WAARIN EEN KLEIN LAND GROOT KAN, ZIJN I FEUILLETON 1 DERDE BLAD BLADZIJDE ZATERDAG 17 MEI 1930 DE ERFENIS VAN EEN PRINSES k 1 J XXJ s. t t w. verwer- •V ich- ding =3 den De groote hal. dan de gemiddelde krantenlezer, maar dat aan de kade daar aanlegt, de reederli daar uit het buitenland ARTHUR TERVOOREN. Een der groote montage-hallen met de lange rijen transportbanden, waar de ontvangtoestellen in elkaar geaet worden. metaal op de Ier van uw ongelukkigen v< leend?. vallen? e Z ren- een Berd waar de onderdeelen voor de in de zenderhal in elkaar te zetten zenders worden vervaardigd. weer plek eens In bewerking, of reeds zoo goed als gereed. Allereerst zes scheeps-kortegolf-zenders voor „Radio-Holland”, bestemd om op Nederland sche schepen te worden geplaatst, om deze In staat te kunnen stellen gedurende de ge- heele reis naar Indië in verbinding met het moederland te kunnen blijven. Met deze toe stellen zullen de schepen bijvoorbeeld aan hun reederljen kunnen seinen: ,Jk vaar de haven van Tandjong Priok binnen”, waar- f al kan Ik ■ren dat de en zien »rd op deze vraag bleef een ge- de verdwijning van den huls- zlet, van een daarop te antwoorden haaldle Re- brief uit zijn portefeuille rgen zegt tuur p te al ztyn. F. in bewerking la Want, nietwaar, het onderzeeboot zender in over. De vroe- hadden in dit ta lf eit I Zijn gedachtenis was gevloekt ischen, maar God, Dien men niet m. had den trouwen, rechtscha- zal Ne- de lel- T5 ren, oe- ?nd be- ge- (Wordt veryQlgtü, een dat ond van Eg- m- op >g- te ‘nd, van en in fen. de Kir den or- 1ke jval test •ing zal de om- Een gedeelte van den voor Medan in aanbouw lijnden kortegolf-telefonlezender in de zenderhal. heb Ik toch wel gezien, dat hier al die inge wikkelde toestellen uiterst zorgvuldig wor den in elkaar gezet en afgewerkt En dat men in deze fabriek weet wat zuiver afwer ken is, bewijst wel het feit, dat hier ook, al heeft het dan met radio-ontvangers of -zenders niets te maken, de uiterst precieze buitenland hoog te houden. Deze afdeeling is gehuisvest in een groote hal. de „zenderhal" met daaraan grenzend proefveld. In de hal worden, onder leiding van de ingenieurs der fabriek, zenders ge bouwd voor offlcieele diensten en voor par ticuliere bedrijven: omroep- en telegrafle- zenders, zoowel van klein, van middelmatig, als van groot vermogen. De ben leek en van zenderbouw heb ik net zooveel verstand, of misschien nog minder, door op hetzelfde oogenblik, dat het schip ge- en zenders derzee booten; gemeenschappelijk gebruik voor A.V.R.O. en V-A.R-A„ zooals K.R.O. en N.C.R.V. den zender Huizen krijgen alle wordt doch naar een be paalden kant, in jdit van bericht heeft Dan is er nog een telefonie-sta- tlon met 1H K.W. energie. beroemde sllnger-apparaten worden gemaakt van dr. Vening Meinesz, zooals deze er een gebruikte voor zijn beroemde slingerproeven tijdens de reis van den Nederlandschen onderzeeër K. XIII van Nederland via het Panamakanaal naar Java. Om evenwel toch een indruk te geven van den omvang, dien deze zenderbouw reeds nu heeft aangenomen, wil ik even vertellen, wat Ik in deze afdeeling alzoo heb gezien, hetzij in aanbouw of beproeving, of geheel gereed ter aflevering. Om dan maar met den grootsten te begin nen: een nieuwe langegolf-zender voor Koot- wijk-Radio met antenne-energie van 20 K.W. Deze zender, die op het oogenblik In be proeving was op het proefveld, Is bestemd voor het telegrafie-verkeer van Nederland met het overige Europa. In het bijzonder met Griekenland. Hf kan minstens 120 woorden per minuut verwerken. Voor aflevering gereed staat een korte golf-omroepzender voor de Ned. Indische Radio Omroep Maatschappij, die 1 K.W. ongemoduleerde anteny-energle levert. Dit is nog maar een voorloopige zender, welke later door een nog te bouwen groeten N. I. R. O. M.-zender zal worden vervangen. Maar het is niet alleen Ned.-Indlë, dat de N. 8. F. onder zün. 'afnemers telt, ook het buitenland weet haar producten te waar- deeren getuige de 100 Watt kortegolf-omroep zender die voor Argentinië gereed staat en de ultra-kortegolf-omroepzender van groot die nagenoeg ge- Samen gingen zf de steenen trap af en de wapenzaal door en liepen toen langs 'n smalle gang. Herinnert ge u nog dat dien avond, toen gij op mijn kamer waart, ge een licht ge kraak hoorde, dat u deed opzien? De advocaat dacht even na en bekende dan: Ja, inderdaad, ik herinner mij.... Wf dachten dat het gerucht een niets be- teekenende, natuurlijke oorzaak had en sloe gen er geen acht pp. Welnu dien avond speelde zich de laatste scène van het drama at in het donker, beneden ons.... de schat werd gestolen en in veiligheid gebracht. Maar hoe weet u dat? vroeg René onge- rduldig. Ik heb vanmorgen de schuilplaats van het fortuin ontdekt, toen Ik opnieuw aan 1 zoeken was en een hoek van *t kasteel, waar ik nooit acht op heb geslagen, ben binnen gedrongen.... kijk hier maar eens! Dit zeggende wees hf op een kleine, lage deur. Knarsend draaide hij den sleutel om en opende een klein vertrek, dat vroeger wel licht als bergplaats had dienst gedaan. Daar binnengaand strekte hij den arm uit naar den achtermuur en zich tot René wen dend, zei hf: Kijk maar eens. of Ik mü vergist heb. Op een handbreedte van den grond zag reed is. Dit zijn de groote zenders die op het oogenblik in de fabriek te zien waren, maar ook weer den Nederlandschen naam in het. bovendien waren er nog een aantal kleinere hoek van zoodat men om zijn leven afdoende te beschermen. Een nieuwe huiszoeking in het kasteel was wederom zonder resultaat gebleven. Laten we geduld hebben, en doen alsof we er niet meer zijn, alsof we dood zijn, anders konden die ellendelingen ons wel eens noodzaken die rol werkelijk te spelen. Ik houd vol dat de verdwijning van dien schurkachtigen Jan de geheele bende schrik aangejaagd heeft. Zij hebben in teder geval een hunner voornaamste krachten verloren en zij zullen nu andere plannen moeten be ramen. Die bandiet moest wel de eenlge ge weest zijn die het geheim van Font-Aulade kende, wegens zijn grondige kennis van het kasteel en zijn geschiedenis. Als dat zoo is, zullen de anderen opnieuw hun nasporlngen moeten beginnen, wat geen gemakkelijke taak is. Op zekeren avond kwam René naar' Font- Aulade om zijn vriend, den notaris, over twee ernstige aangelegenheden te spreken. Tegen zijn verwachting vond hij mijnheer Rochebel niet alleen bedaard en rustig, maar zelfs opgeruimd met een glimlach op het gelaat Dit ulterlijk van Iemand, die onop houdelijk bestookt was geworden door aller lei zorgen en angsten, vooral den laatsten tyd. bevreemdde den advocaat zeer en nog voor hij zich op den aangeboden stoel neer zette. vroeg hij belangstellend: Is er nieuws?. Ja. gaf de notaris ten antwoord, maar ik weet nog niet of Ik dat nieuws een goede of een kwade tijding moet noemen. Vertel het mij toch eens gauw, hernam de Jonkheer uiterst nieuwsgierig. Onze vijanden zullen ons niet meer lastig vallen. Ja. die verraderlijke Jan is dood.... dat weet ik.... Er is iets anders.de schat is geroofd. Die ellendeling was sterker en slimmer dan wij dachten. Toen ge hem laatst hier naar het kasteel meegenomen hebt, heeft hij zijn laatste troef uitgespeeld en die was niet mis. Het zal voortaan nutteloos zijn de mlllloenen van Graaf de Gerly te zoeken, die zijn reeds lang de grens over. Dat is ónmogelijk riep René uit met een stem die plotseling toornig werd. Hoe kunt ge daarover oordeelen. Jonk heer. hernam de ander glimlachend over de ijdele opwinding van het jongmensch. Omdat.het onmogelijk Is. herhaalde deze. Hebt ge dan zulke overtuigende bewij zen? vroeg de notaris ironisch. Die zult u straks zien, en de uwe? De mijne berusten op een feit dat ge zelf zult eonstateeren. Kom maar eens mee, zei mijnheer de Ro chebel geheimzinnig. Als ge dan nog niet overtuigd zyt, begrijp ik u niet meer, vest, In Zwitserland door de vele Holland sche toeristen, die er de wintersport komen beoefenen, en zoo is het in andere landen weer om andere redenen. Maar den grootsten stoot aan de algemeene bekendheid heeft toch wel gegeven de ge weldige ontplooiing van nijverheid en tech niek, waarvan Nederland, vooral sedert bet •inde van den wereldoorlog getuige is. Wie ter wereld, als hij niet in de zwkrtste binnenlanden van Afrika als zwarte zijn le ven slijt, of op Nieuw Guinea naakt rond loopt. weet niet, dat het Fokker-vliegtuig het beste ter wereld Is; wie heeft niet ge boord van de Nederlandsche waterbouwkun digen, die tot zelfs in China en Zuid-Amerika havens aanleggen en kanalen graven en die nu weer maar eventjes de Zuiderzee in vruchtbaar land gaan veranderen? Wie kent niet de Hollandsche zeesleepers die zelfs voor een zeevarend volk als de Erïgelschen. omdat die het zelf niet aandurven, reus achtige droogdokken tot zelfs naar Slnga- poer moeten brengen? En slaan ze in Australië niet de handen lp elkaar, als daar de K. P. M. met een paar nieuwe schepen komt, zóó mooi als ze er nog nooit gezien hebben, zoodat allen die vandaar naar Java of naar Sin ga poer moeten, met de Holland sche booten willen reizen en de eigen Engel- sche stoomvaartmaatschappij In den steek laten? Heeft niet de Nederlandsche gloei lamp de wereld veroverd en vinden niet de Philips-, zoowel als de Pope-fabrieken overal hun afzetgebied? En wat te zeggen van de radio-ontvangtoestellen. waarvan er alleen door de N. 8. F In Hilversum duizend per dag gemaakt worden? Dat die niet allemaal in Nederland blijven Is duidelijk genoeg Het schijnt, dat nu* deze fabriek ook op het gebied van den zenderbouw haar we reldvermaardheid begint te krijgen en als men, zooals dat dezer dagen met een zestig tal journalisten het geval was, In de gele genheid wordt gesteld eens een kijkje te gaan nemen, hoe daar, bU de N. 8 F. In Hilversum, wordt gewerkt en wat er onder de handen van de bijna tweeduizend werk- 1 magazijnen worden opgeslagen; hoe ze vandaar naar de machinale afdeeling gaan om verwerkt te worden tot schroeven en moeren en allerlei andere kleine onderdeden die bij den bouw der toestellen noodlg zijn; hoe die onderdeelen dan weer worden opge slagen in een ander magazijn, waar op zware Ijzeren rekken niet minder dan dertig dui zend ijzeren bekken staan, leder een spe ciaal deeltje bevattend; hoe daar uit die bakken de ^oor een speciaal toestel benoo- digde onderdeelen worden afgeteld en bij el kaar op een wagentje gezet en naar de zaal gereden, waar ze op de montagebanden worden gelegd, die langzaam voortschuiven langs de twintig of meer jongens en meisjes die aan iedere band-tafel staan en die er elk him speciale werk aan doen, zoodat, aan het einde van de „beweegbare tafel”, den „band”, zooals men die noemt, de er aan het begin opgelegde onderdeelen geworden zijn tot een compleet toestel; hoe dat dan beproefd wórdt In een aan het einde van lederen band staande geluiddempende ca bine en dan eindelijk naar de exjAdltle- afdeellng of naar de opslagplaatsen gaat. Om dat allemaal gedetailleerd te beschrij ven. zou ik minstens een heele krant noodlg hebben en dus doe Ik het maar niet; uit deze korte opsomming zal het u toch wgl reeds duidelijk zijn, hoe praktisch, hoe „efficient”, om eens dat mooie vreemde woord te gebruiken, in deze fabriek wordt gewerkt. de unra-Kortegolf-omroei En ik- doe het temeer niet, omdat ik nogd ^Vermogen voor Bangkok, wat wil vertellen van de afdeeling, waar de zenders gebouwd worden, waarmee, zooals ik in den aanvang zei. de N. 8. F. op weg Is Vooraan deonderdeelen, die saatngevoegd, tot aan het einde van den compleet toestel wordt afgeleverd -in de geluid dempende glaien cabine. geval dus naar Ned.-Indië. De uitzending beslaat hier 13*4 graad. maar in een betrekkelijk klein gedeelte van den kring rondom het station, de uitzendin gen hoorbaar zijn. Echter, wat over een af stand van 1314 graad voor den zender ta hooren is, is ook waarneembaar over dezelf de uitgestrektheid daarachter, in precies tegenovergestelde richting. En nu blijkt de vooruitziende geest, die onze voorouders gehad 'hebben, toen ze niet alleen Oost-Indlë maar ook West-Indlë in bezit namen; ze hebben blijkbaar een voor gevoel van de radio gehad toen ze de plaat- Een der transportbanden, allengs worden band een nog aantal zenders, zoekers, enz. Als men In aan merking neemt, dat het artikel zenders er een is. dat nu niet juist alle dagen gevraagd wordt, is wat hier bij de N. niet zoo’n klein beetje, aantal groote omroepzenders Is toch maar be perkt en die eenmaal zoo n duur toestel heeft ik zag er met drie lampen, die leder dui zend gulden kosten bestelt niet zoo da delijk maar weer een nieuw, al is het waar, dat ze nog steeds noor nieuwe uitvlndln- Zgen verbeterd worden en dus wel eens bulten gebruik gesteld moeten worden eer ze ..versleten" zijn. Als je een Ffansche dan verwacht je daarin een Fransch maaksel, dat is logisch; Dultsche duikboot ook *n Dultschen sender. Maar zie je een Hollandschen onderzeeëer, dan is t nog lang niet zeker, dat daarin ook een Hollandsche zender staat, al hebben we dan ook hier in eigen land een fabriek, waar ze die toestellen maken, zóó goed dat ze nergens ter wereld beter te krijgen zijn. Dat is weer een staaltje van de typische Hollandsche eigenschap, om alles wat maar komt beter te vinden, dan wat op eigen bea dem wordt gemaakt een eigenschap, die niet alleen bij parti culieren bestaat, maar die, jammer genoeg, ook de offlcieele licha men in ons land, die toch het voorbeeld moeten geven, waar het betreft de bevor dering van de eigen nijverheid, nogal eens parten speelt Na het bezoek aan de N. 8. F.-fabrieken zün de Journalisten die er allerhartelijkst waren ontvangen, tn groote autobussen ge reden naar den Pho- hi-zender In Hulzen, dén zender waarmee zooals men weet naar Nederlandsch Indië wordt omgeroepen. Deze zender Is een zoogenaamde gerichte zender, d.w.z. dat de er mee opgewekte energie niet zooals by de meeste omroep zenders naar windstreken uitgezonden. slechts de advocaat een diep gat in den muur, waar verscheidene stëgnen waren weggenomen. Achter in de openrng was een ruimte van on geveer een halven meter, die den vorm had van een koffer, welke daar reeds lang moest Ingesloten gelegen hebben, te oordeelen naar de roestvlekken, welke het kalk had aangebracht. Er bleef geen twijfel meer gere bewoners van het slot hok hun geld verborgen en juist op deze onooglijke vergeten plaats, om oningewüden te misleiden. Maar de sluwheid van eenlge dieven over trof nog die der voorzaten van graaf de Gerly. Had Jan alleen dit heksenwerk kunnen roeren? let ant helm\ doe knecht^ Armey J door de\A bedriegen pen dienaar wellicht reeds beloond voor zijn leven van toewijding en plichtsbetrachting! Dat is sterk! zei René als in gedach ten verloren.... en toch.... En toch?. Ja, toch twijfel ik nog. —Zoo? Maar mijn beste vriend, wat kan die opening dan anders beduiden? Het ge sen hunner koloniën uitzochten, want als men een rechte Hjn trekt van Java naar Cu racao, dan loopt die juist over den zender te Hulzen. Met andere woorden, wat naar oost- Indië wordt uitgezonden. Is ook in West-In- dië te hooren. Die gunstige omstandigheid maakt het dus mogelijk, met één zender te volstaan, waar er anders twee zouden moe ten worden opgericht. De Phohi-zender. die Is gebouwd door de Philips’ Radio en de N. 8. F. samen is wei een sterk bewijs, van wat de Nederlandsche nijverheid op dit gebied vermag. Niet alleen Is hij de sterkste kortegolf-omroepzender ter wereld, maar hij staat ook wat de kwaliteit der weergeving betreft aan de spits. Om een goede ontvangst te waarborgen, is de zender uitgevoerd als een door kristal ge regelde zender met anode-modulatie en om aan de antenne het gewenschte groote ver mogen toe te voeren, worden de kleine, door het trillende kristal en door de microfoon In de studio geleverde energie-hoeveelheden niet minder dan 300.000 maal versterkt. Vier gelijkrlcht-installaties voor de levering van 8000 en 12000 Volt gelijkstroom voeden de 27 watergekoelde lampen. De zender kan bij modulatie tot 60 anode-stroom-energle onvervormd ken, een zendenergle. bij een kortegolf-sta- tion hier voor de eerste maal bereikt. In vol bedrijf bedraagt de totale aan den zen der toegevoegde energie 130 K.W. Ook hier dus weer een staal van wat de Nederlandsche nijverheid in staat is voort te brengen, ook hier weer een van die presta ties, waarvoor het buitenland in bewondering staat en waarop het jaloersch is, maar die door den Nederlander als heel gewoon wordt aanvaard. Zoo zijn we hier nu eenmaal.... bijna al lemaal 1 •w Y ederland Is niet groot en Nederland |\l Is niet in den oorlog geweest. En toch A s gent heel de wereld Nederland: in Blam weten ze evengoed dat er een Neder land bestaat, als In China en Japan, al we ten ze dan ook misschien niet precies waar bet ligt en al komt het zelfs voor, dat de post brieven ontvangt zelfs wel uit Enge land met als adres: „Amsterdam, Ger many”. Vooral in de laatste jaren is de bekendheid van Nederland in het buitenland zeer sterk toegenomen; in Hongarije kent men ons land en waardeert het, door de Hongaar- •che kindertjes, die we hier hebben gehuls- den notaris. Parbleu, dat is oom! En leest dien brief nu eens! Mijnheer Rochebel had eenige moeite de onduidelijke letters te ontcijferen, maar naarmate hij verder las, teekende zich op zijn gelaat een steeds toenemende verrassing Hoe,komt u aan dezen brief, vroeg hü levendig. Van het Amerikaansche inlichtingsbu- reau, waarover Ik u laatst gesproken heb. Heeft men u dit schrijven gegeven ge leend? Duur verkocht; het zijn practische tal. ziet u. Maar hoe is dat hun in handen De reeks geluiddempende cabines aan het einde der trans- sportbanden. waarin elk gereed gekomen ontvang-toestel vóór de aflevering beproefd wordt met antenne- bestemd voor de Ned. Indi sche P. T. T.. dat te Medan geplaatst zal worden en dat Medan, via Ban doeng in telefonie- verbindlng brengen met derland; twee lan- kortegolf- voor on een lange golf- installa tie (700 Watt) voor de N. K. P. M.; zes langegolf- scheepszenders en een groot kleinere richtlng- lieden vandaan komt, dan kan dit niet meer ver wonderen. Een moderner en praktischer Inge richte fabriek kan men zich niet den ken voor een mas- sa-productie als hier plaats heeft. Als ruw hout, als ruw ijzer, staal of koper komen de materialen de fa briek In en gaan dan, overal waar zU komen van gedaante veran derend, zonder een enkele maal op dezelfde waar zij al waren terug te ko men. door de heele fabriek heen, om er als complete ra- dlo-toestellen aan den anderen kant weer uit te ko men. Dat klinkt nu wel heel eenvoudig, maar als er bij den bouw van 'n fabriek niet dadelijk op gelet wordt, dat het zoo zal moeten gaan, dan is het zeer bezwaarlijk, dat later nog allemaal „voor-elkaar” te brengen. En het moet zoo gaan, want het heen-en-weer sleepen van de goederen van dit lokaal naar det en van dat weet naar dit, kost tijd en dus ook geld in een massa-bedrjjf als dit véél geld. BU de voortdurende ep snelle uitbreiding van het bedrijf der N. 8. F. was het niet altijd even eenvoudig om aan den stelregel: .steeds verder, nooit meer terug” te blUven vasthouden en zoo is het al gebeurd, dat een jaar of vier, vijf geleden voor dertig-duizend gulden een nieuw laboratorlum-gebouw, waarop de directie heel trotsch was, opge trokken werd op een plek, dle zeer korten tUd later bleek noodlg te zUn voor uitbrei ding van een der werkplaatsen. Had men de noodzakelUke meerdere fabrieksrulmte elders gebouwd, dan zou men natuurlUk den speclalen arbeid die in dit gebouw verricht werd over twee gebouwen hebben moeten verdeelen. wat heen-en-weer sleepen van de materialen en dus extra-kosten ten ge volge zou hebben ge had dan maar liever radikale maat regelen. En het nieu we laboratorium van dertig duizend gulden wera weer afgebro ken. Dat werd In elk geval nog minder kostbaar geacht, dan het scheppen van een voortdurende bron van onkosten; nu was men er ten min ste met eenmaal af. Dót een bedrUf. waar men zulke kras se maatregelen kan nemen, een groot be drijf moet zUn. men begrijpen leiders hebben, gekeerd begrepen, dat men voor zulke maatregelen niet mag terugdeinzen wil men de zaak groot steeds grooter worden. En nu zou Ik hier kunnen gaan vertel len, al wat ik In deze fabriek gezien heb: hoe de binnenkomen de materialen gekeurd worden op de leveran- val lükt me zoo klaar als Iets, ook niet met vólle zekerheid diefstal gepleegd is op den avond van Jan’s verdwijning, toch kan men niet ontkennen, dat alle teekenen wijzen op een nauw ver band tusschen zUn vlucht en het voorwerp dat daar In den muur .verborgen moest zlte- ten. Zoi hé brief uit zijn portefeuille en ogende Kent u dit schrift? vroeg hU toen aan Waarom nu die stilte? Waaraan was het te wUten, dat het naohtelUk cómplot van Fontarable nog niet geheel uitgevoerd was? Een tweede aanslag was beraamd en het tooneel van den strijd was ditmaal Font- Aulade Mijnheer de Rochebel. ontzenuwd en moedeloos geworden door de doodsbedreigln- gen. welke bU de laatste dagen ontvangen had. deed te Parijs stappen om naar het buitenland uit te wijken BU zün terugkeer uit de hoofdstad vond hü Paula, sün dochter, zoo moedig en energiek, dat hü daardoor ten hoogste verwonderd was. Van Jan was niets meer te vreezen. dit had hü haar trouwens ook gezegd. Hü wist dat de huisknecht den dood had gevonden op zijn vlucht. Hoe hu aan dit nieuws kwam, was echter zün ge heim Hü zou dus doorgaan met waken en •ndertusschen de noodige maatregelen ne- tle voorwaar den. waarvoor al dadelijk alerlel machines noodlg zyn. Om maar iets noemen: er staat een hoog spanningsinstallatie. waarmee tot 50.000 volt beproefd kan worden; hoe de goedgekeurde materialen in reusachtige, door brandvrije murên van de elgenlüke fabriek afgeschei- i»l' tje ie- 1k. d. an rs. de er

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1930 | | pagina 7