I
H
j
„ONS BLAD"
I
BureauHOF 6, ALKMAAR - Telefoon
leder voor zich.
41
(Word»
c par pfauMriaa
WotMdag 1C November 1097 giro alkmaar io4863 y|e jraarj^ifi»
Het R. K. Emigratle-Congres.
Advertentieprijs
Abonnementsprijs i
Aan alle abonnee wordt op aanvrage gratie een polis verstrekt, welks hen verzekert tegen ongevallen tot een bedrag van f 3000.f 750.
FEUILLETON.
BOETVAARDIGHEID
GIRO ALKMAAR 104863
er
atie
o
in
Nederland
zqu rede.
ouder
i
te
was het
K. Vak-
de
kunneu
wat ran
tjju eigen
eischt.
die
gebukt
van
het
in
kost-
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
jadering
iUIN (R.
In een gedeelte van onze vorige oplaag
hebben wjj eenige bjjzonderhoden van het R.
K. Emigratie-Congres, dal gisteren te
Gravenhage gehouden ie. kunnen opne
men.
Ter aanvulling diene, dat de heer mr. H.
van Haaster, president van het congres, in
ttyn
reilen tot beklag. Zij gaven un
verblijf ouder hunne tenten en i
Van 1—5 regels f IJS) eUw regel asecr f 0.25.
regel f 0.75 voorde eerste
Rubriek „Vraag en aanl
Rede van prof. AengenenL
Vervolgens heeft prof. J. D. J. Aengenent,
hoogleeraar aan het Groot-Seminarie te War
mond een inleiding gehouden over: Het vmi-
gratievraagstuk, bezien van de godsdien
stige rijde.
Aan de hand van zijn stellingen betoogde
de inleider, dat het een opvallend doch te
betreuren feit is, dat gedurende langen tijd
aan de godsdienstig zedeljjke zijde van bet
emigratie -vraagstuk niet die aandacht is ge
schonken. die weiisc.beljjk moet worden ge-
noenul. Voor de toekomst verwacht spr. de
voorziening iu het op dit gebied bestaande
tekort aan wetenschappelijke literatuur van
de overal opbloeiende inissie-actie.
De gevaren voor godsdienst en zeden toch
;e woning te
hebt veriM>
uion, zuiz gu uogiyjmi u>u» arme, kleine,
behoeftige zuster het meeste recht op mij
Maar laat ik voortgaan. Als ik u heb be
droefd, zou 't mij leed doen. Maar ik kan
niet anders.
Voor de verlaten zwerverlingen tot de stra
ten ia, zooals ik heb ondervonden, altjjd Mn
weg open, om hun Rjden onder de aandacht
hunner rijko en weldadige medemenschea te
brengen. Zjj behoeven slechts de we< te over-
den vertegenwoordigers van de geestelijk
heid en de regeering dank. Voorts dankte hQ
in het bijzonder prof. Aengenent en oud-
miniater Bongaerta, welke beiden wan
neer de R. K. Emigratievereeniging daartoe
de bevoegdheid had hjj zou willen benoe
men tot commandeur in de orde der emigra
tie. (Gelach).
8pr. uitte verder den wensch, dat
spoedig een nieuwe wet op de landverhui
zing kome, en voorts, in aansluiting aan de
laatste conclusie van prof. Aengenent, dat er
in de voornaamste landen van ii
spoedig katholieke Nederlandsche kolonies
mogen komen. Met laatstbedoelde centra zou
de R. K. Emigratievereeniging in nauw con
tact moeten staan.
He congres werd daarop te kwart voor
aes met <ien gebruikeRjken christeRjken groet
gesloten.
linger» louden heblien getooverd, als ik lee-
Ijjk waro geweest. Mijn gezicht, dat in later
jaren uijjn grootste ongeluk zou worden,
was in die dagen mijn grootste vriend.
Is er iets, mijnheer Hulmcroft, in hel leven
dat ik ii nu beschrijf, dut u herinnert aan een
dag, niet lang geleden, toen wij samen uit
wandelen waren?
Ik verbaasde u en maakte u boos, dat her-
innsr ik mij; en 't was mij onmogeljjk u toei.
de verklaring van mjjn gedrag te geven.
Heriiuiert ge u het kleine meisje met deu
verwelkten ruiker in haar hand, die ons na
liep en ons om een aalmoes smeekte? Ik
barstte in tranen uit, toen het kind ons
vroeg een stukje brood te koopen. Nu weet
gjj ook waarom ik u den volgenden dag boos
maakte, doordien ik mijne belofte om bjj
uwe moeder en zuster te komen, verbrak,
om dat kind in bare armoedig,
gaan opzoeken. Na hetgeen gjj
men, zult gij bogrppen 'lal mjju
voor degenen, die hun vaderland verlaten
hebben, moeten buitengewoon groot worden
genoemd. Het kan ook slecht andere. Spr.
zette uitvoerig uiteen, hoe de omstandighe
den dat medebrengen en citeerde de meening
van verschillende schrijvers over dit vraag
stuk.
De vraag behandelende, wat tot nu toe in
eos land gedaan is voor de godedienstig-
aedeljjke belangen van emigranten, meende
spr. alleen te knnnen wjjzen op drie instel
lingen: het St. Joseph-comité; voornamelijk
werkende ter bescherming van de godsdien
stige zetleljjke belangen van Nederlanders in
West-Duitachland, en het Katholiek-Indisch
Bureau, terwjjl bovendien sedert 1925 door
de K. 8. A. werd opgericht de R. K. Emigre-
tlevenenlging.
Al kunnen wij in ons land r~;
ken van massale emigratie, toch
voerde
f 0.60 per' advwtsatle van ~5 regels iedere rsgsl'maér f é-lf
f 250. f 125. f 50. 140.
weten, mjjn vader om een aalmoes gevraagu, stekken n«4«it uil de «ukken van vreemde
en heeft hjj, ook zonder het te weten, zijn»
dochter een penny toegeworpen om vau
haar af te komenl Wal heiligs is er in de Im>.
trekking van vader en kiwi, wanneer die l>e
trekking zoodanig is? Zelfs de bloemen des
velds kunnen niet zonder licht en lucht le
ven. Hoe kan de liefde van een kind bloeien,
wanneer die door niets wordt aangek weekt?
Mjju weinige spaarpenningen zouden sjioo
dig zijn uitgeput geweest, zelfs al was ik ouo
en sterk genoeg geweest om er zelve over
te waken; nu echter werden de paar shillin
gen mjj door Heidens ontroofd. Ik had geen
- voedsel en
zjj gebruikten
mjj voor verschillende doeleinden. Na een
poos brak er een harde tjjd aan voor de Hei
dens, evenals vroeger voor de rondreizende
tooneelspefers. Eenigen hunner wenien ge
vangen genomen; de overigen raakten vei
ztrooid. Wjj waren toen juist in ’t jaargetijde
dat. de hop wordt ingezameld, en ik zocht
mjj werk te verschaffen onder de hoppluk-
kers. Toen mjj dal gelukt was, ging ik mol
mjjn nieuwe vrienden naar Londen.
Ik heb geen lust u te kwellen en te ver
velen met de bijzonderheden uit dit gedeelte
mjjuer kinderjaren. Het zjj u genoeg, als ik
zeg dat ik al lager en lager *onk, totdat Ik
eindigde met zwavelstokken in do straten
te verknopen. Hot erfdeel mjjner moeder
lersvhafte mjj menige gift, die mijne zwavol-
neg niet spre-
ich is het aan
tal buitenslands wonende Nederlanders niet
gering. In Luik en omgeving werken meer
dan 1200 Nederlandsche gezinnen, in Brussel
en omgeving 5 16 duizend Ned. arbeiders.
Het totaal Ned. arbeiders in België wisselt in
de laatste jaren van 15 (ot 20 duizend en
dat m Frankrijk wordt geschat op pl.m. 5000.
Niet gering is het aantal R. K. emigranten
uit bet Zuiden van ons land naar Canada;
het aantal Nederlanders aldaar wordt ge
schal op 100 k 126 duizend.
Spr. zou de R. K. emigrantenvereenigmg
in overweging willen geven, een onderzoek
in te stellen naar de vraag of voor de Neder
landers die in den vreemde wonen en katho
liek zjjn, wel voldoende wordt gezorgd voor
hun godsdienstige en zeiWjjke lielangen, en
zoo noodig, midden te berarribn om die ver
zorging op doelmatiger wijze te doen plaats
vinden.
En voorts of het niet op den weg der R. K.
Emigratievereeniging zou liggen (Mn aan
dacht te wjjden aan de R. K. buitemanders,
die over Hollandsche havens emigreeren.
Spr. hoopt, dat men vooral aan de koloni
satie aanilacht zal rriplen.
Vooral uit religieus oogpunt achtte spr.
de kolonievormiug der emigranten belangrijk.
Aldus, eindigde spr., kan een baris worden
gelegd voor toekomstige actie.
De VtMIRZriTER dankte prof. Aengenent
voor diens rade en telde, dat <to R. K. Eml
gratie vereen iging gaarne de door den spre
ker naar voren gebrachte wensclien In over
weging zou nemen
Rev. MORROW uil Canada, vertegenwoor
diger van den aartsbisschop van Toronto en
president van de Catholic Bettlement As
sociation, aeide, dat de belangen der katho
lieke emigranten in Canada de volle aan
dacht der Association heblien. Deze organi
satie ie trouwens gesticht, toen bleek, dat de
groote emigratie geeseljjke, doch ook mate-
rieele verzorging ludioefde. Zjj beschikt ovoi
een aantel scholen, waarin onderwijs in dn
taal der emigranten wordt gegeven, voor-
zoover dal mogelijk en onodig is. Veel grond
is in Canada nog voor emigranten beschik
baar en du Settlement Association zal zorg
dragen, dat de Imtrokken leidng ontvangen,
opdat zjj niet in handen van uitbuiters val
len. Spr. is hans mede hier te lande aanwe
zig om een Nederlandsoh priester voor een
diocees in Canada te zoeken en hjj heeft be
reids iemand daarvoor op bet oog.
Tenslotte zegt hjj, dat Hollaindscbe land-
v« rhuizer* in Canada zeer welkom zjjn (ap
plaus).
Dr. v. d. HELM sloot zich aan bjj de laat
ste conclusie van prof. Aengenent, n.l. dat
de kolonie vorming moet worden aangemoo-
digd.
Nog vestigde rector KOK de aandacht op
liet Is-lang van een geestelijke verzorging
van hen, die van het platteland naar de stad,
in Nederland zelf, verhuizen.
Prof. AENGENENT beantwoordde deze
sprekers met een enkel woord, en wees op
dgn goeden arbeid vande 8t. Laurentiwe-
vereeniging bier te lande.
In zjjn slotwoord bracht de VOORZITTER
treilen en versolijjuen in 'l openbaar voor
een rechtbank. Indien 'ie omstandigheden,
waaronder hunne overtreding geschiedde,
belangwekkend zjjn, hebben zjj nog een
tweede voordeel: het verbaal daarvan wordt
In do nieuwsbladen 'foor geheel Engelami
verspreid.
Ja, zelfs ik heb de wet leeren kennen. Ik
weet dal zjj mjj geheel over 't hoofd zag zoo
lang ik baar eerbiedigde', maar bjj twee ver-
sohillende gelegenheden werd zjj mijns beste
vriendin toen ik haar trotseerde. Mjjn eer
ste gelukkige overtreding werd begaan toen
ik juist twaalf jaar oud was.
Het was avond. Ik was half dood vau den
honger; het regende sterk en de duisternis
viel in. Ik bedelde openlijk, hardop, zoo-
alz een hongerig kind alleen kan bedelen.
Een oude daznc in een koets aan de deur van
een winkel, beklaagde zich over mjjn lastig-
hebl. Do politie agent «leed zjjn plicht. De
wet gal mjj een avondmaal en een naehtver-
Wjjf in hel polittebnrau. Ik verscheen voor
het gerecht wegens overtreding en vertelde
daar openhartig mjju geschiedenis. Het wa»
de alledaagsche geschiedenis vau duizenden
kinderen zooals ik; maar er was toch één
belangwekkentle bijzonderheid in. Ik beken
de dal ik een vader had gehad (hjj was toen
reeds overleden), die een hooggeplaatst per
soon was geweest; en ik bekende (even
openhartig als ik alles vertelde) dal Ik hen»
nooit om bjjstaud bad gevraagd, uil boosbete
Het Kniffrati) vraagxtuJt, uit een
EciHuitniKch tnxjpvnt betchouwd.
Het doel van de R. K. Emigratie-Veroeni-
ging is voorlichting te geven aan R. K.
emigranten en dezen behulpzaam te zjjn on
der godsdienstig en economisch opzichL Bjj
het betreden van dit ruime veld van ar
beid meent spr. zich, in deze eerste verga
dering van de vereeniging, in drieërlei op
zicht beperkingen te moeten opleggen.
Do ontwikkeling van de groot-industrie
en bet concentratie-proces heblien noodzake-
Ijjk een voortdurende verschuiving onder de
arbeidersbevolking tengevolge en even zoo
onder de intellectueelen. Emigratiestrcken
van landarbeiders, vooral in de oude lan
den, zjjn veelal immigratiegebied voor in-
Door de bladen circuleert op het «ogen
blik weer een vr< seljjk bericht. Een echt
paar, alleen gelaten door de kiuderen, ru
ziet, de man steekt zjjn vrouw neer, en haagt
zich zelf op.
In het bericht beet het:
„Toen de kinderen zich even konden
redden, gingen ze de deur uit. Veel leed
was ’t deel der ouders. Er was de laat
ste weken herhaaldelijk ruzie.”
Wat een ellende bevatten deze regels en
wat loert er tussohen dóór 't trieste van en
slechte opvoeding. En van een treurig fami
lieleven!
In dat huisgezin was niet gekweekt door
voorbeeld en woord een frissche offervaar
digheid onder elkaar en eerbied voor de
ouders, omdat deze elkaar hoogachten en
respecteerden.
Daar bestond de opvoeding in een groot
brengen om zoo gauw mogetjjk te verdie
nen en <ltn los van den band.
Het is men vergeve de oneerbiedige ver
gelijking de opvoeding ais die der dieren.
Wie op eigen beenen kan staan, vaK naast
*t nest
Deze opvoeding draagt niet overal de
zelfde wrange vruchten Goddank an
ders zag het er treurig in de wereM uit.
Maar de grond voor mistoestanden wordt
toch gelegd.
Waar vader en moeder ieder hun eigen
leventje leMen, daar zjjn de kinderen over,
en als ze dan, zoo gauw mogeljjk, een goed
heenkomen bebhen gezocht, dan breekt het
leed weer opnieuw uil, dan is er weer niets
dan de oude wonde der tweedracht.
Deze tragische afloop mag niet zonder
commentaar door de kolommen der pers
vloeien. Hjj la in al zjjn afschuwelijkheid te
leerzaam.
Slechts uit goede huisgezinnen vormt zich
een goeds maatschappij en de verwaarkxr-
zing van bet gezinsleven zoowel door
ouders als door kinderen, is een der groote
kwalen van onzen tjjd, een der droevigste
uitingen van een egoïstisch leven, waarin
leder voor zich zjjn eigen „welzijn’’
de eerste tot de .,n-de” plaats is
genoegen na jaagt.
Iedere broer, iedere zuster, ieder
zelfs voor zich zelf.
opening nwoord
een overzicht gaf van het ontstaan, bet ka
rakter on het doel der R. K. emigratiever
eeniging, die zich, aldus spreker, in haar
volle lengte voor bet eerst in het openbaar
vertoont
Een van de gevolgen van hel op 12 en 13
April 1923 te Breda gehouden R. K. bevol-
kingscongree was, dat op initiatief der Ka
tholieke Sociale Actie een commissie werd
ingesteld tot beetudeermg van het etnigra-
tievraagstuk. Op grond van haar onderzoek
werd besloten, een vereeniging te stichten
en in de statuten te omschrjjven: le. als
haar taak de landverhuizing van Nederlan
den, in bet bijzonder van katholieke Neder
landers, te bestudeeren, te leiden en over
eenkomstig bet algemeen welzijn te bevor
deren; 2e. als middel en tot bereiking van
dit doel: 1. het stichten van Nederlandsche
kolonies in den vreemde; 2. toet behulpzaam
zjjn van emigranten; 8. bet doen verzorgen
van de katholieke en economische belan
gen van de emigranten en kolonisten; het
verzamelen van studiemateriaal; 5. het aan-
knoopen van betrekkingen in den vreemde.
Het tweede deel dezer taakomschrijving
mocht echter niet de bewilliging verwerven
tan het doorluchtig episcopaat. Als kinde
ren, die gaarne gehoorzamen en afstand
en van eigen inzicht, hebben wjj ons te-
zgetrokken op het beperkte terrein, ons
<>r de hoogwaarde bisschoppen aangewe
zen.
Zoo luidt thans bet doel der vereeniging:
voorlichting te geven aan R. K. emigranten
en dezen behulpzaam te zjjn in godsdienstig
en economisch opzichL
Thans bestaat er prettige samenwerking
met de semi-ofticieele lichamen, belast met
de behartiging van de economischs belangen
der Nederlandsche emigranten.
Dit congres nu is als 't ware een voort
zetting vau het Bredaacbe congres en dient
om een onderdeel van bet groote bevol
kingsvraagstuk meer in 't bijzonder te be
handelen. Voor de katholieken heeft het
emigratie-vraagstuk nog een anderen kant
dan een louter economischen. Een emigrant
bezit evenzeer een onsterfeijjke ziel als de
thuisblijver, en daarom ie er voor de ka
tholieken geen bevordering van, geen mede
werking aan, zelfs geen toelating van emi
gratie te verwachten. Indien niet vooraf vast
staat, dat de godedienstig-zedeljjke belangen
der «-migranten evenzeer als de economisch*
veilig zjjn. Narist spreker alle aanwezigen,
groepsgewijs welkom geheeten had, ver
klaarde bü het congres voor geo|>end.
Hierop was het woord aan den heer Ir.
M. C. E. Bongaerta, lot bet uitspreken van
zjjn rede, waaraan wjj het volgende ontlee-
nsut
Gedachtenwisseling.
De beer LOERAKKER, lid van de Tweeds
Kamer, seide, dat er z.i. geen aandacht is
gewijd aan de onmiAkeilijke mogelijkheid tot
werkverschaffing, met name ten plattelande.
Wordt hiervoor niet met apoed gezorgd, dai»
vreest »Pr- economische en moreele verwil
dering.
De heer CNO88E (Amsterdam) had uit de
rede van ir. Bongaerts een program van actie
van een toekomstigen minister van welvaart
meenen te hooren (gelach).
Het emigratlevraagstuk is volgens spr.
niet het middel, doch een midel, om onze be
volking tot een beteren economischen toe
stand te brengen.
De beer Tb. VAN LIER (s Gravenhage)
meent, dat, al zou aan ontginningen hier te
lande zooveel grom! verkregen zjjn als de
inleider in rijn rede me<lcdeeldc, toch emi
gratie economisch gewenscht blijft.
De heer VAN ARK, die als emigrant tien
jaar geleden ons land verliet, waarschuwde
tegen een jacht naar deu dollar.
I>e heer VAN KE88EL (Vught) consta
teerde, dat de groote grondbezitters hier te
lande een belangrijk deel van de landerijen
in bezit hebben, waarop zij z.i. abeoluut geen
reoht hebben. De pachtlmeren verkeeren D.
vele streken van ons land dientengevolge in
moeilijkheden. Er is nog véél grond beschik
baar, welke echter door de gromlbozitten»
wordt beschouwd als een muhiel om zooveel
mogeljjk pacht uit te halen. In plaats - an dit.
landerijen voor cultuur geschikt te maken,
laten zjj deze voortbestaan als weiland. De
verhouding tusschen verpachters en pach
ters deugt volstrekt niet en bet zou z.i. zeei
wenjwhelijk zjjn, indien de Pachtwet zooda
nig werd herzien, da zjj eea meer sociale
strekking kreeg (applaus),
Hierna werd gepauzeerd.
Na heropening das .drga
woont aan dan heer DE BRI
bureau^ die bezwaar maakte tegeu afschaf
fing van het pas visum, waardoor vele bui-
tenlaiMlsche arbeiders gemakkeljjk naar him
kunnen komen, terwjjl onze Rngesring mil-
lioenen uitges-ft voor bestrijding der werk
loosheid. Voorts bepleitte spr. de totstand
koming van een wet op de landverhuizing.
Ir. BEMELMANS achtte de mogelijkheio
van productiefrnaking van woeste gronde»,
hier te lande in de eerste jaren niet volko
men realiseerbaar.
Ir. BONGAERTS beantwoordde in het kort
de sprekers. Wat de cultiveering vau nieuwe
gronden betreft, dat gaat inderdaad niet in
korten jjd. Intusschen, we zjjn bezig.
De emigratie moe aanvullend middel blij
ven; zjj kan natuurlijk geen grondslag vai»
welvaartapolitiek zjjn.
De kwestie van de pachten iiescbouwde
spr. als een aanvulling van, geen eritiek op
Mar kwartaal voor Alkmaar zasaasesf X—
▼oor bmtea Alkmaar ..«asassasf X85
Mm Geïllustreerd Zondagsblad s s f 0.(50 booger
dustriearbeiders. Het aantal van hen,
tengevolge van da werkloosheid g<
gaan onder de ellende van onzekerheid
bestaan, komt ongeveer overeen met
aantal van hen, die tengevolge van wetteljj-
ke belemmeringen tjjdene en na den oorlog
in voormalige immigratie-Janden gedwongen
zjjn in het vaderland te bljjven, al zjjn dat
geenszins dezelfde pereonen.
De emigratiedrang komt in hoofd zaak
voort uit de buitengewone en de semie per
manente werkloosheid.
Tegenover een kern van in totaal onge
veer 50.000 h 50.000 buitengewone en ee-
mie-permanente werkloosen eeizoens-
werkMx>zen uitgesloten of derhalve eene
bevolking van 150.000 personen die den
last van onzekerheid van bestaan in Neder
land bjj voortduring draagt en die de offi-
sieele statistiek in hoofdtaak onder de njj-
verheid en de „overige” bedrjjven dus
minder onder landbouw, handel on verkeer
rangschikt, staan oen jaarljjksch accres
aan kostwinners van ongeveer 36.000 of
aan bevolking van bjjna 100.000 zielen, een
iaarljjksoh aantal landverhuizers van ruim
26000 (met inbegrip van vrouwen en kinde
ren), een aantal vreemdelingen van in to
taal meer dan 100.000 in Nederland werken
de of aldaar geveotigd en een jaarljjkscbe
trek uit de Koloniën en het buitenland van
gemiddeld nagenoeg 68.000 personen naar
Nederland en 64.000 in omgek<-erde richting.
Tjjdens den oorlog zjjn 121.450 personen
meer door Nederland opgenomen, dan uit
Nederland emigreerden; dat overschot is in
de eerste jaren na den oorlog, hoewel in af
nemende mate, voortgezet en het bedroeg
op 81 December 1925 nog 127.262 persoden.
Vóór den oortog bedroeg het emigratieealdo
jaarljjks ruim 4600 personen,
Ten aansisn van de bevolkingsdichtheid,
die in Nederland sedert een eeuw bjjna is
verdrievoudigd, stonden Zuid-Holland,
Noord Hollajid, Utrecht en Umburg in die
volgorde voortdurend bovenaan en Drenthe
stond steeds op de elfde plaats, niettegen
staande in die provincie de bevolkings
dichtheid het sterkrte is toegenomen.
De kern van het welvaartaprobleem ligt
voor Nederland in de eerste toekomst ouge-
twjjfeid in de uitbrmdh< van de weritge-
lagvnheid in den landbouw en waar Neder
land in de gelukkige omstandigheden ver
keert van zjjne oppervlakte cultuurgrond
zeer aanmerkelijk te kunnen uitbreldeii,
de weg. dien het algemeen belang r'“
aangewezen. De economische noodzaak tot
emigratie verdwijnt dan. Niettemin kan en
moet emigratie worden bevorderd, ter uit
breiding van het economisch fundament,
waarop de Nederlandeche welvaart steunt
De Zuiderzee, de Peel, overig Noord-Bra-
bant. Vollenhoven, Drenthe, de Wadden,
schorren, kwelders, enz. kunnen geleide
lijk voeren tot een uitbreiding van cultuur
grond van wellicht 700.000 H. A., naast de
ongeveer 2.000.000 H. A, welke thans in
cultuur zjjn. Er bleven dan ruim 80.000 H.A.
woeste gronden en water in Nederland
over.
Njjverhei-1, handel, verkeer en de Overige
bedrjjven buiten den landbouw hebben in
de latere jaren nagenoeg geheel hot
winnersaccres in Nederland aan een middel
van bestaan geholpen. De bovenbedoelde
uitbreiding van cultuurgrond kan voor een
periode van 25 A 30 jaar do helft van dat
accres in den landbouw opnemen, De andere
bedrjjven worden dan van die helft ontlast
en zjj zullen, mite met de noodige waarbor
gen voor afzetgebied buiten onze grenzen
omkleed, naar het zich laat aanzien, geree-
deljjk do andere helft kunnen opnemen,
voor zoover die niet door emigratie naar de
koloniën en bet buitenland andere middelen
vat? bestaan zoekt, ai of niet ter uitbreiding
onzer relaties en van ons ecoiroinisch be-
ataansfuiMlamenU
Het menachlojjke leven is de rjjkdoin bjj
uitnemendheid. Economische noodzaak tot
uit voer vau menschel jjk o arbeidskracht
over de behandeling van mijt» moeder. Ibn»
bjjzomierheid was dunkt mjj nieuw, en leMdo
tot de bekendmaking van mjju .Jfeval" in de
nieuwsbladen. De verslaggevers begunstig
den verder mijne belangen, door mjj als een
mooi en interessant meisje te beschrijven, fchr
werden giften voor mjj aan de politie
den. Een paar goedhartige getrouwde Beden
uit den deftigen stand, kwamen in bet werk
buis om mjj op te zoeken. Ik maakte een
gunstige»» indruk op hen vooral op de
vrouw. Ik stond letterlijk alléén op de jen-
reid ik had geen onwelkome belrehlto-
gen, die mjj konden volgen on opeleeken. De
vrouw was kinderloos, de man een goed
meuech. Zjj namen mjj bjj zich in die*M-
Ik hel> er altjjd naar gestreefd, boe laag
ik ook moge zjjn gezonken, mjj tol een boO-
geren stand ie verheffen. Misschien Mgl wm
iets van mjjns vaders trots ten
aan dit rusteioozo gevoel in ml
Het schjjnt in mj> karakter te
ven. Het bracht mjj hier te» bak
mjj dit huis verlaten Is *t mjjn
zegen?
77.
hi baar laatste oogenbhkkmi had moeder
mjj den uaam en het adres van mjjn vuiler
te Ixmden, toovertrouwd. Hjj gevoelt mis
schien eenige deemis met u (zeélu zjj), hbe-
wel gjj geen medeljjden met mij beeft: tin
proef het in iéder geval. Ik b<-zat een paar
shiUingen, de laatste overblijfselen van mjjn
karig loon, en ik was niet ver van Ixmden
verwjjderd. Maar ik ging nimmer mjjn varie»
opzoeken: hoewel ik nog maar een kind was,
zou ik liever van honger zjjn gestorven dan
naar hem toe te gaan Ik had heel veel vaa
moeder gehouden, doch ik haatte de^i man
die haar den rug had toegekeerd toen zjj op
haar sterfbed lag. 't Met mjj geheel Onver
schillig, dat bjj toevallig mjju vader was.
„Hindert die bekentenis u? Gjj ziet mjj
*aa, mjjnheer Holmcroft, alsof ze u hinderde.
Maar denk eena na, mijnheer. Verdien ik
vel den uaam van een ongevoelig schepsel,
na al hetgeen ik zooeveu seide? Wat is een
vader voor een kind, als bet kind nooit op
zUn knieën beeft gezeten, eu nooit een kus
of een geschenkje van hem beeft gehad? Als
wjj elkander op straal bmldeu ontmoet, zou
den wjj elkander niet hebben gokeud. Mis
schien bob ik zelfs, toen ik later uitf
gard te Londen Toudzwierf, zonder
landverhuizing wijst op armoede van ka
pitaalgoederen of op gebrek aan onderne
mingsgeest en vaderiandslisfde om die goe
deren te voorschjjn te brengen en ter be
schikking te steHen. Alles porde echter aan
gewend om langs dezen weg de economische
noodzaak vau emigratie te voorkomen. Ove
rigens worde de emigratie aangemoedigd,
geregeld en gesteund.