’t Militaire vraagstuk
HET DERTIGSTE INTERNATIONAAL
EUCHARISTISCH CONGRES
TE CARTHAGO
Telegrafisch Weerbericht
I
TWEEDE BLAD
MAANDAG 18 NOVEMBER 1929
Voornaamste Nieuws
GEMENGD NIEUWS
n.
Een kostbare vracht
Kinderziekten
Een goede vangst
Verdronken
Door een plat gevallen
Een vluchteling in het hoofd
geschoten
De verbetering Rijksweg
HaarlemV eisen
te I
BLADZIJDE 1
Beaufort O. F. M begint
IvipK nvpr 1 - „44^—
toch
!lt
Barometerstand 9 ur v.m.: 764. Stilstand.
irbij
een toespraak Wdens
Parochie te Moemendaal, hield de Pastoor Zondan
7
Z. D. H. de Aartsbisschop Tan Utrecht li
hedenmorgen rijf nor overleden.
genpoth
kregen
Ernstig gewond werden 'zij naar het «to
renhuis vervoerd.
Bespreking van de sociale rijde van het
vraagstuk der volkshuisvesting.
De gemeenteraadsverkiezingen te Berlijn,
over het geheel een rustig verloop. Veorioe
nlg uitslagen.
LICHT OP. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 4 uur 30 mln
de
do
Se-
».ia
b*-
naar Carthago zullen brengen, die er an
ders nooit aan gedacht zouden hebben
om zich voor een Eucharistisch congres
te dérangeeren.
Te Venlo zijn de leidekkers H. A. en zijn
achttlen-jarlge zoon bij hun werkzaamhe
den aan het dak van de fabriek Hekkens
door een plat van ongeveer zes meter hoog
te gevallen.
Zaterdagavond werd de Pastoor van de K.K. Kerk te Bloemend*»! feestelijk Ingehaald ter gelegenheid van t 13%-Jarig bestaan der
Parochie. De Geestelijke Herder celebreerde direct na de ontvangst een kort lof
België heeft de documenten betreffende
Bank onder de bekende
de Internationale
reserves geteekend.
geven. De Eucharistische congressen be
hoeven niet altijd de bekroning te zijn
van een katholieke bloel-perlode of
emancipatie: ze kunnen evengoed aan
het begin staan van een godsdienstige
renaissance. En dét Is Juist In Tunlsië
noodlg. Tunlsië is een Mohammedaansch
land, waarin het katholicisme eeuwen
lang onderdrukt werd door den bey en
zijn islamitische groeten. Voor Europee-
schen Invloed stond het feitelijk enkel
open aan die zijde, welke naar Italië is
toegekeerd. Toen nu Frankrijk het land
had bezet (1881) en mét het protectoraat
de verplichting op zich genomen had het
land materieel op peil te brengen, was
er werkvolk noodlg voor de exploitatie
van fosfaatmljnen, voor den aanleg van
spoorwegen en havens. Franschen waren
enkel te vinden op de bureaux en in de
administratie, Arabieren waren onbruik-
Ongeluk bq het dorschen
Dc landbouwer G. te Gendringen is bij
het machinaal dorschen getroffen door een
drijfriem, die in tweeën brak.
G. werd met zware inwendige kneuzingen
en een versplinterd dijbeen in zorgwekken-
den toestand in het ziekenhuis te Tilburg
opgenomen.
Op den Delftweg bij Delft is een handwa-
aangereden door een achterop komen-
militaire auto. De lading van den wa
ter waarde van f 5000 kwam in da
liet terecht en is gezonken. Gelukkig ge
beurden er geen persoonlijke ongelukken.
stuk beheerscht, en willen zich om po
litieke en propagandistische redenen
toch niet laten overtuigen. De heer van
Lanschot ziet in zijn praeadvies daar
dan ook van af en tracht hen slechts té
weerleggen, evenals de andere prae-
adviseurs doen. Pater mr dr. Beuns 8.
J. schrijft in zijn praeadvies zeer juist:
„Ontwapening moge voor een volk een
schoon ideaal lijken, zijn wij eenmaal
onze onafhankelijkheid kwijt, dan zul
len heel wat zwaardere militaire lasten
ons gaan drukken. Ontwapening is een
moot-klinkende, maar een holle leus
omdat een volk maar eenmaal vrijwil
lig zich kan ontwapenen. Een volk, dat
zich vrijwillig beeft ontwapend, tenzij
internationaal tot ontwapening wordt
overgegaan zal tegen - zijn wil spoedig
bewapend worden door een veroveraar."
Ons katholiek program verzet zich
tegen nationale ontwapening, want voor
handhaving van de neutraliteit en ter
verdediging van de onafhankelijkheid
kunnen we een weermacht niet ontbe
ren. Een leger van vrijwilligers is voor
dat doel niet te betalen. Het is veel
duurder dan een weermacht van
dienstplichtigen. Wie onzen Nederland-
schen dienstplicht als een onnatuurlijke
vrljheidsbelemmerlng In het kiezen van
een levensstaat wil voorstellen, moet
beide oogen gesloten hebben voor de
werkelijkheid, In aanmerking genomen
den duur van onzen dienstplicht en de
middelen om dien nog te verkorten.
Dit neemt niet weg, dat we overeen
komstig de leiding, ons gegeven door
aandacht, Z. H. den Paus, moeten streven naar
gelijktijdige en wederzljdsche afschaf
fing van den dienstplicht. Ons land
heeft, zooals uit de cijfers blijkt, een
heel klein percentage van de bevolking
onder de wapenen. Slechts een enkel
land vertoont een zwakkere legersterkte
in vredestijd dan wij. Terecht mocht
Mgr. Nolens in 1927 In de Kamer daar
om vragen, of wij ons niet reeds bevon
den op de grens van ontwapening. De
druk, door den dienstplicht op een deel
van ons volk uitgeoefend, is hier ge
ring, zooals pater Beuns aantoont.
Hoogste barometerstand 767.4 La Coruna.
Laagste barometerstand 732.1, Ingö.
Aanvankelijk zwakke wind, waarschijnlijk
nog uit noordelijke richtingen, licht bewolkt,
droog, nachtvorst, overdag zwakke tot ma
tigen, later wellicht toenemende zuidelijke
tot zuidwestelljken wind, toenemende bewol
king. later mogelijk regen, iets zachter.
gelegenheid van het BH-Jarig bestaan van de L -j—
de oefening van da edelwacM. O» migMBS
1) Volgens de laatste naamllj
het bisdom Carthago 121 priesters,
van er 81 in de zielzorg werkzaam zijn)
terwijl 30 zich aan het onderwijs gevenJ
Volgens hun nationaliteit zijn zij als
volgt verdeeld: 80 pet. Franse h 21 pctl
Itallaansch, 13 pet. andere nationaliteit
(Holland. België, Elzas, Luxemburg), ff
pet. Tunlsisch (inlandsche geestelijk
heid).
zelf verwoest blijven ofwel eenmaal,
uit zijn ruïnen herboren, verrijzen.”
Daarom ook laat Mgr. Lemaitre zich
Primaat van Afrika noemen.
Onder de motieven, welke tot de keuze
van Carthago als congres-stad leidden
worden ook nog andere omstandigheder
genoemd. Daar Is bijvoorbeeld het vijf
tiende eeuwgetij van St. Augustinus
dood, dat eveneens volgend jaar zal ge
vierd worden. Augustinus is. vooral door
zijn Jeugd- en bekeeringsgeschiedenls
nauw met Carthago verbonden, zooda’
deze leeraar der Eucharistie het thema
zal leveren voor de Congres-besprekin-
gen: de eucharistische devotie volgens
St. Augustinus en de Afrikaansche kerk
vaders. Van grooten invloed ook op het
congres-bezoek zullen de feesten zijn,
die eveneens volgend jaar gehouden
zullen worden ter herdenking van het
honderdjarig bestaan der Fransche be
zetting in het naburige Algerlë. en bet
vijftigjarig protectoraat van Frankrijk
over Tunlsië. Twee feiten, die natuurlijk
op zich niets met het congres uitstaan
de hebben, maar die toch vele bezoeken
baar en de Italianen bleken hard-wer-
kende, weinlg-elschende, tevreden krach
ten te zijn. De meerderheid der Euro
peanen bestond aldus uit Italianen en
Maltheezen (ook op den dag van van
daag is dat nog zoo, alleen valt er een
geleidelijke groei van de Fransche min
derheid en een statlonnair-blijven der
Italiaansche immigratie waar te nemen),
Nu behoeven we geen bekend spreek
woord aan te halen en evenmin te gene-
raliseeren om op te merken, dat bij.die
Italianen het geloof niet zoo heel diep
zat. Iedereen was katholiek en feltelljk
niemand praktiseerde. Er was een ge
weldig gebrek aan geestelijken: de
enkele Italiaansche priesters de hel
den werden gehandicapt door on
voorzienbare afstanden en onvoldoende
verkeersmldde'en. Van geregeld gods
dienstonderricht kon geen sprake zijn
de arbeiders werden door den aard van
hun werkzaamheden, mijnbouw, spoor
weg, haven, etc., onvrijwillig, maar dan
toch ook onvermijdelijk, tot verwaarloo-
zlng van hun Zondagsplichten gebracht
zoodat In het algemeen gesproken de
onwëtéhdheld het laatste uit-Italië-mee-
gebracht-kiempje geloof doodde. In dien
tijd (en ook nu nog) waren het de El-
zasser families, die geloof en priesters
steunden- Dat is één.
Langzamerhand, bij het toenemen der
Europeesche bevolking, begon ook Tunl
sië dat karakter te krijgen van een kolo
nlale samenleving waarin het geld
zwaarder weegt dan de geest en de
idealist verdrukt wordt onder den bru-
talen aandrang van hen, die een kolo-
na den Paus van Rome de blsschop van
Carthago de eerste aartsbisschop en
voornaamste metropoliet van geheel
Afrika Is. Dit privilege, eenmaal van den
heiligen Roomschen en Apostollschen
Stoel verkregen, kan door geen enkelen
Afrikaanschen blsschop aan Carthago
betwist worden. Integendeel: het zal
blijven behouden tot het
Een CMneesch student doet een vergeef-
when aanslag op de Chlneesche legatie te
Brussel.
Den vrede kunnen we bevorderen door
krachtige medewerking te verleenen
aan het streven van den Volkenbond
ep te streven naar verplichte arbitrage,
benevens gelijktijdige en wederzljdsche
vermindering van bewapening. Boven
dien door onze krachten te geven aan
de moreele ontwapening en het voeren
van actie tegen het sluiten van gehei
me verdragen, waartegen het fameuze
artikel 18 van het Orondverdrag van
den Volkenbond nog geen voldoende
waarborgen biedt. Ook contróle op het
werk van den generalen staf Is noodlg.
In dat opzicht zouden we. al koesteren
we op het oogenbllk hier niet de minste
vrees, toch iets verder willen gaan dan
de heer van Lanschot en willen plei
ten voor het plaatsen van den genera
len staf aan het departement van De
fensie, onder de directe leiding van den
Minister, die tegenover de volksverte
genwoordiging toch verantwoordelijk
Is. Een belangrijk punt is verder nog
gelegen „in de middelen, waarvan een
weermacht zich In tijd van oorlog moet
of zou kunnen bedienen. Pater Beau-
ford keert zich hierbij In tjet bijzonder
tegen de chemische en bacteriologi
sche strijdmiddelen. De laatste midde
len mogen in het geheel niet gebruikt
worden, maar de chemische alleen als
repressallle tegen combattanten.
We zouden de vraag willen stellen, of
de praeadviseur hier niet al te vee!
onder den indruk is van de propaganda
tegen de giftgassen. want het is voor
deskundigen nog de groote vraag, of
een bevolking als het er op aankomt,
hiertegen niet nog beter beschermd kon
worden, dan tegen een bombardement.
We zullen hierin geen uitspraak doen
maar wijzen alleen op de mogelijkheid
Uit dit alles blijkt echter wel, dat wij
ons over het geheel met deze drie prae-
advlezcn kunnen vereenlgen en daarte
gen geen overwegend bezwaar hebben.
Dit is helaas niet het geval met de
praeadvlezen van de militairen, waar
tegen we in een volgend artikel onze
bezwaren zullen ontwikkelen.
Generaal Smots benoemd tot doctor bn»
noris causa: rijn verban deling over het ras
senvraagstuk.
Drie inbreker* op heeterdaad betrapt
Eergiiternacht heeft de politie aangehou
den een 40-iangen bankwerker een 36-jari
gen los-werkman en n 54-jarigen smid, in 'n
machinefabriek aan de Oost - Maaslaan. De
politie was gewaarschuwd dat daar onraad
was en bij onderzoek in de fabriek werden
de drie mannen dte zich op verschillende
plaatsen verstoot hadden gevonden Het
bleek, dat zii zich toegang verschaft hadden
via het dak door een W C raampte aan
achterzijde tn het kantoor vond men
brandkaM aangeboord maar oog niet
opend Fr was een groot bedrag in
aanwedg De aangehoudenen, goede
kende* van de politie hebben bekend.
Zaterdag nacht was Woudenberg
het tooneel van groote beroering, verwit de
„Telegraaf'. Toen de agent van politie
Westenenk zijn ronde maakte ontdekte hij
twee verdachte lieden die bij zijn komst het
hazenpad kozen. Westenenk achtervolgde
hen doch kwma te vallen, waardoor beide
personen een zoo grooten voorsprong ver
kregen. dat zij niet meer gevat konden wor
den. Om hun schrik aan te jagen schoot
Westenenk zijn revolver af dcoh ook dit
bracht de vluchtelingen niet tot staan. In
middels waren ook de gemeenteveldwachter
en de Rijksveld wachter gewaarschuwd,
waarna gezamenlijk de omgeving werd af
gezocht. evenwel zonder resultaat. Bij na
der onderzoek bleek dat op twee plaatsen
was ingebroken. Door het indrukken van een
ruit had men zich toegang verschaft tot de
woningen waar echter zeer weinig werd
vermist. De dieven zijn blijkbaar door de
komst van Westenenk verrast Toen deze
zich een paar uur later opnieuw in de
richting Zeist op oad begaf om te trach en
een spoor te vinden, trof hij op den Rijks
weg in bet Bosch van Henschoten 'erna nd
aan wiens uiterliik geheel overeenkwam
met het signalement van een der verdachte
mannen Hij hield hem staande en nadat de
aangeho’,d-ne geweigerd had te antwoorden
op de vragen wie hij was en vanwaar hij
kwam, rende de onbekende plots he' bosch
in en verdween tusschen de boomen Wes
tenenk overtuigd met een der inbrekers te
doen te hebben en bevreesd dat de man hem,
nogmaals zou ontsnappen, vloog hem na
onder den uitroep: „Halt of ik schietl”
Ook dit had geen gevolg. Een paar maal
trok Westenenk zijn revolver af met de
bedoeling den vluchteling schrik aan ‘e la
gen. doch doordat deze struikelde over een
tak raakte een der kogels hem in he' hoofd
In een juist passeerenden auto is de getrof
fene naar het gemeentehuis vervoerd waar
dr. Cramer de eerste hulp verleende, op
wienv advies de man naar de Rijksklinieken
te Utrecht werd overgebracht.
De ver be .er mg van den Ruwweg Haar
lem—Velsen zal in 1929 nagenoeg gereed
komen. Ten laste tin 1930 zal nog noodlg
zijn een bedrag van I 23.000 waarvan f 10.000
veer het aanbrengen van beplanting en
9000 voor vergoeding van niet in der minna
aangekochte perceelen terwijl voor voltooi
ing van verbeteringsv^erken nog op f 6000 19
grrekzmd.
Dit Is toch, ondanks zijn wisselend
verleden en nog-onzekere toekomst, de
blijvende waarde van Carthago: dat het
een heilige stad Is, een stad van marte
laren, van belijders en kerkleeraren. vanj s
belangrijke concilies, en stlmuleerenden
Invloed op de dogma-ontwlkkellng en
tucht-vormlng In de jonge Kerk en
die In haar ruïnen nog den eeretltel
hooghoudt van te zijnde religieuze
metropolls van Afrika.
Toen dan ook bij het Permanent Co
mité vaststond, dat ln.1930 Afrika een
congres zot| krijgen (men wilde en dit
was wel de primaire overweging bij het
stellen der keuze vóór het vijftlg-jarlg
bestaan In 1931 op alle werelddeelen eer.
Eucharistisch congres hebben georgani
seerd), toen was er van alle Afrikaan
sche steden niet één, die meer voor die
geestelijke weldaad In aanmerking kwam
dan wel Carthago, dat de oudste brieven
had. Paus Leo IX heeft overigens In zijn
fameuzen brief aan de Afrikaansche bie
den voorrang van Carthago
Wegen* roodvonk zijn de scholen te Et-
ten. gem. Gendringen gesloten.
In de gemeenten Sittard. Geleen, Lutte-
rade en Krawinkel doen zich tal van (eval-
len van kinderverlamming voor, waarbij ver
schillende van ernstigen aard. Te Sittard
zijn de bewaarscholen gesloten.
In de gemeente Middeisum (Gr.) zijn in
een doktersgezin 2 gevallen van kinderver
lamming geconstateerd. De patiënten zijn
naar het academisch ziekenhuis te Gronin
gen vervoerd.
Indertijd Is er al eens sprake van ge
weest om In Carthago een Eucharistisch
congres te houden, maar de toenmalige
aartsbisschop, Mgr. Combes, meende,
dat het katholicisme in z*n bisdom nog
niet zoo was georganiseerd, dat daar
een congres met waardlgen luister kon
gevierd worden. Mgr. Lemaitre, z’n op
volger sinds 1922. beoordeelt den Intus-
schen wel wat ’verbeterden toestand
anders en ziet juist In een congres hét
middel om het godsdienstig leven In z’n juist goed genoeg achten voor ge-
blsdom met één krachtlgen zwaai voor- makkehjk speculatle-object. Wier eenigst
goed op peil te brengen. De ervaring na doel het is: gauw fortuin te maken, te
Sydney kon hem daarin wel eens gelijk repatrleeren, en die dus geen tijd over
hebben voor godsdienstige bezinning en
verdieping.
De Arabische broeders met hun twij
felachtige moraal verheffen het peil ook
al niet, het cosmopolitisch samen-hok-
ken der rassen blijkt op den duur funest
te zijn voor den Europeaan die ondanks,
of liever juist dóór zijn bravour en ulter-
HJk machtsvertoon, gauw z’n geestelijke
meerderheid verliest, zoodat naast de
onwetendheid: de onverschilligheid de
tweede factor werd, die tot nog toe een
gezonden opbloei van het katholicisme
In Tunlsië bleef verhinderen. Hier Is men
dan ook nog niet zoover, dat men een
Inlandsche (inlandsch In den zin van.
Franschen of Italianen, die In de kolo
nie zelf geboren zljnJ geestelijkheid be
zit. Weinig Tunlslërs voelen zich het
Is na het voorafgaande gemakkelijk te
begrijpen geroepen tot een leven, dat
énkel offers vraagt en geen voldoening
geen maatschappelijke waardeerins
geeft. Zoodat de geestelijkheid voor 94
pet. uit het buitenland gerecruteerd ts
moeten worden, en er In Tunlsië. eer.
bisdom dat verscheidene malen grooter
is dan geheel Nederland, slechts 81 pries
ters zich actief aan de zielzorg wijden 1)
Dat ook deze scheeve verhouding in een
nabije toekomst zal verbeteren, is niet
waarschijnlijk, als men In het oog houdt
dat groot- en klein-seminarie te zamen
slechts 50 leerlingen tellen Intusschen Is
echter een actieve propaganda voor
priester-roeplngen ondernomen.
vraag-
hler te lande In onze en ook in
andere partijen bestudeerd en worden
daarover rapporten uitgebracht. Na het
defenslerapport van 1909, samengesteld
door een commissie, waarvan de tegen
woordige minister-president voorzitter
was, en het rapport van 1920. samenge
steld door een commissie onder voor
zitterschap van mr. dr. Baron van Hu-
tot Aerdt, hebben we nu ge
rij f praeadvlezen over dit
vraagstuk.
We kunnen hiervan zeggen, dat deze
belangwekkend, veelzijdig en actueel
zijn, daarbij zoowel voor binnen- als
bultenlandsche politiek van groote be-
teekenls, zoodat ze Ieders
verdienen, ook al mag men het met
veel, wat daarin geschreven en als
noodzakelijk voorgesteld Is, niet eens
BUn.
Een nadeel van deze wijze van wer
ken. In tegenstelling met die van een
commissie, Is, dat de zoo gewenschte
harmonie, ook al heeft men Ieders ter
rein streng trachten af te bakenen,
niet bereikt w^rdt.
Gemeenschappelijk overleg heeft niet
plaats gehad, zoodat de politieke, ethi
sche, economische en militaire aspec
ten, die bij dit probleem al te zeer door
een geweven zijn, nogal eens verschil
len. of men het een of het ander prae-
advles leest. Men krijgt bovendien,
vooral bij de praktische uitwerking van
de denkbeelden, wat speciaal tot de
taak behoorde van de belde militaire
praeadriseurs, de meenlng te hooren
van één persoon over wat voor de weer
macht noodlg is en volgens hen kan en
dat wordt niet opgeheven door de later
in algemeene termen gestelde gemeen
schappelijke conclusies. Deze kunnen, al
of niet gewijzigd (maar daarover later'
dan ook slechts aanvaard worden ge
heel los van en zelfs na verwerping van
deze praeadvlezen. Wat de praeadvlezen
zelf aangaat: deze zouden we willen
splitsen In twee deelen en wel die van
den heer van Lanschot en de paters
Beaufort en Beuns, én die van de mili
tairen, den generaal van Munnekrede en
den luitenant ter zee isteklasse Door
man.
Wat de eerste drie praeadvlezen aan
gaat, waarin behandeld wordt de poli
tieke, meer bepaald Internationale, de
moreele en de economische zijde van
het vraagstuk, dus het theoretische
deel, daarover .kunnen we kort zijn.
Volgens de katholieke moraal is een
gerechtvaardigde oorlog mogelijk en
denkbaar, zoodat dit onder ons geen
bestrijding meer vindt. Ook de Volken
bond staat op dit standpunt. Pater
Beaufort, de bekende pacifist en leider
van de katholieke vredesbewegingschoppen
schrijft zelfs dat dit voor den geloovi- j duidelijk erkend. De tekst ervan staat
gen priester afdoende blijkt uit het felt, I triomfantelijk te lézen op de muren van
dat. zooals de H. Schrift verhaalt, som- de Carthaagsche kathedraal. We verta-
mlge oorlogen door God positief bevo- jen even. „Het valt niet te ontkennen dat
len werden. Daarom zou het godslaste- 1
ring zijn te beweren, dat de oorlog in
zichzelf, dus altijd en onder alle om
standigheden, als zedelijk slecht moet
worden veroordeeld.
ZIJ, die eenzijdige nationale ontwa
pening voorstaan, beweren dit wel,
maar het is onvruchtbaar een poging
te doen om hen tot andere gedachten 'dezen titel
te brengen, zy leven In een geheel an- einde der tijden, zoolang men op Afri-
dere gedachtenwereld, oordeelen geheel kaanschen bodem den naam van onzen
▼erschlllend over alles wat het vraag- Heer zal aanroepen, moge dan Carthago
De machinist van een der stoombooten
der Stoombootonderneming H. Jansen te
Venlo, viel tengevolge van een ongelukkige
omstandigheid onder Boxmeer van bet schip
in de Maas en verdronk, ondanks alle po
gingen om hem te redden.
Pater mr.
zijn praeadvies over de moreele zijde
van het militaire vraagstuk, uitge
bracht door den partijraad der RK.
Staatspartij ter behandeling In diens
vergadering op 23 Nov, met de opmer
king, dat traditiegetrouw het militaire
vraagstuk In ons vaderland ook thans
nog behoort tot die groep van staat
kundige kwesties, waaromtrent een
stemmigheid wel nimmer zal worden
verkregen. Dit is zeer juist, want zelfs
in eigen kamp zijn wij het over dit
vraagstuk lang niet eens. zooals al da
delijk blijkt uit de vijf uitgebrachte
praeadvlezen.
Regelmatig wordt *t militaire
stuk
GI 'Rft 11 (O i AM H-HH Jol IN ItN fif
0TVAH7 H MW Ptt'S DF.N BÏ7OHDEREH
FVWZU-M PAU5 V IXtlGEM DEM lXTOHDULM
mUXKHH EGEN WN LI>1 HiTimtkliiGHfnHlUkl ftAjLi
