IP
ONS BLAD
rf
LEEKEPREEKEN
3
r
w.
WASSCHERIJ
JORRITSMA
L. FRANKENBERG, Alkmaar
DOE ALS
iir
M. H. PELS ZOON
i
MT NUMMER BESTAAT UÏT VIER BLADEN
ZATERDAG 26 APRIL 1930
TWINTIGSTE JAARGANG No.
VIER EN
wtten,
alle
Voornaamste cJxieuws
en
Goederentrein ontspoord
A udiëntie
Sluisopening te IJmuiden
Burger en Agent
Een krankzinnige op bezoek
met
Prijsvraag
Uit de dakgoot gevallen
Onder een vuilnisauto geraakt
Door den bliksem
getroffen
Kaliloodsen te Doesburg
af gebrand
De lijn RotterdamAmsterdam
versperd
Waarin voor een bedrag van een
miHioen gulden lag opgestapeld
bdbrad: vor alkmaar
T t testetatrs lis No. <33
Jubileum-kalender
N.V. Nederlandsche Glst-
Spiritustabriek
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
rt nM
Uetzaao
Ak. m
hst
■"g
i.
™k_ïLh~ De taak van den Katholieken
onderwijzer, in een rede van
Z.H. Paus Pius XI
ROODE BOURGOGNE
PASS E-TOUS-GRAINS”
p. fl. f 1.75
MOOI GEWAS, VOL EN GEURIG
f3ooo.- f 750.- r 250.--f125.- 150.-
AANGIFTE MOET OP STRAFFE VAN VERLIES VAN RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL
Speciaal ingericht voor
fijne Goederen
2 dooden en 4 gewonden
Gistermiddag sloeg tijdens het hevige
weder de bliksem in de boerderij van den
heer Deknatel te Oostwoid. gemeente Leek,
met het gevolg, dat de zich in de boerderij
aan het werk bevindende rietdekkers Hof
steen. gehuwd cn 40 jaar oud. uit Enumatil.
en 'B. Boteuma, 80 jaar oud en ongehuwd,
wonende te Tolbert, door het hemelvuur
werden getroffen. Zij waren op slag dood.
Drie meisjes en oen man. die zich even
eens in de boerderij bevonden, werden door
den bliksem bewusteloos geslagen. Er ont
stond een begin van brand, dat echter spoe
dig kon worden gebluscht.
VOORMEER 3 - ALKMAAR
Twee landbouwers gedood
den venkel uil!
■or
Mi write ran
Mi «ea braak na
8ANCTA SIMPLICTTAS
van
van
den Apostolischen
«et
on-
HOMO SAPIENS
geheel
Freitr I jjfc beden op 29 deoer te Amsterdan
r
in hevige
Bij het oversteken van de straat
zijn
en
aüe
Ie
Ree» te kant va* Laac Maad-ia aan law
kaaaach vrachtaaW gaaaaken. U daadaa.
Twee landbouwers te Geertrnidenberg doer
den bUksem getroffen en gedood.
Nisnas van Gandhi Da nttbraidtag
aette waadt gevaarlijk.
lukken,
het
en
iedere
groeid.
groeien
daar
Gebleken ta. dat er misdadig opart in het
spel is geweest btj den brand in de AJLU--
fabtirk te Arnhem.
FeesteltJkheden te Amsterdam ter gelegen
heid van de opening vu de nieuwe stads te
IJmuMrsl
Door ontsporing vu een goederenwagen
bit Rotterdam heeft gisterenavond een ern
stige vertraging in het retain i werven op
de UJn Schiedam—Rotterdam plaats gehad.
an
af
wü
Redactie No. «S3
Z. D. H. de Bissteop van Haarlem zal de
volgende week alleen Dinsdag audiëntie ver-
leenen.
Gisterenavond tegen seven uur is te Does
burg brand uitgebroken in de groote kali
loodsen vu de firma Eggink. De loodsen,
naar schatting van 50 bij 30 en 50 bij 35 me
ter. gingen geheel in vlammen op. De laatste
loods was vorig Jaar gebouwd en was een der
breedste overkappingen In Europa De vuur
gloed was op verren afstand en ook te Doe-
tinchem zichtbaar
uit
gemoedsbeweging
Wenochen. om verbetering te krijgen in de
landbouwertata.
zal
van
Een spoorweg tear de Sahara. Uitvoerige
aar
Ter eere van de plechtige opening der
nieuwe sluis te IJmuiden zullen van wege de
gemeente Amsterdam op Dinsdag 29 dezer de
volgende feestelijkheden worden gegeven:
Van 's avonds 6.308.30 uur muziekuitvoe
ringen op de navolgende plaatsen: Dam.
Hendrick de Keyserplein. J. J. Cremerplpin.
J D. Meyerplein, Oosterpark, plein Tuin
dorp Oostzaan. plein Sloterdijk, Spreeuwen
park, Vondelpark, Westerpark.
Deo avonds 9 uur zal een groot vuurwerk
op den spoordijk bij d^n Zuidelijken Wandel
weg (ongeveer op dezelfde plaats als op 31
Augustus 1929) 'worden afgestoken, benevens
een klein vuurwerk aan den overkant van het
IJ, op het open terrein, begrensd door den
Meerweg, den Bulksloterdjjk en den Nieuwen
da mmerdijk.
Het gemeentebestuur biedt dien avond aan
een aantal genoodlgden een maaltijd aan in
het Carlton-Hotel
Snelle uitbreiding van den brand
De vlammen grepen zoo snel om zich heen,
dat binnen weinige minuten na bet ontdek
ken van den brand het kantoorpersoneel rich
nauwelijks wist te redden en de laatste em
ployés rich nog alleen in veiligheid konden
brengen door de trap af te springen Binnen
tien minuten stond het geheele complex met
een oppervlakte van 4000 M2 in lichte laaie.
Een goederentrein der Geldersche Tramweg
Mij., die tn^e loodsen aan het lossen was.
kon nog grootendeels uit het rgandende per
ceel worden gereden Drie goederenwagens
werden evenwel een prooi der vlammen.
De brandweer bepaalde rich tot het be
schermen der overige perceelen. t> schade
der gebouwen wordt op ruim een ton geraamd.
In de loodsen was een hoeveelheid kali op
gestapeld ter waarde van een millioen gulden
Het laat zich aanzien, .dat deze bergen kunst
mest nog wel eenige dagen zullen nabranden.
Verzekering dekt de schade.
■krijgen en tóch zal de wereld vermoe
delijk wel vergaan, zonder dat dit ideaal
bereikt te.
Hoe komt het, dat zulke eenvoudige
en voor de hand liggende oplossingen
nooit opgaan? Omdat wij hier met
levende dingen te dogn hebben,
die altijd weer onberekenbare factoren
blijken te bevatten. Een machine con-
strueeren of een brug bouwen zal altijd
gelukken, hoe ingewikkeld het rader-
Bjj de besprekingen in den gemeenteraad
van Amsterdam over ten vasten bespeler
van den Stadsschouwburg werd tenslotte
geen der beide aoiHcMeerente combinattea
AOs «bonte', op dit blad rih> logevola. do rarzekerioBrroorw..rdeo
MM ongevallen rarxekerd voor ra. der volgende oltkeerinsoo
Bij een blikseminslag in een boerderij te
Oostwoid (Gr.) werden twee personen ge
dood en vier anderen bewusteloos geslagen.
Ter gelegenheid van bet 60-jarig bestaan
der NV Nederlandsche Gist- en Spiritus
fabriek te Delft, heeft de directie door den
kunstenaar Bernard Romein een prachtigen
jubileumkalender doen ontwerpen welke
inderdaad een «leraart genoemd mag wor
den.
De teekenaar is er in alle opzichten in ge
slaagd een tweeledig doel te bereiken, name
lijk een artistieke wandversiering te ontwer-
P8? 5? tevens een indruk te geven van het
bedrijf.
De Commissie voor de Malaria-Bestrij
ding voor de bevolking tn Noord-Holland
heeft een prijsvraag uitgeschreven voor een
gekleurde plaat, die. allerwege aangebracht,
de belangstelling in dien strijd bij de be
volking moet wekken en verhoogen. Er wor
den prijzen uitgeloofd van 300.200.
en 100
Het programma voor de prijsvraag is
verkrijgbaar bjj het Secretariaat der Com
missie: Roemer V isscherstraat 10, Alkmaar
Laatste termijn van inzending 15 Augus
tus 1930.
Gistermorgen is de aannemer Blanken-
stein. die in de dakgoot van een huis op de
Rijnkade te Arnhem werbraamherien hart te
verrichten, gevallen en met het hoofd op de
straat terecht gekomen. Hij was terstond
dood.
en
alle
Wanneer
l*nd doorreis aldus redeneeren deze
vragers verder dan is er nog ruimte
te over om huizen te bouwen; er is een
overvloed van weiland met grazende
koeien; er zijn onmetelijke akkers en
moestuinen en boomgaarden en ontel
bare broeikassen. Dan hebt ge de
groote bedrijven, de reusachtige fabrie
ken en andere industrieele ondernemin
gen. Tegenwoordig zijn dat allemaal
vennootschappen. Wanneer men daar
over leest en hoort, dan blijkt gewoonlijk,
dat de een nog meer winst maakt dan
de ander; tonnen gouds, soms millloe-
hen. Al dat geld wordt onder een be
trekkelijk klein aantal menschen ver
deeld, waarvan de meesten voor dat be
drijf weinig of geen verdiensten heb
ben. terwijl de werklieden zelf maar een
karig bestaan leiden. Wanneer men dat
too alles beschouwt, dan gevoelt men
toch, dat er iets scheef te. Er wordt ge
klaagd over revolutlonnalren en ge
freesd voor communisten. Mot een beetje
Roeden wil moet het toch een klein
kunstje zijn om van boven af, van
Van de gelegenheid dat ruim 700 onder
wijzers en onderwijzeressen uit Piëmont en
380 uit LotnberdUe tegelijk naar Rome
kwamen en tegelijk in audiëntie ontvangen
werden, maakte Z. H. Paus Plus XI ge
bruik om de taak van den katholieken on
derwijzer In een lange en mooie rede uit
voerig te behandelen
De H. Vader noemde de aanwezigheid van
zoo vele onderwijzers en onderwijzeressen
in het Vaticaan een zeer gelukkige gebeur
tenis. welke moest worden gerangschikt on
der de haast ontelbare genaden, welke Hij
telkens ontvangt van de Goddelijke Voor
zienigheid. omdat Hij gedurende heel Zijn
leven en vooral in de jaren van Zijn Pries
terschap. de gelegenheid had gehad om het
werk van den Katholieken onderwijzer niet
alleen te leeren kennen, maar ook en voor
al te leeren waardeeren. Een der heerlijkste
herinneringen van den Paus is juist de tijd,
dat Htj zich, gedurende Zijn voorbereiding
tot bet Priesterschap, langeren tijd zelf aan
het onderwijs mocht geven, toen Hij name
lijk officieel onderwijzer was en als zoodanig
werkzaam in de vierde klas der lagere
school. Hl) houdt er van om die gelukkige
dagen in Zijn gedachten terug te roepen en
bijzonder aangenaam was het Hem dit te
doen in de tegenwoordigheid van zoovele
onderwijzers en onderwijzeressen.
De allervoornaamste reden echter waarom
Z H Zich bij deze audiëntie zoo verheug
de. was iets anders: het iets namelijk dat
besloten ligt tn den naam onderwijzer of on
derwijzeres. Deze naam deed den H. Vader
denken aan al hetgeen dat het waardevolst,
het noodzakelijkst, het nuttigst is In het
Apostolaat dat God zelf op de wereld kwam
brengen. De meest verheven grootheid van
de taak en van de bediening der Katholieke
onderwijzers en onderwijzeressen is: dat zl)
de opdracht, de roeping hebben tot voort
zetting van het leermeesterschap dat de
Verlosser der wereld ons gaf. Op een dag
toch, welke een ommekeer beteekende tn de
geschiedenis, welke rijk was aan nieuw le
ven. klonk de goddelijke stem die zeide:
„Gaat, en onderwijst alle volken!" Welnu,
wat doen de onderwijzers anders dan onder
wijzen? Zoo was dus die stem, die opdracht
aan hen gericht, de opdracht die God gaf
aan Zijn Apostelen en die de wereld moest
redden, de menschheid vernieuwen.
Deze roeping komt ook tot de onderwijzers
en onderwijzeressen, en al gebeurt dit langs
andere wegen, dan te het toch goed nog
eens haar goddelijken oorsprong in herinne
ring te brengen.
De gezinnen vertrouwen hun kinderen
aan de onderwijzers toe alsof deze een le
vend en organisch deel van het gezin uit
maakten: men laat aan de onderwijzers te
doen over, wat, vooral in den huldigen tijd,
voor de ouders te doen ónmogelijk Is.
Dan te er de maatschappij, het vader
land. de staat, die zijn kleinen aan de onder -
De Vierde Kamer der Amsterdamsche
Rechtbank heeft gisteren uitspraak gedaan
in de strafzaken tegen een politieagent en
een behanger, die zich wegens wederzijd-
sche mishandeling te verantwoorden hebben
gehad. Het O. M had tegen den behanger
vier maanden gevangenisstraf en tegen den
politieagent 40 boete of 20 dagen hechte
nis gevorderd
De Rechtbank v eroordeelte den behanger
wegens mishandeling van een ambtenaar
in de rechtmatige uitoefening zijner func
tie tot twee maanden gevangenisstraf. doch
ontsloeg den agent van alle rechtsvervol
ging op grond dat het bewezen wel te waar
strafbaar te. maar dat de verdachte
noodweer en
handelde
A0VKKTKNT1KPNUB: Vaa
rageta LH, eta* regel meer 8-3*.
RECLAME ver regel A7* vwee
te uren gagtaa; vwer te eeertge
teStea-» K»
RUBRIEK .VRAAG EN AANBOD"
t *89 per aSvrrtearze vaa regeta;
tedere ragal meer t
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 7.47 uur en over
morgen om: 7.49 uur.
overheidswege, dus door den Staat,
regelingen te laten trjffen. dat et geen
armoede meer te, dat iedereen een be
hoorlijke woning en ruimschoots voed
sel heeft; dat de bedrijfswinsten gelijk
matiger verdeeld worden; in één woord,
dat er een behoorlljker samenleving met
minder groote verschillen komt. Dan zal
er vanzelf bij meer tevredenheid en
meer levensgeluk minder gevaar voor
communisme zijn en de onruststokers
zullen spoedig verdwijnen. b« gebrek
aan menschen, die nagr hen luisteren.
Ziedaar in het kort samengevat
ook blijkens uitvoerige brieven en be
schouwingen, welke wij ontvingen
wat in de hoofden van velen schijnt om
te gaan.
Sancta Simplicitas! heilige onnoozel-
heid, hebben wij bij onszelf verzucht.
Er is Inderdaad heel veel waars in die
overwegingen, t Is allemaal zoo een
voudig en zoo natuurlijk, dat men zich
wel eens met verbazing afvraagt: ja.
waarom zetten een paar krachtige man
nen daar hun schouders nu niet eens
onder? In een jaartje te dat toch alle
maal te verwezenlijken?
Laten wij zelf deze reeks van „een
voudige dingen” nog even uitbreiden.
Daar hebt ge den oorlog! Waarom wordt
er nu nog oorlog gevoerd; waarom wor
den er nog milliarden vöbr oorlogssche
pen, vliegtuigen, bommen en ander
moordtuig uitgegeven? Is er ergens in
de wereld een land, waar dé meerder
heid der bevolking den oorlog wil? Neen!
Welnu dan; wanneer de groote meerder
heid van vaders en moeders, van jon
gemannen en vrouwen met een toekomst
voor zich, geen oorlog willen, dan heb
ben zij den wereldvrede in de hand.
In ieder land kiest tegenwoordig het
volk zijn eigen regeering. Men kieze dus
overal slechts mannen, die tegen den
oorlog zijn. Ieder land krijgt een regee-
rtng, die leger en vloot af schaft en....
we hebben den eeuwigen vrede! Er te
Gisterenavond la te Dorabui een hevige
brand uitgebroken in te kaliloodsen ter
firma Eggink aldaar. De loodsen brandden
af. Er is ruim een milloten schade.
Te Geertruidenberg zijn eergisteren, tijdens
een zeer hevig onweer, twee landbouwers die
op het veld werkten, door den bliksem ge
troffen en gedood.
wijzers overgeeft de, staat, die in hen de
middelen en de helpers vindt om zijn recht
te handhaven en zijn plicht te vervullen
van het gezin btj te staan In de vorming der
goede burgers, die geoefend en rijk aan
geestelijke schatten en daardoor als nuttige
leden m het leven kunnen treden en mee
werken aan de orde en den vooruitgang van
vaderland en maatschappij.
Gaat en onderwijst! Dat is de stem van
Gods Kerk. Meesteresse der Waarheid, door
God gesteld tn het midden der tijden en der
wereld. Dere stem moet In onzen tijd luider
en dieper weerklinken dan ooit en er ons
aan herinneren dat het niet alleen gaat
om kinderen en toekomstige burgers, maar
om zielen, die door Goddelijk Bloed werden
vrijgekocht, om een eeuwig leven en niet om
een rasch vergankelljk aardsch bestaan
Tenslotte zegende de Paus alle aanwezigen
in het bijzonder al degenen die hen in ge
dachten op hun reis waren gevolgd, al hun
broers en zusters in het allerhoogste door
God opgedragene. door God beschikte werk.
Waar God zelf de Schepper te der maat
schappij welke hun haar kinderen toever
trouwt. daar is het ook God-Zdf Die door
middel Zijner Kerk hun deze verheven taak
heeft opgelegd.
Na allen aanwezigen den Apostolischen
Zegen verleend te hebben, schonk de H.
Vader hun ieder een portret tot aandenken.
Itarauartravtenrt 9 ur »jk; 7A4 vaonrit
Tengevolge van de ontsporing even bui
ten het station D P te Rotterdam, waarbij
twee wagons van een uitgaand goeteren-
convooi bjj een kruispunt uit de rails 14e-
pan. tun vter sporen van te UJn RMtar-
damDen Haag onberijdbaar geraal
sparen waren van half tien tot half
klaar en in dien tijd zijn reizigers voor
Amsterdam per extra electriache tram van
het station D. P naar Schiedam gebracht
en vandaar konden zij hun reis per trein
vo rtzetten De reizigers voor Den Haag
werden naar het station Hofplein verwe
zen. Na half elf heeft men één spoor vrij
weten te krijgen, zoodat er. rij het met ver
tragingen. wederom van bet station uit kon
worden gereden.
In den nacht hoopte men met het op-
ruimingswerk geheel en al klaar te zijn,
zoodat dan alle sporen weer berijdbaar zijn
geworden. Het doorgaande verkeer heeft
geen hinder van het déraillement onder
vonden door het feit dat na half tien geen
doorgaande treinen meer passeeren
Een notaris uit Rotterdam. werd ver
eerd met een bezoek van J. K uit Berg-
achenhoek.
K. beweende van den notaris f 10.000
te moeten ontvangen voor den verkoop van
een huis De notaris wist evenwel van niets,
waarop K in woede ontstak en tot hand
tastelijkheden wilde overgaan, waarop te
notaris vlug de voordeur dichtsmeet. K.
bewerkte daarop de voordeur met zijn
schoenen.
De politie was spoedig ter plaatse, die hem
naar het bureau overbracht.
K bleek een fantast en een groote zenuw,
patiënt te zijn, die ook dien dag reeds thuis
zijn zoon met een bltl had willen bewerken
K. werd overgebracht naar Bergschenhoek.
doch tutte de bedreiging, dat hij den volgen
den dag terug zou komen om den notaris te
dooden.
De dokter gaf den man des nachts een
Injectie en zou gistermorgen den toestand
van den zenuwpatiënt wederom opnemen
Btj zijn komst was K verdwenen.
De Hillegersbergsche recherche posteerde
rich bij de woning van den notaris en
ontdekte al vrij spoedig den ontsnapten K
Hij werd wederom aangehouden en onder
hevig verzet naar het bureau gebracht. Per
politieauto wen! K. wederom naar Berg-
scbenhoek gebracht. Bij het gemeentehuis
aldaar wist hij te ontsnappen, sprang in
een vaart, zwom er over en holde een wei
land door.
Hij werd evenwel ingehaald en onder
hevig verzet naar bet gemeentehuis ge
bracht, waarna hij per automobiel van ten
Geneeskundigen Dienst naar het krankvfn-
nlgengestlcht te Delft vervoerd is.
Het verhaal van de f 10.000 bleek geheel
verwinnen te zijn.
Toen gisteren in de Molenstraat te Naald,
■wijk, eenige muzikanten optraden, wilde
het 3-jarig dochtertje van den heer A. p.
Droog daarheen loopen. Het kind stak plot,
sellng de straat over, terwijl juist te vuilnis,
auto der gemeente passeerde. Daar de be
stuurder hiervan naast het voertuig liep,
kon hij het meisje niet opmerken.
Het kind geraakte onder den auto en
werd overreden.
Zwaar aan het onderlijf verwond werd
bet in de ouderlijke woning binnengedragen,
waar dr. Van Schie en een verpleegster een
verband aanlegden.
In aorgwekkenden toestand is het meisje
vervolgens naar het R K. Zikenhuis te
Den Haag vervoerd.
In het begin dezer maand hebben wij
eenige beschouwingen gewijd aan een
openbare Verklaring der rellgieus-socia-
listen. Men zal zich herinneren, hoe in
dat stuk het christendom in gebreke
en ten deele aansprakelijk werd gesteld
voor de anti-godsdienstige gruwelen,
•elke in Rusland onder het bolsjewis
tisch regiem werden en nog worden
bedreven. Omdat die geest van onvol
daanheid over het christendom niet
enkel onder de socialisten, maar ook
helaas bij vele geloovig protestanten en
katholiek gedoopten heerscht en voor
velen aanleiding is om langs den weg
der ontevredenheid tot socialisme en
ongeloof af te zakken, poogden wij aan
te toonen, dat de tneening als zou het
christendom bedoeld zijn om van deze
aarde een aardsch paradijs te maken,
een oude en verderfelijke dwaling is.
Utt onsen lezerskring zijn er in de
laatste weken stemmen opgegaan, die
onze meening bevestigden Inderdaad
ia de dwaling verder verspreid, dan
menigeen oppervlakkig wel denken zou
Men stelt ons vragen waaruit blijkt, dat
velen hun godsdienst, als het dierbaar
ste van hun leven, wel niet zullen op-
gtvcn. ook al is er in de maatschappe
lijke verhoudingen veel wat hun onver
klaarbaar is en wat naar hun inzien
onder den invloed van de kerk en de
burgerlijke overheid beter en anders
geregeld zou kunnen worden. Men wil
wel ber'jrtcn. maar is niettemin onvol
daan. Dat blijkt uit vragen, opwerpin-
gen, uit voorstellen, die men ons doet,
hoe de wereld beter ware In te richten.
Ga eens wat dieper op de zaak in en
verklaar ons, waarom het christendom,
waarom Jezus’ leer met haar dringende
eischen van naastenliefde, barmhartig
heid en rechtvaardigheid niet in staat
is om een ideale maatschappij te schep
pen, aldus schrijft men ons.
Vragen stellen is over het algemeen
C^akkelljker dan antwoord «even; Jn8Pel<? deze redeneerinj té
dK bijzondere geval is de beantwoor
ding des te moeilijker, omdat wij in
óae rubriek gewoon zijn tot het hart
te spreken of, wanneer wij ons tot het
verstand richten, dit doen, om het ge
moed te treffen. Met andere woorden,
WIJ houden in deze kolommen nooit
zuiver verstandelijke disputen; vermij
den alles, wat ligt op het gebied van de
politiek, der staatkundige, sociale of
andere wetenschap. En toch, wanneer
wij boven aangeduide lezers willen
bevredigen, moeten wij het terrein der
«wver verstandelijke beschouwing be
treden.
Wij hopen hiermee geen onzer lezers
zelfs geen onzer trouwe lezeressen
te schrikken. De problemen, welke
bespreken gaan, zijn interessant
genoeg; iedereen, die niet met gesloten
oogen en ooren door het leven gaat,
•toot er zich nu en dan tegen. Laten
trachten ze in den meest eenvoudi-
gen vorm te bekijken en niet noodeloos
ingewikkeld te maken. Dan is alle dor
heid vanzelf uitgesloten.
Wij beginnen met de zaak van den
materieelen en practischen kant, los
van alle beginsel, te bezien en stellen
daarvoor eenige vragen, die in meer of
minder vagen vorm dikwijls in het
hoofd van den eenvoudigen mensch
«pkomen. Waarom is er zoo groot ver-
achil in de uiterlijke levensomstandig
heden van de menschen? Waarom lijdt
de één gebrek en weet een ander niet,
waar hij met zijn overvloed moet blij
ven? Waarom bewoont de één een huis
twintig, dertig zalen en kamers;
heeft de één bosschen, tuinen, sportvel
den en de ander een woning, waar hij
met zijn groot gezin zich nauwelijks
kan keeren en wenden; waar alle
gemak ontbreekt en de soberheid
en somberheid alle levensvreugde
onderdrukken? Wanneer ik het
STUDIEBOEKEN voor U. L. O., Handelschool,
R. H. B. S., Gymnasium en RKLyceum
toond en de Russische regeering de
monstreert ons lederen dag. tot welke
ellende het volk vervalt, wanneer ven
boven af getracht wordt, het leven te
dwingen naar Ijzeren wetten.
Wannee» men, aldus hooren wij vra
gen, gelooft, dat de overheid haar
macht en gezag van God ontleent; dat
ook in het staatsbestuur Gods wet en
ordening tot uiting moeten komen,
mag men dan maar berusten bjj alle
onrecht en het leven zijn gang Utcn
gaan? Natuurlijk niet! Maar er is ver
schil van ingrijpen. Het leven is nu
eenmaal geen machine, die men naar
eigen Inzicht kan construeeren Wan
neer in een gezin een kind wordt gebo
ren. staan de ouders voor een raadsel.
Hoe zal het opgroeien? Zij kunnen wel
wenschen, dat het kind blauwe oogen
en blond haar zal hebben; dat het twee
meter lang zal worden; dat het een
groot verstand zal hebben en de
lichaamskracht van een reus. Maar
dwingen kunnen zij dat niet. Zij kun
nen slechts ten deele bevorderen. ZUn
ulterlljk zullen zij moeten nemen zoo-
als het ia Zijn verstand en wil zullen
zij kunnen leiden, vormen en ontwik
kelen; aan zijn groei zoo gunstig mo
gelijke voorwaarden geven. Maar wan
neer het gestel zwak, de bouw tenger
en het verstand klein is. zullen zl) er
nooit een reus of een geleerde van kun
nen maken. Evenzoo is het uid de over
heid. met den Staat. Die kan het leven
van het volk in zijn geheel slechts zoo
gunstig mogelijke voorwaarden geven;
het leven zelf dwingen, uitrekken of
inkrlmpen, een anderen vorm en in
houd geven, gaat niet dan ten koste
van het leven zelf. De staat moet zijn
als de tuinier: hij moet snoeien, steu
nen met stutten, besproeien, voor een
gtedep bodem xorgep, maar de boom
zal groeien naar ‘éigen mnertlfte
kracht, daar heeft de tuinman geen
vat op.
Ziehier een eerste kant van dit oude
vraagstuk. Er zijn er nog veel meer, die
in volgende beschouwingen onze aan
dacht zullen vragen.
Wanneer de Ingenieur maar feilloos is tn
zijn berekeningen naar vaste wet
te n, zal zijn proef nog altijd slagen.
Ten slotte heeft hij te doen met doode
dingen, die hij dwingen kan naar zijn
hand. Maar een maatschappij is een
groot gezin van levende wezens, afhan
kelijk van tallooze en nooit te overziene
invloeden. Vandaar dat hier ieder pro-
beeren gevaarlijk is.
Men zou al de nuchtere opmerkingen
over de ongelijkheid van bezit met één
eenvoudige tegenwerping kunnen af
doen. Ze is al meer gebruikt en luidt:
doe al het geld van een land bjj elkaar;
geef lederen bewoner een gelijke portie,
bijv, duizend gulden en over korten tijd
is de ongelijkheid veel grooter dan ze
ooit geweest is. Hierin schuilt de kern
van het heele probleem, maar ze schijnt
velen nog te ontgaan. Deze eenvoudige
waarheid is den meesten nog te een
voudig.
Het privaat bezit is de steen des aan
stoots van alle niet-bezltters. En toch is
de neiging naar eigen, persoonlijk bezit
den mensch ingeboren als de zucht naar
lijfsbehoud. En ze is een onontbeerlijke
eigenschap; zonder deze zou onse maat
schappij niet kunnen bestaan. Men kent
het verhaal van den patronaatsdlrec-
teur, die voor zijn jongens een prach
tige verzameling turn-lnstrumenten had
gekocht en ze in de zorg der vereeni-
ging. als gemeenschappelijk bezit, had
aanbevolen. In weinig tijd was er van
het „gemeenschappelijk bezit” niet veel
meer over dan brandhout. Toen kocht
hij een nieuwe installatie en gaf die
aan één in eigendom. Deze beschermde
zijn bezit tegen baldadigheid ten voor-
deele van allen. Het privaat bezit is nu
eenmaal noodlg als prikkel voor zorg
zaamheid. Al wat men gratis krijgt,
zonder eigen verdiensten en wat voor
leder ander even gemakkelijk te beko
men is, waardeert men niet. Het goud
ontleent zijn waarde aan zijn zeld
zaamheid.
Op den bodem van dat privaat bezit
naar die menschelijke neiging is
beschaafde gemeenschap ge-
De hand, die van boven af
daarin ruw wil Ingrijpen, maakt onge-
De geschiedenis heeft dar_r in
groot en in het klein ontelbare
voorbeelden* van. Frederik van Eeden,
de Idealist, die onlangs feest vierde,
heeft in het klein de mislukking van
het gemeenschappelijk bezit aange-
die overheerlijke
J.GRUliOS
CCMTE FRIE3CME
BAAITABAK
jo-12 -99 -te rva.
per hef om,
