Noord-Hollandsch
Dagblad.
DERDE BLAD
HlRIiinSTEH.
Zaterdag 13 Hei 19li.
BINNENLAND
Provinciaal Nieuw*
Voor liet Hellgrfom van Eerherstel
traits in »en goeuen, ouoen tijd!
REIZEN VOOR KATHOLIEKEN.
Aangemoedigd docr het succes van
het vorig jaar 87 deelnemers gaven
rich op voor de rei» naar Lourdes
herft de Directie van ..De Christelijk'
Actie'' Zuid wal 60 den Haag ook dit
jaar het initiatief genomen om 5 rei
zen uitsluitend voor katholieken te or-
gartiseeren.
L Maar Lourdes van 21 tot 30 Au
stus. Max. aantal deelnemers 35.
II. Naar Weenen en Oberammergan
2- 16 Augustus.
III. Naar Weenen van 212 Augus
tas.
IV. Naar Oberammergau van 516
Augustus.
V. Naar de Rijnstreek van 512 Au
gustus.
Voor de laatste 4 reizen is met max
aantal deelnemers bepaald op 20
De iaschrijving wordt gesloten zoo
dra het maximum aantal deelnemers
hpreikt is of uiterlijk 15 Juni.
Gezien de bezwaren, die verbonden
zijn aan het alleen reizen en gelet ot
de gevaren die neutrale gezelschappen
met zich mede brengen heeft de Direc
tie van de Chr. Actie dit ter hand ge
nomen. waardoor men van al deze
moeilijkheden, zooals het bespreken
van logies, fooien, enz. bevrijd is.
Voor inlichtingen wende men zich
tot bovenstaand adres.
LEN PLLLH ilüllElD IN HEI
KINDEftHElM ARNOLD FRANZ
TE GABLITZ (Weenen;.
Men schrijft ons uil Weenen d.d
6 Mei:
Heden-namiddag om i uur had een-
schitterende plechtigheid plaats va
wege de Kathoiieke Kinderactie va
bet Ned. ft. K. Huisveslings-Uomile, ü->
zijn hoofdzetel in 's-Hertogenixts
heelt.
waak de iiutddadigneid der Hot
laudsche Katholieken was het mogelij.
in het door Z. D. H. Mgr. A. F. Ui
peu. Bisschop van 's-Herlogenbosch, ti
süchte Kmderheim te Gabiilz, vvaa'rua
de munefl van Z. D_ H. „Arnold i-raiu
ztjn geschonken, heden de ie Turnus
vaa 50 kinderen te openen. Deze kin
deren zullen daar gedurende 3 maaii-
di-11 liefderijke en volkomen vcr-
piL-go.f vuiUen.
Braaf Wollï Metteruicn sprak als ge
volmaclil.ade van hel Ned. R. K. iiuis
veslings-Uomité tot opening van jici
Rindtrheim. 8pr. bracht in de ecisu.
Maats dank aan ZEm. den Karuinu.it
Prffl
Zeer in het bijzonder wenscht spt
te noemen Z. D. H. Mgr. Diepen, aan
wiett zooveel te danken is
waal ons ook de Vrouw gedenken,
eindigde spr, voor wie ieder Neder
udseh hart in warme liefde klopt,
uuze Koningin Wjlhetmina. Aan Hare
wijze legi-ei-ing hebben wij het niet in
l mulste te danken, dal ons land voor
de verscnrikkingen van den oorlog ver
scboond is gubieven en ons daardooi
de mogelijkheid gegeven was anderen
te helpen, ik verzoek u mei mij in
te stemmen met den kreet: Hare Ma
jesteit Koningin Wilheimina leve!
ücesidrifug werd met hel driewerf
hoch ingestemd
Z.Eui. Kardinaal Pilll gebruikt deze
Seiegenneid om in naam van alle Ka
tholieken van Oostenrijk dank le zeg
gen voor de groole hulp van het Ned
ft. k. Huisvesliiigs-Comilé.
De heer J. Pastoor, algemeen pen
liugnieester van hel ft. K. Huisves
bugs-Comité te 's-Herlogenbosch, hield
a hei Duilsch een red*
Tot heden zijn 62.000 kinderen uit
het buitenland door bemiddeling van
iet R. K. H uisvestings-Comilé met zijn
">8 plaatselijke aMeelingen naar Hol-
'nd gebracht, waarvan 24.100 Oosten-
jlcsche kinderen. Naar het bujLenland
verden verzonden 272 wagons levens-
niddelen (atle naar OostenrijkX 1 schip
i'ven.smiddelen naar Duitschiand, 13
vagons kleeding (alle naar OostenrijkX
79 wagons Liebesgaben, waarvan 157
leen naar Oostenrijk. Tot heden heefl
..ilholiek Nederland voor de nood
denden in het bujtenland in geld,
vensmiddelen, kleeding en liefdeswa
an door tusschenkomst van het Comilé
i ibegre|>en de pleegkosten der kinde
en, die matig geschal worden op 1 150
f200 per kind) 20.169 600 gulden ge-
chonken, ongerekend wat rechtstreeks,
tiuilen het comilé om, werd verzonden,
tan dit bedrag van 20 millioen gulden,
was 12 millioen (naar de huidige
vaarde 36.000 000.000 Kronen) alleen
voor Oostenrijk.
Tensiotte sprak spr. oprechte heil-
wenscnen voor Oostenrijk.
Eindelijk sprak de heer Pastoor nog
it- kinderen toe, hen verzoekende voor
de goede menschen in Holland te bid
den, o|Klat God hun en hunne kinderen
door de voorspraak der Weensch-e klei
nen zegenen moge!
Tenslotte sprak Z.Ex. Minister Dr.
I'auer namens de Oostenrijksche regee-
ing Her is voor mij een bujlenge-
orte vreugde, zeide Z.Ex., heden hjer
v kunnen verschijnen en deel te nemen
.art het opennigsfeest van dit schoon-e
iuis, dat besterad is onzen a: me Ween-
clitii kinderen versterking en gene
zing ie brengen. Daarbij wensch ik
echter tegelijk die grootmoedige natie
te g. denken, welke het mogelijk heefl
gemaakt, dal dit huis zijn zegenrijke
erkzaamheid kan ontvouwen. Hoe
/ouden wij voor zóóveel liefde kun-
oii danken! Wanneer ik het loch doe,
oe ik dat als vertegenwoordiger van
el zes ihillioen-volk, dat de oorlog
des ontnomen heefl, behalve het ge-
oel der dankbaarheid.
Ecu verrassing voor de Hollanders
was het, door de Oostenrijksche kin
iet en hei Nederlandsche volslied te
looien zjngen.
'1 erwijl de kinderen op versnaperin
gen werden onthaald, begaf het gezel
schap -zich aan tafel, om daarna weder
naar de stad Weenen terug te keeren.
v óór net afscheid werd een fotografie
gemaakt en schonk Z.Em. de Kardinaal
an allen zijn z°gen
ALKMAAR.
H. LAUitKNTIUS.
Zo. half 7, kw. voor 8 en 9 uur de
-i lie H.H. Missen, half 11 Hoogmis,
tic-den oollccte voor de Piussucuting
half 1 en 1 uur Cat., be 3 uur
Bij oei en Liturgie, 6 uur Broeder
o..ap lof met prwd.katie, waarna te
swart voor 7 Üongr. van den H.
Aloysius.
Ui. 8 uur H. Mis voor de leden en
vlo weldoeners der St. Catharinaver.
Uo., Vr. eu Za. Metmaandlol'.
Vlo. te hail lu eu te natf 11 Veni
Creator eu goz. Huwelijksmis.
Vr. moe.en de jongens komen
tiiechten di,- leeren voor de plechtige
H. Lommunie.
Za. van 4—6 eu van half 79 uur
biechtliooreu, te 4 uur moeten de jon
gens kotnen bWcnten van de 2e Na
leering.
A.s. Zo. algem. H. Commun e v. d,
leden van dén R. K. Volksbond.
TRIDUÜM MEIiJESCON..kEGA'iIE
Maandagavond te 7 uur open.ng.
D-nsdagiiiOrgen kwart voor 7 korte
toespraak, 's avonds 7 uur Lof met
predikatie.
Woensdagmorgen te kwart voor 7
korte toespraak, 7 uur H. Mis met
aig -meene H. Communie. Des avonds
uur plechtige opdracht der nieu
we ledpn
oi, DDMiNICUS.
Heden d.e 4e Zondag na Paschen 6
uur, half 8 en 9 uur stille H.H. Mis
sen, te half 11 Hoogmis, onder de
H.H. Mlswem *wn half 8 9 en half 11
uur afscheidspreek door den Z.Ecirw
Pater Innooentiua Verboev^n, bij
zijn vertrek naar Ptorterico, tevens
collecte voor die Miseje, die aan een
ieder wordt aanbevolen, half 1 Wring
voor de kinderen der 7e klas, half 5
Ckwgr. voor de mannen, kw. voor zee
voor de jongelingen, 7 uur Lof en
oefeningen der Meimaand.
De geheele week 's avonds 7 uur
Lof en oef. der Meimaand.
Ma. avond half 8 aanbidding voor
de leden van den Euch. Bond.
Di. 9 uur gez. H. Mis ter eere
van den H. Antonius.
Dinsdagmiddag moetien alle kin
deren kwart over 4 biechten otn
Woensdagmorgen kwart over 7 ge
zamenlijk t® oommunioperen.
Wo. 9 uur gez. H. Mis v. d. H.
Kindsheid, waaronder schaaloollêcte.
half 8 Oongr. voor de vrouwen.
Do. avond half 8 Congregatie voor
de meisjes.
ST. JOSEPH.
Zo. 2e Zondag der maand, bijzon
der toeg-w 1 aan den Z. Naam Je
zus, oollecto voor hot Seminarie War
mond, half 8 en 9 uur stille H.H.
Missen, hal' 11 Hoogmis, half 7 Lof
Ma. van 4—5 uur biechthooren
voor de k?i leren,
Di. onder de H. Mis van half 8
algnnepne H. Communie voor de
kinderen d r leering van Pater Rector
en Pater Priller.
In de Meimaand eiken dag in de
week te 7 uur Lof. Roz. en gez.
BERGEN.
Zo. de H.H. Missen te 7, half 9
en 10 uur de Hoogmis, 1 uur Cat.,
2 uur Lof en Meimaandomfetiing te
half 3 Mariacongr. voor de meisjes
in de kapel der Eerw. Zusters en
te half 7 Mariacongr. v. d. jongens.
Ma. en volgende dagen 7 uur Mei
maandoefening.
Za. van 4—half 9 biechthooren.
In den ondertrouw zijn opg nomen
Leonardus van Doelen en Caecilia
D. Haemeoourt. Bnrnardus Bcmster
boer en Gnrtruda Manshanden. Ai'r a
nus Jansens en G "ertru da Bemsier
boer. COrnelis Zijp en Joanna Leek
HEEMSKERK.
Zo. de H.H. Missen: te 6 uur H
Mis voor de Volksbond met Gen
H. Communie der leden, te 7, 81/2
en 10 uur de Hoogmis, te half '2
Cat., half 3 Vergadering 3e Orde, te
half 5 Mariacongrega.ie voor de jon
gens van liet Patronaat en te half 7
Ff. Familie.
Ma. en overige dagen de H.H
Missen, te 7, half 8 en 8 uur. Te 7
uur voor de vruchten der aarde
Di. te 7 uur gez. H. Mis met Re
quiem.
Wo 7 uur gez. H. Mis met Re
quiem;
Do. de H.H. Missen te 7, 8 en 9 u.
gez. H. Mis met Veni Creator v.
Br. v. Br. 's Avonds te 7 uur Laf
t. e. v. h. Allerh. Sacrament mei
Rozenhoedje.
Za. te 7 uur gez. H. Mis van Re
quiem. 's Middags vanaf 4 uur gel.
om te biechten, te 7 uur Lof ter
eete van Maria met Rozenhoedje,
in deze week Cat., naar gewoonte
en biechthooren v. d. 3e en 4e klasse
URSEM.
Zo. half 8 voor over!, fanx. Krijgs
man en Koning. 10 uur v. d. Pat-
half 2 Cat., half 3 Vergadering 3e
Orde, half 8 Lof.
Ma. 7 uur tot zekere intentie. 8 u.
voor Gornelis Klaver en overl. fam.
Di. 7 uur voor Klaas Groot en Ge-
sina Duin. 8 uur voor Pieter Hille.
Wo. 7 uur voor Gerardus Hooge-
werf en Anna Duin. 8 u. v. Trijntje
Konijn.
Do. 7 u. v. Jan Hille en Aafje Rol
veer. 9 uur gez. Maandstond voor
Pieter Koppes.
Vr. 7 uur voor Johan Stam. 8 u.
voor Jan bchilder.
Za. 7 uur voor overt, ouders en
fam. 8 uur voor Matthias v. d. Lee
en Neeltje Elsvvijk. Van halt 3—4
en van 6 -8 uur gel. 0111 te biechten.
P n wo uen verz cru voor
iTïecxfoius Peereboom, wel van Ja
cob Bleeker, die in den Heer is
-overleden.
SCHERMERHORN.
Zo. Vroegmis voor fam. Vendel-
van Ophera. Hoogmis voor de Par.,
half 2 Cat, Kalf 3 Lor.
Ma. voor de overledenen,
Di. voor overt, ouders. 1
Wo. oun half 10 voor Bruidegom
en Bruid.
Do. voor Maria van Saasen—Da-
tema.
Vr. v. O. Poel; Half 8 uur Lof
Za. tot zekere intentie.
Vorig bedrag f 7164.25i/2
Door één onzer zelatricen 7 40
Comité van Actie 20
Door één onzer ze'africen 23 55
Door een onzer zelatricen 14.50
N.N. Egmond aan den
Hoef, maandelr.'kscbe 1
bijdrage ter eere van de 1l
H. Margaretha Maria
voor een zalig sterfuur t.
Egmond aan den Hoef
uit dankbaarheid bij een
bli.de gebeurtenis 1.—
N.N. ter eere van den H.
Antonius 2.50
Wekelijksche bijdragen:
N.N. Ik heb nog zooveel'
goed te maken 1.—
Van een Europeaan:
10 pCt. van mijn inkomsten
voor het Heiligdom van
Eerherstel 1140
Totaal f 7246 6ÖW
Bovend en nog ontvangen van 'n
zilveren Echtpaar twee fijn-kristal
len Vazen voor het Heiligdom van
Eerherstel
HENSBROEK.
HENSBROEK. Raadsverga
dering. De raad dezer gemeente
vergadeide WoenMagm ddag vollal
I g onder leiding van burgemeester
Koo man.
Na opening en lozing der n.itulen
wordt door den voorzitter medeg-
deeid, dat men door de hoog* ko-ueu
d« her t ll'ngen aan d 11 wij erp aa
nog niet nejft ten uitvoer georacut
Men zal voorloop g afwachten.
Goedg keurd van Led. Stai.en terug
ontvangen het kouter H. O. 1 Jan.
tot 1 Mei en diwrse besluiten be
treffende woning ouw.
Bij Kon Co-luit zijn gxedg-keurd
de heff na v r rden ng n se ooi veld
en beg-afeu sreehfc n en de ueffings
factor 5 voor de gemeentebelasting.
1 tip-komen is de rekening sluis te
Bu-céfiburg in on v. eu u tg. grool
f4269.161,2 met o-n winst ad f 1110.40
Voor kennl g-vins aangenomen.
Rekening <n verantwoord ng 1921
Gezondheid-'coirim. aauwijz m e 'en
bediag van f 1882.85',2 en een saldo
van f 388.57 V2.
Al-voren
Aan de R. K. Geitenfokvereeniging
te Spierdijk, w, J ;e f 15.—subsidi'
vraagt, wordt op voorstel van den
heef VV't f 10.fco gestaan.
Aan den oud gsm, ent vel (tv, a her
Jac. VLss t. wordt o;j diens verzoek
voor d t jaar een p ns.oen o slag v
f23.—. verleend.
Van de Dijkbewoners is een ver
zoek ing-VOiium. of het gemeen ei ie
tuur bij de reger.ng de nowlige
stappen wil doen om te verkrijg 11
da, de Zondago h end e te'ling der
posterijen (op 3 tAer l 1.1. uj g heven)
wedero.rt wordt jug voerd. M n krijg,
leohts eenmaal per dag 6eS,e,luig
en .3 van Zaleruag rot Maandag
morgen goh el van po-t vers.oken.
k© g \o rde r-orrcM[x>ndentie mei
den f> recteur van het po-ikantoor t,
Alkmaar is ingesloten. Laa slg noem
de is van oordo. 1, uat de bi-s,e lmg
ct-T wertgj stukken V'-el tijd vordero
Men moei den Zondag rust van het
person© newrd, ren en zooveel 1110-
peraoneel bevorderen en-zooxieel mo
gelijk bezuinigen. Men kan voorts
de stukken Zondagsmorgens van 8—
9 uur afhalen.
B. en W. zijn van oortW.] dat het
gemeen te bestuur alles moet a^cn. om
verandering ui dezen toestand te bren
gen. Zoo het niet ander3 kan, moet
er in ieder geval een Zaterdag
avond besteli ng word n inge\x> rd
Een schrijven zal worden gericht
tot den d reotw der post rijen en af
schrift hiervan aan den directeur te
Alkmaar. Hooger bei-o-p blijft ten
slotte mogelijk bij d-n Mini-ter.
Het Prov. Electr. B,-drijf bericht,
dat een cijferfout is geslopen in de
afrekening owrdraeht tran/for naor
gebouw met inrichting en verzoekt
aan de gemeente de hierdoor te
veel betaalde f901.80 terug te mo
gen ontvangen.
Aan dit verzoek wordt voldaan.
H erdoor komt em ge wijziging in
in de aflossing geidloening eleotrifi
catie Wijk C. en zal dit jaar niet
f4750—, doch f3750.— uitloien.
Hit de rekening van de gemeen
schappelijke school 1 lijkt, dat Hens
broek voor 2 le ri ngen in de exp'di-
tatiokostenov- r het afg loopen jaar
zal moeten bijdrag n f 402.28 en in
de vaste kosten f22 60. Deze bedra
gen zijn volgende jaren aanmerkelijk
minder.
De huur voor de ni- uwe g -meen te
won ngrm wordt bepaald voor den hr.
T/eegivater op f 4 en voor den hr.
Kl nkhamer f3 5,t per w ek.
Naast het huis van Le gwater is
ruimte voor e-n rijpad openg komen
waarvoor hij wel bereid was iets
extra te betalen.
lijk onrein verwijdeid worden) in
zakken geschept wordt en klaar
is voor het gebruik.
De „Volharding" heeft 11 werk
Ilieden die regelmatig bezig ziin
met het vullen der ovens, het blus-
ehen der gebrande schelpen en
andere werkzaamheden, wel eei.
bewijs, dat in deze fabriek hee!
wat omgaat
CASTRICUM.
CASTRICUM. Schoolgeld. Door
de Koningin is bij beslujt van 20 A|uh
goedgekeurd de verordening tot tul-
fiug van schoolgeld in deze gemeente.
Vaar we vernemen wordt ter secre
tarie de noodige spoed betracht, ten
einde de aanslagbiljetten spoedig te
Kunnen doen uitreiken
Hinderwet. Door de N. V.
Blanka Sloomwasscherij alhjer is ver
gunning gevraagd tot net doen plaat, en
van een nieuwen ketel en 't bouwen
van een grooteren setioorsleen.
Wandtlkaarlen. Evenals hof
vorige jaar zullen op aanvrage voor
vreemdelingen kaarten verkrijgbaar
worden gestold waarbij vergunning
wordt verleend om in di_ provjnri-ile
duinen te mogen wandelen. De kaar-
ton zijn verkrijgbaar bij den gemeente
secretaris.
Loterij. Door B en W. i»
aan de dameskrans „Dorcas" alnier
vergunning verleend tot het aanlegger
en houden vn een loterij len bate
van de Herv Kerk alluer.
Damclub. Verloden week zijn
10 leden van de onlangs opperjoiitf
danuluo naar Beverwijk geweest en
hebben daar gespeeld tegen 10 leder
v»n de damclub aldaar. Het resultaat
is ^moedigerld. Er werd door eik
He gemeent on van.er zal voor'aan (jer deelnemers gespeeld een partij
wekelijks de huur innen. waarvan de uitslag was, dat 5 par-
Be- pri ken wordt het geval Nierop. tijen werden verloren en 5 gewonnen
Zoo deze ping r weigert de gemeen pe winnaars waren de heeren Schjpper,
le huur en b last ng te b -taien, zal Braktnbofl, Peperkamp, Oortgijsen en
h er krachtdnd g worden opg»- reden v g staaij. Verliezers waren de heeren
De rek n ng van het Burg. Armbe- imniiiig, Koch Jr., Boekhort, Hogen-
stuur wordt, in handen van e-n com- S[jj., en Gutteling,
mi-sie van onderzo.k gesteld. Naar we vernemen zal n srgegaan
De rek -ning sluit op f2178.22; na- worden tot definitieve oprichting van
deel g sa'do f 19,4.91. 6en damclub.
'ng-v« l. e d- n euwe leerpl chtwet
le lu t de raai h;i \erl f v. or se, ooi
knderen (voor het ve. richten van
ve|darbe d) te doen valb-n in het tijd
vak 20 Juni—17 Juli. Het verlof
wordt echier hoogstens voor 14 da
gen toegekend.
Aarigeiioden wordt de le -uppl b'
grcol ng 1920 On v f 14563.18, uitg.
f 10646,80, batig saldo f3916.38.
B noeming 1 den v. h. st mbureau
Di-trict 1 Bu; g -in. Kooiman, voorz
D. Wit en L. Hfiogewt rf leden. Jae.
Baan en S. D. Molenaar, plaatsvvrv.
District 11 (lokaal Ku.per Wog
meer) K. Smal. verz., D. Schaats en
Oudejans l«len, Jac. Wij te «1 A.
Sijs, plaatsverv. letl-jx.
Jte»loeit wordt nog d - 2 lijk leeden
van nei. Kerkbestuur over te nemen
vixxr f30.—. Volgt sluiting.
BcRuEN.
BERühh. Kalkovens „Vol-
ha.dtng Vi/ii z>ju ueden in de m-
ricfiting van de kalkovens der N.
V. „v oilia diugf" aan den He.der-
schen weg gaan DeaijKen en neb-
oen net bediijï geueel tit wetkuig
gezien, wa, voor nem die er een
oeetie stoi wil voor liapyen wei
zoo interessant ij dat hu z n moe.ti.
ruimscnoots kan t.e.oond ad.iten.
Lze taoiicage van ka.k is heei een
voudig en toch kunnen veel men
scnen d,e itet niet gez.en heuben
er zien nioet.tjk een denkoeeid van
vormen. Men kent de ovens in
Kege.vornt, ueze woitien gevuid
met een mengsel van sc.telpen en
s.etiiKOOt, dat aan net branden ge
maakt woidt en door bijvullen
steeds branden bujit.
Le a.dus geo.anue schelpen val
len aigeKoc.d weer naar beneden
waar men ze door bijvoeging van
wa.er weer aan het branden
brengt, met 't gevolg, dat men een
Ka.kaciitige massa Krijgt, die na
door de zeef geschud te zi,n,
(waatdoor de niet geheel ver-
urandoe s.hepen en ander moge-
B EVER WIJK.
BEVERWIJK. Aanbesfe-
di ngen. Het verbouwen en uit
breiden van het gebouw der K
S. A., Peperstraat alhier, is gegund
aan den neer Rings van Sanboort
laagste inschrijver.
Aan de firma Breemouer en
Nieboer (op .een na laagste in
schrijver) is gegund het bouwen
der Nieuwe Christelijke School, al
hier.
ALKMAAK.
ZONDAuSS-ut 1 iNü
APOTHEKEN.
Op a.s. Zondag 14 l"-°i za! ut
apotheek van Mevrouw :houtea
Oele, Koorstraat 47 geopend zijr
de andere apotheken zijn gesloten
van Zaterdagavond 10 uur tot
Maandagmorgen 8 uur.
Ue apotheek d.e uen Zondags
dienst heeft,, is gedurende de ge
heele daarop volgende week
,s nachts geopend. L>e andere apo
theken Zijn behaive s z.ond..gs en
op feestdagen ook gesloten op
werkdagen van des avonds 8 uur
('s Zaterdags 10 uur) tot den vol
genden morgen 8 uur.
R. K. OUDEko^vOND.
B ijkens een in dit numrne. voor-
komenue advertentie, organiseert
net Plaatselijk Comité der K. S.
A. een R. K. Oudersavond op
Dinsdag lb Aiei .11 de „Hannonie
Spieker is de Zeerterw. heer
P. J. v. d. tiurg, professor aar
net Kietn-Seminane „Hageve'.d",
met het onderweip: „Onze ouders,
hun zorgen en hun geiuK."
Waar de K. S. A. het ge.uk heeft
gehad, beslag te kunnen leggen op
een zóó eminent redenaar, twijre-
t 1 wij niet, of de „Hannonie"-
zaal za. Dinsdagavond geheel ge
vuid zijn.
11.
Onder de kermisspellen was het koorddansersspel wel zoowat het voor
naamste; in het begin der zeventiende eeuw werd drze kunst hier te lande
voor het eerst vertoond, door vrouwen, hetgeen velen als iets onwelvoege-
l(jks voorkwam, evenals het spelen van vrouwen in comediestukken. Hans
worsten sprongen door de tent rond, iemand vertoonde kunsten op een bou
ten paard, en acrobaten buitelden aan touwen of trapézes aan den zolder,
alles onder het lawaai van luid opklinkende muziek.
Amsterdam was toendertijd de eenige stad, die een schouwburg rijk was,
en had dan een groot bezoek, bijna iedereen die naar de kermis ging, was er
op gesteld dan ook de „reciusyuen" te zien spelen, zooals de kermis-come-
dietroepen zich noemden. Voor Bijbelsehe geschiedenissen deinsde men zelfs
niet terug; er werd ojjgevoerd o.a. de Geboorte van Jezus, het laatste Oor
deel, de kindermoord te Bethlehem.
Dan hadden de beestenspellen bijzonder aftrek: wilde dieren en vreemde
vogels wekten aller verwondering, en geleerde paarden en gedresseerde hon
den brachten de goe-gemeente toen al evenzeer als thans in verbazing. Dat
er dikwijls bedriegerij hij te pas kwam, is te begrijpen: een handig seinjeur
zag er niet tegen op, een witte duif een bad in een pot roode verf te geven,
en dan aan den volke té vertoonen als een exotischen vogel, met moeite in
een ver yerwjjderd land gevangen!
Het marionettenspel was ook bijzonder in trek, en de goocheltenten, even
als die, waar men vreemde landen en volken door kijkglaasjes kan bewon
deren. Reuzen en dwergen, misvormde stumperts, ze dienden ook toen reeds
om den expliotant geld te laten verdienen.
In een zijner „Kennemer Balladen", nl. „De reus van Spaarnwoude'van
Hofdijk, hetgeen de schrijver laat spelen in 1298, komen de volgende p^eU
voor, en laat hij een veerman tot den reus zeggen:
„Ook leidt daar een zekerder weg ter fortuin,
Zoo viel hem een Schuitevaar bij
De penning is zoet die men wint buiten nood,
'k Voer u rond in mijn praam, en dan half ied're groot,
Voor wie zien wil, in dorp of in steê."
Doch de reus antwoordt:
„Ook zonder dien oorbaren tocht der fortuin
Alf Ssiieman, houden we peis;
Als een aap of een woudheer te dolen door 't land,
Is geen aas dat verlokt voor een man van varstand, 1
Nog heugt mij mijn Engekche reis," 1
-angeteekend vinden we hierbij:
„Olaes van Kyeten, geboren van cleine ouders 111 enen dorp geheten Spaer-
woude bi Haerlem, wiens statuere otte lichaam bi andere menschen niet en
was te gelikeu, want onder sijn uitgeredde arm so ging wel die langste man
daer die int land was. Ende onder een scoe van sinen voete so werden wel
vier voeten onder bedect. Die scoel-kinderen ghaende oft comende vander
scolen sagen hem wel aen vart achteren mer van voren en daersten si hem
niet ansien, ende nochtans so was dese Claes een saftmoedich ende goeder
tieren man enue was niet fel ende quaet."
Om zijn buitengewone lengte werd hij aoor enkele Hollandsche edelen, o.a.
den graaf van Brederode, toen dezen graaf Jan den Eersten van Engeland
afhaalden, als een bijzonderheid op hun reis medegenomen.
Doch zooals het couplet aanduidt, werd hem het voorstel ook al ge-
geld, een makkelijk en zoet broodje te verdienen. Len „groot" was toender
tijd een geldstuk, dat de waarde had van vier duiten, of twee-en-een halve
cent. De paarden spellen deden pas later hun intocht en 't was pas in de
tweede helft der achttiende eeuw, dat er zich hier in 't land voor 't eerst een
vertoonde, doch daarvan kan gezegd worden: „veni, vidi, vici!" „ik kwam,
ik zag, ik overwon". De Amsterdammers, die nooit zooiets gezien hadden,
trokken in drommen naar het Drilveld, waar de ronde tent was opgeslagen,
zoowel de Hooge Heeren met hun dames als de burgerman. Hei was een En-
gelsch pikeur, die hier het resultaat van zijn dresseerkunst liet zien.
Nu kwamen er spoedig meer dergelijke vertooningen, vooral met Engel-
sche en Fransche pikeurs, en zoo gebeurde het, dat het koorddansersspel,
dat steeds een eersten rang bekleed had, zich naar een tweede plaats terug
gedrongen zag.
Een ding was er echter, hetgeen de tegenwoordige kermis niet meer - te
zien geeft, en dat juist in die dagen grooten luister bijzette: n.l. het optrek
ken der schutterij. Oorspronkelijk deed dit nog herinneren aan de oude om
megangen, maar de zwierige kleedij der zeventiende-eeuwers gaf er het ech
te fleurige karakter aan. Amsterdam spande hiermee weer de kroon, het op
trekken duurde soms wel veertien dagen, omdat er vijf regimenten waren,
en dan eiken dag een verschillend vendel zijn staatsie ten toon spreidde in
kleederdracht, pluimen op den hoed, of gehelmd en geharnast. En daarach
ter de jeugd, in imitatiee oorlogskleedijharnas van bordpapier houten mus
ket, blikken sabel, en dapper werd de kleine trom geroerd en met de oranje
vaantjes gezwaaid.
Zoo de ouden zongen, piepen de jongenl
De Haagsche schutterij poogde den koopmansstad op dit punt nogal eens
de loef af te steken: men zag er schutters met paradijsveeren op den storm
hoed, Quweelen mouwen, satijnen broeken, zijden kousen. Geen wonder, dat
het uitrukken yan een dergelijke vertooning bekijks had, en de menschen
het
op straat, de hoofden zich voor de vensters verdrongen, om mets van
schouwspel verloren te laten gaan.
De trom werd geroerd, en met los kruit werden eeresehoten gelost. Doch
daar er met dat schieten wel eens een ongeluk ook voorviel, werd dit tenslotte
verboueu.
Eindelijk was het de overdaad, die het optiekken der schutterij deed ver
dwijnen. De overmatige onkosten, die de mooie kleeren vorderden, want de
een wilde neg boven den ander uitsteken, maakten,-dat de verschillende
steden deze kermisparade afschaften.
Waaruit blijkt dat de heeren der Schepping aan betzelfde euvel mank gin
gen misschien nog gaan? als aan de vrouwen in hoofdzaak wordt toege
schreven, nl. jjdelheid en naijver!
Hebben wij het totnogtoe meer over de gebruiken en inrichtingen van ver
maak iii het algemeen gehad, enkele personages, die altijd te vinden waren bij
die gelegenheden, zijn wel waard, nader beschouwd te worden.
Om te beginnen was daar de wonderdokter, kwakzalver, meeste- Charlatan,
al naar men hem zou willen noemen, die bij voorkeur het amht uitoefende van
kiezen- en tandentrekker. Dikwijls was het bovengedeelte vau zijn gezicht
door een masker bedekt, en dekte een groole, zonderling gevormde hoed, zijc
hoofd. Zijn heele kleeding teekende trouwens iets buitenissigs, was er op be
rekend, om de eenvoudige lieden ontzag in te boezemen, alsof de wouderdok
ter uit verre onbekende streken was gekotneu, alleen om hen van hun kwalen
af te helpen. Met een welbespraaktheid, een „flux de paroles'hield bij zijn
rede tot de omstanders, liefst in een soort gebroken Hollandsch, al had hij
wellicht nooit een voetstap buiten 's lands grenzen gezet, hetgeen door de
goe-gemeente met open mond en ooren werd aangehoord! In den regel was hij
volgens zijn eigen zeggen dan lijfarts en opper-ntedicus geweest van
een of meer vreemde potentaten, die hem, om zijn uitnemende diensten en ge
weldige knapheid, gekozen hadden tot hun vertrouweling, hem begiftigd had
den met verscheidene ridderorden en overladen met geschenken eu eerbewij
zen. Hoe het dan kwam, dat hij thans, als de minste liedjeszanger, do kermis
sen afreisde om zijn kost te verdienen, verzweeg de geleerde heer wijselijk!
Al had hij beweerd, zonder pijn kiezen te kunnen trekken: het arme sla. ht-
offer, dat zich aan hem toevertrouwde, kon tot zijn schrik ervaren, hoeveel, of
liever: hoe weinig waarheid in die woorden school, zoodat het knechtje, of
helper van den dokter zijn meester een goeden dienst bewees, door het
schreeuwen van den patiënt met nog luider geraas, hetzij mei eigen stommid
delen of een muziekinstrument, te overtreffen.
Geen kwaal kon er op aarde zijn, of hij had er een middel togen: hij kon
den haargroei bevorderen, likdoorns genezen, ratten en muizen verdrijven,
had zelfs een tegongif voor slangenbeten. En dan bezat bij tiet wonderbaarlij
ke tinctuur, dat degene, die het gebruikte, het leven verlengen zou.
