«MIDWORD OPENIIfG^i
van de nieuwe zaak In
Comestibles, Delicatessen en fijne Vleeschwaren,
T. TERLOUW,
Officieel Kerkbericht
Tweede Bhd
Vrijdag 23 September 1927.
van het
De H. Bernardus en de
Alkmaar.
H. Petrus Canlslus.
De Marteldood van een
Missionaris.
„Noord-Hollandsch Dagblad”.
Soharloo 17 Telephoon 32S
Uit de Congo-MIstie.
d<
(Vervolg).
perste
van
Ti
.n!" dacht en bad ik
gemoed schoot vol
Ml. -
maal beperkt, en gedoemd
„streven” naar het volmaakte
Toch is het bereikte geweldig
tijd konden i
mart niets ai
geeselden asnhou-
de bebloede lichamen, ie bespotten hun
•pgelieU Waren en een eind
grondlagen; gelukkig ton
het
priester-
schreef.
Acht de „beschaafde"’ weteld. welke zot
in beweging werd gebracht, naar aanleiding
van de terechtstelling van Sacco en Vanzet
ti, thans geen redeii^fot pmt«st aanwezig?
Van de communistische wereld spreker. we
maar niet eens.
we dan
ah kleed, en niets meer terugvond onder
die vele puinhoo|>en waar eens hun woningen
gestaan hadden. En ie weenden óók, de
zwartje», nu ze geen huis meer hadden, geen
kleed, geen deksel, niet» meer! Geliefde
lezers, riet ge ons «taan en gaan in dien
laten avond, Ijjk vader» met hun kinderen,
wien alle» ontroofd en afgen tmen I», terwijl
nergen. een reikende hand f» om hulp te
bieden, onderkomen te verachaffen aan de
arme Inwoner» der zoo gehavende, vernielde
miwie? Waarheen met <1» doopmei»je», met
de schooljongen», al» er self* maar amper
plaats te vinden ia om on» tegen kou en
natheid te beschermenl Haart geen uitkomst
was er te vinden, en te trillen lyk een riet
•tonden de negertje» rondom ons met ga
penden mond, ongedekt, ongekleed, 't Ging
toch ook niet ze allen bjj ons onderkomen
te verschaffen! Gedacht, gepraat, eerder nog
moest er gehandeld worden, vant 't werd
laat reoda! D» doopmeixje» werden dan ge-
sonden naar de dichtstbijzijnde en gaaf ge
bleven hutten; de jongens zouden
wel in ons huis tien te plaatsen.
Waarlijk die nacht heeft me v I tranen
doen storten om de armoe dier t wart je».
Ze lagen in mijn kamer of hutje met tien
tallen op oen naakten, killen grond met en
kel één deken van de twee die ik bezit, over
hun naakte, koude loden. En te klaagden
niet; ze vonden 't best zoo van mij; ze zou
den nu wel slapen, kreeg ik voor antwrxrrd,
ik mocht genist z|jn.
Geliefde lezer», graag brengen wy ook dit
zware offer, dat onze missie en bevolking
door den geweldigen storm van dien Vrijdag
getroffen lier-ft, by de vele offers, die eiken
dag, elk oogenblik zelf», van on» verekcht,
gevraagd en gevergd worden, tot zegen dier
arme bevolking en tot heil der H. Kerk.
(Haag willen we dagen armoe en pijn lijden
als gevolg van ed vernieling van wat zooveel
zweed, werk en geld gekost heeft: doch de
moed laten zinken, neen, dat nooit! De Heer
heeft gegeven, de Heer heeft genomen, Zijn
H. Wil zjj gezegend Met nieuwen moed heb
ben we anderendaags de hand aan 't werk
gslagen en zyn begonnen van voren-af aan
op te bouwen, alleen betrouwend op God en
de liefdadige zielen uit Europa.
Van 1563 tot 1565 trekt Canisius van
Augsburg naar Nederbeieren, InsbrUck,
Witrtenberg. Paus Plus IV in 1565 al» legaat
naar verschillende DuiUche vorsten, om de
afkondiging der besluiten van het concilie
te bespreken. Met deze belangrijke zending
belast, kwam Canlslus te WOrzburg, Aschaf
fenburg, Mainz, Coblenz, Keulen, Kleef
Nijmegen. In deze laatste plaat»
door prediking, armenzorg en
voorbeeld zooveel goed, dl
bestormd» het volk de katholieke mkuile en
plunderde kerk en gebouwen. De twee ge
vangenen wer<ien naar het schoolgebouw ge
voerd, daar kregen ze wal rjjst te eten ea
werden vervolgens per boot hier naar K-
rechtshof van Wan an gezonden In twee boo
ten volgden de studenten, hun professoren
en d» voornaamste leden der plaataeljjke sov
jet. Ze landden avond» tegen tien uur.
Ik wa» reed» te bed. toon ze mjj kwamen
roepen. Aanstond» begaf Ik mjj naar het ge
rechtsgebouw, maar kon daar niemand te
zien krijgen. Wel ontmoette Ik bjj de poort
den knecht van den eerw. heer Hou. Bleek,
ontdaan, de handen achter den rug gebon
den. liep hij tusechen 2 gewapende geleider»
in. De arme jongen herkende mjj en knielde
zuchtend voor mij neder. Om niet te zeer de
aandacht op mjj te trekken, wilde Ik geen
naar
Aldaar
de in het gedrang gekomen
Kerk, en bewaarde er door
raadgevingen aan
Een Stormavond over Monga.
De Reptember-afleverlng van „Kruistri
omf' bevat een interessant schrijven van
den missionaris pater H. Cuypers 0.8. C.,
waarin hQ verhaalt van de verschrikkingen,
teweeg gebracht door een onheilspellenden
stormavond over «ijn misalrstatie. Aan dit
schrijven ontleenen wjj het volgende:
Vier maanden lang, zonder poozen, dag op
had ze gegloeid, gebramL gestoken-,
'rikaansche zon. Allo» wat t oog ont
waren mocht, sprak duidelijk van overhitte,
en de boomen en struiken, die hun bladeren
niet meer groen konden houden, en de we
gen en paden, dia, l*k 'n gekerfd lichaam,
open en met diepe geulen doorsneden lagen,
toonden duidelijk, dat ‘t alle» snakte naar
regen on verfrlnsdilng.
Hij zou komen, de stormavond, brengen ‘t
lang verbeide water, drenken de uitgestrekte
wouden, landen en braakgrond, maar niet
zóó hadden w|j hem verwacht noch gewill.
't Was op dien Vrijdag van 28 Januari: k
zal hem niet licht vergeten, 't Had meer dan
naar gewoonte gepikt en gebrand dien na
middag; ook de lucht gaf dra teekens, dat
hot vandaag zou gemeend z|jn.
Valt de avond gewoonl|jk rond 7 uur plot»
In, vandaag kon ik om 6 uur tonder flauw
kaarslichtje de oefening van den H. Kruis
weg niet meer voorbidden. Nooit heb ik de
twaalfde statie zoo schoon begrepen en ge
voeld'! Ijk dezen keer, nu we ze overwogen,
terwijl bulten de donder ratelde en de blik
sem flitste en alle» in een ongekende duister
nis gehuld was. 't Leek me zoo zuiver die
groote dag, waarop Christus voor ons eens
stierf.
Na de oefening liep de kerk loog en de
zwartje» stoven uiteen, elk naar zijn hut. De
lucht In 't Noorden zag pikzwart, dreigde
met een geweldige bui. 't Huilde in de verte
door dien donkeren avond over wouden en
velden, terwijl de bladeren ronddwarrelden
door de lucht, 't Moet vol rumoer zitten daar
ginder dacht Ik De storm kwam naderbjj;
we zagen, hoe hQ de bladeren, takken en
stof omhoogstuwde en hoe n es dwarrelend
door elkaar vloog. Alle» wat h|j onderweg
te pakken kreeg, moest mee, willend of niet.
Rondom ons, in de boaschen, hoorden we de
boomen dreunen en kraken. Nog één sprong,
en hü zal nader met ons kennis komon maken
en by on» z|jn op de missie, die tegen een
berg verscholen ligt, te midden van eeuige
inlandeche huttekens. Bij 't zien en hooren
dachten we met angst aan onze schooljon
gen en doopmeiajee, wier huizekens 'n vijf
minuten verderop liggen. Opééns 'n gewel
dige rukwind, gevolgd door een dito gekraak
achter on» hui», en eer we van schrik beko
men waren, hadden de boy's ons al jankend
gemeld: l’ére, 't magazijn ligt voor den
grond”
On» hart bonsde en botst», terwjjl de storm
buiten rammelde en spek takelde en ook ons
woonhui» trachtte omver te werpenl Een
nieuwe angst greep on» aan, toen al de
schooljongens tierend en schreeuwend mel
den kwamen, dat al hun huizen en scholen
door den storm o;
verder voor den
der persoonlijke ongelukken! En ze kwamen
schuilen dicht bjj de Pére», in ons huis, alsof
ze zich daar veilig waanden! 't Koud zweet
brak ons uit, toon we ook ons huis zagen
heen en weer geschud, en deuren en venster
luiken tegen elkander hoorden klapperen en
bonken.
't Nam eerder nog toe in geweld dan af,
't stormde geweldig. Donder en bliksem,
onbeschrijfelijk 1 De regen viel bjj stroomen,
gemengd nu en dan met dikke klonten hagel,
'n Nieuw gehuil klonk door de lucht; ook 't
buis der doopmeinje» lag te pletter! „Heer,
red ons want wQ vergaar’”
onwillekeurig. en myn L
b(j zooveel ellende en vernieling.
Vol angst bezag de een den ander, men
schoof wat b(j elkaar, in bange afwachting
van wat er nog ging gebeuren Do r varanda
deuren en vensterreten kwam de wind, die
steeds heviger loeide, schudden en beuken
tegen 't strooien dak, dat op zijn beurt mee
danste. By lederen ruk werd er 'n gat in 't
dak geboord, zoodat weldra regen en hagel
binnendrongen. On» hui» stond werkelil' te
wiegen op zijn palen, het dak boven ons
hoofd kraakte. Op een gegeven oogenblik
zei ik: „in Gods naam er uit”; ik dacht dat
het huis ineen viel. Met al ons hebben en
houden, gevolgd van 'n huilende menigte
schooljongens en doopmeisjes, v'chtten wjj
naar buiten.
Do regen en hagel kletsten on» koud te
gen het lijf, het geroep der zwarten en 't ge
huil der beesten, die ook al dakloos waren,
ging ons als een lans door 't harte. Immer
door rukte en trok de storm; boomen, bal
ken en daken zagen we begeven en hoorden
we onder hevig gekraak neerstorten. terwijl
het doorregende alsof het met bakken uit
den hemel werd gegoten.
Zoo bleven we staan in dien donkeren
avond, in dien immer vallenden regen, dicht
by elkaydor, twee volle uren, met de droe
vige gedachte, dat al het werk, de offers
en moeite van vele jaren, in één avond ver
nield en verwoest voor den grond te pletter
lag! En de storm kon zich van plezier niet
inhouden, joelde en loeide door de boomen.
Hy sprong en danste over velden, daken en
liosschen Rond en over ons heen zweepte
hy 't water, rukte de bladeren en takken
van de boomen en 't stroo van de daken
dat als dronken door de lucht voortholde
om verder met 'n geweldigen slag neer te
smakken. Zoo bleef het doorstormen drie
volle uren.
't Wae rond 9 uur, toen dc storm zyn
kracht scheen te verliezen, en elders dreef
om ook daar, wie weet verwoesting en ver
nieling aan te brengen. Tn galop spoedden
vvy ons terug naar huis; maar helaas! welke
vernieling, welke verwoesting moest hier ons
oog aanschouwen! Al onze gebouwen haast
lagen tegen den grond: bergplaatsen, stallen
voor vee. woningen voor boy’s, doopelingen
en schooljongens, en zelfs ons eigen woon
huis leek slechts een oud, versleten, uit
gediend, onbewoonbaar hutje meer.
't Weende in ons hart by die droevige
aanschouwing! ’t Weende nog meer, toen
ik met die arme, lieve schooljongens op zoek
ging om 'n stuk mat als bed. 'n stuk doek
knecht levend begraven.
In de provincie Kiang 31 (China), waar de
lazaristen werkzaam zyn, hebben de missiot
narissen niet alleen te lijden vaa soldaten
en movers, maar ook, misschien nog net
meest, van de plaa'aelyke sovjet, de studen
ten.
Een brief uit China bracht o >k dezer da
gen, bljjkens oen correspondentie aan de
„Msb.”, een merkwaar lig vzrsl.tg vin den
eerw. Heer Nuzzi, c. m. aan monseigneur Ci-
cerl, c. tn., over het lijden en den b*Mend< od
van den wereldgeest 5)ke H >:i .-n dien» l»< y.
Het schrijven luidt, vertaald ais volgt:
Wanan (Kiang SD. 19 April 1927.
Monseigneur!
lederen Zondag vereenigdet zich de com
munisten in de Katholieke kerk en onder
voorwende el de léer van Ltniti en Sun Vat
Sen te verklaren, hitsen ze hei velk op tegen
de vreemdelingen e;. do Katholieke Missie.
Op Paaachzondag, 17 April, w.ir-n hun
woorden oproeriger en hun gedrag ergerlijke'
dan gewoonlyk; ze l ongen iet woonhui»
binnen van den bier Hou er. p’ ikb-n op alle
muren revolutlonnaire biljedcr „Wee dege
nen, dreigden zjj, die -loze bi’jetten verschcu-
rrnl" De aanwezige Katholiek m wilb n zich
verzetten, maar d? w or-len van ien heer
Jtou brachten hen tot k.almt?
!>en anderen dag aoor len de studenten,
dat iemand enkele oprjiend» geschriften van
de muren had afgseeneurd, en zij trekken vol
woede naar de Katholieke Mis.dc. Onderweg
ontmoetten zy den geestelijke en begonnen
hem uit te schelden, doch zonder iets te zeg
gen, ging de Eer.v. Hoer Itt-u xalm zyn wo
ning binnen. De stmlenten wil len hem vol
gen, eenige Kath-di .-ken, juist in de Mireie
aanwezig, trachtten dat t<» beletten. Na een
hevige woordenwi.<s .ie’ werd-n “tui nier,
en katholieken hindgonntm; op een gegeven
oogenblik kreeg oen student ten messteek
in zyn linkerzij en noowel tit wond v .honkt
niet levensgevaarlijk was zy was slechts I
3 A 4 c.M breed ei. diep gebreeuwd -n dc
studenten aanstonds: ...Moor I, moord.
Toen de priester vernam, -lat een «tudent
gewond was. overza - bh •orstond het gevaar
lijke van den toestand Hy zond zyn kaart
naar den vader van den -.tnJent <n not digdc
hem uit de kw<» :e vrien Ischanpelijk op te
lossen. Deze weigerde. De priester begaf zich
nu naar het gerechtsgebouw, om den manda
rijn van eer en ander bp de hoogte te bren
gen.
Een bende studenten volgde hem en in
het gerechtsgebouw namen zij hem gevan
gen, ze bonden zyn handen en sleepten hem
naar het publieke theater; boven op het too-
nee! werd hij gebonden en bleef daar enkele
uren het schouwspel der toeloo|<ende massa.'
Dc knecht van den priester hernam de ge
vangenneming van zijn heer, hij ging er heen,
werd herkend en vast gebonden naast den
priester.
Onderwijl ruiden de studenten de men-
schen op. Teg>*n drie uren in den namiddag
En daarmee hebben wy bet leven ge
schetst van deze twee grootsche figuren in
Gods Kerke. De overeenkomst ligt in de
strekking, de doelstelling van hun beider
werken en streven; en die strekking kan pas
geïnduceerd worden uit het passend aantal
feiten: daarvandaan de misschien wel wat
overstelpende veelheid van bjjaouderheden.
Wat hun karakter, hun intiem zieleleven be
treft, ook daar ontdekken wy eenige over
eenkomsten, maar zjj zijn van ondergeschikt
'“g- Hier volge een synthetisch elotover-
zient.
Beide heiligen-"hebben een teer godvruch
tige moeder gehad die een blyvenden indruk
beeft geprent in hun ontvankelijke kinder
ziel. Buitengewoon begaafd, maken zij bel
den schitterende studiën. Bernardus, de
Eranschman, die middeleeuwer is en blijft de
gemoedsmenech; de man met het warme
*rt; overtuigend en leidend door gevoels
argumenten; uitend, gloeiend hevig zijn ver-
ntwaardiging, smeltend tonder zjjn liefde,
ankoaarheid, medelijden; één groot hart
■noppend nog voor ons in het rhythmo van
•fin magnifiek Latyn. Canislus, de noorder-
en
deed hü
stichtend
voorbeeld zooveel goed, dat het, zegt Pa
ter Meijer O. P., voor een groot gedeelte
aan hem te danken i». dat d» Njjmeegv.he
katholieken in de ware uren van kerkvervol
ging, die weldra voor hen zouden aanbre
ken, zoo feel geestkracht en geloofsijver aan
don dag legden. Canlziu» trok van hier uit
verder naar Xanten, Munster in Westfalen,
(tanabrück, Dusseldorf, om zich overal bij
bisschopp«ii en wereldlijke vorsten met ijver
v»n «Ijn taak al» pau«M!jk legaat te kwij
ten, totdat hjj vanuit Rome bevel kreeg
den rjjksdag te Augsburg te gaan
verdedigde hH
rechten der H
wijze gematigdheid, en
Paus Plu» V den godsdienstvrede,
In 1566 word Canislus gezonden om graaf
IHrich vonHelfénatein. heer van Wiesensteig
in 7.h«t katholieke geloof te onder-
ricM^owat hem buiten verwachting geluk-
t3»<nu nog ia dit landje als een katholiek»
Oase te midden van het nrotostansche Wur-
tenberg. Intusaehen predikte hij veel; hü
woonde de diocesane senode van Augsburg
1>Ü; hjj rel»de naar Straatsburg op bevel van
Rome om Erasmus van Limburg Blsschop
te bewegen een geschikten coadjutor met
recht van opvolging te henomen, will men in
Rome beducht was voor, een ott^Hukklge
bisschopskeuze. Intusschon arbeidde Canlr
slu» niet alleen In woord maar ook in go-
»<-hrift
De eerste protestantsehe kerkdijkge
schiedenis, ie Maagdenhurgsche Centuriën,
moest weerlegd worden: de eenzildighdd on
hartstochtelijkheid van dit werk moesten
aangetoond worden. Paus Plu» V gelastte
hjj monde van den generaal der Jezuïeten,
Caaislu» om, zoo al niet het geheel» werk
te weerleggwn, dan toch sommige plaatsen
stevig onder banden te nemen, en de onbe
trouwbaarheid en ongeloofwaardigheid van
den schrijver aan het licht te brengen. De
heilige wijdde zich mot al zijn krachten aan
die taak; hQ wilde iets buitengewoons le
veren. 7.fjn plan wa» om door middel der
drie groote figuren uit het evangelie, n.l
Joannes den Dooper. Maria en Petrus, aan
te toonen dat de schrijvers der Centuriën
de betekenis der H. Schrift verdraaiden.
Het eerste deel verscheen in 1570. Hot
tweede, over de H. Maagd, dat oorspronke
lijk alleen tegen de centuriatoren bedoeld
wa», groeide onder de voorbereiding en sa-
menatelling boven den eersten opzet uit. ea
werd een volledige Mariologle in vjjf boekee
De H. Bernardus, die groote vereerder van
Maria wordt dikwijl» door Cani.sius gereci
teerd. Het derde deel, over St. Petrus, i»
nooit voltooid geworden. De twee
echter bereidden Canlslus een onsterfelijken
naam als schrijver.
Canlslus werd aangewezen als hofpredi-
kant to Tnsbrflck h|j aartshertog Ferdinand
II. en bekleedde .dien poet een paar jaar.
Zijn toen gehouden preeken zijn in manus
cript bewaard. Men vroeg de hulp van den
heilige in allerlei zaken; en, zooals St. Pau
lus trachtte hij alles voor allen te worden.
Hy wa» de raadgever van Paus Pius V tot
aan dien» dood Gregorius XIÏ schonk Ca-
nisius hetzelfde vertrouwen. In 1574 trad
Canislu» weer als predikant te InsbrUck op.
Tn 1576 was Canisius op den ryksdag te
Regensburg als raadsman van dc pauselijken
legaat, cardinaal Morone.
Nog steeds predikte Canisius op verschil
lende plaatsen, totdat hij In 1580 naar Frei
burg In Zwitserland werd gezonden: hij pre
dikte er geregeld in de Nicolaaskerk.
De H. Canisius stierf te Freiburg in 1597.
De verdiensten van den heilige zijn ook
door andersdenkenden erkend; zoo werd hij
b. v. door Heinric^ Pantaleon. Pnotestansch
geneesheer uit Bazel, opgenomen in het Hel
denboek van het Duitsche volk.
onderworpenheid
ge tuchteloosheid
St. Canisius in de XVIde eeuw: een der
meeat tragische eeuwen van de wereldgeschle_
denis. Het door onze moeder de H. Kerk
traagzaam verworvene, de moeizaam opge-
bonwdo christelijke beschaving, het re*ultaat
van eeuwen llefdevol werken, werd door
eigen kinderen stukgeslagen, uitoengerukt,
versplinterd: wil zien het nu achteraf met
weemoedige zekerheid, al noemden de ver
nietigers zich ook christenen, ja hervormer»
van het christendom, al zei'len zQ ook hrt
goed t.< meenen met H. Kerk, toch, en
daar ligt hot schrijnend tragische, toch heb
ben zij <kior hun „hervorming” aan de wer-ld
niets gebracht dan oen id»uw heldendom, on-
n leirelifk veel erger dan hot oud», omdat
hot intrad na <en per! -de van war want
vcnt-christelijke beschaving. O die XVIde
eeuw met die schijnbaar plotselinge, schijn
baar ongemotiveerde massale afscheiding
aH gevolg van betrekkc'ijk geringe oorza
ken. en «laarom zoo treurig-traglsch; o°n
krachtige reactie werd In den beginne ni<
een» noodig geacht. Maar dit alles wa»
schijnbaar plotseling, schijnbaar ongemoti
veerd: verborgen ontbindende krachten
werkten reed» eeuwen hun gehe4a vernieti
gend word; na bet hoogtepunt van de XïTIe
eeuw, wa» met een betrekkelijken bloei van
de XTVde het verval van de XVdo gewel
dig. Het is hier niet de plaat» om or over
uit te weiden: maar ai» wjj denken aan Re
naissance en Humanisme met hun1 hel-ten-
■chon opzet, aan de ..ontdekking v»n het
individu", aan de Ingrijpende verschuiving
In de hiërarchie der waarden, etc. dan Is de
XVIde eeuw voor on» een opgelost raad
sel: het instorten van iet» dat reeds lang was
onderin jjnd.
In die eeuwen hebben zy g» w erkt, St. Ber
nardus en ?t Canisius, g<leden, gestreden
en ovcrwonneii. Op concilies, synod <n mi
vrtgadvringen w'f*ten en zwoegden tij voor
onze II Moeder: St. Bernardus te Etvnpe»,
Reims, Sens, Luik; St. Caniniu» in Trente,
Regensburg, Worms, Augsburg, Insbrflck.
Pal stonden zy als d< verdediger*der kerke-
Ijjke rechten.
Beidén reizen zy half Europa af om de be
dreigde eenheid der' Kerk met alle hun ten
dienste staande krachten te vwded'gen <n
te beschermen; zij nutter, zich uit om door
woord en geschrift, door smeeken en bedrei
gen, door vootbe»’.d en onderrichting te ar-
leiden aan hun levenstaak; zfl laven ,h'in
dorstige eeuw met den passenden dauw: de
myetische opuscnla, de brieven, de sermonen
van St. Bernardus; Van St. Canisius de pree
ken, den catechismus met zijn verregaanden
invloed in een tijd van scepticisme en vrij
geloofsonderzoek, het overweldigend werk
tegen de ceyturiatoren; zjj «tichten kerken
en kloosters om leeken en geestelijken deel
achtig te maken aan hun machtig idealisme;
zjj verspreiden als een stortvloed over de
wereld: de prachtige liefde van hun groot»
menscheiykheid. den gloeienden ijver
hun heiligen ziel.
En de resultaten zijn groot geweest. Mat
het nu waar zjjn dat het succes van deze
twee nobele mannen maar betrekkeltjk was
tijdelijk: het menschelijk pogen is nu een-
1 om altijd maar
i te blijven.
o en geleid; St-
Bernardus heeft de H. Kerk” gevoerd gedu
rende de bange dagen van het weetersch
chisma; hij heeft de crisis van de hierboven
geschetste Vilde eeuw opgelost ten joedn.
St. Canisius heeft het geloof van den H. Bo-
nifaciue in Duitschland beschermd; hij heeft
in den chaos van de XVIde eeuw gered wat
nog te redden was
0 St. Bernardus, St. Canisius, gij zwoe
gers en werkers voor den Heer, wy bewon
deren uw grootsch leven, wij brengen hulde
aan uw onuitputtelyke werkkracht; zegen
one in den strijd om het Ware en het Goede.
P. Dr. ANSELMUS VAN HOOFF,
Rector van het St. Bernarduscollege
Pey-Echt (Lb.).
hng, de Jezuïet, is d» verstandsmensen, <la
doejbewuste Intellectualist, dwingend met
onverbiddelijkheid van argumenten overwel
digend z(jn tegenstanders met da logisch»
kracht van z|jn preeken. de lyetematiache
strengheid van zijn catecnlamu».
Belden hebben zij ingezien dat de H.
Schriftuur, het boek der boeken, voor hun
anoetelwerk van diepgaander invloed moest
zyn; dat de zalving van God» woord de won-
•ien van hun veritlttorden tjjd moest heelea;
dal de geweldige gebeurtenissen en voor
beelden vaa den Bijbel als spiegel» voor hun
t|jd konden gelden in deze wereld waar im
mers niet» nieuw is. Daarom was dan ook
«Kir beiden de H Schriftuur het machtig
middel bjj hun levenstaak.
Voor beiden hebben de kerkelQke wsardlg-
heden O|x*ngr«taan Maar belden hebben zQ
In hun ootmoedigheid gemeend er niet op in
to moeten gaan, waarschijnlijk ook intuïtief
voelende dat zjj ander» een beperking zou
den stellen aan de hun door God opgelegde
taak, die alle»-omvattend, universeel, zonder
grenzen moest zijn
En zoo komen wjj aan hel hoofdpunt: St.
Bernardu» en St Canishm zhn beiden do
zwoeger», de werker», de ztryder» en over
winnaar» in de moeilijkste crisistijden der
H. Kerk; de heldenfiguren die aan de kruis
punten der Geschiedenis aan de menigte lei
ding en richting wisten te geven.
St. Bernardus in de Kilde eeuw, de eeuw
der groeiende christelijke beschaving, de
eeuw waar de West-Europee»che maatschap
pij voor het groot dilemma van het levens
raadsel werd geplaatst, de eeuw die een der
toppunten in onze cultuurgeschiedenis heeft
voorbereid en mogelQk gemaakt, 1» 'e»w
der angstwekkende tegenstrQdlghel'm: be-
geenteringvoll» kruistochten en hartstoc'ito-
lijken opstand tegen het pausdom; heldhaf
tige prtesterdeuirden en weerzin wekkende
verlaging van <1en grrstelijken stand: naïef
geloof en gersriineerde kcltcrschheld; blinde
en weerg»lon»-hoogmoedl-
onderhoud met bem hebt>en en ging naar de
zeal, wsar men den priester aan hef vonnl»-
sen was Ik hoorde hem juist ontkennen,
den aanstoker van den moord te zijn on zag
hoe de gerechtsdienaar» on studenten op het
ontbloot» lichaam sloegen, terwijl de aan
wezige communisten in hun handen klap
ten. De eerste slagen reed» vielen zéé hard,
dal het bloed van hot slachtoffer In 't aange
zicht dor naast» toeschouwers spatte.
Gedurende dit verschrikkelijk lijden riep
de prieeter «len Zoeton Naam Jesus aan.
Dan volgde zyn knecht, die beschuldigd
werd den moord gepleegd te hebben. Hij on
derging hetzelfde, misschien nog erger lot.
De blinde slachtoffer» werden daarna de ge
vangenis ingedragen pijn en wonoen
maakten hun het loopen onmogelyk. Onver-
richtcrzake keerde ik naar mijn woning te
rug, waar ik streng bewaakt werd.
20 April 1027. Mijn lijden is groot, de
krachten begeven mij, toch wil ik het droe
vige verhaal voltooien. De prieeter en zijn
knecht, Ix> Sili. zijn vanmiddag omstreek»
twee uur ter dood gebracht. Het bloedspel
heeft enkele uren geduurd. In den morgen
werd een algemeens communtaton-vergade-
ring gehouden van werklui, boeren, vrou
wen, maar vooral studenten. Hun getal schat
men op enkele duizenden. Daarna riep men
de gevangenen om hen naar de plaat» van
tores'htetolllng te brengen. De heer Hou
wondde ziek nog een» naar don mandarQn
en vroeg bem om hulp en recht. Als ant
woord sprong de rechter op. vloekende ging
hjj den nrieetor te IQf. sloeg hem. verscheur
de de kloeren der gevangenen, zoodat zf
byna naakt «tonden Ziende dat h|j hier op
aarde geen recht te verwachten had. richtte
de priester z(jn blikken ten hemel: „Jezus,
Maria, Jozef, redt my!” riep hQ, daarna be
gon hij oen gebed, dat slecht» met den dood
eindigde.
Do studenten en professoren, die de ge
vangenen begeleidden,
den<1
gevangenen: GQ roept Jesus, waarom komt
Jesus u niet bevrijden? GQ wordt gedood,
waarom nog gebeden?”
Op de plaat» der terechtstelling knielde de
priester, twee kogels worden hem In *t li
chaam geschoten, eerst na uren van vreese
lijk lijden overleed hQ.
Van de twee kogels, voor den knecht be
stemd. miste één doel en de ander drong
slechte door in den linker schouder Toea
later de doodkisten gebracht werden, waa
de boy nog by volle kennis en sprak nog.
De han len van den priester werden losge-
maakt om hem in de kist te leggen, doch de
studenten lieten niet toe. dat men den jon
gen bevrijdde. Gebonden werd hy in de kist
gegooid en soo.levend begraven. Slecht»
weinig zand bedekte de kisten en getuigen
hoorden nog van onder den grond den jon
gen uit zijn kist zuchten.
Mijn grootste smart is geweest, dat ik de
gevangenen niet heb kunnen zien, want zelf
zat ik gevangen in mijn huis. Wel ontving
ik hun bebloede kleeren en ik kuste ze als
relieken van martelaren.
Van morgen tot aan den dood onzer
dierbaren viel oen hevige stortregen en het
stormde vreeeeliik. „De hemel is verontwaar
digd over het doen der communisten." zuch
ten zelfs de heidenen: maar «Ie studenten
hoonden. ..of het den hemel behaagt of niet,
dooden zullen we hier!” Toch heeft het
slechte weer hun lilden vee) verkort en do
ergste en ook v* algelRkstc folteringen der
Ch'neezen zijn hun gespaard
De schrijver voegde bij dezen brief
laatste Latiinsche briefje, dat de
martelaar. I.em uit do gevangenis
Het luidt. „Om miin liefde tot Christus en
dc christenen hebben die duivels mij gevan
gen gezet. In den nacht van is April heb ik
twee maal 50 slagen gehad Wees niet be
droefd. Vader, ik ben bereid tot den mar
teldood. maar, vraag den christenen. God t»
biild *n. mij sterkte te geven In het paradiis,
genietende van het eeuwige geluk zal ik z«
wederzien.
Mijn handen zijn gebonden,
l'w nederige dïenaai
J, HOU”
Aan d<-n achterkant van het briefj" staat
nog: „Wen tehang (een afvallig katholiek)
poogt m» tot af val te brengen.
