DE VLUCHT UIT DE POPPENKAST
VAN JAN KLAASSEN EN TRIJNTJE
HET ZILVEREN JUBILEUM DER
R. K. STAATSPARTIJ
s
M
BINNENLANDSCH NIEUWS
n
Generaal Snijders
Feestrede van Prof. Dr. A. van Rooij
k
Rijkscommlssie Werkverruiming
Lectuur In de gevangenis
De Zulderzee-steunwet
■mm
Het Koninklijk bezoek aan
Amsterdam
e»
Wad
Mr. J. N. J. E. Heerkens Thijssen gehuldigd
Autotocht door Amsterdam-„Zuld” en „West."
I
ie
van den partijraad.
Namens het Daitsche Centrum
t
Denk
Middel
zon met den cbristeiyken groet.
op
I
t
i
Openingswoord van
Mgr. dr. Nolens
heeft dr. Nolens de
droeg
een
Aan verschillenden de uitkeering
voorloopt stopgezet
ie
is.
I
1
benevens de secretaris dezer
H. Byleveld, oud-mlnister van
gezeten was tusschen mr. dr
Gelderland,
Zuid-Holland
It
>e
n
n
u
lt
I
t
1.
n
n
v. d
voor
wat
K.
De
van
:e
'Q
ie
•P
n
lie
en
n.
it-
dt
en
ge
de
U.
ir.
onze wetgevende H-
han<J’len
karakter.
Met ’n lange
feestvergadering
Feestrede Prof. Van Rooy
Na de voorlezing der binnengekomen ge-
lukwenschen, werd het woord gevuurd door
prof. dr. J. van Rooy, die door den toor-
zitter werd aangekondigd als oud-leerling
en oud-collega.
BJ een herdenking, als heden plaats
vardt. aldus spr., is het plicht dat ook uit
de kringen dier groote mas a’s van kiezers,
die weliswaar buiten het kader der .-taats-
partij staan, maar die toch het werken en
streven van het kader dier party mogelijk
maken, een woord opklinke ter dankbare
overweging van wat In het verleden gedaan
en bereikt werd, en ter uiting van hoop
volle verwachtingen voor het werk, dat de
toekomst nog vorderen zal.
overweging hoopvolle ver
haat dan uit onze
allereerst een Innige
om God dank te
Binnenkort zal generaal C J. Snyders de
residentie verlaten om slch te vestigen «In
Hilversum. Dit vertrek houdt verband et
het as. huwelijk van den oud-oppcrbevel-
hebber met mevr, de wed. ThomasMeier,
die te Hilversum woonachtig is.
Het Koninklijk gezin ter kerke
De velen, die gistermorgen hun schreden
gericht hebben naar de Nieuwe Kerk aan den
Dam, om daar den lOOden Jeugddienst mede
te maken, hebben het groote voorrecht mo
gen smaken om het Koninkiyk gezin In hun
midden te zien. Toen de voorganger ds. W.
van Limburgh aankondigde, dat de Konink
lijke familie den dienst zou bywonen. was In
het kerkgebouw ofschoon niet voor
uit bekend was gemaakt, waar de hooge gas
ten ter kerke zouden gaan geen plaats on
bezet. waarby de jeugd natuurlyk domineer
de. In de gereserveerde bank der ouderlingen,
tegenover den preekstoel namen Koningin,
Prins en Prinses, die den korten afstand van
het Paleis naar de kerk te voet hadden afge
legd, te ruim tten uur plaats, waarna de
dienst onmlddellyk een aanvang nam.
Na de In den jeugddienst gebrulkelyke li
turgie tijdens het gebed smeekte ds. van
Mr. de WDde speek* nanens «s
A. K. Partij
In de 35 jaar. dat uw organisatie bestaat.
Is er op wetgevend gebied in om land veel tot
stand gekomen, met name voor het onderwijs
en het sociale leven. Het waren mannen uit
de drie rechtsche partyen, die daarby her
baaldelijk den toon aangaven en de leiding
hadden.
Ik beschouw het als een groot geluk voor
ons land, dat daarby de teugels van het
bewind telkens weer In handen waren van
staatslieden, die zich niet stelden op rationa
listisch standpunt, maar rekening wilden
houden met de beginselen eener cristeiyke
staatkunde.
En al heeft de positie zich in den laatsten
tyd gewijzigd, zoo blyft toch de antir.-party
dankbaar gedenken het vele goede dat in het
verleden en niet het minste in de laatste 25
jaar is tot stand gebracht.
By de verscheidenheid van inzichten, die
ons Nederlandsche volk eigen, is. acht ik het
een zaak van groote beteekenis. dat er be
staat een gezond party leven, opdat niet klein
zieligheid en kliekgeest maar beginselen het
staatsbestuur beheerschen. Het zijn met na
me drie mannen, wier namen in ones gele
deren steeds met eerbied worde genoemd, n.l.
Kuyper. Lobman en Schaepman geweest, die
het persooniyk element hebben teriggedron-
gen en het princlpieele op den voorgrond
hebben gesteld
Hun werk heeft onder Gods kennelijke ne
gen, vrucht gedragen.
Wat de toekomst brengen zal, is ons onbe
kend. Alleen staat vast, dat de strijd der gees
ten rusteloos zal worden voortgezet.
Aan dien striid hoopt de antir.-party
krachtig deel te nemen en zonder twyfel ook
de uwe.
Moge het aan uw organisatie gegeven wor
den ook in de periode die nu aanvangt man
nen aan het christ nationaal staatkundig
leven van ons land te schenken die dat leven
verryken, mannen, met wie het een voorrecht
is, als het pas geeft, samen te werken, man
nen. met wie het een eere Is. als de situatie
het eischt den degen te kruisen.
In derf Stadsschouwburg
Een feestelyk beeld, waarop een cachet van
deftigheid gedrukt was. boden Zaterdagavond
zaal en gangen van den Stadsschouwburg. De
gangen door de pracht der Perzische tapyten
en het groen der palmen, de zaal door haar
versiering met blauwe irissen, theerozen
witte lathyrus en witte hortensia’s en last
not least, door haarpubliek, de heeren in
rok of smoking, de dames in rijke avondtoi
letten. Al deze kleur en schittering golden het
feit, dat de Koninklijke Familie de Haar ter
eere gegeven galavoorstelling zou komen by
wonen. Het was byna half negen, toen alle
hoofden zich naar de Koninklyke loge wend
den, waar de hooge bezoekers zichtbaar wer
den. Dl Moor lag. staande ter linkerzijde van
de overdekte orkestruimte, zong onmlddelIUk
hierna zuiver en helder als men van haar ge
wend is, twee coupletten van het „Wilhel
mus."
De Koningin droeg een avondkleed van
goudbrocaat, het kapsel was getooid met de
met diamanten bezette tiara. Haar in 1818
als nationaal huldeblyk aangeboden, de Prin
ses droeg een eenvoudige, lichtblauwe avond
japon. de Prins was in generaals-unlfonn.
Na de korte, treffende plechtigheid van het
volkslied, doofden in de zaal de lichten, en
week het gordyn voor de opvoering door het
„Vereenigd Tooneel” van het biyspel „Een
huwelyk onder Lodewyk XV,” door Alexander
Dumas Fite, in de vertaling en «egie van
Eduard Verkade, die met Nel Slants de hoofd
rol vervulden. Het stuk had veel succes en
het publiek viel telkens krachtig by, toen de
Koningin na elk bedryf het sein gaf tot ap
plaus. Waar de handeling dit eischte en ook
in de entr’actes bracht een strijkkwartet mu
ziek ten gehoore.
In de pauze begaven de hooge gasten zich
naar den foyer, die op .smaakvolle lyijze met
bloemen, planten en Perzische tapijten ver
sierd was.
corps, het algemeen christen Werkersver-
bond uit België, de Luxemburgsche katho
lieke party, de Katholieke Unie van Beljtë;
de Katholieke Kamerfractie van België, den
minister van Arbeid van Belgie; van den
oud-voorzitter der Eerste Kamir, generaal
baron van Voorst tot Voorst.
Onder de talryke aanwezigen V'aren de
professoren Barge, Groenen, Raaymakers.
Steger, generaal van Munnekrede, het over
groot deel van de katholieke Tweede Ka
merfractie en verschillende Eerste Kamer
leden.
en in
dat
Als afgevaardigde van het Duitache Cen
trum en als Rynlander. die den door ziekte
verhinderden leider, mgr. dr. Kaas verving,
sprak daarna dr. Hamacher uit Keulen zyn
gelukwensch uit,
Spr. dankte in het byaonder voor de Ne-
derlandsche hulp aan het Duitache volk in
donkere dagen geboden. Hy herinnerde er
aan. dat de namen van Schaepman Nolens,
Kooien en Ruys ook „programmatische" wa
ren in Duitschland en sprak de hoop uit, dat
de leiders der Nederlandsche Katholieke
Staatspartij, die zoo sterk leefde uit haar ka
tholiek beginsel, contact mocht blyven hou
den met de Centrumparty.
Mr, Dr. Schokklng spreekt namens
de C. H. Unie
Als laatste spreker betrad mr dr. J. Schok-
king, voorzitter van de C. H. Unie het podi
um.
De C. H. Unie, aldus ongeveer de spreker,
heeft de uitnoodlglng op deze feestvergade
ring te komen gaarne beantwoord, omdat
daarin Ugt een vrlendeiyke erkenning, die
aangenaam stemt ki het politieke leven, dat
dikwyis roept, tot stryd.
wy verstaan de vreugde die er op dezen
gedenkdag is. Gy moogt trotsch zyn op het
werk dat thans kan worden aanschouwd.
Zooals op internationaal terrein gestreefd
wordt naar te zoeken wat vereenigt, zoo be
hoort het ook op nationaal terrein te ztfA
De christelijk-historlschen zyn eerder geneigd
naast anderen te strijden dan tegenover an
deren te staan. By alle verschil, dat we niet
wenschen te verdoezelen, zal ons niets lever
zyn. dan naast de R. K. Staatsparty het
goede voor land en volk te zoeken.
Spr. eindigde met den wensch, dat dit ge
schieden mocht.
Hiermee was deze berdenklngsbyeenkomst
geëindigd.
Klokke kwart na vier Het Mgr. Nolens den
hamer vallen en sloot het feestelyk samen
den
ven.
Met Paschen is dit jaar aan de R. K.
te 's-Hertogenbosch uitge-
blad „Luidende Paaschklokken",
artikeltje voorkomt, dat zich
vanwege de 8. D. A. p.
RECEPTIE DOOR HET PARTIJBESTUUR
Na de H. Mis begaven de verschiUende
afgevaardigden uit alle landstreken zich
naar het Jaarbeurs-restaurant, waar in de
groote zaal receptie werd gehouden door het
party bestuur. By dit party best uur hadden
zich aangesloten de Minister van Staat.
Mgr. dr. W. H. Nolens en de Minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw, oud-
voorzitter der party, Jhr. mr. Ch. RuU» de
Beerenbrouck.
De groote receptie-zaal was gevuld met
belangstellenden uit alle kringen van de
katholieke samenleving.
Na afloop der receptie werd om twaalf
uur een gezameniyke lunch gehouden. Te
half twee begon de feestvergadering van
den partijraad met een woord van welkom
door den voorzitter
Z.E. mgr. dr. Nolens.
gedetineerden
reikt een
waarin een
richt tegen een
uitgegeven Paaschblaadje.
De Minister meent, na lezing van het
bedoelde geschrift, dat tegen het uitgeven
daarvan in den vorenaangegeven beperkten
omvang geen bezwaar kan bestaan. Het
geldt hier een bündel godsdienstige toespra
ken over de Zaligsprekingen uit de Berg
rede. in hoofdzaak ethisch, waarin, zy het
dan telkens ook echter slechts kortelyk
en in waardigen vorm het standpunt der
R. K. Kerk tegenover het socialisme tot
uitdrukking wordt gebracht.
De feestelijke herdenking van heft 25-
jarig bestaan der algemeene Landeiyke or
ganisatie der R. K. Staatsparty werd Zater
dag te Utrecht ingezet met een H. Mis in
de Kathedrale Kerk, opgedragen door Pas
toor W. F. A. Ovenneer, lid van het partü-
bestuur en secretaris van de R. K. Rljks-
kieskring-organlsatle In Friesland.
De celebrant werd geassisteerd door de
kapelaans der kathedraal, de Weleerw. hee
ren dr. R. F. Hegge en H. H B. Mulder.
Zondagsche visite aan de Rodlit-
tentoonatelling en aan „Art».”
Als waardig slot van het Koninkiyk bezoek
aan de hoofdstad hebben Koningin. Pnns en
Prinses gistermiddag een rytoer gemaakt,
«■elke tweemaal geruimen tyd is onderbroken
door het bezichtigen van twee tentoonstellin
gen. n 1 die van Rod in in hef Sterfelijk Mu
seum en de voorjaarstentoonstelling van
,-Arti" aan het Rokin.
Voor het musertm stond een dichte tnen-
schenmassa. wier toejuchtlngen vooral de Ko
ningin en de Prinses golden.
In de vestibule werden de hoove «asten
ontvangen door den heer C. W. H. Baard,
directeur van het museum, den heer Georges
Grappe. conservator van het museum Rodin
te Parijs het bezoek gold alleen de exposi
tie van den groeten meester den heer J.
Siedenburg van den kunsthandel Frans Buffa
en Zonen, die de tentoonstelling heeft mge-
richt, en door den heer E. Polak, wethouder
voor de kunstzaken.
Op de bovenverdieping hadden een groot
aantal bevoorrechten een plaatsje gekregen
langs de balustrade by de trap. Hare Majes
teit werd rondgeleld door den heer Grappe.
terwijl voor de Prinses en den Prins respec
tievelijk als begeleider optraden de l:«ren
Siedenburg en Polak. Met groote belangstel
ling bezichtigde het hooge gezelschap de ver
schillende prachtige beeldhouwwerken, als
mede de teekeningen en aquarellen van den
grooten meester; welke werken alle afkomstig
zyn uit het Museum Rodin te Parijs.
Te half vier was het bezoek geëindigd en
begaven de hooge gasten zich met het gevolg
naar de rijtuigen Toen de Koningin en Prin
ses zich in den ingang van het gebouw ver
toonden. steeg uit de buiten wachtende massa
een langdurig gejuich op.
Door een gedeelte van het Vondelpark trok
de stoet vervolgens langs Vondelstraat en
Tesselschadestraat naar het Leidscheboechje,
vanwaar langs het Leidscheplein en door de
Leidschestraat met een korten omweg langs
de grachten over het Muntplein naar het Ro
kin werd gereden, waar voor de tweede maal
op dezen middag, ten aanschouwe van een
groote menschenmenigte werd halt gehouden,
ditmaal voor het gebouw „Arti et Amicitiae”.
In „Arti” werden de Hooge Bezoekers ont
vangen door de heer enC. G. t Hooft, voor
zitter. F. Bobeldljk, vice-voorzitter. Reicher,
secretaris, M J. van Raalte, penningmeester
en G Westerman, tweede secretaris. Twee da
mes Boelen boden de Koningin en de Prinses
bloemen aan. Hierna werd onmiddeliyk over
gegaan tot de bezichtiging van de op de bo
venverdieping ondergebrachte voorjaarsten
toonstelling van schilderijen en beeldhouw
werken van de leden der maatschappij.
Amsterdam ..Zuid” en „West, elk zoo in den
loop der jaren uitgebreid tot een stad op zich
zelf. hebben Zaterdagmiddag van den groot-
sten rytoer, welken het Koninkiyk gezin ty-
dens het huidig bezoek heeft gemaakt, het
leeuwenaandeel voor zich opgeëischt. Ditmaal
werd de lange rit 20 KM. in totaal niet
onderbroken door het oponthoud van een of
ficieel bezoek aan een of ander openbaar ge
bouw.
Te kwart, over twee van het carillon
klonk het „Wilhelmus” en de pittige mari
niers presenteerden het geweer vertrok de
stoet van auto's van het Paleis.
Een talrijk publiek op den Dam sloeg het
vertrek gade. Straat en gracht boden op dit
eerste deel van de route het beeld van een
niet overmatige belangstelling, een beeld,
dat op den Amstel by de Keizersgracht plots
op grappige wijze vervormde door de vroolijke
belangstelling van een rijtje bestjes. die als
symbool van hun liefde voor het Huis van
Oranje een glaasje ranja in de hand
hadden.
De drukte op straat was byzonder groot in
de Kromme Mijdrechtstraat waar de auto’s
rijdende langs een haag van menschen, groo
ten en kleinen, hun vaart moesten temperen
en in de Talmastraat, waar de kinderen van
„Patrimonium” het Koninkiyk gezin met
oranje vlaggetjes toewuifden. Over het rus
tieke Coöperatlehof trok de stoet door ver
schillende straten achter de vensters der
hulzen en op de balcons zaten of stonden tal
van nieuwsgierigen naar de Maasstraat,
waar de belangstelling der bewoners een iet
wat „dringend" karakter droeg; met dit
versche beeld in het ggheugen leek de hierna
komende breede Noor Ar Atnstellaan. voor
een groot gedeelte tenminste. eemgszins uit
gestorven.
Limburgh Gods zegen af over het
Huis hield de vorganger een predlkau»
over de beteekenis van den Hemelvaartsdag,
met als tekst ^Jezus achter een wolk- -
dienst, welke door de Landsvrouwe en haar
Gemaal en dochter met groote aandacht
werd gevolgd, werd met gebed en orgelspel
gesloten. Onder de aanwezigen bevond zien
ook burgemeester De Vlugt.
Terwyi allen zich van hun plaatsen verhie
ven. verlieten de hooge bezoekers het kerkge
bouw. vanwaar zy, 'en aanschouwe van een
talryk publiek, dat zich of> den Dam verza
meld had, met het gevolg naar het paleis
wentelden.
Naar wy vernemen is door de Generale
Commissie tot uitkeering van steun aan
visschers en anderen, In verband met de
droogmaking van de Zuiderzee, de uittaee-
ring aan meerderen dezer steuntrekkers
voorlooplg stopgezet. Een en ander ge
schiedt in verband met de ruime inkomsten
uit de ansjovisvisschery.
Telegrafische gelukwenschen
Na dit politieke college van den voorzit
ter van den Partyraad. deed de secretaris
der partij, mr. F. Teullngs, voorlezing van
telegafische gelukwencchen van Z. D. H.
den benoemden Aartsbisschop van Utrecht
en van den Bisschop van Roermond, als
mede van de ministers Reymer, Deckers en
Verschuur. Telegrammen waren ook oin-
nengekomen van de R K. Jonge Werkge-
versvereeniglng, het Nymeegsch Studentea-
368. Nauweiyks had hy uitgesproken of de aap nam dadelijk
SB15et een toktpot naar den kerel en hij mikte
riep Jokko, „ik zal Je leeren te
^ëEen slscrf t staat gedrukt.” Duimpje lachte om Jokko*8
streken, schreeuwde: UMt Is Je goed gelukt.”
Dezer dagen vergaderde de Rykscoinmlssie
Werkverruiming onaer presidium van haar
voorzitter. Mgr. prof. dr. W. H. Nolsns.
L.sloten werd een nader onderzoek in UI’
stellen omtrent een geval, dat ter kennis van’
de commissie werd gebracht, waaruit zou
biyken dat de export van een bepaald arti
kel door verhooging van invoerrechten of in
een ander land door een bepaalde toepas
sing van een tarief aldaar, sterk woidt be
lemmerd, waardoor de betrokken Nederland
sche ondernemingen schade lyden, terwijl
aan den anderen k>nt het artikel hier in
een belangryke hoeveelheid, tegen zeer lagen
prys wordt ingevoerd.
Medegedeeld werd dat overleg was ge
pleegd met den directeur-generaal van de
Zuiderzeewerken over de wyze van aanbe
steding voor belangryke constructiewerken.
Voorts werden enkele tientallen gevallen
vermeld, waarin de bemiddeling van de com
missie was ingeroepen, die in vele gevallen
er toe heeft medegewerkt, dat leveringen
hier te lande werden geplaatst.
Tot haar spyt stelde de commissie vast,
dat er nog altyd openbare of semi-openbare
besturen zyn, die by het gunnen van een
order alleen letten op den prys en bU de
overweging, of de order, hier te lande zou
kunnen worden geplaatst, geen andere fac
toren laten gelden.
Met genoegen stelde de commissie vast,
dat het beleid van den vongen minister van
Defensie t.o.v. het plaatsen van orders bU
de Nederlandsche nyverheid, door zyn te-
genwoordigen amotgenoot in niet mindere
mate wordt gevolgd.
Huldiging Mr. J. N. J. E. Heerkens
Thjjssen
De penningmeester der Staatsparty mr.
Leesberg, huldigde daarna den oud-penning-
meester mr. J. N. J. E. Heerkens Thyssen, die
een kwart eeuw lang de thesaurier der party
was geweest en het budget zag groeien van
f 500 tot gemiddeld f 13000, soms f 25.000.
Spr. bood den oud-penningmeester onder
warm applaus der vergadering als dank en
herinnering een fraai Deltsch bord aan.
Mr. Heerkens Thyssen denkte geroerd voor
de vriendelyke attentie maar verzekerde, dat
het werk hem een waar genoegen was ge
weest, wyi het hem vrienden had bezorgd in
alle hoeken van het land. Hy had zich terug
getrokken om plaats te maken voor een jon
gere kracht.
Hierna voerde namens de A. R. party mr.
de Wilde het woord, die zeide te spreken in
naam van den heer Colyn die door verbiyf
in het buitenland tot zyn leedwezen verhin
derd was te komen.
Anti-socialisUaehe tendensen
Op vragen van het Tweede Kamerlid Van
der Heide betreffende aan gedetineerden In
de strafgevangenis te ’e Hertogenboech ver
strekte propagandalectuur, heeft Minister
Donner geantwoord, dat het in deze vra
gen bedoelde geschrift behoort tot de afdee-
llng van de bibliotheek te 's-Hertogen-
bosch,- uitsluitend bestemd voor R K. ge
detineerden, en alleen aan meer ontwlkkel-
onder dezen ter lezing wordt gege-
de laatste kwarteeuw de coalitie baar werk
niet had kunnen doen, dan moeten wij toch
stellig besluiten, dat de scherpe zlenere, die
in het verleden de grondslagen der coalitie
gelegd en haar vorm bepaald hebben, een
goed en groot en waardevol werk hebben
verricht, dat in velerlei opzicht een zegen
voor land en volk is geworden.
En wyden wy aandacht aan meer byzon-
dere politieke en sociaal-economlsche gebeur
tenissen, waaraan onze Katholieke Staats
party in het aangeduide tydsbestek haar ac
tief aandeel had. dan mogen wy wyzen op
de grondwetsherzieningen en hervormingen
van het kiesrecht; dan moeten wy herinne
ren aan tal van sociale, wetteiyke maatrege
len f aan het pal staan by het nationaal ge
vaar. dat in 1918 dreigde; aan de medewer
king in den kamp tegen groote sociale noo-
den; aan den Onderwysstryd waardoor aan
een te lang bestaand onrecht een einde
kwamdan kunnen wy gewagen van de
wetten tot beteugeling der openbare onzede-
lykheld, de wyziging der Arbeidswet, de wet
op de Invaliditeits- en Ouderdomsverzeke-
ring, de Ziektewet en nog zooveel meer ar
beid van wetgevenden aard, waardoor meer
dan voorheen, Chrlsteiyke beginselen en in
zichten uitdrukking vonden in ons Staats-
bestier.
Daarnaast valt in erkentelykheid te her
denken. dat door de krachtige positie onzer
Staatsparty in het groote maatschappelijke
leven een groeiende erkenning ontstond voor
katholieke krachten, zoodat de achterstelling
die schrikbarend groot- was, geleidelijk iets
kleiner dimensies krpeg.
Spr. herdacht dan de stille werkers, die in
besturen van kiesvereenigingen en andere
órganlsaties, in werkplaatsen en winkels, op
persbureaux of In het verband der propa
ganda gewefkt hebben aan de versterking en
groei onzer Staatsparty.
Naast Schaepman denken wij aan mannen
als Kolkman. Loeff. de gebroeders Regout en
zoovele anderen, die allen reeds door den
dood aan ons ontvallen zyn. Zy allen hebben
in zoo ruime mate en met heilig vuur hun
talenten en toewyding gegeven aan de ver
wezenlijking der doeleinden onzer Staats
party.
Wien zal ik noemen der nog levenden?
Laat my aan allen, die tyd en krachten ga
ven voor het katholieke politieke werk in ons
vaderland, den cyns onzer dankbaarheid
brengen, door hier, in deze blijde .bijeen
komst. dien cyns te leggen in de handen van
hen, die de presidiale leiding hadden sinds
1905 en daardoor de partij als soodanig ver
tegenwoordigden: Kooien. Van wynbergen,
P.uys de Beerenbrouck. Waarachtig, zij heb
ben een zware taak vervuld, wy zouden den
adeldom van ons Katholiekzijn te kort doen,
wanneer wij deze drie presidiale leiders der
vervlogen 25 Jaar thans niet warm en krach
tig danken voor hun toewyding en offers in
de leiding onzer party.
Wanneer wij het schip onzer party op de
zen dag pavoiseeren met de wapperende vlag
gen onzer goede en gelukkige herinneringen.
d»n moet voor dezen leider. van wien ‘n
N"der!andsch minister-president ’ns getuigde
dat in ons land meer dan In eenig ander
land, gedurende de laatste tientallen van
jaren.-politiek is gevoerd. Nolens Volens.
zeker uit volle borst mede een hartelijk ..dank
en hulde" hier opklinken.
Vervolgens herinnerde spr aan de orga
nisatie van de Partij. Verjongd en vernieuwd
gaat ze de verdere toekomst in.
Dat voor onze Katholieke Staatspartij het
;>arool moet blyven lulden: paraat en
sterk is eisch van goed beleid en plichtsbesef.
Een stemming van berustend afwachten
zz>u slechte strategie zijn voor onze Katho
lieke Staatsparty. Veeleer moet de overtui
ging dat in de toekomst zeker een zware
taak nog wacht, de prikkel zyn om de pa
raatheid der troepen in voor- en achterban
te monsteren en den strijd en slagvaardig
heid tijdig zoo hoog mogelijk op te voeren.
Bij de doelstelling zal een polltiek-met-
verschiet moeten worden geopend.
Bij de keuze der wapengenooten zal tac
tisch inzicht ten aanzien van aard en duur
der wapenbroederschap van hoogste waarde
zijn, maar nimmer zal daarby vergeten kun
nen worden, dat boven onmiddellijk gewin in
den stnjd, de eer van het vaandel gaat en
die eer beteek”nt voor ons. Katholieken, eer
biediging door een wapengenoot van onze
hoogste beginselen en hoogste goederen.
Het gist en woelt thans In de gelederen
van bepaalde groepen van „Jongeren”. Er is
reen reden daartoe het zwygen te doen In
deze feestvergadering. In alle tyden zyn er
jongeren geweest, die op zeker oogenblik met
krachtige elschen op politiek of cultureel ge
bied naar voren wilden treden.
De katholieke jongeren van thans zyn an
ders dan die van vroeger, zy zyn gevoeliger
geworden in veel, wat met katholieke levens
inzichten en levenspractyken samenhangt.
Zoo is het verklaarbaar, dat de Ideale stre
vingen dezer jongeren menigmaal weinig re
kening houden met de realiteiten van het
leven en hun oordeel scherp werd, wyi zij nog
immer zooveel onchristelijks in de samenle
ving zagen voortwoekeren.
De beweging der jongeren schijnt zich nu,
na de eerste felle manlfestatiën, meer te rich
ten naar studie en onderzoek. De besten on
der hen weten te goed, dat criticasters en
helden met scheldwoorden nooit opbouwers
zijn geworden. De eerlyke objectieve studie
zal op den duur zeker vruchten geven, waar
van ook heil en nut voor Katholieke poli
tieke actie verwacht mag worden. Het gis
tingsproces als treken van leven moge nu
onrustig, ja hlnderiyk aandoen, beter zulke
teekenen van leven dan de kille onverschil
ligheid en minachting, die in andere groepen
van jongeren ook ouderen, worden
waargenomen.
wy. katholieken, weten, dat waarachtig
katholiek leven en werken beteekent al ons
doen al ons werken, begeeren en streven,
al ons. kunnen en willen richten naar het
Kruis! Godsdienst en leven immers zijn voor
den katholiek identiek! En is geheel ons le
ven niet al met ontelbare gouden draden
vastgesnoerd aan het bovennatuuriyke?
In het Kruis is deze bron van wijsheid, van
liefde, van geduld, van rechtvaardigheid, van
broederzin, van offergeest. Ja, als Kruisrid
ders moeten wy door het leven gaan.
Blijven wy diep doordrongen van deze ge
dachten. dan zal onze kracht niet falen, onze
eensgezindheid niet wankelen, onze offerzin
niet verflauwen, onze geestdrift niet verslap
pen en zal ook voor ons en onze organi
satie, als in Constantyn’s tyd gelden het
oude, heerlijke immer bemoedigde woord: In
hoe signo vinces!
nam.
schetste daarna het werk der Ka-
S^vsparty in de laatste vyf en
twintig jaar.
„Orde en gezag werden in zeer moeilijke
omstandigheden gehandhaafd. Denk aan
1903 en denk vooral aan 1918.
Ruimere subsidie naast gelijkstelling van
het middelbaar onderwys kwam tot stand
alsmede de lang gewenschte financieele ge
lijkstelling voor het lager onderwijs.
De stoffelijke welvaart is toegenomen en
strekt zich uit over grootere groepen van
personen; door de katholieke Staatsparty is
meegewerkt aan deze verschuiving, vooral
voor de loonarbeiders.
Een Amerikaan kon schrijven; ..Neder
land is een goed land, het volk is welvarend,
goed gekleed en de kinderen zien er schoon
uit (Vroolijkheid).
In het arbeidersvraagstuk, dat in al dien
tijd op den voorgrond stond, heeft ons land
een vooraanstaande plaats Ingenomen. Dit
is vooral te danken aan de belde rechtsche
kabinetten van 1907—1913 en van 1918—
1935. Spreker herinnert aan TalmaAal-
berse (applaus) en somt de reeks groote so
ciale wetten op vooral tot stand gebracht
door mr. Aalberse.
Volgens haar aard, doel en traditie wil
de Staatsparty blyven meewerken aan de
Nederlandsche Staatkunde, zoo moge lijk
met de andere christeiyke partyen. De
Katholieke Party is een volksparty in den
goeden zin des woords, afkeerig van een-
zydigheld en niet reactlonnair maar evo-
lutionnair.
Zy is actief, zy is gouvernementeel.
De party staat op den bodem der wer
kelijkheid; zy moet onderscheiden tusschen
hypothese en these; zy moet „realpolltisch”
zyn; zy moet onderscheiden tusschen hypo
these en these; zy moet „realpolltisch” zyn;
zy houdt rekening met compromissen en
volgt daarby het voorbeeld van het Vati-
caan, want ook elk concordaat is een com
promis. De party moet geleidelyk te werk
gaan.
Kan de party met gepaste voldoening
terugzien op het verleden, rij heeft ock
een taak voor de toekomst ten bate van
het Ryk in en bulten Europa. Daarvoor is
noodig behoud en versterking van de een
heid. Kleine strubbelingen komen in de
beste families voor. De eenheid wordt op
de veiligste wyze bevorderd door kennis.
Men hoort redevoeringen tegen het kapi
talistisch stelsel, maar, wat moet er voor
in de plaats komen?
Tegen misbruiken van dit stelsel zal men
óch moeten verzetten: daar hebben we 3ü
jaar voor gesloofd. Tegen de mammonnis-
tlsche mentaliteit wordt gefulmineerd. Kan
daar een wet tegen gemaakt worden? Men
moet in deze zaken scherpe begrippen
hebben.
De katholieke partij kan de Jongeren niet
missen de heeren en de dames niet
want de party moet jong blyven. Maar de
jongeren kunnen ook de party niet missen.
Ouderen dienen alles by te houden en
dienstbaar te maken aan de practische
politiek.
Met de bede van David uit hét boek Pa-
ralipomenon, biacht spreker dank aan God
voor den ondervonden zegen over het werk
der Staatsparty in de afgeloopen vyf en
twintig jaar.
De verspreiding van bet bedoelde
ware echter, naar bet oordeel van den
Minister, beter achterwege gebleven.
Minister brengt dit onder de aandacht
het college van regenten.
rede
geopend. Hfj sprak aller
eerst een woord Van welkom tot de aanwe
zige oud-voorzltters van de party, staats
raad mr. dr. Kooien, mr. A. baron van
wynbergen en minister Ruys de Beeren
brouck.
Na^st deze heeren hadden op de voorste
rij plaats genomen de heeren mr. J. A. de
Wilde, lid der Tweede Kamer en wethouder
van den Haag, als vice-voorzitter van de
A. R.-Party.
party mr. j
marine, die
van Schalk, voorzitter der Tweede Kamer
en oud-minister Bongaerts.
Neven den premier zaten de voorzitters
en secretaris der C. H. Party, oud-mlnister
dr. H. Schokklng en J. ter Haar, oud-wet-
houder van Amsterdam. Dezen heeren, be
nevens dr. Hamacher, de afgevaardigde der
Dultsche Centrumparty, word door mgr.
Nolens eveneens een warm woord van wel
kom toegeroepen.
Een telegram van hulde word daarna ver
zonden naar Z. H. den Paus en H. M. de
Koningin.
In korte trekken schetste de inleider het
ontstaan der Staatsparty, waarvan hy zelf
van zoo naby getuige was geweest en bracht
in ’t bizonder hulde aan dr. Schaepman z.g
en aan de drie oud-voorzltters van de
party. Een woord van welkom richtte spr.
ook tot den nieuwen party-voorzitter mr.
Gosellng, die Jong nog zulk een zware taak
op zich
‘Mgr?
UiuiAr’ke
vaardigden van alle R. K.
gen bijeen.
Deze vergadering werd er een van geheel
byzondere beteekenis. Want hier viel de be
slissing over samenwerking bU de komende
stembus met de Anti-Revolutlonnalren.
Het ee-ste gloren der coalitie!
In Februari 1904 verzond mr. J. W.
Blesen. Ud van de Eerste Kamer
Noord-Brabant, een vertrouwelijke circu
laire aan de besturen der Provinciale Bon
den van Friesland, Gelderland, Utrecht,
Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-
Brabant, alsmede aan de centrale kiesver-
eenigingen in Zwolle, Groningen,
burg en Roermond, met verzoek samen te
komen op 9 Mei 1904 te Utrecht, ten einde
te stichten een „algemeene bond van pro
vinciale Katholieke klesvereenlglngen”.
De vergadering had eerst plaats op 30 Mei
te Utrecht.
De groote, zorgwekkende moeilijkheid
was een organisatie-vorm te vinden.
Het ontworpen reglement vond Instem
ming. Op den grondslag van dit reglement
traden aanvankelijk 59 centrale en daar
mede gelijkgestelde klesvereenlglngen toe.
De algemeene bond van R. K. Ipesvereenl-
g In gen in Nederland was geboren en op 3
April 1905 had de eerste bondsvergadering
plaats.
Sinds dien gedenkwaardlgen dag bestond
de groote centrale landelijke organisatie van
alle R. K. kiezers in ons vaderland;
men thans pleegt te noemen: de R.
Staatsparty, was er.
Het spreekt vanzelf dat hierby allereerst
de naam van Schaepman ons op de lippen
komt.
Toen op genoemden datum de groote
constitueerende vergadering plaats had,
rustte zijn stoffelyk overschot reeds In de
schaduwen van het Vaticaan. Moe gewerkt
en moe gestreden, had hy twee jaar tevoren
in de H. Stad de eeuwige rust gevonden.
De victorie van 1901 had hy nog mogen
beleven, maar de nieuwe groote organisatie
der katholieken mocht hy niet aanschouwen.
en
en
voor die
geschriften,
yver. zyn moedige volhar-
Wy weten echter en nu steeds beter
scherper dan toen, dat hy de sterkste
stelligste voorbereider is geweest
organisatie. Zijn woord, zyn i
zyn ridderiyke
ding, zlin fascineerende begeestering heb
ben de mentaliteit gekweekt, waardoor de
stichting der R. K. Staatsparty, nu 25 jaar
geleden mogelijk werd.
Juister en zekerder dan na de eerste
jaren van zyn verschelden, kunnen^ wy
thans, nu het geheele politieke leven' van
den heroïschen doctor op grooter afstand
bezien en beoordeeld kan worden, het luide
en nadrukkelijk getuigen, dat zonder Schaep
man de consolidatie der R. K. kiezers van
1905 niet denkbaar is.
En het was dan ook niets anders dan een
eereschuld, dat zyn naam verbonden werd
aan het Fonds, dat na een kwarteeuw de
verdere versterking en ontplooiing der
Staatsparty op een hechte financieele basis
mogeiyk moet maken,
harten op dezen dag
bede ten Hemel gaan,
brengen, wijl Hy aan Roomsch Nederland
een zoo begenadigd leider en strijder schonk
als Schaepman was en toonen wy met daad
bovenal onze erkentelykheid, door voor het
Schaepmanfonds in den naasteh tyd een
aanwas te winnen In zulk een mate, als wy
zeker zouden doen, wanneer Schaepman zelf
hier stond en zyn bedelende hand tot ons
uitstrekte.
wy hebben ook te gedenken het Eerste
Kamerlid mr. J. W. v. d. Blesen.
Het mag ons allen een byzondere vreugde
zyn, dat wy op dezen dag voor het werk, met
zooveel wijsheid volbracht voor 25 jaar, on
zen huldigenden dank kunnen brengen aan
het sterke triumviraat: Kooien, Heerkens
Thyssen en von Fisenne.
Zoo was er dan sinds het voqrjaar van
1905 de groote federatieve organisatie der
Nederlandsche katholieke kiezers. Heden mo
gen wy vragen Wat heeft zy bereikt in de
afgeloopen 25 jaar
Wanneer wy in rustige objectiviteit over
wegen, waaraan wy, waaraan het Christeiyke
deel der natie thans toe zou zUn, Indien in
Dankbare
wachtlng.
En wanneer wy dan in een woord willen
samenvatten den Indruk die als overheer-
schend ons vervult by onze visie op den
verleden tijd, dan dringt het „Excelsior” ons
op do lippen. Het was w’aariyk een excel
sior. een opgang, tientallen jaren achter
een. een stygen In macht en kracht, naar
buiten en naar binnen, dank veel inspan
ning, dank vele offers, dank lyden en ho
pen. dank trouw en saamhoorigheid.
Binds 1848, toen, dank zij de vernieuw
de grondwet, het Ned. volk al meer tot
nieuwe staatkundige activiteit ontwaakte,
sloten de katholieken zich aan. dan by deze
ca.n by gene party.
Klein in aantal in
chamen, droeg hun politiek
meestal een opportunistisch
Eerst langzaam aan ging het komen tot een
uitgroeien en rijpen op princlpieele basis.
1883 brengt Schaepman’s „Proeve van een
program". Het was een klaroenstoot van den
grooten politieken ridder, die dommelig
heid en onverschilligheid verjoeg
ruimen kring het besef wakker sloeg,
de Nederlandsche Katholieken staatkundig
de gelederen moesten sluiten en in den vol
len stryd hadden te gaan.
Op 5 Mei 1897 komen te Utrecht afge-
Klesvereenigin-
367. De rechter, op Duimstok wyzend, vroeg den dief: „Keu
jy dien vent?” „Wel zeker,” loog de dief brutaalweg
„die is my zeer goed bekend. Die kerel is een van dé
autodieven, hy is een zeer brutale knaap en hy werkt,
het is niet te gelooven. met een nog brutaler aap.”
