Officieel Kerkbericht
It
I
VRIJDAG 30 SEPT. 1927.
-
De H, Petros Canisius, als
leider der Contra-Reformatie
in de Duitsche landen.
t5aby*artikelen.
Depot Nutrioia.
van het
,,Noord-Hollandsch Dagblad”
Tweede Blad
P. PLACIDUS, O. M. Cap
xich een
e*
xgne hoogstaande
waren: godsdienstige vorming van het volk,
l
i
xoo’n
Duitsehland.
Het werk van den H. Caaiaiue heeft du»
de t(jden overleefd en met dankbaarheid en
vertrouwen xal het tot zjjn heiligen bescher
mer blijven opzien, dien het met volle recht
als den tweeden Apostel van Duitsehland kan
vereeren.
K
^7-. -
Spenen
Fleseohen.
Verbandwatten.
V erb andgaz en.
Zalven
Oor ep on»)»
Baby aponafea
Stuiipoeder
Boorwater.
Giyoerine spuitjes.
Voedingsmiddels»».
Alle soorten kindermeel *1 bost sa
bMHJkst b|| CENTRAAL OROSMST
„Het Groene Kruis**
BOOGZIJDK RCHAGBOj
Onrustig als een woelige zee was de eer
ste helft der 16e eeuw waarin de jeugd en
<1e jongelingsjaren vielen van den H. Petrus
Canisius; een periode vol van godsdienst
twisten en oorlogsrumoer. Want keizer Karei
V voerde geheel zijn regeering die hjj in
1520 in Duitsehland begon, een onafgebroken
strijd om de suprematie van het huis Habs
burg in Duitsehland, en om daardoor de he
gemonie van Duitsehland door geheel Euro
pa te vestigen; maar voor den keizer was
met dezen strijd onafscheidelijk verbonden:
de handhaving van de eenheid der Katholie
ke Kerk tegen de aanvallen van Luther en
de rijksvorsten. Zonder twijfel hebben al
deze groote gebeurtenissen een diepen in
druk gemaakt op het jeugdig gemoed van
Jen H. Canisius; toch werd hjj niet, als ve-
•en in die dagen door den grooten stroom
meegesleept, dank de godsdienstige opvoe
ding in het ouderlijk huis. Want kenmerkend
ie het voor de groote deugd van den Heilige,
lat hij temidden van het diep verval van
geloof en zeden van zijn tjjd zich op 19 ja
rigen leeftijd door de eeuwige gelofte van
zuiverheid aan God toewijdde. Een echt
godsdienstige opvoeding was wel het kost
baarste wa( de ouders, vooral in zulk een
tjjd aan hun kind konden schenken; maar
ze gaven ook aan den H. Canisius een de
gelijke wetenschappelijke vorming medê^
Naar de zede van zjjn tijd kreeg de Heilige te
Nijmegen een humanistische opvoeding; ver
volgens begon hjj te Keulen zijne philoso-
phische studiën, die hij in 1540 met den titol
van doctor in de
tusschen had de
philieophie bekroonde. lu
ll. Canisius nog den tijd
gevonden om te Leuven de colleges in de
rechten te volgen. Daarna maakte hjj een
begin met zijne theologische studiën, maar
hij heeft echter de voltooiing hieraan niet
afgewacht, hjj begon tegelijk met zijn Apos-
tolischen arbeid; het was al temidden van
drukke werkzaamheden, als hij n 1549 aan de
universiteit van Bologna den doctorstitel in
de theologie behaalde.
Zoo had de H. Canisius zich uitgerust met
een grondige wetenschap. Hij had
uitgebreide kennis der H. Schriften en der
H. Vaders eigen gemaakt en was doorkneed
in de positieve, zoowel als in de scholastieke
theologie en was terdege op de hoogte van
de Protestantsche litteratuur. Maar wat dexe
wetenschappelijke vorming vooral waarde
geeft, hij bezat de eigenschappen om deze
uitgebreide kennis vruchtbaar te maken: de
Heilige vereenigde waardigheid en slagvaar
digheid in de polemiek met degelijkheid,
vroomheid welwillendheid en grooten zielen
ijver, eigenschappen die den waren apostel
kenmerken.
De H. Canisius had intusechen een ge-
wichtigen stap gedaan; «den 8en Mei 1543
werd hjj door P. Faber te Mainz opgenomen
uitstekend »erk voor de Contra
verricht heeft.
Niettegenstaande zjjn veelomvattend Apos
tolaat van onderwjjs en prediking, kon deze
buitengewone werkzame man nog geruimen
tjjd afzonderen voor schrifteljjken arbeid; en
hier was zjjn invloed niet minder vruchtbaar.
In samenwerking met andere geleerden be
zorgde de H. Canisius een uitgave der H. Va
ders; doel was om de dwaalleeraren en dwa-
lenden tot de zuivere bronnen der eerste
Christelijke tjjden terug te voeren. De Hei
lige verzorgde voor dit doel de uitgave der
werken van den H. Cyrillea van Alexandrië,
van den H. Paus Leo en later de brieven
van den H. Hieronymus.
Van belang zjjn ook zjjne polemische wer
ken. Op last van den H. Paus Pius V begon
hjj in 1567 met een werk ter bestrijding der
Maagdenburger Centuriën, de eerste Prote»-
tantsche Kerkgeschiedenis. Het zuiver histo
risch gedeelte dezer bestrjjding liet hjj over
aan Kardinaal Baronius; zjjn plan was om
de dwalingen der Protestanten door een
positief-dogmatisch werk te weerleggen. Het
is drieledig opgezet en groepeert de verde
diging der hoofdwaarheden van het Katholi
cisme die door het Protestantisme werden
aangevochten, om drie personen: de reent-
vaardigmaking en de boete om den H. Jo-
annee den Dooper, de Mariavereering van
de H. Maagd Maria en het primaat in de
Kerk om den persoon van den H. Peuus:
jammer, omstandigheden verhinderden aem
om zjjn verhandeling over het primaat te
beginnen.
Van het meeste belang en wereldberoemd
is zjjn Kathechismus, waarvan in 1555 de
eerste uitgave verscheen. Hjj was in dezen
tjjd dringend noodzakeljjk; want het volk en
vooral de jeugd op scholen en op colleges
werd door Luthersche leerboekjes op een
dwaalspoor gebracht; spoedig echter bracht
de eenvoudige en heldere uiteenzetting der
Katholieke leer in den kathechismus van den
Heilige een geheelen ommekeer onder de
jeugd en het volk; het verklaart genoeg, dat
dit werkje vooral de woede zjjner tegenstan
ders heeft gaande gemaakt. L. von Pastor
zegt dan ook dat de Kathechismus van den
H. Canisius al een bolwerk op zich zelf was
tegen de vjjanden van het Pausdom. En in
zjjn encycliek over den Zaligen Canisius
verklaart Paus Leo XHI over dit werkje:
„Door zjjn kathechismus is hjj 300 jaren lang
de algemeens leermeester geweest van
Duitschlands Katholieken, zoodat in den
mond des volks: Canisius’ Kathechismus
kennen, geljjk staat met goed onderwezen zjjn
in den godsdienst". Zjjn Kathechismus is
in verschillende talen overgezet, over geheel
Europa, zelfs in de Missielanden verspreid.
In verschillenden vorm en vertalingen be
leefde hjj wfel 400 uitgaven. De Heilige heeft
ook het Duitsche volk leeren bidden; zonder
het gebéd zou zjjn arbeid weinig gebaat heb
ben, daar was hjj in zjjn diepe nederigheid
goed van doordrongen. Hjj stelde verschil
lende gebedenboeken voor de jeugd en het
volk samen, die tevens bewijzen zjjn van de
vroomheid, van de godsvrucht van dezen
heiligen man.
De H. Canisius had zich voor de Katho
lieke Kerk hoogst verdienstelijk gemaakt;
de Paus heeft hem met de waardigheid van
Kardinaal willen bsloonen, maar nederig
bleef hjj dit weigeren; al vroeger had hjj den
bisschopszetel van Weenen afgewezen.
Zjjn laatste levensjaren bracht de Heilige
te Freiburg in Zwitserland door; zoolang de
levenskrachten het toelieten, bleef hjj door
zjjn prediking en geschriften de Kerk dienen;
in den dienst der Katholieke Kerk offerde
hjj zich tot het laatste toe. Door ouderdom
en ziekte uitgeput stierf hjj te Freiburg den
21 December 1597.
Dit kort bestek laat niet toe om een vol
ledig beeld te geven van den reusacbtigen
arbeid van den H. Petrus Canisius; maar stel
lig zal het den indruk wekken dat hjj voor
zjjn tjjd de groote rol speelde bij de Contra-
Reformatie in de Duitsche landen, die men
gerust een „leidende" rol kan noemen. Zeker
hebben meerdere zijner ordebroeders zeer
gewichtige diensten in dezen tjjd aan de
Kerk bewezen; zelfs komen andere orden de
Jezuieten ih hun zwaren arbeid steunen;
zoo heeft o.a. de nieuwe orde der Capucjj-
nen vanaf 1572 met kracht en groot succes
meegewerkt aan de Contra Reformatie in de
Duitsche landen en elders. Maar voordat air
deren de Kerk in haren nood ter hulp snel
den, stond de Heilige al jaren lang met zjjn
ordebroeders in de hitte van den strjjd. On
der zjjn leiding werd een dam opgeworpeu
tegen het voortdringen van het Lutheranis
me in de Duitsche landen, werden de bol
werken opgericht niet alleen om zich t» ver
dedigen, maar ook om tot den aanval op
het Lutheranisme over te gaan. Het voort
dringen van het Protestantisme kwam tot
staan, het verloor zelfs aanzienlijk terrein;
én dit is het gelijk von Ranke zegt, wat den
^afkeer, den haat tegen de Jezuiten heeft
gaande gemaakt.
En als men in dit verband de gebeurtenis
sen der volgende eeuw beschouwt, kan men
ook eenigszins beseffen, hoe ingrijpend, noe
verstrekkend de arbeid van den H. Canisius
is geweest. De leer en voorschriften van het
Concilie van Trente begonnen in Duitsehland
diep door te dringen en als gevolg daarvan
voltrok zich geleideljjk de scheiding der gees
ten. Er ontstonden tegenstellingen: ’t Katho
licisme tegenover het Lutheranisme; het Lu
theranisme moest voordurend terrein verlie
zen, het Katholicisme daarentegen nam in
beteekenis toe. En als de verhoudingen
steeds scherper werden, vormden zich van
weerszijden machtgroepen. Einde 16e en
begin 17e eeuw voelde zich het Lutheranis
me door het Katholicisme bedreigd^ men
voelde het, het moest op een strjjd op leven
en dood uitloopen; en deze strijd is gekomen
met den 30-jarigea oorlog. Al heeft deze oor
log hoofdzakelijk een politiek karakter, toch
zou het er voor het Lutheranisme donker
hebben uitgezien, als in dezen oorlog Zweden
en Frankrjjk niet ten gunste van de Protes
tantsche Duitsche vorsten hadden ingegrepen
En ofschoon de Katholieke vorsten moesten
verliezen en al kwam in dezen oorlog de
zwaarste druk op de Katholieke streken
neer, toch bleef het Katholieke geloof recht
staan in de Z. Duitsche landen, die h«den
nog de kern vormen van het Katholieke
vol lot was de tt. canisius voor de a.
Paus Puis V die voor goed met door vor
ming der besluiten van het Concilie van
Trente begon; maar eerst het werk van
Paus Gregorius XHI, die door zjjn langer
pontificaat ook daartoe beter gelegenheid had
is beslissend geweest voor de contra-Refor-
matie, voor de restauratie der Katholieke
Kerk in de Duitsche landen. Echter zou
Paus Gregorius XIII hierin 'niet geslaagd zjjn,
zoo de H. Pius V en de Jezuiten onder lei
ding van den H. Canisius den moeieljjken
voorarbeid niet hadden verricht Pl.m. 1550
scheen de toestand der Katholieke Kerk in
Duitsehland hopeloos; men verwachtte alge
meen dat Zuid-Duitschland het Noorden spoe
dig in de ketterjj van het Lutheranisme zou
volgen. Maar scheen de ondergang der Kerk
voor velen onvermjjdeljjk, haar redding
was nabjj. Het was de H. Petrus Canisius die
de banier van het Katholicisme in de Duit-
sche landen kwam heffen, de banier waarop
de duideljjke Katholieke leer, de doeltreffende
hervormingen van het Concilie van Trente
geschreven stonden.
Door hertog Willem v. Beieren werd het
Interim van Keizer Karel V afgewezen; het
Interim was bedoeld als een compromis tus-
schen het Katholicisme en het Lutheranisme.
De hertog wilde in Beieren geen enkele con
cessie aan de ketterjj doen en hjj ging tegen
de dwaling den strijd aanbinden; en daarom
vroeg hjj aan den Paus en aan den H. Ig
natius om bekwame godgeleerden te zenden
naar Beieren. Men was hem gaarne ter wille
en o.a. werd ook de H. Canisius voor de
Duitsche landen bestemd. De hertog van
Beieren nam dus het initiatief tot krachtige
bestrjjding van het Protestantisme en zjjne
opvolgers zjjn de kostbare steuft gebleven
der missionarissen in hun zwaren arbeid in
Duitsehland. Vooral Albert V van Beieren
zet de contra-Reformatie in zjjn gebied met
kracht door; in 1564 verbood hjj de uitoefe
ning van den Protestantschen godsdienst
voor zjjn gebied en op zijn voorbeeld deden
Baden en verscheidene geestelijke Duitsche
vorsten hetzelfde; slechts de uitoefening van
den Katholieken eeredienst werd toege
staan.
In 1579 betrad de H. Canisius weer den
Duitschen bodem, en hier W het terrein
voor hem open, waaraan hjj geheel zjjn le
vensarbeid heeft gegeven. Hjj kende htt
Duitsche karakter en hjj was van nabjj be
kend met de Duitsche toestanden. De oor
zaken van den droevigen toestand der Katho-
leeik Kerk in Duitsehland waren hoofdzake-
Ijjk: grove onwetendheid in godsdienistzaken,
diep verval van zeden en gebrek aan goede
priesters. De Heilige echter was er diep van
overtuigd dat er bjj de Duitschers het meest
te winnen was met zachtheid, voorzichtig
heid en kalme redeneering; zelf bracht hjj
dit steeds in praktjjk, maar in dien geest
heeft hjj ook de Pausen menigen nuttigen
wenk gegeven bjj de- toepassing der kerke-
Ijjke decreten in de Duitsche landen.
Meer dan elders moest de contra Refor
matie in Duitsehland hardnekkig verzet on
dervinden; hier lag het voornaamste uit
gangspunt der dwaling, hier had zich de
ketterjj een bolwerk kunnen oprichten, om
dat ze steunde op de politieke macht van vele
rjjks vorsten en rjjkssteden. Inspanning van
alle krachten werd hier gevraagd en de H.
Canisius ontplooide op allerlei wjjze zjjne
geweldige energie door prediking, door on
derwjjs, door geschriften, door persoonlijken
invloed, overal waren de gevolgen van zjjn
groote wetenschap en zjjne hoogstaande
deugd spoedig te zien.
In geheel zjjn optreden kenmerkt zich de
H. Canisius als een zeer practisch man.
Hoofdpunten van zjjn hervormingsprogram
„clu u„ui I. r.uc. vc waren: godsdienstige vorming van het volk,
in de Sociëteit van Jesus, en later in 1549 fln. daarom ook verheffing van het godsdien-
legde hjj te Rome zjjne plechtige geloften
af in de handen van den H. Ignatius; in
1546 had hjj de H. Priesterwijding al ontvan
gen. De H. Canisius was de eerste novice
uit de Duitsche landen in de nieuwe orde
der Jezuiëten, die in dezen bangen tjjd voor
-de Katholieke Kerk al hare krachten in den
strjjd tegen de dwalingen beschikbaar stelde.
Echter naar Gods beschikking gaf de So
ciëteit de H. Canisius weer aan de Duitsche
landen terug, met geheel den rjjkdom van
zijn geest, met al zjjn geweldige energie.
Liefde, medelijden had hem steeds bljjven
trekken tot zjjn landgenooten, die in den
stroom der dwaling meegesleept werden,
inaar dit belette niet, dat hjjhea onverschrok
ken hunne afdwalingen in geloof en zeden
zou voorhouden; en in volle afhankelijkheid
van de Pausen van Rome zou hjj met na
druk opkomen voor de diepingrijpende her
vormingen, die vooral voor de Katholieke
Kerrk v. Duitsehland noodzakeljjk waren.
De Contra-Reformatie was elders reeds in
vollen gang, als de H. Canisius het terrein
van den strjjd betrad. In Spanje en Italië
had zich de Contra-Reformatie of de Katho
lieke vernieuwing al krachtig baan gebroken,
eerst onder de Pausen de H. Pius V en voor
al Gregorius XIII en Sixtus V begon zjj ook
in andere landen van Europa voorgoed door
te werken. En hier heeft men onder Contra-
Reformatie niet alleen te verstaan: hernieu
wing van den Katholieken godsdienstigen
geest, maar tevens herstel, herovering van
het verloren terrein der Katholieke Kerk; het
is de algeheele restauratie der Kerk uit haar
verval. Het was een geluk voor de Katho
lieke Kerk dat er toen Pausen aan het hoofd
stonden die met wjjsheid en de noodige ener
gie de hervorminigen leidden; die op het ge
schikte oogenblik ingrepen, toen de bodem
klaar was gemaakt door den arbeid en den I
offerzin van groote mannen, wattryan eeni-
gen door de stichting van orden hun hervor-
mingsarbeid voor de Katholieke Kerk zelfs
nog verveelvoudigden. In de Eeuwige Stad
was de H. Philippus Neri werkzaam, de H.
Carolus Borramaeus in N. Italië, de Kardi
naal van Lotharingen in Frankrjjk en de
PrCanisius arbeidde in de Duitsche landen.
Deze namen zjjn wel geljjk L. von Pastor
zegt, als de hoogste bergtoppen der Contra
reformatie te beschouwen, die voor iedereen,
nog uit het verre verleden hun licht ver
spreiden; maar bjj nader bezien van dit tjjd-
vak komt de geschiedschrjjver tot de ont
dekking dat zjj niet alleen stonden, maar dat
ze de hoogste toppen waren van geestelijke
Veyregingen. die op bergketenen geljjken.
en voorzicniignoin neerz mj eveueens >iob*
dig gehad, om den Keizer binnen de perken
te houden, die zich te veel met kerkeljjke
kwesties wilde inlaten.
Was het aandeel van den H. Canisius in
het welslagen van het Concilie van Trente
groot, krachtig en volhardend voerde hjj de
hervormende dekreten van het Concilie door
in de Duitsche landen. Paus Pius IV had de
Duitsche bisschoppen schrifteljjk uitgenoo-
digd, om de besluiten van het Concilie in
hunne diocesen door te voeren; maar deze
poging van den Paus bleef zonder resultaat
Dit behoeft ons zoozeer niet te verwonderen.
Want de H. Canisius zegt in zjjn verslag van
1562, aan den Paus gericht, dat de Duitsche
bisschoppen moedeloos waren, omdat de
Duitsche Katholieke Kerk bjjna ten gronde
gericht was; er waren bjjna geen vorsten
waarop ze konden eteunen. Bovendien hadden
ze geen durf en zelfvertrouwen genoeg meer
en waren daarom afkeerig van hervormin
gen; ze waren eer geneigd om aan het Lu
theranisme concessies te doen, om zoo de
rest van het Katholicisme in Duitsehland hog
te redden. Vanzelf waren de Duitsche bis
schoppen weinig genegen om de diepingrij
pende hervormingen van Trente door te
voeren. Als de eerste poging mislukt was,
ging Paus Pius IV persoonlijk met hen on
derhandelen en daarvoor werd als Pauseljjk
legaat Cauchius afgevaardigd. Maar nauwe
lijks was deze met zjjn zending begonnen,
of hjj werd met zjjn gevolg in Duitsehland
overvallen; daarom gaf hjj zjjn zending op.
De H. Canisius was hiervoor als het ware
aangewezen, hjj kende de Duitsche toe
standen door en door; in 1565 belastte Paus
Pius IV hem met deze zending aan de Duit
sche bisschoppen, onder voorwendsel dat hjj
de colleges zjjner orde zou visiteeren; een
eep Pauseljjke zending voor de doorvoering
van de dekreten van het Concilie van Trente
leek in dien tjjd te gevaarlijk in Duitsehland.
Bjj verschillende Duitsche bisschoppen be
reikte de H. Canisius bet gewenschte resul
taat; voor de Pausen was hjj immers een vei
lige gids in dexe verwarden tjjd, een be
kwaam en onpartijdig raadsman, geheel aan
zjjn Kerk gewjjd.
Onmiskenbaar groot was ook de invloed
van den Heilige op de regeling der gods
dienstige verhoudingen in Duitsehland. Meer
dan eens werd hjj naar den Duitschen rjjksdag
genoodigd in verband met 4e brandende ge
loofskwesties; van beteekenis was vooral de
rjjksdag van Augsburg in 1566, toen de Ka
tholieke vorsten en stenden, mede door zjjn
machtigen invloed zich verplichtten de be
sluiten van het Concilie van Tjente door te
voeren. f
In 1556 werd hjj door den LH. Ignatius be
noemd tot Provinciaal zjjner* orde in Z.
Duitsehland, Oostenrijk en Zwitserland; 13
jaren lang droeg hjj dezen zwaren last te-
geljjk met zjjn moeieljjke missionarisarbeid.
Eerst op zjjn dringend verzoek werd hjj door
zjjn generaal van die waardigheid ontheven.
Voordat het Concilie van Trente zjjne de
finitieve besluiten genomen had, begon de
H. Canisius reeds naar alle richtingen zjjn
hervormingswerk iiv^e Duitsche landen. Als
prediker -trad hjj voor alle rangen en stan
den op; als missionaris is hjj alles voor allen
geworden.
Hjj predikte aan de hoven van Weenen en
Innsbrflck, was dikwjjls als vast prediker ver
bonden aan de domkerken der groote Duit
sche steden, maar met evenveel vuur pre
dikte hjj in de kerken van het platteland.
Bijzondere voorliefde toonde de Heilige
temidden van zjjn uiteenloopenden werk
kring voor het Kathethismusonderricht aan
de jeugd. Zjjn overtuigend bezielend woord
maakte op allen diepen indruk.
Zeer veel moeite gaf zich de H. Canisius
voor de verheffing en de vernieuwing van
het Katholiek onderwjjs in geheel zjjn om
vang. Hoe was de godsdienstige opvoeding
der jeugd niet verwaarloosd en had de Ka
tholieke Kerk in Duitsehland niet alles van
zulk een opgroeiend geslacht te duchten?
Daarom was de groote zorg van den Heilige
om de bestaande colleges te hervormen en
nieuwe te stichten; in deze instellingen werd
de jeugd godsdienstig en degeljjk gevormd
en voorbereid, die in deze verwarde tjjden
later een leidende positie had in te nemen in
het maatschappelijk of het staatkundig leven.
Dan treed hjj als leeraar, dan weer als rec
tor aan deze colleges op; op het einde der
16e eeuw hadden de meeste steden van Z.
Duitsehland en Oostenrijk hunne Jezuïeten
colleges, waarvan vele de H. Canisius als hun
stichter kunnen noemen. Vooral de univerei-
teiten waren in Duitsehland de brandpunten
der ketterjj; bier dreigdde het grootste ge-
i vaar voor het opgroeiend geslacht en daarom
ie het niet te verwonderen dat de Heilige
met den steun der vorsten den hervormings-
arbeid juist aan de universiteiten zoo krach
tig doorzette volgens de voorschriften van
het Concilie van Trente. Bjj de hervorming
der jeugd aan de colleges en de universitei-/
ten was het streven van den H. Canisius op
de eerste plaats: de vernieuwiing van het
Christelijk leven, geloofsleven en reinheid
van zeden; en sterk drong hjj aan op het
veelvuldig ontvangen der H. Sacramenten.
Tenslotte sterkte hjj hen tegen de verleiding
tegen de dwaling. Hoe onberekenbaar veel
goeds heeft hjj vanuil deze middelpunten van
Katholieke Wetenskaap aan het Katholicisme
in Duitsehland bewêzen. De steden Weenen,
Keulen, Trier en Inngolstad waren de voor
naamste centra, Waaruit de H. Canisius de
Contra Reformatie in de Duitsche landen
liet doorwerke^. Ook op zjjn voorlichting
gaan de Pausen er toe over tot stichting
van seminaria' in Duitsehland, de seminaria
waren een der belangrijkste hervormingen
van het Concilie van Trente in ’t belang van
de opleiding der geestelijkheid. Meer door
den onmiddelljjken invloed van den Heilige
werden verschillende seminaria in Oostenrijk
opgerichf.
Tevens had de H. Canisius een belangrijk
aanleg in de oprichting van het Collegium
Germamicum te Rome, dat van zooveel ge
wicht is geweest voor de vorming der gees
telijkheid voor de Katholieke Kerk in
Duitsehland; eveneens vooral door zjjn in
vloed ging de H. Paus Piu» V tot de oprich
ting over van een Commissie van Kardina
len onder den naam van „Congregatio Ger-
manica”. die onder Paus Gregorius XIII
DE ALGEMEENE VERGADERING VAN
DE H. KINDSHEID.
Een waardeerend oordeel van Fr. VeaiUot.
In „La Vie Catholique en France et k 1*
Etranger" van 17 Sept. j.l. lezen wjj een
beschouwing van Fr. Veuillot over de H.
Kindsheid, welke merkwaardig genoeg is om
ze Hollandsche lezers niet te onthouden.
„Wezenlijk troöstvolle statistieken wijzen
op een aanmerkelijke toename van inkom
sten. Het totaal bedroeg in 1926 bjjna 21
millioen (Francs), in 1925 was nauwelijks de
1914 millioen gepaseerd, terwjjl in 1924 nog
geen 14 millioen werd bereikt Zoo kon men,
dank zjj de milddadigheid van de katholieke
kinderen van alle landen, onder 388 missie
gebieden een som van ruim 20 millioen
francs verdeelen.
Waartoe wordt dit geld gebruikt? Twee
getallen zullen het antwoord leveren. Door
de zorgen van de H. Kindsheid werden bet
laatste jaar 561.289 kinderen gedoopt en
713.929 worden er op het oogenblik opgo
voed in bet Katholiek geloof.
Waaraan vooral is deze toename te dan
ken?
Zeker is deze voor het grootste deel te
danken, na Gods genade, aan ’s Pausen
woord, geriicht tot ale missiegenootschappen
en aan de missiejjver van alle geloovigen.
Maar wat de Kindsheid zelf betreft is er
nog een bijzondere oorzaak: de edele activi
teit en de verstandige ijver van den tegen-
woordigen directeur, Mgr. Merio.
Niet alleen dat deze onvermoeide prelaat
immer op reis is ter propaganda en tot het
bjjwonen van kindsheidfeesten (waarvan ook
Z. H. zulk een warm voorstander ia), maar
bjj beeft ook de organisatie zelf nieuw leven
en vastheid weten te geven door veranderin
gen aan te brengen die in staat zjjn in alle
landen de bijdragen vaste te maken en de
landen zelf meer te interësseeren.
De H. Kindsheid is geboren in ons land
(Frankrjjk) maar door haar geest, bronnen,
vrijgevigheid en doel, ia zjj bjj uitstek ka
tholiek, d.i. algemeen. Het was dan ook
passend dat haar samenstelling ook een inter
nationaal karakter zou aannemen.
Voortaan heeft de Raad dan ook dit ka
rakter. Ik werd getroffen door de ernst en
de uitgebreidheid van het onderzoek waar
op de verdeeling der gelden gebaseerd ia.
Iedere missie die geholpen zal worden heeft
haar volledig dossier, dat een blik geeft op
heel haar personeel, Europeesch en inlandsch,
met al haar kinderen, gedoopt, gevonden of
opgenomen met al haar scholen, inreihtingen,
met al haar bronnen van inkomsten en las
ten
Maar meer nog dan dit aanzienlijk
minieus werk bewonder ik de samenstelll
van den Raad zelf en de broederlijke eenh<
die er haar stempel op drukt. Hjj is als eea
kleine Volkenbond Raad. Heel de wereld
doet,er beroep op en hjj voorziet zelf in dui-
zende behoeften. Een kleine Volkenbonds-
raad? Laten we eens zien, de term is juist,
naar menscheljjke berekeningen, in werke
lijkheid, op bovennatuurljjk standpunt staan
de moeten we eerder van een uitbreiding
spreken, in de breedte, want hjj omvat d®
zielen, in de hoogte, want hjj reikt naar den
hemel.
Daar zjjn vertegenwoordigd, niet alleen
door de afgevaardigden der missioneerende
oorden, alle landen aan welke het Evangeli®
gepredikt wordt, maar ook door hun verte
genwoordigers de voornaamste volken dia
bjjdragen.
Acht naties hebben daar reeds naast
Frankrjjk hun plaats: Duitsehland, Engeland,
Australië, België, Spanje, Vereenigde Staten,
Holland en Italië.
In deze vergadering heerscht de volmaak-
ste harmonie en vrienidschap en er is maar
een zorg: de zielen te helpen. Voor wantrou
wen, antipathie, nationale gevoeligheid is
daar geen plaats.
De missies die gieholpen worden zjjn geen
Fransche, Duitsche, Amerikaansche, Spaan-
sche, neen, zjj zjjn katholieke missies. De
herinnering aan vroegere strjjd en de bittere
nawerking die de strjjd in de harten heeft
achtergelaten, verdwjjuen op den drempel
der vergadering. Een voorbeeld:
Van de acht vreemde volken bovenge
noemd, die er vertegenwoordigd zjjn, is het
Duitsehland dat op initiatief van de Fran
sche dirbetie de meeste vertegenwoordiger®
heeft. En waarom? Heel eenvoudig: omdat
Duitsehland met zjjn fr. 4.567.000 aan bij
dragen de eerste is onder alle landen. In
twee jaar heeft het zjjn bjjdragen verdubbeld.
Het was dus billijk deze buitengewone edel
moedigheid te erkennen.
Och, als de volken, die eens de Christen
heid vormden, eens nergens anders in wed
ijverden dan voor het heil der naties en der
heidenent
De Nederlandsche Pries termissiebond.
stig onderwjjs, practische belang van het
Katholieke geloof in geheel zjjn om vang,
zorg voor de opvoeding der geestelijkheid
en voor de theologische wetenschap en voor
al strjjd. tegen de dwaling, waar en in wel
ken vorm hjj ze ook ontmoette. De Heilige
doorzag helder en diep het wezen van het
Protestantisme; en ofschoon hjj ook aanval
lend tegen de dwaling optrad, toch was zjjn
bestrjjding meer positief dan negatief; goe
de voorlichting neemt immers zoo dikwjjls de
veroordeelen tegen de Katholieke Kerk bjj
andersdenkenden weg. Al voordat de H. Ca
nisius voor de Duitsche Missie bestemd werd,
had hjj zich tjjdens zjjn eerste verbljjf in
Duitsqjiland een krachtig bestrijder van het
Lutheranisme getoond. Want hjj kreeg ten
slotte bjj den Paus en bjj den Keizer gedaan
dat de afvallige Herman von Wied als aarts-’
bisschop van Keulen werd afgezet. Vooral
aan den Heilige was de reddiing van het
Katholicisme in Rjjnland en wellicht ook in
de Nederlanden te danken.
De Contra-Reformatie in de Duitsche lan
den begint voorgoed na het Concilie van
Trente; het was al in 1545 begonnen en na
vele moeilijkheden werd het in 1563 tot een
goed einde gebracht. Lang had men naar dit
concilie uitgezien en geen algemeen c.oncilie
der Katholieke Kerk, dat zulke ingrijpende
hervormingen aanbracht en dat het a^nzien
der K^rk in betrekkeljjk korten tjjd herstelde.
De H. Canisius heeft in de werkzaamheden
van het Concilie een belangrijk aandeel ge
had. Meermalen voerde hjj het woord en hjj
trok zeer de aandacht om zjjn welsprekend
heid en zjjn grondige wetenschap.
Wegens allerlei omstandigheden werd het
Concilie meer dan eens geruimen tjjd onder
broken; de Heilige heeft het zjjne gedaan
om het tot een goed einde te brengen, want
daarvan hing ook volgens hem het welslagen
der Katholieke Hervorming, de toekomst
der Kerk af. Met Kardinaal Hosius werd de
H. Canisius in 1560 bjj Keizer Ferdinand
ontboden; deze wikle met hem beraadslagen
om het onderbroken Concilie weer voort te
zetten. En als het opnieuw geopend was, had
de Heilige weer een zeer groot aandeel in de
besprekingen.
In 1563 werd hjj weer opnieuw bjj keizer
Ferdinand ontboden, in verband met de be
ëindiging van het Concilie v. Trente; de Kei
zer nam alle voorstellen van den H. Canisius
aan. Voordat er in zake het Concilie tus
schen Paus en Keizer samenwerking kon
plaats hebben, had de Heilige eerst het wan
trouwen tusschen beiden, vele moeieljjkheden
uit den weg moeten ruimen; maar veel tact
