ia*'-f
K
i
F?
f
1
De Breestraat van vroeger.
DE HISTORIE VAN BEVERWIJK.
BINNENLAND.
De Breestraat van thans.
Een overzicht.
zat en waaiwan ons thans niets meer rest
tatpk
KIe
14.506
V
1
kopergravures, welke de voornaamste
-1-u 1- - -j
van het
itrokken om in
i hun gebeden
hiervan was
78.523
35.154
28.426
77.424
34.716
St
achqni
en vr<j.
om
‘iven bij oor-
oorkonde nog
sigaren
sigaretten
tabak
De totale
dan de herinnering en eenige oude gravures.
„Het Zegepralent Kennemerland”, een
ze'dzaam geworden oud boekwerk, dat on
geveer 1725 door Hendrik de Leth, te Am
sterdam werd uitgegeven, bevat een schat
van I
luethaven in beeld brengen en tevens oen
merkwaardige voorstellii
aanzien der plaatsen in
echter niet om in welvaart en beteekenk
toe te nemen. Zooals overal in den lande.
vau_ v-m
del
en I
buitenplaatsen werden verlaten
letterkundigen
-L_i woon
plaats gezocht, zooals de dichter Joost v. d.
Vondel en de bekende schrijfsters Retie Wnlf
en Aagje Deken.
^itgeb *d°^ verst"* ende rijden bevestigd en
M
recht geschonken
Ook de Schout en
w--1 -w*wuciii«u uil -ne
iu 1404 Ux,D deD Bevcr-
j.-.a word, andere wollen goe
deren te dragen, dan die in Beverwijk wa-
"“JW- de l««narkt - dm
tot het midden der 18e eeuw is blijven
omtrent de wok
iet bewijs, dat in
werd uitgeoefend.
--- -,1 van
van.
en
en aardbeien worden hier afgezet naar Am
sterdam en het buitenland, voornamelijk En
geland en Duitschland.
Nemen we b.v. enkel de statistiek van
„Kennemerland” maar eens, dan blijkt, dat
de omzet aan groenten en aardbeien in 1925
anderhalf millioen gulden bedroeg. In het
jaar 1919 werd een omzetcijfer van bij de
Volgene de beschrijvingen, Wefke van Be
verwijk zfjn verschenen, zou het ontstaan
indirect het gevolg zijn geweest van de
rooftochten van den Noorschen Hertog Ro-
ruk, die door den Frankischen koning bo
dewijk de Vrome met Kennemerland was be
loond, omstreeks 826. Deze hertog moet Mc-r
onchristelijk hebben huisgehouden. Men ver
haalt van hem, dat hij in de omgeving van
het tegenwoordige Velsen allerlei buitenspo
righeden bedreef. Eens was daarbij zijn oog
gevallen op een meisje, dat hij met hard
nekkigheid achtervolgde. Na met moeite aan
zijn handen te zjjn ontkomen was zjj op haar
vlucht van vermoeienis bij een waterkom
neergezegen en dacht zich reeds veilig, tot
haar vervolger eensklaps weer te voorschijn
trad Een vurig gebed aan de Heilige Aga
tha deze heilige was in 281 ten ge1
van gruwelijke martelingen te Catania
•torren bracht redding
twee millioen bereikt. Er zijn echter ook
jaren geweest dat het omzetcijfer veel lager
was, dat men dient in aanmerking te nemen,
dat het tulndersbedrfjf een riskant bedrijf ia.
Het is geheel afhankelijk van de natuur en
dat blijkt duidelijk uit bet omzetcijfer van
1923, toen de tuinderij vrflwel een groote
mislukking is geweest. Het totaal cijfer wan
toen niet hooger dan f 550.000, het laagste
cijfer sedert 1916, toen „Kennemerland” in
een Katholieke Coöperatie is omgezet. Maar
in elk geval is dit toch nog een formidabel
cijfer, vergeleken bijvoorbeeld bij het om
zetcijfer van aardbeien in 1906, het
waarin „Kennemerland feitelijk geboren is.
In totaal werd toen voor f 44.000 aan aard
beien omgezet en dit was destijds een buiten
gewoon hoog cijfer.
Helaas is dit jaar van de aardbeienteel^
een der hoofdculturen in deze omgeving,
weer slecht geweest. Waren de verwachtin
gen in het voorjaar hoog gespannen, abnon
male weersgesteldheden hebben aan die vei
wachting voor een groot deel de bodem in
geslagen. De vrucht wordt nog in tamelijk*
hoeveelheden aangevoerd, doch een verge»
Hjking met het vorige jaar kan de aanvoes
dat het 1276 zijn eerste marktreclit verkreeg.
Het veilingwezen heeft zich geleidelijk ont
wikkeld en heeft voor de tuinders, dank zij
de uitstekende organisaties, geweldige ver
beteringen gebracht. Behalve de twee markt-
veilingen bestaan er de veiling van de R. K.
Coöp. Tuindersvereeniging „Kennemerland”,
welke de grootste organisatie is, met baar
500 leden en plus minus 150 gast-inbren-
gers. Voorts beeft men er de vrije groen
ten- en fruitveiling en de Beverwjjksche ex
portveiling.
Ongelooflijk groote hoeveelheden groenten
Heusden, in 1398 door graaf Albrecht ge
schonken, is misschien een bewijs, dat de
handeterelatiën van de Beverwijkers zich
voor dien tijd al veruitstrekten.
Alle „Ordonnantiën ende Keuren”, aan
gevuld of veranderd in den loop der tijden’,
zjjn in 1700 verzameld en hebben gedurende
de Republiek der Zeven Vereenigde Neder
landen gediend als grondslag voor het be
stuur van het stedeke. Het bestuur bestond
toen uft een Schout, twee Burgemeester»,
zeven Schepenen en twaalf Vroedschappen.
Bijkans tweehonderd jaar hadden de
poorters van Beverwijk hun welvaart rustig
Kunnen ontwikkelen, toen in den aanvang der
16e eeuw de plunderingen van het beruchte
Kaas- en Broodvolk aan dien welstand een
einde kwamen maken. Tot overmaat van
ramp bleef het daar niet bij Tjjdens het be
leg van Haarlem in 1572’73 k wain en de
Spanjaarden het stedeke plunderen en hun
bezoeken gingen gepaard met de verschrikke
lijkste verwoestingen.
Tot 1576 resideerde een 150-tal Spanjaar
den op het Slot Assumburg en leefden daar
boofdzakelgk van hetgeen zij den landzaten
afpèrsten.
Na den overgang van Haarlem in 1578
braken voor Beverwijk betere tijden aan.
Ruim 200 jaren achtereen bleef het oorlogs
rumoer van de plaats verre verwijderd. De
ingezetenen konden zich rustig aan hun be
drijf of beroep wijden en naarmate de alge-
moeire welvaart in ons land toenam, naar die
mate deelde ook iedere kleine plaats van
Holland in den vooruitgang.
Daarbij kwam dat de schoon* omstreken
van de plaats de aandacht hadden getrok
ken van de rijke Amsterdamsche kooplie
den. Kennemerland werd de streek, waar
men zich de heerlijkste lusthoven schiep en
verschillende oude buitens, welke nog be
staan. zijn de overblijfselen van deze zomer
verblijven. Beverwijk bezit nog zijn „Schey-
beeck” en „Akerendam” en wat in den loop
der tijden verdween, leeft voort in de her
innering, die door de namen der straten, op
de plek der vroegere lusthoven levendig
wordt gehouden. „De Schans”, „Oud-Meere-
ateyn” en „Adrichem” zijn namen van prach
tige lustoorden, welke Beverwijk eertijds be-
aw. RMViauJUjUk
Aan den Romerkerkweg verrijzen de ge
bouwen der Bisschoppelijke Kweekschool,
van waaruit reeds honderden onderwijzers
ons diocees zijn ingegaan om de katholieke
leugd te onderwijzen. In de onmiddelïjjke na
bijheid staat de R. K. School voor U> L. 0.
voor jongens en de leerschool verbonden aan
de Bisschoppelijke Kweekschool. De R. K.
L. O.-school voor meisjes bevindt zich
aan den Arendsweg. Aan de Hobbestraat
Hgt de R. K. Jongensschool en daar vlak bij
aan de Peperstraat, de R. K. Meisjesschool,
die in November van dit jaar haar gouden
jubilé zal herdenken. Het plan voor de
nieuwe bewaarschool is intusschen gereed
gekomen.
Aan de Peperstraat staat ook het fraaie
Bt Jozefrustoord waartegenover het St.
Jozefsgesticht staat. In deze omgeving
prijkt vervolgens het mooie K. S. A.-gebouw
net middelpunt van het katholiek vereeni-
gingsleven. Een vereenigingsgebouw, dat een
VERBRUIK VAN SIGAREN, SIGARETTEN
EN TABAK IN 1925.
In de Juni-aflevering van het Maandschrift
An het Centraal Bureau voor de Statistiek
kómen eenige cijfers voor betreffende de
hoeveelheden sigaren, sigaretten en tabak,
die in 1925, volgens de door het Departe
ment van Financiën verstrekte opgaven zijn
gebanderoDeerd
Hieronder zijn deze hoeveelheden met de
berekende kleinhandels) -ijzen, vermeld over
de jaren 1923, 1924 en 1925.
1923 1924 1925
X 1000 X 1000 X 1000
aantal sigaren 1.043.126 1.036.846 1.062.972
aantal sigarett. 1.957.945 2306 865 1.981.680
taljak 0n K. G.) 12.683 14.506 10.6»
Klein handel prijs:
X f 1000 x f 1000 X f 1000
75.599
42.487
33.87 0 26.134
kleinhandelsprijs nam dus toe
van ruim f 142 millioen in 1923 tot bijna
f 152 millioen in 1924 en Bep over 1925 te
rug tot ruim f 138 millioen.
privilege op verschillende tijden bevestigd
In 1303 werd aan de Beverwijkers het
reeht geschonken om tweemaal in het jaar
•en teermarkt te houden.
Ook de Schout en Schepenen van Beger-
Z?? 7°egden wel eeM ’’oorschriften bjj die
▼&H (*4>n ovaal I— a
wijken verboden werd, andere wollen
«mrfw i. s iüsr*
ffa der 18e
bestaan én de bepaling
len kleederen wecen op I
wwd aitSeo«J
De vrijheid van tollen voor het land
tijdens de Fransche bezetting, viel een dui-
iffiken terugslag waar te nemen Markten
i bedrijven werden van weinig beteekenis;
----- en g(Mng ge.
sloopt en geheel Beverwijk leidde een kwij
nend bestaan.
Een zaak, waarvoor men hier lang* tijd
tevergeefs heeft geijverd was de droogma
king van den Wjjkermeerpolder. Herhaalde-
lijk nadden de bewoners grooten overlast van
het water, dat bij stormvloeden uit de Zuider
se*, het IJ en de Wjjkermeer werd opgejaagd
en door de Pijp in het haventje werd ge
drongen, van waaruit het de ingezetenen
bedreigde. In 1775 en 1815 kwam het zelfs
tot in de Breestraat en moesten de bewoners
bun toevlucht op bovenkamers en zolders
soeken. Een slechte gezondheidstoestand on
der de bevolking was er het gevolg
Het aanleggen van het Noordzeekanaal
de daarmee gepaard grande drooglegging van
de Wjjkermeer maakte een einde aan dien
Ongunstfgen toestand.
Deze aanleg van het kanaal bracht wat le
ven in het kwjjnende Beverwjjk, doch het
duurde nog tot het einde van de 19e eeuw
toen de eigen energie der burgers weer be
gon te ontwaken, eerst langzaam, daarna
m versneld tempo.
En thans bezit het zjjn industrieën, die tot
ver in het land bekend staan en een ener-
gieken handeklrijvenden middenstand waar
van het brandpunt ligt in de moderne win
kelstraat: de Breestraat.
Met voldoening mogen we spreken van
een bloeiend katholiek leven. De machtige
koepel van de prachtige St. Agatha-kerk,
verkondigt tot ver in den omtrek de Room-
sche glorie. Daarbjj is er een tweede
kerk, die van O. L. Vrouw van Goeden
Raad aan den Arendsweg.
theaterzaal bezit, zooals er weinigen zullen
hebben. De voorstellingen van de Witte
Bioscoop, welke hier gegeven worden, als
mede de periodieke tooneelvoorstellingen,
zjjn dan ook zéér gezocht.
En nog in vele andere richtingen bloeit
hier het rijke Roomsche leven.
Heeft Beverwjjk zich in alle richtingen
krachtig ontwikkeld, ook haar beteekenis
als woonplaats is zeer toegenomen. Het is
een veilingscentrum van belang geworden
en derhalve bestaat er alle aanleiding voor
het Beverwjjk van 1926, om te berdenken,
EEN HERDENKINGSFEEST.
Beverwjjk doet den laatsten tijd van zich I
spreken!
Hiervoor zorgt de handeldrijvende en in-
dustrieele middden stand in engcren kring en
de groote veilingsvereenigingn met hun ac
ties voor nieuwe afïct-gebicden in het bui
tenland doen dat in grootechen omvang.
Hoe dikwijls heeft men de laatste weken niet
kuhnen lezen over export van versche aard
beien en frissche groenten naar Engeland,
over de energieke maatregelen welke de be
sturen der Beverwjjksche veilingen gingen
treffen. Groenten en fruit: vandaag aan de
veiling, overmorgen in de groote bevolkings
centra van Duitschland en Engeland klaar
om aan de èonsumenten te worden afgele
verd.
En thans een jubileum. Beverwjjk 650 jaren
marktplaats! Zes en een halve eeuw geleden
schonken Floris V en Graaf Jan I achter
eenvolgens hun priveleges, plaatsten daarme
de Beverwijk uit de rjj der onbekende „plec-
ken” van het platteland in die der bevoor
rechte steden van dien tijd.
Het is geen bestaansfeest op „dies nata-
lis”. Want hoewel de grafeljjkc brieven van
1276 de eerste positieve gegevens uit de
historie van Beverwjjk heteekenen. moet het
ontstaan van deze plaats toch veel eerder
in de geschiedenis worden teruggezocht
Volgene de beschrijvingen, Welke van Be
ting geven
dien tjjd.
Onze lezers vinden hierbjj eenige repro
ducties van die oude prenten. De Beverwe
ker ziet dadeljjk, dat het karakter van de
beroemde Breestraat bewaard is gebleven.
Ook in 1725 bezat de Breestraat haar mid
denweg met zjjn prachtig geboomte. Geheel
rechts ziet men het toenmalige raadhuis. De
paal met de kleine verhevenheid, rechts van
net raadhuis, zal vennoedeljjk een soort scha
vot zjjn.
„De Schans”, destijds de lustplaats van
Mr. Francois van Haringcarspel, Schepen
van Amsterdam, dankt haar naam aan de
vreemde krijgsbenden, welke Albert van
Saxen in 1492 hier détacheerdé, ter bescher-
ming tegen bet plunderende Kaas- en Brood
volk, en die hier een verschansing opwier
pen, evenals dat later de Spanjaarden deden.
We reproduceren hierbjj verder nog een
gravure van „Beheybeeck”, dat thans nog
bestaat en bewoond is. M£n ziet de buiten
plaats hier vanuit de richting van den tegesv-
woordigen spoorwegoverweg.
„Oud-Meeresteyn waarvan wjj eveneens
een reproductie geven bestaat sedert lang
niet meer. De plek, Waarop eertjjds deze
-lusthof bestond, is nu de bekende staan-
plaats voor autobussen. Sic transit!.
Behalve voorname Amsterdamsche kooplie
den, hebben ook bekende lett"!::--*’--—
hier voor korter of langeren tjjd hun
V.na.1 en de bekende schrijfsters Betje Wolf
en Aagje Deken.
De rustige jaren, die Beverwijk nu had ge-
2--1
bezetting kwam. Ten tjjde van Napoleon
kwamen de Engelschen en Russen in
Noord-Holland en Beverwjjk werd het hoofd
kwartier van de Fransche generaal Brune, die
het bevel had over de Fransche en Bataaf-
sche legermacht en hier tusschen de Wjj-
kermeer en de duinen schansen deed oprich-
ten om den vjjand tegen te houden. Hoewel
het aanvankelijk gevreesd was, werd Bever
wijk toch niet hét tooneel van den strjjd. De
beslissende slag waarin de Engelschen en
Russen het loodje moesten leggen, viel te
Castricum. En toen eenmaal het verdrag
gesloten was, waarbjj de Engelschen en Rus
sen de gelegenheid kregen om zich weer in te
schepen, kon Beverwyk weer herademen.
mui luiijiiaaw „vimm mkuiuoici
glorietijd (1725).
8L Agatha zelve verscheen in een blinkend
licht en dit hemelsch schijnsel en haar ge
biedende stem troffen den geweldenaar zoo
danig, dat hjj dood ter ahrde stortte.
Op* de plaats waar het vervolgde meisje
soo wonderlijk gered werd, zou de kapel, aan
8t Agath» gewjjd, gebouwd zjjn. Waar
schijnlijk is dit gebeurd, nadat de Noorman
nen in 885 voor goed uit deze landen ver
dreven waren.
De plaats, zoo
baarljjk bezoek,
bevolking van deze streek een bijzondere
faam
het gebeurde verspreidde, in hoe talrq-
u j. - ovjgen opt,
of bjj dé kapel van St. Agatha
tuurljjk, dat gelegenheden om uit te rusten
om zich van de noodzakeljjke spijzen cn
dranken te voorzien, werden geboden; dat
r'-i- ”-J- 4,2—
uit te oefenen, dat er” hutten of huizèn g,
vormden
o geheiligd door een wonder-
kreeg voor de toenmalige
l»k
>lkii
aantrekkelijkheid. Hoe meer zich de
1 I
ker scharen de geloovigen
of bjj dé kapel van f
uit te storten. Het gevolg
iheden
de noodzakeljjke spijzen en
sich hier lieden vestigden om eenig bedrijf
r ww ww.wv—1 g O
nouwd werden, die den oorsprong
van Beévaartswjjk, in de eerste officieele
•tukken sn ook nu nog dikwQls door om
liggende bewonen kortweg „De Wjjk” ge-
noemd.
v,JÏOe het rich verder ontwikkelde
bljjft geheel in het duister tot na 1298. Wel
TOTMldt de historie, dat 8t Aegtendorpe fa
•9D4 werd ver woeot door de bende van
yaa Loon, den bruigom van Ada van
Holland, die zjjn bruid ten altaar voerde
toen haar vader nog boven aarde stond.
BA Aegtendorpe was zeer wnarschjinlHk
de naam van BeverwHk tot fa de 18e eeuw
toen Floris V zjjn belangstelling fa de ont
wikkeling van Beverwijk toonde, door de
schenking van verschillende rechten
beden, waaronder behoort de toestemming
•en weekmarkt te houden,
kond* van 19 Juni 1276, welke o<
in de archieven berust.
A f
s
