alkmaar.
IM - Hollandsch
Oaoblad.
Eieren Potten
III Nederlandsehe Landboawbank.
Bijkantoor Alkmaar: Koningsstraat hoek Pieterstraat.
EFFECTEN - COUPONS - DEPOSITO’S - CREDIETEN.
Tweede blad
MAANDAG 25 JUNT 1928.
Drogisterij JAN DE VRIES
Lullik-Oudorp 12 U RUIMm Tel. 324
i
voor oen gulden
mooie,
ANDIJK.
i
280
741M
472
164
144
691
L. FRANKENBERG.
68%
280
730
464
384
406’-,—7
148
233
53144
46044
490
19. H -1
232'/,
149
149*.
240
145
26'J
187
110
1»’4
Bazel
Rome
New York
Praag
prima stcenen inlegpotten voor p.lm. 100 A 125 eieren/
met inbegrip van benoodigd waterglas
FINANÜiEELE RUBRIEK.
BURGER' l STAND.
LEGRAMMEN.
Jacob Adriaensz. Metius.
PROVINCIAAL NIEUWS.
OUDORP.
HOOGKARSPEL.
F
o
van
o
E5LZ3
Tb. W.
Beurskoersen van 25 Juni.
V. K.
130—1.45
2.00—2.15
102
244
135
113
137
140
406*^6*/,
227H-5M
(Opgave
70
2.48%
530
het
59.31
12.10%
9.75%
34.66%
66.52
66.57%
66.42
34.95
47.84%
36lM
2tt6H
111
376
397M
62
145
227
148
148—9
185
110
122
226
197*/.
733%
460M
TWEE -EN-TWINTIGSTE JAARGANG.
x
52
147 H
l»ó
70*/,
LICHTEN OP.
Hedenavond voor alle rij- en voertuigen
om kwart voor 10 uur lichten op.
129%
135»
490%
356—60
530
458M
490
186*,
ONZE RUGZAKKEN
zijn vervaardigd van prima stof
gemonteerd met lederen riemen.
LANGESTRAAT ALKMAAR.
70
86
190
10844
226
19944
6
36\
16444
144
695—444
Berlijn
Londen
Parys
Brussel
Kopenhagen
Stockholm
Oslo
Weenen
STAATSLEENINGEN
4X
5
6
6
BANK -INSTELLINGEN
Koloniale
Indische 1
OVERLEDEN.
Wiesje Peereboom, gehuwd met Pieter Nol
44 jaar. Gerardus Anthonius Kups, 5 dg.
GEBOREN:
Johanna Cornelia, dochter van Petrus Bos
en Johanna Karstel. Jacobus Johannes,
zoon van Petrus Louter en Klazina Dekker.
Cornelia, dochter van Antonius van Lienen
en Maria Z'egers.
SS'--
De redder Lundborg en nog 2
Italianen in onmiddellijk ge
roer.
OSLO, 25 Juni.
De Zweedsche vlieger Ludborg, die Nobile
gered heeft, heeft by de mislukte landing op
de ysscholsch geen verwondingen opgeloo-
pen.
Zijn tergukeer is echter zonder hulp van
buiten onmogelijk, daar het vliegtuig ernstig
beschadigd is. Lundborg bevindt zich thans
met de twee Italianen in het kamp van No
bile en wacht op hulp van zijn Zweedsche ge
zellen. Zij verkeeren in groot gevaar, daar
het pakijs afbreekt en in Noordelijke rich
ting afdrjjff^
177-5
175
Overgang. Naar wy vernemen heeft de
heer S. Vink zijn aardappelenzaak overge-.
daan aan den heer G. de Jong, welke aan
deze zaak uitbreiding wil geven door ’t ver-;
voer van meerdere aan het tuinbouwbedrijf
verwante artikelen.
Tuinfeest. Onze plaats staat in het teeken
van de sport. Turnlust zal een propaganda-
middag geven op de kaatsbaan achter café
„de Krimper” waar de dames- en heeren-.
afdeelingen zoowel als de adspirantcn we«
der blijken van vlugheid en correctheid zul.
len afleggen, onder leiding van den heen
Kooter. De middag zal opgeluisterd worden
door muziek van „Excelsior”. Daarnaast
zal dienzelfden middag een voetbalwedstrijd
op het Herculesterrein worden gespeeld tus*
schen Hercules II en Zwaluwen I van Hoog*
karspel Waar beide terreinen vlak bij el*
kaar liggen, leek bet eerst wel of er weinig
concurrentie tusscben beide vereenigingen
zou bestaan over dien middag. We vernaj
men echter dat Maandagavond het geschil
is bygelegd en dat partijen elkaar in een
schikking hebben gevonden.
246
175*/,
177
100»,
201
201
hage 1906. -
Hier blijkt na een uitgebreid en nauwkeurig
onderzoek, dat Metius, indien hij al geheel
zelfstandig z’n instrument vervaardigd heeft,
toch zeker niet de eerste is geweest. De
eerste Nederlander was Sacharias Jansen
uit Middelburg, die reeds in 1604 een verre
kijker vervaardigde.... naar het model van
een Italiaan, waarop stond: anno 1590!
Jacob Metius ondertusschen trok zich ver
der geheel terug en heeft aan niemand ooit
meer z’n geheimen»geopenbaard. Op z’n ziek
bed drongen een» z’n vader, broeder en zus
ter, zelfs 'n predikant er te vergeefs op aan.
Na z’n dood bleek, dat al z’n werktuigen wa
ren verdwenen, „zulks dat de perfectie van
de konst met hem gestorven en begraven
is.’’
In het doodboek van de Groote Kerk vin
den wy, dat op 24 Juni 1628 begraven is:
„Jacob Ariaensz. Metius, die groófé' brillen
maker’’. Deze aanteekening achter den
naam is wel zoo iets ongewoons, dat we er
gerust ’n bizon^ere onderscheiding in “mo
gen zien tn van stille, eerbiedige hulde aan
een in menig opzicht toch merkwaardige
figuur.
lu het geheel beschikt de Zweedsche hulp
expeditie over 4 vliegtuigen. Er bestaat
hoop, dat spoedig reddingspogingen om
Lundborg en de beide Italianen te bevrijden
zullen wordeu gedaan.
DE STABILISATIE VAN DE FRANC.
Door den Senaat goedgekeurd.
PARIJS, 25 Juni.
De Senaat heeft na langdurige debatten
du stabilisatiewet met 256 tegen 3 stemmen
goedgekeurd.
JONGEN DOODGEDRUKT.
DEN HAAG, 25 Juni.
In de garage van den heer Smit in de
Hooge Nieuwstraat te Den Haag is heden
ochtend een 14-jarige jongen bekneld ge
raakt tusschen den muur’ en een auto.
Korten tijd daarna is hij in het Ziekenhuis
aan de gevolgen overleden.
Tegen den 21-jarigen chauffeur, die, door
dat hy te veel gas gaf, het ongeluk veroor
zaakte, is proces-verbaal opgemaakt.
ERNSTIG TRAMONGEVAL.
PARIJS, 25 Juni.
Zondag heeft te Fontainebleau een ernstig
tramongeval plaats gehad. Door het breken
van de koppeling reed een bijwagen van
een tram achteruit een straat door en ont-
spoorde in een bocht. De wagen kwam tegen
den muur van een woonhuis terecht.
Tot nu toe werden 22 gewonden, onder
wie verscheidene ernstig in het ziekenhuis
opgenomen.
ALKM. BAD- EN ZWEMINRICHTING.
Genomen baden van 17 Juni tot en met
24 Juni, Heeren 1084; Dames 1096.
Kosteloos: Meisjes 84 Jongens 200.
Totaal 2464. Hoogste temperatuur 66 gr.
U1TBREIDING-ZAAK.
De heer J. Brouwer, drogist, Choorstraat,
heeft, meegaande met zijn tyd, zijn drogis
terij uitgebreid met een afdeeling optiek.
Het rechter-pand van dezen dubbelen win
kel is daartoe ingericht.
Daar thans ook een gediplomeerde kracht
aan de’ zaak isv erbonden, levert de heer
Brouwer thans ook brillen op medisch voor
schrift.
De electrische slyp-machine is afkomstig
uit de bekende Heemaf-fabrieken te Hengelo,
terwijl de eigenlijke artikelen zijn van het
Technisch Optisch Genootschap.
Natuurlijk zijn alle aan de optiek ver
wante artikelen thans bij den heer Brouwer
verkrijgbaar.
.cbong
PETROLEUM
Dordtscye Petroleum
Kon. Ned Petroleum
Steana Romans
RUBBER-MA A TSCHAPPIJEN
Amsty Rubber
Bandar Rubber
Dell Bat. Rubber
Indische Rubber
Interconün. Rubber
Lam pong Sumatra Rubber
Oost-Java Rubber
Serbadjadi
Silau
Vico’s -
SCHEEPVAARTEN
Holl Amerika Lyn
Kon. Boot
Stoomvaart Mij. „Nederland"
N ie velt Goudriaan
Paketvaart
Scheepvaart Unie -
Marine Common.
Marine Preferent
TABAKKEN
Dell Batavia
Deli-Maatschappij
Senembab
Oostkust
AM ER. SPOORWEGEN
Eric Spoor
Southern Rails
Union Pacific
Wabash. Railway
PROLONGATIE
GESLAAGD.
Aan de R. K. Kweekschool te Amersfoort
slaagde voor het examen ouderwijzere», mej.
A. Venneker, alhier.
COLLECTE.
Onder dank aan de milde gevers bericht
het bestuur van St. Fidelis, dat de in de
St. Laurentiuskerk gehouden collecte heeft
opgebracht f 287.50.
GECOMBINEERD KERK-CONCERT.
MANNENKOOR „ORPHEUS”.
Men verzoekt ons opname van
volgende:
Het jongenskoor „Klein Caecilia’’ zal o.m.
de volgende nummers uitvoeren: Drie oud-
Hollandsche liederen waarvan de dichters en
componisten onbekend zijn.
Wie wel eeus de Matthlius Passion ge
hoerd heeft zal nimmer vergeten dëu diepen
indruk en de devote stemming welke het
jongenskoor op hem (haar) maakte.
Ontroerend klinkt hier de zang en de fris-
sche reine stemmen scheppen een sfeer wel
ke Jang nablijft. Op het concert zullen zij
zingen: „Devote ziel die God mint bovenal
(om-treeks 1669). In dit lied wordt geschil
derd de geboorte van Christus.
Wanneer zij o.m. zingen: „Komt, ziet wie
dat hier leit indezen stal. Het is de Zoon al
van den Grooten God, Geboren bij de bees
ten in een kot, Ja, al zonder deur of slot,”
dan komt men onder den indruk van deze
eenvoudige, ongekunstelde jongensstemmen.
jSchoon is ook het volgende oude lied:
„Dén pcho van uw dacht". Wat zal het ver
heven klinken in onze beroemde kerkf waar
van de goede accoustiek tot over de gren-
zc .1 bekend is.
O. herder loopt niet verder inde nacht,
Ontdeckt U coene herte stout
lek ben de groene godt van ’t wout!
Daarna zingen de jongens: „Die winter is.
verganghen” (1628).
Heerlijk wordt hierin de zomer beschreven
als volgt:
Ic sie die bloemkens hanghen,
des is mijn hert verbljjt.
So ver aen ghenen dale
daer ist ghenoechlw siju.
Daer singhet die nachtegale
also menich woiitvoghelkjjn.
Verder ringt het jongenskoor samen met
het mannenkoor „Caecilia” een werk ge
naam „L’0rgue”,v an L. de Rillé.
Behalve de drie mannenkoren die ieder
afzonderlijk eenige werken teti beste geven,
zullen z” gezamenlijk uitvoeren twee werken
en wel: „De Ruïne”, van L. F. Brandts Buys
een „VescilUa Regis”, van Mathieu Neumaun
op 75. Beide prachtwerken die een groot-
schen indruk zullen maken.
Mogen velen Dinsdagavond optrekken naar
de Groote Kerk en de zangers steunen in
hun propaganda voor den mannenzang.
WEEKOVERZICHT VAN DE ALKMAAR-
SCHE EXPORTVEILING.
Door de algemeene schaarschte van groen
ten worden er nog steeds flinke prijzen be
steed voor bijna alle artikelen. Bloemkool,
dat hedefi een hoofdproduct is in den aan
voer, is deze week duur geweest. Vrijdag
werd er voor enkele mooie partijen nog bo
ven 35 cent per stuk betaald.
De hooge prits. welke Maandag en \yoens-
den kop; de vlieger bleef ongedeerd. Torn-
berg wilde alle leden van de Nobile-groep
met zijn vliegtuig naar het vasteland bren
gen.
WISSELKOERSEN,
van de Nederl Landbouwbank).
Bijkantoor Alkmaar.
59.29
12.10%
9.75
34.65
66.50
66.54
66.40
34.94
47.83
13.0544
2.48%
7.35
ALKMAAR.
dag voor wortelew werd besteed, was voer
enkele tuinders aanleiding om zooveel mo
gelijk aan te voeren, ook zelfs als het artikel
nog niet voldoende ryp en uitgegroeid was.
Het gevolg hiervan was dat Vrijdag de prij
zen aanmerkelijk lager waren, vooral voor
mindere kwaliteit, 4erwijl flinke bossen en
tevens mooie wortelen toch noch gretig te
gen betrekkelyk hooge prijzen gekocht wer
den. v
Andijvie, waarvan de aanvoer ook steeds
grooter wordt, geldt van f 3.tot f 6.per
100 stuks.
Aardbeien, waarvan de tuinders
Schoorl de hoofdaanvoerders zyn, werden
ook in groote hoeveelheden aangevoerd, ter
wijl de prijzen zeker wel naar genoegen zijn,
wanneer deze sloffen een eenigszins uniform
gewicht hadden. Men zou dan met meer
zekerheid de prijzen kunnen betalen.
Komkommers komen er ook steeds meer
en meer en brengen ook goede pryzen op.
Groene komkommers daarentegen worden
nog niet in zulke hoéveelheden aangevoerd,
dat deze geëxporteerd zouden kunnen «wor
den. De prys van deze soort is niet hoog.
De tomatenaanvoer is nog steeds niet
groot. Dit zal over 2 of 3 weken veranderen,
wanneer de gewone kastomaten worden aan
gevoerd.
Kropsla, spinazie en postelein worden naar
gelang van aanvoer en kwaliteit steeds
tegen redelijke prijzen afgenomen, terwijl
soepgroenten en peterselie den laatsten tijd
weinig opbrengen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Aanwezig aan het Bureau van politie, Lan-
gesrraat “U aldaar te beragen op alle werk
dagen tusschen 11 en 1 uur, do navolgende
voorwerpen als gevonden gedeponeerd op:
22, 23, 24 Juni 1»28.
Kindertaschje, zweep, muziekklem, fa-
briekspenning, dop van een autoreservoir,
portera, met f 0.12.
Aanwezig en te bevragen bij de navolgen
de ingezetenen, onderstaande voorwerpen,
als gevonden aangegeven op: 22, 23, 24 Juni
1928. Nikkelen tabaksdoos, B. W. Klein
schmidt, Geestersingel 17. Zak, J. Wjjnstra,
Laugestraat 83. Kerkboekje J. de Kok van
Delwijnen, Heul no. 13. Wollen kinderkleed-
je uit een kinderwagen en R. K. kerkboekje,
J. Nymeijer, Schagenstr. 1. R. K. kerkboek
je, H. Sanders, Hekelstraa.t 6. Rozenkrans,
T. Koopman, Kenn. Singel 16. Rywielpl. D.
de Vries, Dahliastraat 22. Kindertaschje met
inh., H. A. Wessels, Langestraat 94. Portera,
met inh. M. Witte, Koorstraat 10.
Wanneer men weder in het bezit isv an het
verloren voorwerp, wordt men verzocht
hiervan kennis te geven aan het Bureau van
politie.
de^ bekende stads-historie-
ahlt het volgende, dat hij uit
i .\f>koude dog geloof ba a re
■J 'oft.
woont, wat zeker in het belang zal blyken
te zyn der arbeidazoekenden.
Aardappelrooiers. De laatste dagen trok
ken honderden werkloozen uit de Noordelijke
provincies door de Streek om daar werk te
vinden en te zoeken. De meerendeels oude
karretjes waren beladen met pakken, zak
ken en doozen. De meesten van hen zullen
wel in het rooien van aardappelen en tul
pen wat trachten te verdienen om over
eenige weken met een geldelijk overschot
naar huis terug te keeren. Dat het hun geluk
ken moge wat over te sparen, zoodat een
herhaald bezoek geen klagen geeft.
Laadplaats. De werkzaamheden aan de
laadplaats aan het station ten behoeve
van de veilingsvereeniging „de Eendracht”
zyn bijna gereed. Het bestuur der Markt-
vereeniging verzoekt den Raad haar tot be
strijding der kosten een renteloos voorschot
van f 1000 te verleenen, af te lossen in
hoogstens 10 jaar.
DE REDDING YAN NOBILE.
Dank van Italië.
STOCKHOLM, 25 Juni.
Het staat thans vast, dat de redding van
Generaal Nobile heeft plaats gehad door deu
Fokkervlieger Lundborg. De Zweedsche hulp
expeditie heeft haar basis naar Hinloopen
verlegd om gemakkelijker bij de Nobile
groep te komen.
De Italiaansehe gezant te Stockholm,
Vorst Kolonna heeft aan de Zweedsche Re-
geering den dank van Italië overgebracht
voor de redding van Nobile door een
Zweedsch vliegtuig.
De redding van de bemanning
der ,Jtalia.”
STOCKHOLM, 25 Juni.
Den Zweedschen kapitein Tornberg is een
tweede lauding op de ijsschots van de No
bile-groep mislukt. Het vliegtuig sloeg over
1628-1928.
Er is veel eigenaardigs in het leven van
dezen Alkmaarder, dien N. F. de Peiresc
(de man, die o.a. Drebbel’s leven beschteef)
in 'n brief aan Galilei „innoceutissimo et
sottiiissimo” noemt.
Weinig tastbare feiten zyn ons uit z’n
leven bekend. Hy was ’n zoon van den be- 1
kenden-vestingbouwkundige Adriaen Antho-
nisz. en moet te Alkmaar ongeveer 1580
(het blyft onzeker) zyn geboren.
Hij was in z n jeugd,: „geheel afschuwig
van gezelschap der menschen, zulks dat hij
genoegzaam èonbekwaamheid toonde te heb
ben om dé letteren off eenige aydere goede
weetenschappen te’ leeren.”
Hy werd daarom niet naar school gezon
den. „Doch hy heeft:trit zichzelfs lust ge-
kreeden tot het slijpen van eenige glaasjes,
hetwé4k hij eerst in diet werk stelde in een
brillenslyperswinknl, niet verre van zijn
ouders huis". De overlevering voegt erbij,
dat z’n ouders woonden aan de Zuidzijde
van den Koningsweg, ongeveer in het mid
den en de brillenslyfier wat verderop, „aan
dezelve zijde meer naa de vest”. Jacob kreeg
toestemming om het ambacht te leeren.
Eikelenberg,
schrijver, vèrh’a!
den mond van
manhen” gehor ri
..Metius za,t op ijn winkel b(j zijn werk
baas,' den brilleuslyper en sleep een boon off
bolglas, dat in het midden dik maar aan de
.zijden dun was; hierbij maakte hij een
glaasje, dat van binnen dun maar aan de
zijden dik was en men een bolglas noemt.
I aarop hield hij deezen dan’verre, dan nabij
zijn gezicht en gelyk de denkende stille
verstanden is. dan sus, dan zoo houdende,
bevond hy eyndelyk, dat het holglas naast
a.’.n he' oog en het ander daarvan verder
afgehouden, de voorwerpen vry nader ver
toonde. Hierom zette hy die in een papiere
briefjen, liet vervolgens een blik buisje
maken en zette daar zijne glaasjes in”.
Zoo zou hy den verrekijker hebben uitge
vonden. Door tijdgenooten (o.a. Descartes)
en later nog door vele anderen is hem de
prioriteit van deze uitvinding toegekend.
Z’n broeder Adriaen, professor in de wis
kunde, etc. te Franeker, verhaalt meermalen,
dat hy, Jacob, ’n kyker had gevonden, waar
mee o.a. nog onbekende sterren in aen melk
weg zouden kunnen ontdekt worden.
Ook vertelt men van Jacob Metius dat hy
als jongeling brandspiegel» maakte van jjs en
er Btroo mee d<»ed ontvlammen. Later zou hy
er een van glas hebben vervaardigd, welke
hy aan de stadsvest zoo wist op te stellen,
dat een boom aan de overxü er door in brand
vloog.
Jacob Metius was ’n zoeker naar verbor
gen dingen. Er was toen nog geen sprake
van wetenschappelijke methodes, het was
weer een voortdurend probeeren en hij die
begaafd was met het „Donum Inventionis”
«ou vanzelf tot resultaten moeten komen.
Drebbel en Metius behooren beiden tot dit
soort „inventores”. Drebbel onrustig, vervuld
van vele fantastische plannen, peinzend op
allerlei mogelijke en ónmogelijke projecten,
maakt geen geheim van zyn wondere kon-
sten, waarmee hy aan verschillende vorsten
hoven luid reclame maakte.
Jacob Metius kon als zyn broer Adriaen
tot zinspreuk hebben gehad: Simpliciter et
»ine strepitu. Ongehuwd en kinderloos blyft
hy voortdurend in z’n geboorteplaats geves
tigd, waarschijnlijk ten huize van zjjn vader,
dien hy in 1613 by testament benoetpt tot z’n
universeelen erfgenaam, „uyt ’lieffde ende
goede affectie, die by tot de voorrt. Adriaen
Anthonisz syn oude vader was dragende.”
Slechts eenmaal komt Metius naar voren.
Wanneer Hans Lipperhey, de Middelburg-
•che brillenmaker, octrooi aanvraagt voor
den door hem uitgevonden verrekijker, richt
Jacob Adriaensz. nog geen 14 dagen later 'n
zelfde verzoek tot -de Staten Generaal.
In dit rekest, d. d. 17 October 1608 bij
na ’t eeuigste en zeker 't voornaamste ge
schrift, xlat er van hem bewaard bleef, al is
’t ook in copiezegt hy o. a. dat hij „om
trent die_ tijd van twee jaren bezig geweest
zynde, om de tyden, die hem van zyn hand
werk, ende principale bezigheeden mogten
overig zyn, te employeeren in ’tlnaarzoeken
van eenige verborgene konsten, 'die met het
ghebruik ende apropriatie van ’t glas bij
eenighe andere zo moght gebracht zyn ge
weest (sic), .gekomen is in ondervindinghe,
dat by middel van seeker instrument, 't
welck hy suppliant tot een ander cynde ofte
intentie onder handen was hebbende, ’t ge-
siehte van dengheen, die 't selve was ge-
bruycken le, koude uitstrekkenen
dat hy met syn* instrument een dingh so ver
re kan sien ende klaar bekennen, als met het
instrument, U. E. mog onlangs verthoont
door een borger en brillemaker van Middel-
burgh, volgens het oordeel selv van Syne
Excellencie (Prins Maurits) ende andere, die
de respective instrumenten tegen elkander en
hebben geproeft”
Lipperhey m>-cht aan de Staten 3 verre-
kykers leveren voor f 900. Metius kreeg f 100
en de mededeeling, dat men met een beslis
sing op z’n verzoek liever wachtte tot h ij z’n
9rerk meer sou hebben volmaakt
Wie zich voor de geschiedenis verder in
teresseert, leze het boek van C. de Waard Jr.
/-•Da uitvinding der verrekijkers", ’s Graven-
Nederland 1917
idem 1919
idem 1923
Ned. Indië 1923
TELLINGEN
i Bank
Handel Mp|j
INDUSTR. UND. BINNENLAND
Jurgen» J.
Oude Philip* 4.
Nederl. Kunstzijde
INDUSTR. Of|D. BUITENLAND
Anaconda .L
Steel cwunJ
CULTUUR MAATSCHAPPIJEN
Cultuur Vorstenlanden
Dito Action^
H. V. A. M M M n
Java Cuituür
Ned. Ind. Suiker Unie
Poerworedio
MIJNEN
Red jarig
Raadsvergadering. De Raad dezer ge
meente vergadert morgenavond om half acht
ten Raadhuize.
Aan de orde komt o.rh. een bespreking be
treffende aanbouw van het Raadhuis.
Eervol ontslag. De heer Maas heeft aan
den Raad eervol ontslag aangevraagd als
correspondent van de Arbeidsbemideling. Hij
acht het gewensebt, dat de correspondent
meer in bet centrum van de gemeente
