereeni-
Voor eht kunstminnend publiek in
onze stad is het te wenscheo. dat deze
toestemming worde verkregen en dit
concert moge plaats vintien, daar een
waar kunstgenot te wachten staat.
DE A.S. GYMN AS TIE K F EEST EN.
Voor de a.s. gymnasliekfeesten van
het Gewest Noord-Holland van het Ko
ninklijk Nedcrlandsch Gymnastiekver-
bond hebben 7-ich de volgende com
missies gevormd. Uit de verdeeiing in
onderdeelen blijkt reeds, dat aan de
voorbereiding alle zorgen zullen wor
den besteed.
Itegelings-Commissie: G. J. v. Leer
sum, voorz.II. A. Sindram, le secr.;
tl. J Sindram. 2e secr.; W. Branden
burg, penn.
tlómniiasie v. d. Financiën: W.
Rrandenburg, voor.; L. Visser, H. J.
Sindram, G. v. Gulik, - A. J. Beek.
G'ommissie v. Ontvangst: Jac. Wil
son. voorz,; H. A Sindram, A. Staal
man, Mei. H. II. Zwaan, Mevr. M.
Joosien.-Mej. A. Diets, Mej. M. Lan
geeris, Mej. M. Visser.
Oom missie v. Orde en Controle: F.
Nieuwuoort, voorz.; Jac. v. Straten,
H. J. Sindram, H. J, Smits, H. Joos.
mn. J. C Visser, F. Woestenburg, G
v Gulik. G. H. Lückens, W. Branden
burg, H. Olthoff
Oommissie v. Logies en Coasump
He: A3 J. Beek, voorz.; J. C. Viw
ser. B Boot. F. Volger, G. Rijpma,
Mej. H. H. Zwaan, Mevr. M. Joosten
.Mej, M Langereis, Mej. N. Dietz. Me'
M. Visser
Oommissie v. d Feeslelijkheden
Jac. Wilson, voorz H. A. Sindram,
I.. Visser, H. J. Sindram, H, C. F. H.
Doudarl de la Gree, C. Visser, Mej
11. 11 Zwaa.n, Mevr. Joosten.
Commissie v. Pers en Propaganda:
S. H. A Esser, voorz H. J Sindram,
G. H. nückens, P. Rijswijk.
Comm.ssie v. d. Dames: Mej. H. H
Zwaan, voorz.; Mevr. M. Joosten, Mej
A. Dietz, Mej. M. Langereis, Mej. M
.Visser, P. Bas, H. Olthoff, P Rijswijk
Commissie v. d. Technische werk
zaamlieden: P. Rijswijk, voorz.; h
Rijpma, F. Nieuwpoorl, H. J. Cramer
M. Storm, J, v. Petten, P. Bas, H.
Joosten, H. Jongejan, L. Visser, C.
Visser.
Commissie v. d Schooluitvoering:
1'. Rijs wijn, voorz; P. L. A. Jansen
J. v. Berkel, Boot, Schuring, N. II
Bruins. K Wolthuis, p. Bas.
Door Pater Dr. Willibrord Lampen, O. F. M.
IV.
ALKMAARS OVERGANG TOT DEN PRINS.
Ofschoon wij alleen die gebeurtenissen willen mededeelen, welke eenigszins
in verband staan met de gevangenname en marteldood onzer Alkmaarsche
geestelijken, zullen wij hier nog even vermelden de bezetting der stad door
Spaansche soldaten. Deze bezetting toch bood den geestelijken een zekere vei
ligheid, welke met het vertrek der troepen verdween. Toen kon de stad ge
makkelijker tot de zijde des Prinsen overgaan, hetgeen de aanleiding of liever
gezegd de gelegenheid werd voor het lijden onzer geloofshelden.
Den 8en April 1571 tusschen vier en vijf uren in den middag kwamen te
Alkmaar vier wagens met Spaansche fouriers en adelborsten met een brief
van 's Konings Stadhouder den Graaf van Bossu, aan Burgemeesteren voor
schrijvend twee vendels Spaansche soldaten binnen te laten. Ofschoon Palm
zondag, belegden de Burgemeesters een raadsvergadering, waar de inkwartie-
ringsbiljetten zouden worden gereed gemaakt. Nu bleek echter, dat de fouriers
voor 15Ü soldaten meer huisvesting vroegen dan de brief des stadhouders aan
gaf. Terwijl men nu beraadslaagde, wat te doen, ontstond er vooi het stadhuis
een twist tusschen de wachtende officieren en de burgers. Barent Albrechtsz.,
bijgenaamd Hazewindje, liep een wonde op onder 't oog en zei: „Ziet, dat heb
ben de Spanjaards mij geslagen." Anderen riepen echter, dat hjj die kwetsuur
opgeloopen had, toeD hij dronken tegen een stoep was gevallen. Uit vrees voor
verdere onlusten liepen er burgers naar de poorten en sloten die voor de aan
komende vendels soldaten, die toen in de voorstad moesten blijven. De fou
riers werden den volgenden dag met een schuitje door de walopening bij het
Mindcrbroedersklooster naar buiten geholpen en voegden zich bij hun troepen.
Burgemeesteren zouden boden naar den Graaf van Bossu met de uitnoodi-
ging zelf te komen en de goede orde te hersteilen. Bossu kwam met de afge
vaardigden, vond de poorten nog gesloten en vroeg den burgers, waarom men
het volk van Zijne Majesteit niet binnen liet. De burgers verlieten daarop de
wallen en de poorten. De Spaansche suldaten werden ingekwartierd.
Pieter Opmeer verhaalt in zfjn „Martelaars-boek ofte Historie der Holland
se Martelaren", dat de Graaf zeer streng meende te handelen met de vroed
schap en de burgerij, maar dat hij op de knieën werd verbeden door pastoor
Eytard en den gardiaan der Minderbroeders, Pater Daniël van Arendonk.
„Grond om dit verhaal te betwijfelen", zegt onze geschiedkundige Bruinvis,
hebben wij niet, al maken noch de notulen der vroedschap, noch Wijnkooper,
die toen burgemeester was en het gebeurde uitvoerig beschrijft, er gewag van"
(Bijdragen Haarlem XVIII, 38.) Ileinier van der Duyn zou in naam van Bossu
de zaak nauwkeurig onderzoeken. Hij gplastte de ontwapening der burgerij.
„Hazewindje" werd 30 Juni door het Hof te 's-Gravenkage veroordeeld tot
geeseling en vergiffenis vragen en zesjarige banning binnen de stad. Twee le
den fier vroedschap Cornells Willemsz. Croon en Aerian Ripprantsz, die zich
in de raadsvergadering nogal heftig hadden uitgelaten over de Spanjaarden,
die voor de poorten lagen, moesten zich voor het Hof daarover verantwoor
den evenals een zekere Dirck Jansz. Reus. De kosten hiervan werden hun la
ter (1582 en 1583) door de stad vergoed.
De bezetting was een zware last voor Alkmaar. De soldaten moesten twee
maal daags vleesch of visch hebben en daarbij wijn of bier. Bovendien eischte
de kapitein 2/0 daalders. Den 14den Mei slaagden Burgemeesteren bij den
Stadhouder erin een vendel te doen terugroepen. In Juli-mocht ook het twee
de vendel vertrekken, hetgeen de stad nog al geld kostte. De kapitein Rodri-
go toch had al 400 gulden geleend en verzocht er nog 200 om naar Brussel te
reizen. Den löden Juli schold de stad hem die 600 maar kwijt van de
nood een deugd makend en nog ongeveer 80 gulden voor wijn en bier. Bo
vendien schijnt'Rodrigo nog een albasten beeldje te hebben meegekregen ze
ker tot aandenken aan Alkmaar, flat hem nooit meer terug hoopte te zien. of
schoon de Katholieken in ieder geval dit voordeel van de bezetting hadden
genoten, dat zij in hun godsdienstoefeningen niet meer gestoord werden. Ve
len was opgevallen het afwezig zijn bij de proeessiën van sommige burge-
meest -ooals Barthout Symonsz., Claes Harcxz. en Jacob Direxz. Al waren
vele i inden gevlucht of verbannen, in 't geheim waren er nosr geble
ven. Barthout werd voor 't jaar 1572 weer als burgemeester aangewezen en
hoewel hfj aan het Hof verzocht hiervan te worden ontslagen, gelastte Bossu
7 Januari 1572, dat hij ten overstaan van den schout üen eed zou afleggen.
Van het jaar 1572 zegt Boomkamp: „ln dit jaar 1572 was een wonderlijke
omwenteling van zaaken, die gelegenheid heeft gegeven tot zoo veele wonde
ren, wreedheden, belegeringen en aanmerkelijke voorvallen, die door het ge-
heele Land en vooral in en om Alkmaer zoo in dit als in de volgende jaren
zijn gebeurt." Wij hebben reeds gezien, hoe Hoorn en Enkhuizen de zijde van
den Prins kozen. De Prins nu wüde gaarne ook Alkmaar in zijn bezit hebben,
zooals Boomkamp zegt op gezag van Van der Woude, „om dus zijn krijgsvolk
te rijkelijker te kunnen onderhouden: want de Prins, van Kampen op Enkhui
zen zijnde overgescheept, had behalven zijn hofgezin maar 60 ruiters, dus
weinig volk, maar nog minder geld aangebragt. Opdat nu Sonoy aan geld
quarne, had hij eenige dagen na Hoorns overgaan tot 's Princen zijde, 17 of 18
soldaten in de Koordhollandsche dorpen gezonden, brandschattende de huis-
luiden en stelde elk dorp, uit naem van den Prins, op contributie, elk na de
groote en menigte der inwoonderen van dien, met bedreiginge, dat in gevalle
de gezette en bij hen geordoneerde tijd verstreken was zonder betalinge, men
ben te vuur en te zwaert vervolgen zoude. De bóeren en huisluiden meer ge
woon zijnde het geluit hunner beesten dan de wapenkreet van Mars, hebben
goedwillig en zonder eenigen tegenstand te doen, de hun opgelegde contribu
tie en schatting betaelt. Door welken middel de zenuwen des oorlochs sterker,
ende gelijk men ziet, tajer geworden zijnde, heeft men tóegelegt onze Stadt
Alkmaer mede onder het gebiedt des Prince te brengen, tot dien einde aen
onze Stadt schrijvende ende haer vermanende, dat zij zig van het jok der
Spanjaarden zoude zien te onttrekken, en zig onder de Regeering van den
PriDce van Oranje begeeven, die haer voor 's Spanjaerts gewelt genoeg be
schermen zoude, daerbij voegende tegelijk eenige dreigementen in geval van
nalatigheit."
Men begrijpt de ontsteltenis door dit schrijven in Alkmaar teweeggebracht.
Nog kort geleden was men de Spaansche soldaten kwijt geraakt, en nu dreig
de een nieuwe bezetting door de niet minder ruwe en veeleischende krijgslie
den van den Prins. De magistraat overlegde, maar kon niet besluiten zichzelf
en de burgerij aan de soldaten van Oranje of liever van diens stadhouder So
noy overtegeven. Deze maakte derhalve toebereidselen de stad met geweld te
nemen. Hij gelastte de boeren wapenen te leveren, maar de wapenschouw
door Sonoy verricht toonde, dat er maar weinig soldaten waren om een stad
als Alkmaar in te nemen. Men besloot derhalve tot een krijgslist. Bij eiken
soldaat werden een- of twee boeren of burgers geplaatst, die mede in het gelid
moesten loopen. De gelederen waren verder twee of drie steenworpen van el
kander verwijderd, opdat het maar „zou schijnen een groot en w el geformeert
fgleger te zijn, om hoor dit gerugt te groter vreeze eu genegenheid tot overgaef
te makeh" (Boomkamp). Aldus trok men van Hoorn door Grosthuizen, Aven-
horn en Ursem, zooals \'an der Woude's vader zelf gezien heeft, langs den
Huigendijk tot nabij Alkmaar.
Nog eenmaal probeerde Sonoy goedschiks de stad binnen te komen. In
naam van den Prins van Oranje werd aan de Magistraat en Burgerij voor de
laatste maal geschreven, om Alkmaar voor den Prins met volk te laten bezet
ten met de belofte, dat alle hulp zou worden geboden tegen de Spanjaarden,
maaretevens met de bedreiging, dat 't Alkmaar slecht zou veigaan, indien
men den troepen des Prinsen weerstand durfde bieden. De vroedschap over-
weg'ende, dat de burgerij tegen zulk een groot leger geoefende manschappen
als°er voor de poorten scheen te liggen, niet bestand zou zijn en dat de hulp
der Spanjaarden niet meer kon worden ingeroepen, besloot eindelijk de troe
pen van den Prins binnen te laten. Zoo koos Alkmaar, ofschoon niet van har
te, de zijde van den Prins.
Gelijk wij reeds aanstippen bestaat over den datum van Alkmaars overgang
tot den Prins eenig verschil van meening. Maar het schijnt zoo goed als zeker,
dat de soldaten van Sonoy den 20sten Juni om vier uur namiddags door de
Friesche poort binnen trokken. Het is immers niet aan te nemen, dat de stad
houder Bossu, die het voorgevallene direct aan den hertog van Alva bericht
te, zich in den datum zou hebben vergist, toen hij 21 Juni 1572 vanuit Utrecht
schreef: „Gisteren om vier uren na den noen zijn de Geuzen binnen Alkmaar
gekomen."
Wel vindt men vermeld, dat den 26sten Juni naar Enkhuizen gezonden
werd tot Sonoy „wegens der steden saken", maar dit kan evengoed voor als
na het binnenkomen der Geuzen hebben plaats gehad. Wanneer men den
ft Beten Juni vindt aangegeven als datum van Alkmaars overgang tot de zijde
des Prinsen dan kan lueruiede wel bedoelu el rolkmaa. <1-
partij van Oranje koos. Dat de Geuzen reeds voor deu „-asten Juui meester
van de stad waren, blykt ook nog uit een schrijven van Morillon vanuit
Biussel gericht aan Kardinaal Granveile üen 26sten Juni geschreven en aldus
luidend:
„Kous avons peidu les villes d'Alomar, Hornes et Medeblick en Hollande.
que nous om esté suubstraictes par ceulx qui sont a Enckuyse". (Wij hebben
de steden Alkmaar, Hoorn en Medemblik in Holland verloren, die ons zijn oni
nomen door hen, die in Enkhuizen zijn).
Den 2östen Juni was dus het bericht van Alkmaars verlies reeds in Brussel
bekend. Bovendien berichtte Bossu den-23sten Juni aan Alva, dat Edam en
Monnikendam de partij van Oranje hadden gekozen en volgens Boomkamp
geschiedde dit na de bezetting van Alkmaar. Verder weten wjj uit Estius' Ge
schiedenis der Martelaren van Uorcum, dat een uit Alkmaar gevluchte Min
derbroeder den 2osten Juni te Goreum verhaalde van hetgeen hij te Alkniaai
gezien had en bijzonder de gevangenname der Minderbroeders, welke „vóói
twee dagen, op de Vigilie van Bint Jan den Dooper had plaatsgegrepen." Ook
weten wij uit de „Anteykeningen van P. Hendrik Van Biessen (Dietsc.he Wa
randa Vlll, 441),_dat de Clarissen uit Alkmaar verjaagd' waren en te Amster
dam een toevluchtsoord vouden.
Na al deze bewijzen zal men moeten aannemen, dat de Geuzen 20 Juui bin
nen de stad kwamen.
De Franciscanen begrepen, dat zij van deze ruwe bende niet veel goeds te
wachten hadden. Bekend was, hetgeen de geuzenkapitein Willem van Tres
long den 17den April 1572 aan de regeering van Brouwershaven schreef, dat
zij niet anders begeerden „dan papen, monniken en andere papistische schel
men en de groote afgoderij te niet te doen „Het moet ons dus niet verwon
deren", zegt een ongenoemd schrijver yP* Reginaldus Woolderink, in „Bint
Fraueiscus Kill, l4ij, „dat P. Daniël, bezorgd voor de hem toevertrouwde
kloostergemeente, nog bijtijds het gevaarlijke Alkmaar wilde ontvluchten en
zijne broeders te Haarlem in veiligheid stellen. De beden en belotten der ste
delijke regeering weerhielden hem Uit voornemen ten uitvoer te_ brengen. Dé
bestuurders beloofden den gardi: an en den zijnen alle bescherming en verze
kerden hun met vele redenen de meest voldoende veiligheid. Met gelijke
overredingskracht hadden de burgemeesters ook pastoor Eylard Waterland
ertoe overgehaald Haarlem, waarheen hij gevlucht was, te verlaten en de ziel
zorg der van herders verstoken Katholieken te Alkmaar weder op zich te ne
men. Deze pastoor en de gardiaan konden te eerder geloof hechten aan de be
trouwbaarheid der gegeven beloften, daar zij zich het jaar te voren voor ma
gistraat en ingezetenen verdienstelijk hadden gemaakt door den graaf van
Bossu te verbidden-"
Het schijnt, dat de kloosterlingen nog den 20sten Juni of misschien den
daaropvolgenden dag getracht hebben door de Kennemerpoort naar Haarlem
te ontvluchtten, maar zij werden hier door kwaadwillige burgers tegeugehou-
den. Bekend is immers, dat er heimelijk vele vijteiden der katholieken zich m
de stad verborgen hadden gehouden, die nu natuurlijk te voorschijn kwamen
en het groote woord voerden. Maar ook de Alkmaarsche Katholieken hebben
in die dagen niet door heldhaftigheid uitgemunt. Zooveel vrees hadden zy
voor de Geuzen, dat. geen katholiek de Minderbroeders durfde ontvangen ot
in ziju woning verbergen, ofschoon toch bijna de geheel stad nog den Room-
schen godsdienst beleed. Er bleef den armen kloosterlingen dus niet anders
over dan naar hun woning terug te keeren.
En staet hier wei aentwnerken, dat na het inkoomen van t krijgsvolk van
den Prince van Oranje, het bewindt der zaaken den Burgemeesteren als ge
heel onttrokken wierdt, en de krijgslieden het al naer hun zin en wille uee-
den; die hier slegt huis hielden; en uit gemaekte oorzaken veel burgers hui
zen pionderden. Vooral moesten het de Geestelijken ontgelden. <4e n'e
Roomsche Boomkamp, dR ook vermeldt, dat Willem Mostert door Sonoy tot
gouverneur der stad werd aangesteld. Deze benoemde ook andere burgemees
ters, doch op welken dag dit geschiedde, is niet bekend. Evenmin is de juiste
dag hekend, dat Prins Willem die te Hoorn vertoefde, Alkmaar bezocht en
de zwakke versterkingen der stad inspecteerde, welke Karei van Boizot vei-
dei moest versterken. ,r.
Alvorens nu de gevangenname en marteling onzer Minderbroeders te schet
sen, zullen wij eerst van ieder hunner eenige levensbijzonderheden mededee
len, opdat wij hen, die Opmeer de voorsprekers en patronen onzer stad noen t,
beter mogen leereu kennen.
