y
Ki
L. FRANKENBERG, Alkmaar
KRISIS IN DE
CHR.-HISTORISCHE UNIE
■TURNER»
Voornaamste c^Cieuws
aangifte moet op straffe van verlies van rechten, geschieden uiterluk driemaal vier en twintig uren na het ohgeval
9
F ‘5
v
DINSDAG 17 JUNI 1930
dit nummer bestaat uit twee bladen
EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 14®
VIER
Op de hoogte!
Van den Volkenbond
Internationale Arbeidsconferentie
Het spelen op den openbaren weg
Een goede hooioogst te verwachten?
Telegrafisch Weerbericht
Noorwegen
Gisteren van Rotterdam vertrokken
W.KERKMEER - ALKMAAR
Ernstig ongeluk
te IJmuiden
Het vliegveld
RotterdamDen Haag
Doctor in de technische weten
schappen honoris causa
De Haagsche raad heeft de plannen
goedgekeurd
Groote Coupé-koffers Gepantserde Hutkoffers
JOH. LAUWERS
Barometers Thermometers
PAYGLOP 3
ALKMAAR
I
H. M. de Koningin naar
Gouverneur van Kwangsi vermoord
De moeilijkheden in Engelsch-lndië
Geleidelijke afschaffing van deJ
Heerendiensten
der
het tweede
wordt
genoemd als dictator van
merkte
Barometerstand 9 aar VJH.: 767, aehtendt.
Licht op.
Un Haan Yen
27—11
1
A'
Dasses
Chicago.
BU een motorongeluk te Voorschoten styn
t personen gedood.
De opgeslotenen van de bank te Lods st)n
bevrijd.
Vandaag viert prof. dr. Titw Brands me
O. Carm. xfjn zilveren priesterjubilé.
NOORD-HOLLANDSGH DAGBLAD
- ONS BLAD
er van het woord „natlo-
btndende tooverkracht zou
De toekomstige politiek van Roemenië.
Regeeringsverklaringen van Manjoe.
De zaligverklaring van Konrad von Par»--
ham. De plechtigheden in de St. Pieter.
voren
klaar
Een redacteur van het „Handelsblad" ml
in de rubriek „Van Overal" eens enkele his
torische bijzonderheden meedeelen over het
kasteel Trianon bij Parijs; hij schrijft:
De onderscheiding aan drie ingenJenrs
verleend
van
«e-
De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 933 uur.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging
der Octrooiwet.
Te Franeker is een tweejarig kind door
een beer gedood.
De gnnverneiu van Kwangsi vermoord te
Kanton.
De rijksmiddelen brachten over de eerste
5 maanden 1930 meer op dan over dezelfde
periode 1929.
o
to
VERKRIJGBAAR in
riKLAS RUWIEUAKEN
Cataiogus^op aanvraag
Ingediend io een wetsontwerp tot heffing
van een compenseerend invoerrecht op som
mige soorten suiker.
Hoogste Stand- 7^2.3 te Nordóyan.
Laagst- stand: 757.6 te Isaljord.
Verwachting: Zwakke tot matigen wind uit
Oostelijke richtingen. Half tot zwaar bewolkt.
Droog, behoudens toenemende kans op on
weer. Weinig verand—ring in temperatuur.
Ernstige vechtpartij te Rotterdam. Va
der steekt zjjn soon met een mes levens
gevaarlijk.
de oplossing van de krisis in Juli 1029
te raadplegen).
Thans is het, door geschrijf over en
weer, zóóver gekomen, dat de zaak sal
moeten buigen of barsten.
In de Christelljk-Hlsto-
De Tweede Kamer is tegen 24 Juni bijeen
geroepen.
Wij vernemen, dat de Senaat der Tech
nische Hoogeschool te Delft in zijn verga
dering van 16 Juni heeft besloten, het doc
toraat In de technische wetenschappen ho
noris causa te 'erleenen aan de heeren prof.
Ir. F- K. F. van Iterson, te Heerlen, Ir. J. A.
Ringers te 's-Oravenhage en Ir. P. Joosting,
te Utrecht.
H. M. de Koningin en H. K. H. Prtaoes
Juliana zl*n naar Noorwegen vertrokken.
De gemeenteraad van ’s Gravenhage heeft
de plannen van bet vliegveld Den Haag—
Rotterdam met 2711 stemmen goedgekeurd.
Het hoofdkwartier der Oostenrijkse!»
burgerwachten is verplaatst naar Leoben in
Stiermarken.
Hedenmorgen hebben Provinciale Staten van Noord-HoBand met algemeene stemmen
besloten f 46-000.— beschikbaar te stellen tot aankoop van hei laatste gedeelte van het
Bergerbosch, waardoor dit stuk natuurschoon behouden is gebleven.
Een kijkje in het fraaie bosch. Dat er wel degelijk natui«schoon behouden is gebleven.
M«kt wel duidelijk uit deze foto.
De zitting van den gemeenteraad
's-Gravenhage la gistermiddag gewijd
weest aan de behandeling van het voorstel
van B. en W. om goed te keuren, dat met het
gemeentebestuur van Rotterdam in verdere
onderhandellngen wordt getreden inzake het
aanleggen en exploiteeren van een gemeen
schappelijk vliegveld onder Delft.
Het voorstel werd ten slotte met
stemmen goedgekeurd.
Onderscheidingen van den Senaat
Technische Hoogeschool te Delft-
Majoor Segrave heeft het leven verloren bjj een poging om het snelheidsrecord voor
motorbooten op te voeren. Hierboven de laatste rit van den Engelschen coureur. Boven
de Miss Engeland, de motorboot waarmede hij de poging deed, in volle vaart tijdens de
vaart, dat Segrave het ongeluk kreeg. Hieronder enkele «ogenblikken na het omslaan
van de boot. Mm snelt te hnip^
De canonisatie-plechtigbeden op 22 Juni
te Rome.
ADVERTENTIEPRIJS: Van
regels f 135; elke regel meer 03*.
RECLAME per regel 6.75 vme
ds ssrsla pagina;
paglna-B f 636
RUBRIEK .VRAAG EN AANBOD"
b(j vooruitbetaling per plaatsing
M9 per advertentie van 5 regeia;
Iedere regel meer f AJS
Conflict tnschen honing Foead en het
Egyptische kabinet. Het kabinet is afgetre
den.
Gistermiddag te 4 uur 50 arriveerden H.
M. de Koningin en H. K. H. Prinses Juliana
auto aan de Boompjes te Rotterdam,
de „Batavier V" gereed lag om de
De Internationale Arbeidsconferentie
maakte gisteren een aanvang met de bespre
king van het rapport van den directeur van
het I. A. B. Albert Thomas.
In de heden gehouden zitting verklaarde
de Zwltsersche Arbeidersafgevaardigde
ScbUrch, dat de Raad van Beheer van het
L A. B. de werkloosheidscommissle. die door
vooraanstaande nationaal-economlsche des
kundigen zal worden gecompleteerd, opdracht
dient te geven het werkloosheidsvraagstuk
wederom grondig te bestudeeren.
Het kriselt
rische Unie.
Heel ernstig.
In een volgend artikel zullen wij de
diepere gronden van deze krisis trach
ten na te speuren en de beteekents
van een eventueele „oplossing” deset
krisis nader belichten.
De landbouwcrisis en het urgentie-pru.
gramma van het K. N. L. C.
ABONNEMENTEN: veer Ihein
,u kr-ala» happen per week 23 et.;
par kwartaal f M*l per peet, per
f zr*—1 *-*• Ml veeruRbetalIng.
Gunstige stand van het gras
De gunstige weersgesteldheid den laatsten
tijd is oorzaak dat er alom veel gras is en
dientengevolge een rijke hoolopbrengst te
verwachten is.
Er schijnen handen te <ort te zijn om het
hooi op tijd binnen te halen. Over het alge
meen is er gebrek aan werkvolk.
Gistermiddag ongeveer 4 uur Is te IJmui
den een vrij ernstig ongeluk gebeurd. Een 4-
jarig zoontje van den heer E_, uit de Snel-
liusstraat aldaar was met een paar kame
raadjes aan het balspelen, waarbij bet
plotseling het trottoir afliep den weg op. Op
hetzelfde moment kwam de Ford-auto van
den heer G. aan met bet noodlottig gevolg
dat net Jongetje met bet linkervoorspatbord
tegen de straat werd gesmakt. Dr. v. d. Kooy
die spoedig aanwezig was, vervoerde het be-
wustelooze ventje met zijn auto naar het 8t.
Anthonius-ziekenhuis te Velsen, alwaar een
ernstige hersenschudding werd geconstateerd.
De auto, waarmede de aanrijding ge
schiedde werd door den Commissaris van
politie in beslag genomen, doch later, toen
uit de getuigenverklaringen bleek, dat het
ongeval bulten de schuld van den chauffeur
lag, weer vrijgegeven.
Petit Trianon
gebouwd in 1766 door Lodewijk XV
voor Madame Dubarry; later verbleef hier
vaak Marie-Antoinette.
Met groote virtuositeit weet de historicus
van het „Handelsblad" te goochelen met fei
ten en menschen; het kostelijkste is wel
dat hij Madame de Pompadour, de gunste
linge van Lodewijk XIV nog nA Marie-
Antoinette, die door de Fransche revolutie
(1792) het hoofd verloor. Idyllisch en pasto
raal herderinnetje laat spelen in hetlust
oord.'— nota bene tot vermaak van Bode
wijk XV!
Wat ’n historisch gebazel!
En dat in zoo'n geléérde krant!
„Ook Petit Trianon is grondig geres
taureerd, ofschoon nog niet geheel vol
tooid. Hier is de leiding in handen van
den heer Mauricheau-Beaupré, den con
servator. die met een voorzichtigheid en
een haast teedere liefde de hem toever
trouwde kunstschatten behandelt. Men
weet dat het Trianon in 1782 door Mique
en Herbert Roberd werd gebouwd voor
koningin Marie-Antoinette, die een plot
seling verlangen naar „het landelijk le
ven" kreeg. Later placht Madame de
Pompadour als herderin vermomd er
Lodewijk XV te ontvangen. „Le Hameau
de la Reine” (het gehucht der koningin)
bestond uit een groepje rustieke huizen,
dicht bij den oever van een vijver, waar
onder zich een boerderij, een molen en
een pastorie bevonden.”
Zooals we op de schoolbanken geleerd
hebben, zijn er in het park van Versailles
twee Trlanonkasteelen gebouwd: het eerste
werd door Lodewijk XIV in 1687 gebouwd,
en deze konlng ontving er zijn herderin
netje;
werd
f Onnn Levenslange «eheele OQgeechlktheid tot werken door eA bij een onaeve I me: bii ver 1 ie» van een bend. Mi verliea van een Mleen breuk van
wUUUa" verliea van beide armen, belde beenen of beide oonen I I 3U." doodeliiken afloon I a3U>™ een voet al een oog I 1 duim of wiiavineer f OU." been arm
MIe atxmné a on dit Mad aiin Ingevolge de verzekerinsavoorwaarden
lawn ongevallen verzekerd voor oen der volgende nltkeerlneen
Door den Gouverneur-Generaal medegedeeld
In de redevoering, waarmede de Gouver
neur-Generaal de zitting van den Volksraad
geopend heeft, werd nog medegedeeld dat
met de bestuurshervormlng een geleidelijke
afschaffing der heerendiensten verband
houdt. Met t oog hierop is in de cotwei p-
begrootlng een bescheiden crediet met be
trekking hiertoe uitgetrokken.
Liu Huan Yen, gouverneur van de provin
cie Kwangsal werd vermoord. Hij was in
Kanton aanwezig en rustte na te hebben
deelgenomen aan de conferentie met den
gouverneur van Kwantung in zijn kamer
uit, toen plotseling een lid van zijn lijfwacht
de kamer binnendrong, een revolver op hem
richtte en hem terstond doodschoot.
Liu zakte ineen en stierf bij het transpor-
teeren naar het ziekenhuis.
De moordenaar vluchtte weg in de straat,
doch hij werd gegrepen en gearresteerd door
de politie aan wie hij de bekentenis aflegde,
dat de commandant van de opstandige troe
pen in Kwangsal hem 10.000 dollar en den
rang van kolonel bij zijn troepen had be
loofd, Indlen hij Liu Huan Yen doodde.
- Mi verlien vnn’n
I 4U." Anderen vimeer
Het Congresgebouw te Calcutta is giste
ren door de politie vijfmaal doorzocht.
Tijdens het afgeloopen week-end werden
te Calcutta in totaal 120 personen gearres
teerd. Onder ben bevindt zich ook de se
cretaris van de Provinciale Congrescom
missie voor Bengalen. v
Te Bombay duren de politie-maatregelen
tegen de Indische posten voor de dranV-
en manufacturenwinkels voort. ÏT
pURCAUt WOT C aiKMAAI
Talrfssa: Al I I D tl IM. O>
Radactie Ne. 823
geesterd achtte
meenschappeUjk
tegenstellingen
werden.
Sinds geruimen tijd echter is de on-,
eenlgheid In de Unie naar buiten ge
openbaard en ontzien de chiistelljk-
historlsche kopstukken van beide rich
tingen zich zelfs niet, elkander in twee
aparte organen te bestrijden.
Het eerste conflict in het openbaar
deed zich voor, toen bij gelegenheid van
de publicatie der „documenten" inzake
een Belgisch-Fransch verdrag tegen
Nederland in het christelijk-hlstorisch
partij-orgaan „De Nederlander" een ge
harnast artikel verscheen van de
hand van den heer Snoeck Henkemans
waarmede de hoofdredacteur, Dr. De
Visser, en de president-commissaris.
Baron De Vos van SteenwiJk, zich niet
konden vereenigen, en mitsdien uit hun
gemelde functies ontslag namen.
Evenwel niet om zich uit de partfj-
joumalistlek terug te trekken:
Te Rotterdam verscheen het ,J<eder-
landsch Weekblad” en in dat orgaan
kwamen nu de uitgewekenen, of derzel-
ver geestverwanten, aan het woord.
Om de aan JDe Nederlander” trouw
gebleven groep te bestrijden.
Het strljdtooneel bleef intuasehen
niet beperkt tot dag- en weekblad-
kolonunen.
Het conflict werkte dóór, ook in de
praktische politiek:
Voor
De discussies in de Internationale Ar
beidsconferentie over het rapport van den
directeur van het Internationaal Arbeids
bureau, Albert Thomas, werden gisteren ge
opend met een verklaring van den Indlschen
Arbeiderslefder Johsl. Hij zette uiteen, dat
In geheel Indië ook onder de arbeidersmassa
een gevoel van vijandschap tegen Groot-
Brlttannië overheerscht, en dat men einde
lijk gerechtigheid voor Indië eischt.
Alle vertegenwoordigende mogendheden
dienden een onderzoek in te stellen naar den
toestand in Indië.
De Indische arbeiders, die het werk van
het Internationaal Arbeidsbureau steunen,
zullen niet naar het communisme overloo-
pen, doch zullen zich slechts in hun vak
bonden hechter aaneen sluiten.
Johsl stelde voor, minstens elke tien jaar
een speciale conferentie bijeen te roepen,
teneinde een onderzoek in te stellen naar de
arbeidsvoorwaarden in de Aziatische landen.
De Engelsche politiek tegenover de kolo
niale arbeiders staat nog ver achter bij die
van Nederland en ook van Frankrijk. De ge-
heele wereld wordt getroffen door de nog
volkomen onopgeloste Indische kwestie. Het
aannemen van de conventie voor de afschaf
fing van den gedwongen arbeid zal moeten
bewijzen, dat de conferentie Inderdaad bereid
is deze voor de geheele arbeidersklasse zoo
belangrijke kwestie op te lossen. Wanneer dit
niet het geval zal zijn, zullen de arbeiders
gedwongen zijn zichzelf tegen het kapitalis
tische imperialisme te verdedigen.
De president maakt Johsl er op opmerk
zaam, dat hij dergelijke politieke verklarin
gen in het kader der algemeene discussies
niet kon toelaten.
tjj, maar
poHtlek.
Oppervlakkig beschouwd, zijn de
meenlngsverschillen In de Christelijk-
Hlstorische Unie, vooral voor zoover zjj
een persoonlijk kantje hebben, voor den
buitenstaander van weinig belang
wfl voor ons meenen uit de hevigheid,
waarmede de meen Ingen thans botsen
In genoemde partij, en uit nog veel
méér aanwijzingen, wel te mogen aflel
den, dat er achter dit alles méér schuilt
dan wat eerlijk meenlngsverschil, dan
wat persoonlijk antagonisme, dan een
simpele verstoordheid van Dr. De Vis
ser over het feit, dat. hij in 1929 voor
de vorming van het nieuwe kabinet
door de Kroon niet werd ultgenoodlgd
tot het geven van advies.
Laten wij eerst eens even de feiten
geven, zooals die zich naar buiten heb
ben voorgedaan.
de verkiezingen van 1929 wilde
de groep-De Visser met een eigen Hjst
uitkomen, waarop os. voorkwam een
zoon van Dr. De Visser, officier van
justitie te Rotterdam een Hjst, welke
heel sterk gepropageerd werd door het
te Rotterdam uitgegeven „Nederlandsch
Weekblad”.
De heele lijst werd echter een fatale
mislukking en alweer was de onder
linge ontstemming ernstiger geworden.
Toen kwam de kabinetsformatie en
Dr. De Visser werd aanleiding tot
derde conflict! „gepasseerd”.
Nadat de heer Krijger, lid der chris-
telijk-historische Kamerfractie, op een
desbetreffende telephonlsche vraag van
de zijde van het kabinet de Koningin
had medegedeeld, dat Dr. Schokklng de
aangewezen voorzitter was der nieuwe
Tweede Kamerfractie, werd niet Dr. De
Visser, maar Dr. Schokklng ten paleize
ontboden.
Formeel was Dr. De Visser op dit
moment nog fractle-voorzltter, maar
het stond vast, dat hij binnen enkele
dagen als zoodanig door Dr. Schokklng
ver angen zou worden.
dit „passeeren” van Dr. De Visser
De tegenstelling in de - Chrlstelijk-
Historlsche Unie dateert niet van van
daag, of gisteren.
Naar onze meening heeft de Unie de
kiem der oneenigheid zelfs altijd in
zich omgedragen.
De buitenwereld merkte er echter
niets van; het kwam niet tot conflic
ten, doordat men zich b.v. in de da
gen van Lohman's sterke leiding be
door en voor een ge-
ideaal, waarbij de
verdoezeld en vergeten
juist geweest is, laten wfj op dit oogen-
blik buiten bespreking.
Op de vraag, wie in dergelijke om
standigheden aan de Kroon ad vlei
moeten uitbrengen, komen wij nu
de kwestie zoo sensationeel aan de orde
gekomen is liever In een afzonderlijk
artikel terug.
Zeker 1b het, dat het al dan niet toe
vallig „gepasseerd" worden van Dr. De
Visser alweer nieuw kwaad bloed gezet
heeft: pathetisch heeft de heer De
Savomin Lohman bij de Algemeene Be
schouwingen over de oplossing der
kablnetskrisis in de Eerste Kamer uiting
gegeven aan zijn pijnlijke verwonde
ring, dat „de man, wiens naam op aller
lippen was", niet was aangewezen als
kabinets-formateur.
De Kamer begreep heelemaal niet
wie er eigenlijk bedoeld werd; zóózeer
beschouwde men Dr. De Visser die
In 1928 alreeds beslist gezegd had, af
scheid te nemen van de praktische po
litiek en die zich in 1925 alleen nog
maar als formateur beschikbaar gesteld
had op voorwaarde, dat hij zelf geen
zitting zou nemen als buiten spel.
Het schijnt achteraf, dat de heer
Lohman toen reeds de bedoeling had,
het conflict uit te lokken-
Doordat de parlementsleden echter
te drukke politieke zaken hadden, is hij
daarin toen niet geslaagd.
De bewering, dat Dr. De Visser, „de
man, wiens naam op aller lippen was”,
de éénige man was, die in staat geweest
zou zijn, een parlementaire regeering te
vormen, maakte geen Indruk; de bewe
ring was ook al te absurd; in het
gunstigste geval had Dr. De Visser niets
anders kunnen bereiken, dan wat Jhr.
Ruys in tweede instantie bereikt heeft.
Maar het schijnt, dat sommige chris-
telljk-historischen een dergelijk kabinet
gevormd zonder voorafgaand overleg
met de fracties en met persoonlijke
vrijheid als iets parlementairs be
schouwen.
En Dr. De Visser heeft blijkbaar ge
meend, dat
naai” een
uitgaan.
Wat ervan zij: de heer Lohman kreeg
zijn zin niet; naar buiten brak het
groote conflict niet uit, totdat merk
waardig! in het liberale „Vaderland”
de kwestie aan de orde gesteld werd.
Te voren was het conflict als het
ware klaar gestoofd: bij gelegenheid
van Dr. De Visser’s 50-jarlge promotie
als doctor in de theologie werd het
woord gevoerd door Jhr. W. Röell, die
den „elsch” stelde, dat een aantijging
van handelingen, waarvan Dr. De Vis
ser het slachtoffer zou zijn geweest, „óf
worde ontzenuwd óf de bewijslast den
aanklager worde opgelegd". (De chris-
telljk-historische Tweede-Kamerfractie
zou het immers aan de Kroon onmoge
lijk 'gemaakt hebben, Dr. De Visser over
Het kriselt in de Christelijk-Historl-
sche Unie.
Wat gaat óns dat aan? zal deze of
gene geneigd zijn te vragen.
Een behoorlijk burger mengt zich
niet in de huishoudelijke aangelegen
heden van zijn buurman, kijkt niet over
de gemeenschappelijke schutting en
velt geen oordeel over de uitgehangen
wasch.
Wanneer wij ons dan ook gaan bezig
houden met de krisisverschUnselen.
welke den laatsten tijd in de Chrlste-
Iljk-Historische Unie waarneembaar
zijn, dan geschiedt dit niet, omdat wij
er behagen in scheppen, ons met ander
mans minder aangename zaken té
bemoeien, doch enkel en alleen, omdat
deze krislsverschijnselen naar onze
meening van groot belang zijn, niet
alleen voor onze Katholieke Staatspar-
voor heel de Nederlandsche
per i
waar de
gasten naar Noorwegen te brengen.
Een duizendkoppige menigte verdrong
zich aan de Boompjes. Toen H. M. op bet
eerste dek had plaats genomen, werd z^
luide toegejuicht en op bet oogenblik, dat
de sleepboot begon de „Batavier V” om te
zwaaien en het schip los van den wal kwam
te liggen, weerklonk een spontaan door
allen gezongen „Wilhelmus”.
Daarna vertrok de ..Batavier V”, die den
koninklijken standaard in top had, zee
waarts.
