De moordzaak Lans weer voor de Rechtbank
Hoe de KOOLDRAAD-GLOEILAMP
werd uitgevonden
DERDE BLAD
BLADZIJDE 1
LUCHTVAART
Luchtlijn BataviaSoerabaja
De „Graf Zeppelin’* naar Spanje
UIT ONZE OOST
GEMENGD NIEUWS
Uislaande brand te Schiedam
BOEKBESPREKING
Een Inspecteur tegen de pers Het rapport van den agent Brons
Is deze agent onbetrouwbaar? De banden met roode vlekken
en de bukkende man Het rapport van dr. Hesselink
Vijftig jaar geleden le&de EDISON den
èrondslaè voor onze electrische verlichting
Doodelyk ongeluk te Willemstad
WOENSDAG 23 OCTOBER 1929
Edison uitgedachte.
licht gaf. doch deze apparaten bleken in de
practijk geen beteekems te hebben.
Edison op den leeftijd van dertig Jaar
kon echter
i
te
met
vorm geschreven.
heeft dit pek gekregen, en gerulmen tijd
Edison met sfjn eersten phonograaf. De foto toont den groeten uitvinder o*
I M-jarigen leeftijd
De „Edison electric light
company**
van kon maken,
tot bereikbaren
Kleine Jongen: „we krijgen pannekoeken te eten"
Dame „Wel, dat is toch niet Iets, om over te hullen!"
Kleine jongen: weet ik wel, maar ik kan den weg naar huls niet vind*!**
Fabriek van Machinaal Breeuwwcrfc
uitgebraad
Licht en het snelverkeer
Wat heeft de betere verlichtingsmetbode
(Vervolg)
dunne en een dikke spraken over
De magere drong er bU den
Politie J. van Dop en
worden dan gehoord. Zd
dat Brons hun de eers’e
De agent Brons verklaart een lichtstraal
te hebben gezien. Dit wordt bestreden door
dr. De Haas, die meent, dat het hoogstens
een weerkaatsing kan zijn geweest. De pre
sident geeft opdracht vanavond de proef te
doen. Dr. De Haas noemt dit onzin.
Inspecteur Hermans zegt dan dat hU het
rapport van Brons daags na den moord ont
ving. HU vond de mededeellng over de vlek
ken onbelangrijk, daar niemand anders te
gezien had.
President: Er is niets over in het dossier
te vinden.
Inspecteur
Menlo Park waar Edison in zijn werkplaats
arbeidde, allerlei praatjes de sonde, als zou
Edison •S4M maêea J.'—_ --
omdat het gaslicht toch niet te overtreffen
vermoeid. Van werken kon al heel weinig
komen. Als geen gasten verpoozing brachten,
kwam uit de grijze schemering de grauwe
verveling aangeslopen.
Thans is het tijdstip, waarop men zijn
legerstêe opzoekt minstens eenige uren
verschoven. Men kan des avonds werken,
lezen, zich ontspannen zonder dat men zich
over zijn oogen ongerust behoeft te maken en
zonder dat men een verlammend gevoel van
moeheid ondervindt. Wij leven dus inderdaad
langer kunnen langer van het leven genieten
dan voorheen.
Die betere verlichting heeft verder den
gezinsband versterkt doordat de gezelligheid
in huis verhoogd wordt, een waar „home”
werd geschapen, waardoor meer geluk aan i
Meer licht meer geluk
Het electrisch licht biedt echter niet alleen
zijn diensten aan ten behoeve van de ont
wikkeling van het snelverkeer.
Wellicht zal men het een eenigszins boute
bewering achten, wanneer we neerschrijven,
dat het electrisch licht het leven der menschen
verlengt. En toch is dit zoo. Een eeuw ge
leden gingen de menschen des avonds over
het algemeen veel vroeger ter ruste dan tegen
woordig. Door het zwakke licht van kaarsen
en
is wel gezocht in de keuken. Getuige heeft
zUn hand gestoken in het kistje, dat vrij
hoog stond. HU is in den beginne niet met
zUn hand op den bodem van het kistje ge
weest. zoodat het niet onmogelUk Is. dat de
vUl daar reeds op den avond van den moord
heeft gelegen en onder de zich in dat kist ju
bevindende dweilen verstopt is gewesst. Later
zUn op den binnenkant van het kistje ooit
bloedvlekken gevonden.
De magazfjnknecht C. J. Brulnaars be
waarde de vUlen. Er waren in het geheel
drie of vier vijlen. die bewaard werden in du
pak kamer nabU het magazijn.
De president tot verdachte: O seide des-
tUds niet te weten, dat de-ve'tike vUlen la
het pand aanwezig waren. Wist u ook niet
wat er mede gedaan werd?
Verdachte: Je behoeft toch niet op alles te
letten.
Volgens getuige Brulnaars werden de vUlen
gebruikt om pakkisten af te schrappen. Ge
tuige kan zich daarom niet voorste len, dat
van O. van het bestaan van die vijlen niet
op de hoogte was. Htf kwam toch ook wet
eens in het magazijn, als men Juist met het
schrappen bezig was
De president vraagt verdachte of de vijl,
gesteld dat een vreemde den moord op Lans
heeft gedaan, op een zoodanige p'aats lag,
dat die vreemde dat werktuig had kunnen
vinden.
Verdachte acht dit niet waarschijnlijk. In
het donker zeker niet.
Door den verdediger, mr. Kokosky, wordt
getuige gevraagd, waarom hU bU den rechter
commissaris bezwaar gemaakt had tegen zijn
verklaring, zooals die door inspecteur Her
mans was opgenomen en waarin hU zegt,
dat z.l. van O. de vUl van getulge’s werkbank
moet hebben weggehaald. Was dit missch en
omdat die verklaring hem door den inspec
teur in den mond was gegeven?
Getuige Brulnaars: De verklaring was ster
ker dan ik bedoeld had te verklaren.
Ten slotte werd nog gehoord machinist
A v. d. Pol, die de vijl herkent als de oude
vijl, die hU heeft omgebogen. De vUlen wer
den door Brulnaars bewaard en getuige kan
zich onmogelUk Indenken, dat een vreemde
haar bad kunnen vinden.
Daarna wordt de zitting geschorst tot he
denmorgen tien uur.
terd en toen gehoord, dat de twee personen
een
een inbraak. 1_
dikke op aan. dat zU samen zouden gaan
inbreken, maar de dikke maakte bezwaren,
want de portier gold wel voor drie honden.
„Ach wat, had de dunne opgemerkt, dan
gaat hU er net zoo aan als Lans." De dikke
schrok geweldig en riep uit: „O. man houd
op." HU pakte toen rijn flets en ging er van
door.
Getuige had den Indruk gekregen, dat die
andere werd aan de verbaasde wereld kenbaar
gemaakt.
De kooldraad gloeilamp werd voor het
eerst toegepast voor de verlichting van een
stoomschip, de „Columbia”. Er werden vier
dynamo’s op het schip geplaa’st, en elke
dynamo leverde stroom voor zestig lampen.
De installatie voldeed goed en werd geduren
de vijftien aar gebruikt.
Na deze eerste toepassing volgden de be
stellingen elkaar in een snel tempo op en
langzamerhand verkreeg de electrische gloei
lamp de populariteit, die zij thans bereikt
Weliswaar heeft de moderne techniek
eenige veranderingen en verbeteringen in
werd er gediscussieerd of er bloedvlekken
op dit pak afkomstig kunnen zfjn van deze
neusbloedingen.
Dr Hesselink. de deskundige uit Arnhem,
zegt In zijn rapport niet tot een besliste con
clusie te kunnen komen, hetgeen misschien
wel mogelUk zou geweest zUn. als het onder
zoek op een meer deskundige wijze ware ver
richt. Het gebruikte wkpen is waarschijn Uk
niet bijzonder doelmatig geweest en dus ver-
moedelUk niet met zorg gekozen. A's de ge
vonden vUl Inderdaad voor d- eerste s agen
gebruikt werd, dan was die zek»r geen doel
matig wapen. Wel was deze vUl het m-est
geschikte wapen, dat boven te vinden was.
In de werkplaats beneden had de dader een
veel beter wapen kunnen vinden.
Op de kleeren en schoenen heeft de des
kundige verschillende vlekken aangetroffen,
die duidelUk het ulterlUk hadden van b'oed-
sporen BU alle als positief aangegeven bleed-
reactles was het resultaat onmiskenbaar po
sitief. Het onderzoek op menschenblned gaf
ook positief resultaat. Uit het duidelijk
optreden der troebelen mocht de aanwezig
heid van menschenbloed worden geconclu
deerd. behalve bU de schoenen. D? drie
moge'.Ukheden. die verd. aangaf met de be
trekking tot de aanwezigheid gaven geen
redelUke verklaring voor bloedsporen op het
vest. Sporen van bloed zUn tegen de bro"k
gespat. Dit maakt de drie mogelijkheden ook
onaanvaardbaar. Bovendien hebben zU het
karakter van versche b'oedsporen. Zou de
verwonding met een spavormig voorwerp rijn
toegebracht. dan is het mogelUk. dat de
dader zichzelf tUdens de daad heeft bespat.
Komend op den aard van het wapen en
bespattlng van den dader, zegt dr. Hesselink.
wanneer dus de verwondingen in casu met
een staafvormlg voorwerp zUn toegebracht,
wat zeer waarschlJnlUk Is. gezien den vorm
der deuken in den hoed, dan Is het zeer wel
mogelUk te achten, dat de dader zelf daarbij
weinig of niet bespat is geworden
Dr J. P. L. Hulst had de b'ocdvlekken op
de kleeren onderzocht en verklaarde als des
kundige dat het bloed behoorde tot dezelfde
groep als dat van Lans.
De winkelier E. Kraft verklaarde, dat ver
dachte den dag na den moord in zjjn zaak is
gekomen en hem toen verteld heeft, dat hU,
zooals zUn gewoonte was. op Donderdagen.
Juist dien avond vroeger vertrokken was. HU
vertelde verder, dat er dien morgen vergads-
Hng was gehouden en dat hij wel a s dl ec’eur
zou worden aangewezen, maar dat hU dit niet
zou aannemen als hU geen vakkundige naast
zich zou krijgen.
Verdachte ontkent over de kwestie van den
opvolger van den heer Lans gesproken te
hebben. Ook heeft hU niet gezegd, dat hU
dien dag vroeger is weggegaan, doch „vroe
ger" dan de heer Lans.
Getuige Kraft: Geen sprake van.
Dr. E. C. v. RIJssel heeft proeven genomen
met de gevonden vUl. Volgens deze getuige
is het niet onmogelUk. dat het misdrijf met
deze vjjl is gepleegd. terwUl het mogelUk is.
op zoodanige wijze met dezen vijl te slaan,
dat de dader niet al te zeer m?t bloed bespat
wordt.
Dr. Gerhardt had bloed ontdekt aan den
kon van de vUl. niet aan de z.g. kanten.
Dr Hulst heeft geconstateerd, dat het op de
vUl gevonden bloed tot'dezelfde groep be
hoort als het bloed van Lans.
Er ontstaat onder de scheikundigen eenige
discussie over de vraag of de bloedsporen op
het vest oud dan wel versch geweest rijn.
Dr. Hesselink meent van tamelUk versch.
dr. v. Hulst gelooft, dat ze ouder waren In-
tegenstelllng met de bloedsporen op de broek,
die hU veel verscher vindt.
Dr. Gerhardt zegt, dat als de vlek op het
vest zoo duidelUk was geweest als ze nu Is.
dr. Hulst en hU re zeker hadden nrteten
ontdekken. Het is mogelUk. dat een vlek is
uitgeveegd, en later weer opgekomen.
De president: Moet er dan kort geleden
aan de vlek geveegd zUn geworden?
Dr. Gerhardt: Men moet werkelUk tot fan
tastische veronderstellingen komen, om te
kunnen verklaren, hoe de vlek nu zoo duide
lUk op het vest is gekomen
De president tot de deskund'gen: Kunnen
de heeren met beslistheid ze gen, dat deze
vlekken jonger zUn dan 2 Jaar?
Geen der deskundigen kon dit met beslist
heid zeggen. De vlekken aan de b-ork maken
den indruk jonger te zUn. terwUl de bloed
sporen aan den schoen beslist versch geweest
rijn.
Dr. Hesselink zegt ten aanzien van de
bloedspatjes op den schoen, dat deze er al
leen opgekomen kunnen zUn. a’s er met den
schoen in bloed getrapt Is. en niet door bloed
geloopen. Daarop zouden ooi» de bloedspatjes
van de broekspUpen wijzen.
De president merkte op. dat de veronder
stelling. dat verdachte bij het polltie-onder-
zoek op den avond van den moord in bloed
getrapt zou hebben niet opgaat. Men trapt
niet In bloed. Men stapt er hoogstens in.
doch dan kunnen de spatjes niet komen op
de plaats waar ze gevonden zUn.
Daarna ontstaat ender de deskundigen weer
discussie over de vraag of bU s agen van een
bolrond voorwerp, het bloed s echts naar twee
zUden wegspat. Dr. Hessellnck beweerde van
wei. dr. Hulst die de proef genomen had.
zei van neen.
Op verzoek vap den president zullen de
deskundigen hedenmorgen nog een proef
nemen, hoe spatten wegspringen b|j gebruik
van de gevonden vUL
De kleermaker J. Hage had op den ochtend
van den 5den Juli toen hU van Middelburg
naar zUn woonplaats Amemulden terugfietste
en even langs den dijk uitrustte, beneden aan
den dUk twee menschen met e kaar In gesprek
gezien. Uit nieuwsgierigheid had hU ge'.uls-
De Kon. Ned. Indische Luchtvaart Mij.
maakt officieel bekend, dat de lija naar
Soerabaja op 1 November geopend zal wor
den. Het landingsterrein Dartno wordt ia
den kortst mogelijken tijd in orde gemaakt.
Toen men in het begin van de negentiende
eeuw iets meer van de eigenschappen der
electriciteit begon te weten te komen waren
er verscheidene geleerden, die een methode
zochten om de electriciteit voor verlichting
te benutten. Voordat Edison het vraagstuk
van de electrische verlichting in studie nam,
was men reeds een vijftigtal jaren aan het
experimenteeren, echter steeds zonder suc
ces. Weliswaar slaagden enkele natuurkun
digen er in, een kostbaar apparaat samen te
•tellen, dat gedurende korten tijd eenig
aan zijn eigen uitvinding twijfelen. J,
hwV «wmUmU* k
was (dit natuurlijk van de zijde der aandeel-
een Edison’» Gloeilamp aangebracht, doch het
principe is nog steeds hetzelfde, als het door
0-4.’i
FRIEDRICHSHAFEN 23 October. Het
luchtschip „Graf Zeppelin is, nadat het
te kwart voor zeven uit dt hal wa.. gebracht,
te 6 uur 48 hedenmorgen voor een vlucht van
38 uur naar Spanje vertrokken. De leiding
berust bU Dr. Eckenet.
Aan boord bevinden zich 16 passagiers en
een aantal leden van het peisoncel der werf.
Een talrijke menigte woonde het vertrek
b«.
Het luchtschip wordt Donderdagavond tus-
schen 17 en 18-uur te Fnedi ichshafen terug
verwacht.
Bij het Departement ran Defensie is be
richt ontvangen, dat Zondagavond |X aaa
I boord van H. M. 's Hertog Hendrik te Wil-
lemstad op Curacao vermoedelijk door eigen
onvoorzichtig omgaan met -en geweer de
marinier Manus 'gedood is. Het stoffelijk
overschot is te Willemstad b-graven Aan
dc te Doesburg wonende familie van den
overledene is van de droeve gebeurtenis
vanwege het Departement van Deiensra
kennis gegeven.
Om zijn proefnemingen op grooter schaal
mogelijk ie maken, organiseerde Edison
in 1878 een Vennootschap. Verscheidene
vooruitstrevende Amerikanen namen aan
deel en in deze vennootschap die den tyden
October officieel opgedicht wordt onder den
naam Edison Electric Light Company. Het
aandelenkapitaal bedroeg 300.000 dollars.
La’er is deze Vennootschap in een andere
maatschappij opgegaan.
Ondertusschen deden echter bui .en het I
man er wel meer van wist, annders zou hg
niet zoo geschrokken zijn. J
De agent van politie Commas was gewaar
schuwd door mejuffrouw Lans, dat er eea
vtjl gevonden was. BU het eerste onderzoek
houders van gasfabrieken). Wist b.v.
blad te vertellen „Mr. Edison is zeer ziek i
geworden en heeft zijn bemoeiingen ten
aanzien van de electrische lamp geheel
opgegeven. den volgenden dag liet zijn
vriend en medewerker Lovry dit bericht
tegenspreken en las men: „Mr. Edison ver
heugt zich in een uitstekende gezondheid
en heeft alle hoop op zijn welslagen.”
Op honderd en één wijze moesten derge
lijke onware berichten worden tegengespro
ken.
Maar Edison werkte ruMig verder, zag
tegenslagen moedig over zich komen en
hield steeds het tokkende einddoel bvoor
oogen de gloeilamp voor de massa.
Het gelukte hem den glazen bol tot op
een millioenste luchtledig te maken. Toe
vallig vond hij tevens terwijl hij voor andere
doeleinden een gloeidraad uit roet en teer
kneedde, dat de verkoolde vezel toch „het”
voor de gloeilamp was.
Vele katoen vezels werden in die gedenk
waardige maand October van het jaar 1879
den smeltoven verkoold, maar allen bleken
zeer breekbaar.
In den nacht van 18 op 19 October kon
een onverteerd, verkoold katoenvezeltje wor
den verkregen. Met groote voorzichtigheid
werd het te voorschijn gehaald, maar brak,
zelfs onder de uiterst voorzichtige aanraking
van de handen van Edison's besten mede
werken Batchelor.
Toch voelde Edison, dat hij er nu bijna
was. En hij en Batchelor besloten niet te
gaan slapen, alvorens de lamp brandde
Dit was op 19 October.
Op den morgen van den twintigsten was
er weer een teer, fragiel vezeltje geprepareerd
en verkoold. Angstvallig, met groote zorg
vuldigheid wilden zij het in de werkkamer
naar Edison’s ezperimenteertafel brengen;
boe het kwam, wist men niet, heel even
tochtte het maaren het draadje viel
weer tot stof uiteen 1
Nog eens werd met nieuwen moed een
ander soort vezel, thans een gewonen
den menschen gebracht We zouden deze
vraag kunnen beantwoorden door een tweede
vraag te stellen Kunnen we ons eigenlijk
het moderne leven en speciaal he' moderne
■verkeer, het trein-, scheepvaart-, post-,
automobiel- en vliegverkeer wel denken
zonder electrisch licht
Het kunstlicht compenseert de verschillen
in daglengte, legt den noodzakelijken grond
slag voor de regelmaat onzer maatschappelijke
samenleving en hierdoor tevens voor het snel
le tempo, dat het intense leven van het heden-
daagsche geslacht kenmerkt.
Het is deze regelmaat, waardoor een ge
regeld internationaal verkeer mogelijk swordt
gemaakt en welke dus een eerste voorwaarde
is voor een bloeiend economisch leven.
Het electrisch licht draagt voorts voor een
groot deel bij tot het comfort, dat de inter
nationale treinen, de enorme zeekasteelen
bieden. Ee goede verlichting der perrons,
der kaden, waaraan de schepen meeren, is
voor de veiligheid een eerste vereischte.
Het autotnobiel-verkeer bij nacht zou
zonder lampen, die den weg tot op groeten
afstand helder verlichten, levensgevaarlijk
zijn, zij vormen eveneens een noodzakelijk
element voor de veiligheid. u
En hei maken van nachtvluchten vereischt
zoowel voortreffelijke vliegtuiglampen als 1
een doelmatige verlichting der landings
terreinen. Het lijdt geen twijfel, of in de
toekomst zal het nachtvbegen meer en meer
beoefend worden. We denken in dit verband
ook aan het afleggen van lange traiecten
b.v. HollandIndié vluchten, welke over
eenige iarenjn een vijftal dagen zullen kunne
worden afgelegd. Zonder electrische ver
lichting zou dit natuurlijk een onmogelijkhe d
zijn.
Hermans: Het is niet noodlg
voor het onderzoek.
President: Hebt u direct verdenking tegen
Van O. opgevat?
Insp. Hermans: Ja!
President: Dan is het Jammer, dat u er
geen onderzoek naar gedaan hebt.
Inspecteur Hermans herhaalt dan nog
eens dat hU niets van de vlekken had ge
zien. Brons beweert zoo veel. hU heeft ook
getracht, zich in den moord in Blüdorp ver-
dienstelUk te maken, door aan te komen
dragen «net iets dat hU acht jaar geleden
gehoord had. „Wat heb ik eraan." vraagt
getuige. ..om dit rapport achter te houden.
Ik heb alles gedaan, wat ik kon om de zaax
op te helderen, in weerwil van de felle cri-
tlek in de pers.”
HU wendt zich wit van woede, tot de per*r
banken: Jk heb er over gedacht een klacht
In te dienen."
President: Dat heeft niets met de zaak
te maken.
Inspecteur Hermans: Dat heeft het wel, tk
duld het niet langer.
Zoowel de agent Brons als Inspecteur Her
mans volharden dan bU hun verklaringen
Commissaris van politie DUkstra deelt
mede, dat hU het rapport van Brons niet
vertrouwde en daarom niet bU de stukken
voegde.
Er ontstaat een twistgesprek tusschen de
heeren Hermans en Brons, dat met groote
aandacht in de zaal wordt gevolgd.
Getuige Hermans acht zich beleedigd en
verdedigt zich -heftig.
Commissaris DUkstra: „Ik achtte geen
nader onderzoek noodlg. Brons fantaseerde
en Ik wist, dat hU vaak leugens sprak er.
verbalen opmaakte, die In strijd met de
waarheid waren. Het rapport was voor mU
pure fantasie. Wat betreft het strafregister
van Brons, dat bevat straffen voor feiten
waaraan een andere agent zich niet Zoo
g-uw schuldig maakt HU is ontslagen bU
de hondenbrigade voor het opmaken van
een valsCh rapport Ik acht hem onbetrouw
baar en heb een steeds sterkeren indruk ge
kregen dat aan zUn verklaringen geen waar
de behoeft te worden gehecht.”
Mr. Kokosky protesteert er tegen, dat in
specteurs en commissarissen de rapporten
Gisteravond om zeven uur is door onbe
kende oorzaak brand uitgebroken in de N.V.
Fabriek van Machinaal Bieeuwwefk. vJt
J Smit aan den Buitenhavenweg 92
3chf dam
De brandweer rukte onmiddellUk
-root materiaal uit maar bevond bU aan
komst ter plaatse, dat het vuur zich reeds
over het ongeveer 20 meter dl pe pand had
'iltgebreld. Niet zonder moeite slaagde mea
er in, den brand tot het eene fabriekspand
te beperken; de vlammen lekten al aan
ie daklUsten van twee belendende panden I
Met 15 stralen w rd water gegeven. Tot
iaat In den avond bleet de brandweer in
actie.
De fabriek is geheel uitgebrand. Verzeke
ring dekt de schade.
Nadat nog een inspecteur van Polltl* is
gehoord, die Brons onbetrouwbaar en leu
genachtig noemt, wordt gehoord Jhr. de
Koek uit Voorburg en diens gen~esneer. Dr.
Ekker, die bU hun verk'aring. dat jhr. de
Koek voor Juni 1927 geleden heeft San neus
bloedingen blUven. HU heeft een pak cadeau I
werd geschapen, waardoor meer geluk aan 1
de menschheid is gebracht.
Moderne kruisvaarders
Er is dus alle reden om hulde te brengen
aan Edison's genie, dat definitief een einde 1
heeft gemaakt aan een Lange periode van
betrekkelijke „duisternis” en met alleen
aan zijn genie, maar ook aan zijn volharding
en stalen ijver. Schier bovenmenschelijk
is de inspanning van den uitvinder. Immers
hij streeft naar het verkrijgen van iets, wat
tot dusverre met bestond, onmogelijk te
verwezenlijken scheen, hij leeit dus boven de
werkelijkheid uit. Wel moet hij in tijden
van teleurstelling en mislukking, sterk staaa
en zich zijn doel, zijn ideaal, steeds helder
Sluis’ Pluimvee-fabrickea
Verschenen is „Mededeeiin^en” omtrent
het wetenschappelijk onderzoekingswerk der
N.V. P. Sluis' Pluimvee- en Vogelvoeder-
fabrieken, verricht in samenwerking met
Prot. Dr. E. C. van Leersum. Directeur van
het Ned. Instituut voor Volksvoeding te
Amsterdam.
Uit de „Inleiding” blijkt, dat het de be
doeling is mede re helpen om het pluimvee-
Houdersbedrijf m Nederland te laten profi-
tèeren van de merkwaardige vondsten welke
d*. wetenschappelijke onderzoekingen van den
laatsten tijd hebben opgeleverd. Daarom
zijn deze „Mededeelingen” in populairen gegeven aan den schoonzoon van verl. V»rd
vnrm <?F«ichrFVFn 1 heeft rflt nelr crekreizen en ffemlmen tiirt
olielamp werden hun oogen spoedig in een zaak schiften en alleen overleggen
aan den rechter-commissaris, wat zU van
belang achten.
Vervolgens wordt gehoord rechercheur
Biesheuvel, die zeer aarzelend verklaringen
aflegt.
Pres.: Bent u bang, omdat uw chefs hier
s(Jn?
Getuige: Neen.
Agent van politie Korrln had met den
agent Brons op den avond van den moord
in de buurt van het kantoor gesurveilleerd.
HU had een man in het gangetje zien staan
die roode vlekken op zUn handen had. Hij
niet zien of het Van O was
Deze getuige kent Brons als een waarheid
lievend man.
Inspecteur van
eenige agenten
verklaren allen,
dagen na den moord over de roode vlekken
heeft gesproken en tegen enkelen van hen
zUn verdenkingen Jegens Van O. heeft ge-
ult. Brons verklaart, dat er op het kantoor
om hem gelachen werd. Toen hU eens bin
nenkwam. lachten de Inspecteur Hermans
en de rechercheur Biesheuvel hem uit. zeg
gende: „Daar heb Je de rechter-oommlssarts
in de zaak-Lans”.
De agent van politie J. Kooten had van
Brons’ gehoord op den dag na den moord
van de roode vlekken en den persoon In tiet
kantoor van De Haas en ook. dat Brons dl -
mededeelingen aan Inspecteur Hermans had
gedaan, doch deze gezegd had: Als Ik je
noodlg heb. zal ik Je wel laten roepen.
De agent van politie D. Goedegeburen
verklaarde, dat hij op 30 November van
Brons gehoord had van de roode vlekken
en den onbekender^ man. Ook had Brons
dien avond reeds de mogelUkheld geopperd,
dat de procuratiehouder den moord zou
hebben gepleegd en dat verduisteringen mis
schien wel de drUfveer waren geweest.
Getuige J. Bergsma heeft van Brons ge
hoord dat hij op den avond van den moord
een lichtstraal in de poort van De Haas
waargenomen heeft.
Getuige K. Fablus, een buurman van
Brons, heeft van dezen ook gehoord van de
roode vlekken en den bukkenden man.
De agent van jnolltle CommUs had van
Brons ook gehoord van de roode vlekken
Van een bukkenden man had hU nooit ge
hoord. Zelf had getuige de vlekken niet ge
zien.
Inspecteur van politie Muller, die door de
verdediging is gedagvaard, deelt mede, dat
hU een rapport heeft tngedlend. waarin hU
zegt, dat Brons niet in het politiecorps thuis
hoort en niet op het publiek mag worden
losgelaten. Getuige gelooft, dat dit rapport
aanleiding tot ontsla- van Brons kan geven
Als getuige wordt verder gehoord dr. Mees
polltle-arts. wlen -vordt verweten, dat hU de
heeft opgehouden door op de eerste
niet te verschUnen. De getuige zegt
voor den geest stellen. Hij is te vergelijken 'dat hU alleen het IHk gezien heeft, doch het
met den kruisvaarder der middeleeuwen,
die naar onbekende landen trok en te midden
van onoverkomelijke moeilijkheden steeds
het heilig doel voy oogen hield.
Waarlijk. Edsion heeft met „één procent
genie en negen en negentig procent hard
werken” zooals hij zelf zegt de wereld
onnoemelijk veel rijker gemaakt.
ander soort vezel, thans een gewonen ka-
toendraad. verkoold. En eindelijk, op den
morgen van den een en twintigsten October,
schakelde Edison langzaam en voorzichtig
zijn lamp in.
De gloeidraad gaf een zwak licht, en brak
niet. Plotseling werd de volle stroom inge
schakeld de lamp verspreidde n helder, wit
licht, en de gloeidraad bleef heel I
Dood op van vermoeidheid zond Edison
zijn beide assistemen naar huis. Hij zelf
bleef op zijn laboratorium op een werk
bank uitgestrekt genoot hij een welverdiende
rust. Toen echter 8 uur later zijn mede
werkers terugkwamen en hun oogen niet
konden gelooven, omdat de lamp nog brand
de, wekten zij den tongen uitvinder.
Toen pas was Edison er ten volle van over
tuigd, dat hij op den goeden weg was.
Vijf en veertig uren brandde deze lamp:
de eerste electrische gloeilamp.
Op Nieuwjaar 1880 noodigde Edison
het gemeentebestuur van New-York bene
vens drie duizend vooraanstaande mannen op
wetenschappelijk, industrieel en journalistiek
gebied uit. eens op Menlo Park te komen
kijken.
In het donker zochten de hooge heeren in
de omliggende bosschen den weg en menige
krachtterm kwam hen in die duisternis van
de lippen, wat was dat ook voor een manier I!
Maar plotseling brak door de duisternis
een zee van licht. ^Zeven honderd gloei-
lampen straalden hun tegen vanuit de hoo
rnen langs den weg.
Den volgenden dag stond den aandeel
houders der gasfabrieken het huilen nader
dan het lachen, bij bossen werden de aan-
deelen op de markt geworpen, maar de koers
van de Edison Electric Lighting Company
I steeg van 106 op 3000
I En Lovry wreef zich vergenoegd in dc
handen.
Zóóver ging de algemeene opwinding,
dat men geloofde, dat een komeet, die in die
jaren plotseling aan den nachtelijken hemel
was verschenen, niets met een natuurver
schijnsel uitstaande had. maar een onmetelijk
groote electrische lamp was, die door Edison,
ver weg, aan een onzichtbaren ballon was
opgelaten.
In Menlo-Park ging Edison echter niet op
zijn lauweren rusten. Vijf en veertig uur was
voor de eerste gloeilamp heel mooi over
weldigend zelfs, doch nu het goede begin er
was, moest de brandduur der lampen op
gevoerd worden.
Toen ook dit bereikt was, moest Edison er
voor zorgen, de concurrentie der gas-ver
lichting te overwumen. Electrische Centrales,
dynamo’s, schakelaars, leidingen, schake
lingen.... men wist niet van het bestaan ai.
Edison vond ze uit. Een geheel nieuw ver-
lichtingssysteem werd ontworpen, nieuwe
installatie-metboden gevonden, centrales wer
den gebouwd, schakelaars, fittingen, lei
dingen, ondergronds zoowel bovengronds.
Edison bemoeide er zich mee, construeerde
en combineerde de eene uitvinding na de 1
Het electrische booglicht kende men reeds,
•ti dit kon groote ruimten zeer goed electrisch
verlichten, maar voor het belangrijke vraag
stuk, een bruikbare electrische lamp voor
woon- en werkvertrekken, had men, on
danks 'arenlang pogen, nog geen oplossing
gevonden. Men wist dat in een luchtledigen
glazen bol bepaalde stoffen door den elec-
trischen stroom tot gloeiing konden worden
gebracht, maar men had nóch een duurzaam
matenaal, nóch machines, dié in groote
hoeveelheid electrisch licht konden pro-
duceeren, ter beschikking laat staan, dat
men zich er een voorstelling
hoe men een geheele stad
prijs van electrisch licht kon voorzien.
Het is Edison’s groote verdienste, dat
hij voor de eerste maal een goed en zeker
werkende, duurzame gloeilamp vervaardigde.
Edison begon met de experimenten van zijn
voorgangers te bestudeeren en hun foutep
nauwkeurig na te gaan.
In Juli 1878 moest hij zijn werk staken,
daar zijn gezondheid door te ingespannen
werken ondermijnd was. Voor herstel van
zijn gezondheid ging hij met een expeditie
van sterrekundigen mee naar Wyoming,
om daar een zonsverduistering te bestudee
ren. Ook gedurende deze periode heeft hij
uitmuntend werk verricht.
Toen Edison na deze „vacantie” van twee
maanden in zijn laboratorium in Menlo1
Park terug was. begon hij weer direct aan
het oplossen van de vele vraagstukken, waar
mee hij zich bezig hield, en waarvan het
electrische verlichtingsprobleem er één was.
Het ging er bij hem met alleen om een
goedkoope. ^uurzame en blijvende gloei
lamp urnen ie stellen. neen, de uitvin
ding moest daarop gericht zijn, een systeem
van verlichting te vinden, dat het gaslicht
langzamerhand zou verdringen. Er moest
een bruikbare lamp komen voor de verlich
ting van woonhuizen en arbeiders werk
plaatsen.
Als eerste taak stelde Edison zich nu, een
gloeidraad te vinden, die langen tijd onder
hooge spanning stroom wilde doorlaten.
Tot nog toe had men den rege. „lage weer- 1
stand en lage spanning” gevolgd, maar het
voortbrengsel naar dezen regel verslond
zóóveel stroom, dat Edison inzag, dat. wilde
hij een tamp voor de massa maken, bij
komen moest tot een door alle klassen te
gebruiken verlicbtingsmiddei.
Zoo ging hij van den kostbaren platina-
gloeidraad over tot gioeidraden van ver
koold papier en ten slotte tot plantenvezels.
Daarom zond hij zijn medewerkers naar
Japan Zuid-Amen ka en Sumatra, die hem
zes honderd verschillende plantenvezels
thuisbrachten, waaruit hij er drie als bij
zonder geschikt uitzocht.
zaak
zitting
uil
niet heeft aangeraakt.
President: U Is toch polltle-arts!
Get.: Dat wil alleen zeggen, dat Ik politie
ambtenaren geneeskundig behandel.
President: hebt dus niets gedaan.
Get.: Ik had er niets mee te maken. Op
grond van de wetenschap, dat de heer Lans
gewoonlUk om 6.15 uur thuis kwam, heb ik
geconcludeeid. dat het slachtoffer om 6 uur
was overleden. BU eventueel medisch onder-1
zoek had Ik het tUdstlp wel kunnen rut-
stellen.
Mejuffrouw Lans, dochter van het slacht
offer. had den Irdmk gekreven dat de tUds-
benallng op medische gronden berustte. ZIJ
had in den auto op weg naar huls reeds
gezegd dat Van O. de dader kon zUn. Dr.
Mees had daarop geantwoord: „Dat mag Je
niet zeggen.”
De zitting werd daarop geschorst van half
twee tot 2.15.
Luu
