ONS BLAD
L. FRANKENBERG, Alkmaar
VOORNAAMSTE NIEUWS
Telegrafisch Weerbericht
'i
Het liberaal
vrijheidsbeginsel
ra
Balans-, Journaal-, Rekening-Courant-, Tabellarisch Papier
De voorbereide relletjes in Indië
EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 8
VRIJDAG 10 JANUARI 1930
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
VIER
BLaDEN
f 40.-
i
den (Paus
S. v. d. Veer
was
JUIST BIJTIJDS ONTDEKT
JOH. LAUWERS
Schuit gezonken
De doeltreffendheid der
vooroefeningen
Diphterie te Oude-Pekela
Uit de Metaalindustrie
i.1
A
Prijzen voor Vlaamsche
letterkunde
Dertien inzittenden worden
vermist
Barometers Thermometers
PAYGLOP 3
ALK MAAK
-7
'Het huwelijk van den
Kroonprins
RAAMLIJSTEN
18 EEN ZAAK VAN VERTROUWEN
Doet bet daarom OU de
TUINDERSGLAS
Kerrebijn’s Glashand sl
AUTO
IN DE VAART BIJ SLOTEN
AUTOBui IN DE NEWA
GEREDEN
Een meisje, dat brand wilde
stichten
Aardschok
aan de Fransche Westkust
ADVEKIENlltraUS: Vaa S—
Proefuitzendingen
P HOH I-zender
Het bezoek der cBelAische Koninklijke Familie aan
FOKKERIJ
VAN GOEDE TREKHONDEN
Ontploffingen en brand in een
theater
Waarom de re^eerinè optrad Hoe de actie tot
relletjes geleid werdSamenspanning Opstand
Misdrijven 'plegen De regeer in Asdaad
onvermijdelijk.
I Stoomgemaal gereed
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
HE7 KOOPEN VAN
ZAADMARKT 81
TEL. 478
L n. r. Kroonprins Leopold, Primes Astrid, Koni-ng Albert, Koningin Etbsabeth, Prins Karei. en Prinses Marie José.
Briand vertrekt heden naar Parijs.
Edward W. Bok overleden.
I
Barometerstand 9 uur vm.: 755. Achteruit
van
barometerstand 765.8 m.M. te
barometerstand
730.6 m.M. te
ver-
Een commissie van ondersoek ingesteld
ander heeft giste
Ook het tweede lijk gevonden
De Collectieve arbeidsovereenkomst In het
Metaalbedrijf is tot stand gekomen.
Minister Thomas zal heden in een rede
de mogelijkheid van steun der banken voor
KOWNO, 10 Jan. Naar uit Leningrad
wordt gemeld, is daar Donderdag een auto
bus, waarin 23 arbeiders zaten, in de Newa
gestort. Elf personen werden gered; de ove
rige dertien inzittenden worden vermist.
Licht op De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 4 uur 36 min.
Fokstation, Stam boekhouding en premie-
keuringen
ROME, 10 Januari Zes duiaend school
kinderen brachten hedenmorgen het kroon-
prinsel uk echtpaar in den tuin van het Qui
rinaal een aubade. Na de aubade marcheer
den de jongens en meisjes langs da tribune.
Oprichting van tokstatlons. stamboekhou-
ding en premie-keurtngen voor trekhonden.
De prijs voor Vlaamsche Letterkunde toe
gekend aan Karei van de Woestjjne.
De besprekingen ter Haagsche Conferentie
hebben gisteren tot geen definitieve beslui
ten geleid.
BUKEAU: HOP At KM A Al
XUlsfesa: MaataMreUe Nu. 4»
Redactie Nes 03
en
Naam! Venn.
ALKMAAR Dir. Opgei 1880
Minister Verschuur over de aa benoeming
van Ir. Fraytter bij de Arbeidsinspectie.
De Indische regeering heeft in den Volks
raad een verklaring afgclegd over het op
treden tegen de P. N. L
Een man verdronken
Gisteravond om half twaalf is ter hoogte
van Bolnes een dekschuit van de Estafette,
dienst gezonken, waarbij een man is
dronken.
(behoudens
niet die
Globe-theater aldaar Donderdagavond
ontploffi
door bra
bil rerlien ran *n
anderen vinger.
ABONNEMENTEN: voer ABmaai
Agentschappen: per week 25 «L;
I per kwartaal MS; per poet, per
'kwartaal MS Mj vooruitbetaling.
Een ontploffing veroorzaakt brand in een
theater te Philadelphia. Twee personen wer
den vermist; achttien zfjn ernstig gewond.
1
De Hoogeerw. Pater F. Blessing, van de
orde der Kruisheeren, Is door Z. H. den
Paar benoemd tot Apostolisch Prefect van
Bondo in den Congo.
Kwam de hulp te laat?
Over het algemeen was men in het dorp
heel slecht te spreken over de hulp-ver lee
ring terstond na het ongeval
Men was van meenlng. dat deze vee
sneller had kunnen en moeten geschieden
en laakte het, dat het geruunen tud duur
de. eer men met de dreggen ter plaatse was.
Gisteravond omstreeks 11 uur ontdekte een
bewoner der gemeente Hoogland nabij
Amersfoort, dat een jong vrouwspersoon zich
op verdachte wijze ophield in een loods van
zjjn buurman. Hij verraste de vrouw, die uit
eigen beweging verklaarde, dat zjj van plan
was de loods in brand te steken. De loods,
alsmede de vrachtauto, welke zich daarin
bevond, waren reeds met petroleum begoten.
Het levenswerk van Karei van de Woestjjne
De vUfjaarljjksche groote prijs voor Vlaam-
scne letterkunde, ten bedrage van 20 000
francs, is toegekend aan wij-en Karei van de
Woestljne. voor zijn volledige werken. Deze
Prijs is bedoeld als bekroning der geheele
loopbaan van den dichter.
Leden der Jury waren André de Ridder
Joni Eeckhout, prof. dr. August Vermey-
len, dr. Goemans en Toussaint van Boeiaere
Aan de Fransche Westkust vooral in Bre
tagne, werd gisterenavond tegen 8 uur een
aardschok waargenomen die eenige secon
den duurde en in enkele plaatsen oa te
Nantes schade aanrichtte. Te Vannes stort
ten talrijke schoorsteenen in. De zee was
gedurende den schok zeer woelig.
regel* f I.ZS, elke regel mee» f S3S.
RECLAME per regel K7S voer
de eerste pagina; voer de evertgu
pagina's S3»
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD-
bU veerullbetattog per plaatsing
S3S per adrerteou» van regels;
tedere regel meer SJ3
Proefuitzendingen van den PHOHI-sen-
der te Hulzen zullen plaats vladen op de
navolgende data en uren:
Maandag 13 Januari 1230-^1430 GMT.
Woensdag 15 Januari 123014 30 GMT.
Donderdag 16 Januari 12.3014.30 GMT.
Vrijdag 17 Januari 1230—1430 GMT.
ZATERDAG 18 Januari 1230—14.30 GMT
Zondag 19 Januari 1230—1430 GMT.
De golflengte bedraagt 16 88 Meter.
Twee vermisten, achttien ernstig
gewonden
Uit Philadelphia wordt gemeld, dat in het
twee
n hebben plaats gehad, gevolgd
Door de ontploffingen werd een
groot deel van het theater verwoest. Tot op
1 KM. afstand werden de vensterruiten ver
nield.
Volgens de tot nu toe ontvangen berichten
werden achttien personen ernstig gewond,
van wie eenige levensgevaarlijk. Twee ar
beiders worden vermist.
Het gelukte de brandweer het vuur binnen
een half uur meester Ce worden.
De ontploffingen zouden het gevolg zjjn
van een defect aan de gasleiding.
terwijl een leege olleflesch werd ontdekt, be
nevens een aantal afgestreken lucifers De
vrouw is in den afgeloopen nacht te Amers
foort gearresteerd. Het was C. V., zonder
vaste woonplaats.
Men vermoedt, dat een afgebroken verkee-
rlng de drijfveer van haar handeling is.
AU® cbiaine* op <U> bl«d *U« ineevole® de «eriekerlncmsirwiaardee f Oflflfl Levenslanar geheel® ongeschiktheid tol werken doo f 0,1 oneeval me f nrft bit verlies een een bend, f tie bit verlies van een f CQ bit n breuk ven
lezen ongevallen verzekerd voo, een der volgende iritkeeringen WVUV. verlies van belde armen, beide beenen ot beide l-v«“ doodelitken aflooc "»U," een voet ot een oog I lij," duim ot wiisvineei been of arm
AANGIFTE MOET OP STRAFFE VAN VERLIES VAN RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL,
Volgens de zegslieden van „De Tyd” had
hulpverleening
zeer
wanneer de hulpverleening in bekwame
handen was geweest, zeer waarschijnlijk
ook de zoon kunnen worden gered.
Want ook deze was. evenals zijn vader
naar boven gekropen, had zijn handen uit
gestoken, maar was toen weer in de diepte
verdwenen.
Ten einde den minister een volledig oordeel
te geven nopens de maatregelen, welke zou
den kunnen worden getroffen om,-de voor
oefeningen in het leger zoo doeltreffend mo-
geluk te doen zijn, heeft de Minister van
Defensie hesloten een onderzoek te doen
huiszoekingen, en aanhoudingen ten aanzien commissie, bestaande uit
van personen, die niet bij de P. N. I. zijn
aangesloten De regeering verklaart met zeer
grooten nadruk, dat het geenszins haar be
doeling is geweest op te treden tegen ver-
eenigingen zooals b.v. Boedi Oetomo, Moha-
madyah. Tamanstswo en de Soerabajasche
Studieclub, dan wel tegen niet-ledèn van de
P. N. I. De regeering spreekt de hoop uit,
dat zij hiertoe nimmer genoodzaakt moge
worden.
Reeds eerder aldus de verklaring
heeft de regeering gewaarschuwd, dat. wan-
()3neer te eenlgertjjd het algemeen be
lang door een krachtig ingrijpen beveiligd
zou rffoeten worden, wellicht de goeden met
de kwaden zouden moeten lijden.
Voorts stelt de verklaring vast, dat het be
leid van de regeering jegens de volksbewe
ging „is en blijft onveranderd”. De duidelijke
scheidingslijn tusschen datgene wat als so-
ciaal-productief aangemoedigd, althans ver
oorloofd moet worden en datgene wat ais
sociaal-destructief dient te worden verme- zoo doeltreffend
tigd. heeft de regeering thans wederom voort
getrokken.
Van de P. N I. zullen (behoudens bij
wijziging van de situatie) niet die deelen
vernietigd worden, ten aanzien van welker
waarde voor de reëele verbetering van de tn-
heemsche samenleving geen redelijke twijfel
kan bestaan. Met deze laatste uiteenzetting
acht de regeering tevens de vragen van mr.
Fruin in ontkennenden zin beantwoord.
In het slot van de redevoering, zeide mr.
Kiewiet de Jonge, dat de regeenngsdaad.
welke hierboven was toegelicht onvermijdelijk I
was en verre van een daad van politieke l
reactie ot willekeur, was het een daad van I
justitie, gemeenschapsbeveihging. hHlHkhrirl I
en recht.
Iqgesteld Is een commissie, welke zal heb
ben te onderzoeken «P welke wijze de voor
oefeningen in bet leger zoo doeltreffend
mogelijk kunnen sjjn.
rijen; in laatstgenoemde stad werden
bedrijven met 12000 arbeiders midden
in den winter, van 7—21 December
alzoo onnuddellijk voor Kerstmis stil
gelegd. in Amsterdam zagen we het
zelfde en thans nog wordt in belde ste
den in die nijverheid slechts enkele
dagen per week gewerkt.
Fabrieken van fijne katoen waren in
Noord-Amerika besloten terstond de
productie met 40 oct te, beperken, ten
weg gezegd onverantwoord zijn geweest, in-
dien de regeering verder in haar houding
van waakzaam afwachten zou hebben vol
hard. Hier mocht niet het risico worden
geioopen. dat de aangekondigde ongeregeld
heden ook werkelijk zouden uitbreken.
Voor jusUUeel-poUtlczieel ingrijpen was
alle aanleiding, ook wegens 't bestaande ern
stige Vermoeden, dat reeds misdrijf was ge
pleegd, n.l. de delicten geleemd in de arti
kelen 108 en 160 van het Wetboek van Straf
recht (respectievelijk de aanslag ondernomen
met het oogmerk om den wettigen regeermgs-
vorm van Ncderlandsch-Indië te vernietigen
of op onwettige wijze te veranderen en de
deelneming aan een vereenlging, dié tot oog
merk heeft het plegen van misdrijven).
Bu zooveel betrouwbare en ernstige be
richten bzstond voor de regeering geen keuze
doch slechts plicht. Diep beneden de Hoog
heid van dezen'plicht staat de voorstelling
gegeven in het weekblad .Tiet inheemsche
vólk” dat. afgescheiden van de ver
dachtmaking. dat de regeering door de reen-
f terzijde zou zijn meegesleept, het optreden
der regeering als een politieke aangelegen
heid vooSstelt, hetgeen door en door on
zuiver is;
generaal-majoor J. H. Borel, "eneraal-majoor
Jhr. W Röeil. res. majoor H. v. Loghem,
majoor J. Nijdam. majoor T. Beets, maj^-tlt.
G. H Vilrtheim. kapte in D. v. Voorst Eve-
kmk. reserve-kapitein A. A. Schi leman en G.
A. P. Kools, bureelambtenaar, werkzaam
i ten bureele van den Inspecteur der Infan
terie; allen leden; terwijl als adviserende
leden deel uitmaken van de comm.ssle
majoot J. A. J. M. Schotman en de reserve
luitenants H. D. v. d. Kouwe en mr. O.
Verdoom.
Als secretarissen, tevens adviseerende
leden, worden aan de commissie tozgevoegd
kaptein A. L. Schlingemann en le luitenant;
M. A. Smeenk. r
Aan de opdracht voor de Commmssle wordt
ontleend:
L na te gaan, welke maatregelen zouden
kunnen worden getroffen om de vooroefe
ningen bij net Vooroefeningslnstltuut nn
den vrijwllligen landstorm daaronder be
grepen de kaderopleiding bij dat instituut
mogelijk te doen plaats
vinden, daarbij rekening houdende, zoowel
met de elschen. welke de geoefendheid van
het leger stelt, als met de belangen van de
betrokken jongelieden;
2 aangezien eenig verband kan worden
gezien tusschen de opleiding x>t reserve
sergeant bij het Vooroefeningslnstltuut en de
opleiding als vrijwilliger voor het reverve-
kader bij de scholen voor reserve-officteren,
ware, voor zooveel noodig. ook wuits bedoeld
instituut in het onderzoek te betrekken;
3. ter zake van bet onder le en 3e gestelde
aan den minister van Defensie verslag uit
te brengen en de noodige voorstellen te doen.
De motieven der regeering
Wat het eerste gedeelte van de verkiaruig
betreft, daarin wordt uiteen gezet, dat de
tegenwoordige regeering reeds in het jaar
1926 een waarschuwing heeft doen hooren
tegen het extremistisch drijven. De regeering
heeft deze waarschuwingen eenige malen
herhaald, en zulks het laatst en op uitdruk
kelijke wijze tijdens de vorige zitting van
den Volksraad.
Sindsdien hebben sommige leiders van de
P. N. L inderdaad meermalen hun volgers
aangespoord om den weg van het geweld met
te betreden en hun strijd slechts met wette-
Hjke middelen te voeren Daarnaast echter
hebben andere leiders van de beweging, en
soms ook dezelfde op andere momenten ot
wel gezwegen zelfs indien de stemmen een
andere richting opgingen of wel op cur
sussen dan wel in openbare vergaderingen
de aanwezigen toegesproken^in bewoordingen,
welke duidelijk een opruiende strekking had
den. zjj het dan. dat zij door het bezigen
van die woorden bulten het bereik van
de strafwet bleven.
Het wettelijk gezag van deze landen
aldus vervolgt de verklaring werd geklei
neerd en de dienaag. van het gezag wera ge
hoond. Overigens werd niet zelden getracht
bij de hoorders den indruk te vestigen als
zou het spoedig niet dit gezag zijn gedaan.
Aldus werden, vooral in midden-Pnangan.
een stemming van ontevredenheid en fan
tastische verwachtingen opgewekt, door welke
een spaning ontstond, die. indien zij verder
mocht toenemen, ook zonder aanwijsbaren
rechtstreekschen invloed van bepaalde per
sonen tot uitbarsting moest komen.
Het hoofdparket heëft hieromtrent medio
Decembei verschillende berichten ontvangen,
welke op steeds-duidelijker wijze convergeer
den naar bepaalde tijdstippen, gelegen op of
omstreeks Nieuwjaar 1930.
Men had hier niet meer te maken met
geruchten, maar met behoorlijk gedocumen
teerde berichten. In enkele weken tijds ont
ving het hoofdparket alleen uit West-Java
een vijftigtal van de meest los van elkaar
staande berichten, die alle wezen in de
richting van het P. N. I. en die alle drei
gende waarschuwingen inhielden over onge
regeldheden. waarschuwingen, die dikwijls in
oie mate geproviseerd waren, dat zij wel van
ingewijden afkomstig moesten zijn. Zulks
was eveneens het geval met de verkregen
iniichungen omtrent allerlei voorspiegelin
gen. die door propagandisten aan het volk
waren gedaan en welke allerlei aan
trekkelijkheden inhielden voor het geval de
opstandige beweging mocht zegevieren, zoo
als b.v vrijdom van belasting, steenen wo
ningen. contant geld etc., voor het geval men
zich bij de bewegipg aansloot Daar waar
men niét tot aansluiting bereid bleek, von
den gevallen plaats van pressie en intimi
datie.
Symptomen als bovengenoemde zijn ook
voorafgegaan aan de incidenten, welke in
1926 hebben plaats gevonden. Door het een
en ander was blijkbaar een dusdanig drei
gende atmosfeer g-schapen, dat op enkele
plaatsen verscheidene leden de P. N. I. ver
lieten. aangezien zij van de gaande zijnde
actie gevoleen verwachtten, waarvoor zi) r t
aansprakelijk wenschten te worden gesteld.
Onder dse zou het kort-
Naar het _Hbld. van welingelichte zijde
verneemt, beeft de Minister van Binneniand-
sebe Zaxen en Landbouw zich gewena UK
de rijksveeteeitconsulenten, om de oprich
ting te bevorderen nui fokstaUone, stam-
ooexhoudmg en premiekeuringen voor trek
honden.
Wil de eisch van een minlmum-borst-
breedte tussenen de punten der boegen van
16 c.M. kunnen blijven gehandhaafd, dan zul
len, volgens de Faculteit der Veeartsenij
kunde der Ruksumverselt te Utrecht, weuce
den minister m deze van advies beeft ge
diend. krachtige maatregelen moeten worden
genomen tot het bevorderen der fokkerij van
goede trekhonden
Het ligt in de bedoeling van den Minister,
om voor 1931 gelden aan te vragen voor het
verlcanen van subsidies, benoodigd voor het
oprichten van fokstatlons, stamboekhoudmg
en premiekeuring. terwijl een ruksambtenaar
zal worden belast met het algemeen toezicht
op de wijze, warop in de onderscheidene ge-
meenten de hand wórdt gehouden aan de
bepalingen der trekhondenwet
Gistermiddag is de politie er in geslaagd,
na urenlang dreggen, het lijk te vinden van
stond een crisis in de diamantslijpe- de vrouw J. van der Voort, die bij het auto-
ongeluk te Sloten gistermorgen op nood
lottige wijze om het leven kwam.
Het lijk werd op 20 Meter afstand van de
plaats des onheils opgehaakt
Hoogste
■Breslau.
Laagste
Vestmanör.
Verwachting: meest matige tijdelijk
krachtige zuidelijke tot ^westelijken wind,
zwaar bewolkt tot betrokken, tijdelijk opkla
rend. tijdelijk regen, weinig verandering in
temperatuur.
Omtrent de diphtheritls-epidemle ir
Oude-Pekela verneemd hrt „Vad”, dat
sedert October 1.1 20 gevallen van diphthen;
zijn geconstateerd waarvan drie met doode
tijken afloop. De scholen die bij ’t uitbreker
dezer ziekte gesloten werden, zullen 18 Jan
weer worden geopend
In verband met.een en
ren te Oude-Pekela een conferentie plaat
gehad waarbij de inspecteur der vojksge
zondheid dr H H Th. Bekenkamp m
jroningen. tegenwoordig was
Het gerucht, dat ook in Nieuwe-Pekel'
ten geval var dipbtheritis zou zijn waarge
□omen, is ten eenenmale onjuist.
A Het resultaat
Wat het tweede punt van d^verklaring be
treft, wordt vastgesteld, dat. ofschoon we
gens het korte tijdsbestek pas een deel vin
het verzamelde materiaal geschift en ver
werkt werd, en in verband met het feit,
dat het hier een justitle-zaak jgeldt, aan
gaande de voorloopige resultateh -slechts
kan worden medegedeeld, dat in diverse op
zichten het bestaande vermoeden reeds be
vestiging heeft gevonden, het vermoeden
dus dat aanleiding heeft gegeven tot het op
treden en dat Inhield: samenspanning, op
stand alsmede deelneming aan een vereenl
ging met het oogmerk misdrijven te plegen,
welk laatste delict reeds gepleegd is
De regeering spreekt haar hooge waar-
deerlng uit voor den arbeid, die gepresteerd
is door de beide bestuurscorpeen en door
de politie, waardoor alle geledingen van de
gemeenschap zich vetlig weten, doch zU
betreurt het ernstig, dat op sommige plaatsen
aan den regent niet het hem toekomende
aandeel in de voot bereidingen en de uitvoe
ring van dezen spoedmaatregel gegeven is.
In het derde deel van de verklarmg zegt
de regeering. dat zij verder geen opdracht
heeft gegeven tot het uitstrekken van de
In de gisteren geopende tweede gewone i
zitung van 't zittingsjaar 1929/1930 van Jen
Volksraad, heeft de regeeringsgemachtlgde
vóór algemeene zaken by den Volksraad. I
mr. ir. H. J. Kiewiet de Jonge, namens de 1
regeering een verklaring afgelegd inzaJce
rie acue tegen de Partij National Indo
nesia.
Deze verklaring is drie-ledlg.
Ten eerste bevat zij de motieven., die de
regeering aanleiding heboen gegeven op
dracht te geven tot het instellen van de
huiszoeking.
Ten tweede worden de voorloopige resul
taten van het onderzoek openbaar ge
maakt.
Ten derde behandelt zij het beleid van
oe regeering jegens de volksbeweging, in welk
gedeelte tevens de door de leden van den
Volksraad Middendorp en Fruin tot de re
geering gerichte vragen worden beantwoord.
De CA.O. aadr den Metaalbond
aangenomen
Ólsteren is door den Metaalbond (Werk-
■.eversbond in de Met alindustrle) de ooll'ec-
ieve arbeidersovereenkomst in de metaal-
ndustne met den Algemeenen. den R K. en
ien Chr. Meta«lbewerkersbond, aange
lomen.
Het liberaal beginsel is als t ware in
ie vrijheldsgedachte geconfjjt. In ons
land komt dat al heel sterk tot uitdruk
king. Men noemt zich niet de liberale
staatspartij, maar wel JDe Vrijheids
bond” en het orgaan van de partij heet
jJe Vrijheid”.
Men steekt dus zijn levensopvatting
niet onder stoelen of banken, maar
draagt zijn voornaamste beginsel kloek
moedig naar buiten. Wat te prijzen valt!
Twijfel is er dus niet mogelijk, de vrij
heid is het begin en einde van alle libe
rale wijsheid.
Vrijheid ten aanzien van den inter
nationalen handel.
Vrijheid voor handel en industrie.
Vrijheid ten aanzien van de oplossing
der sociale vraagstukken in het alge
meen.
Vrijheid tegenover den werknemer.
Kortom, vrijheid in alle opzichten. En
als men wel eens wat water in zijn
wijn neeft gedaan en aan een vrljheid-
beperkende maatregel van overheids
wege wel eens steun neeft verleend, dat
moet men zich heusch niet verbeelden,
dat dit vrijwillig uit voilé overtuiging is
geschied, maar dan had zulks plaats om
redenen van tactiek of soortgelijke
overwegingen. Daarvoor kennen we tiet
liberalisme maar ai te goed. Alleen bij
komstige redenen kunnen het tijdelijk
van meenlng doen veranderen, zooals in
19i8 geschiedde uit vrees voor de zweep
van IToelstra. uit vrees voor de brand
kast. Toen was het liberalisme in ons
land met een enkel handomdraaien
voorstander geworden van de meest
vergaande sociale maatregelen, t Was
de beginselloosheid ten top gevoerd en
werd dus reeds sinds lang vergeten.
We spreken van bet liberalisme en
niet vaa de liberalen, omdat ei liberale
werkgevers zijn, die persoonlijk een
heel mooi voorbeeld hebben gegeven
Maar men vergete daarbij niet, dat deze
dit deden eerder tegen dan krachtens
hun vnjneldsbeginsci.
Het liberalisme veniest geheet uit het
oog. dat net vrijheidsbeginsel in de
practijk eenvoudig neerkomt op een
brute overwinning voor den sterkste, op
een onbeteugelde, moordende concurren
tie in den strijd om net bestaan, op een
wreede verstoring van elk economisch eu
sociaal evenwicht en. op godsdienstig en
sedelijk gebied, op de grootste verwoes
tingen.
Honderden, neen duizenden malen is
dit betoogd, doch steeds tevergeefs, en
we zien net ongelukkige schouwspel, dat
niettegenstaande de overgroote meer
derheid van ditJiberale vrijheidsbegin
sel afkeerlg stWt hier te lande, toch
nog de liberale haan koning kraait.
Dit moesten wij opnieuw betreuren,
toen wij dezer dagen in ..Schonere Zu-
kunft” een en ander lazen over het
déb&cle aan de beurs van New-York
Oof op dit gebied zijn natuurlijk de
liberalen voor de vrijheid. Laat ieder
maar speculeeren en manipuleeren aan
de Beurs, zooveel hij wil. Of de gemeen
schap daarmee geweldig nadeel wordt
berokkend, doet minder ter zake. Mo
raal?! Nq ja. wie noudt daar nu reke
ning mee', als het over „de Beurs” gaat?
Daarom is het wel eens goed hier
eenige gevolgen mee te deelen van de
laatste oeursdéb&cle. Men kan dan zien,
dat met alleen de waagnaizen zichzelf
in gevaar brengen, maar dat het ge
heele maatschappelijk mechanisme er
door wordt verw xonqen en detect raakt.
In tal van industrieën is het b.v. na
de laatste débacle aan de Amerikaan-
sene Beurs tot inperking van de pro
ductie gekomen
Ford heeft dientengevolge bepaald,
dat z'n fabrieken 14 dagen worden stil
gelegd.
Ook de Amerlkaansche spoorwegmaat
schappijen constateeren voortdurend
een achteruitgang van het goederen
verkeer. De werkzaamheden bij de
staaltrust zijn van 78 tot 71 pet. der
capaciteit gedaald. Bij de onafhanke
lijke staalindustrie beloopt die daling
van 75 tot 70 pet.
Talrijke banken hebben den strijd om
het bestaan moeten opgeven; in net
landbouwgebied van den Staat Okla-
hama alleen sloten 12 banken tegelijk
haar loketten. De gezamenlijke depo
sito's ter waarde van 6X mlilioen gul
den zijn verloren.
Maar we behoeven niet eens zoover
van huls te gaan om de gevolgen der
Amerlkaansche beurskrach waar te ne
men In Amsterdam en Antwerpen ont-
Het groote Diessel-stoomgemaal ten Zul-
Waringen en bestemd voor den<xxlltJdende uiteenxette».
droogmaling van den Wierlngermeerpolder. is
thans geheel voltooid en heeft reeds 3 wren
achtereen proef gemalen. De machines werk
ten perfect. Enorme massa's water werden'
verplaatst. Binnenkort val met de groote be-
I maling worden begonnen.
einde den pakhulsvoorraad niet oneven
redig hoog op te voeren.
Zoo ziet men, dat dergelijke men
mag gerust zeggen: misdadige beurs
manipulaties haar gevolgen hebben,
niet alleen in de hulzen der betrokke
nen, maar ook ver daar bulten. Niet
alleen in het land zelf, maar over de
geheele wereld. ZIJ werken verwoestend
voor de geheele maatschappelijke sa
menleving, zoodat millioenen onschul-
digen worden getroffen.
Ieder, die gezond oordeelt, zal moeten
toestemmen, dat het hoofg tijd wordt,
dat aan der gelijke toestanden paal
en perk wordt gesteld. En toch
kan men er zich van verzekerd houden,
dat de eerste de beste, die zou willen
probeeren die onbeteugelde vrijheid te
knotten, het liberalisme in al zijn scha-
keeringen tegenover zich zou vinden.
Ruim baan voor hem. die de macht
heeft. Dat is de leuze van het libera
lisme.