H i derde blad bladzijde 1 Eenige i I 4 Algenieen overzicht der Zuiderzeewerken - De afsluitdijk komt in 1932 gereed Is het werk economisch te verantwoorden - Komwerderzand en Breezandtypische- gemeenschappen „sprekende” cijfers ZATERDAG 21 JUNI 1930 7S J Reeds dit jaar wordt één der sluizen bij Wieringen in werking gesteld GOUD PUREN UIT SCHUIM thans nagenoeg geheel eb- rat leb en rti en nU ■•t rtoomfwinaal «n de dtikoxngeTlng bij Medemblik iet- en 930 den en van de de Srooggakomen laad vaa d«a Wlariaffarmaarpoldar. tea an- Van den „Grootste magazijn ter plaatse” Hetzelfde - beeld biedt het een uur varen verder op gelegen Breezand Hier mist men echter een kejk. doch wel heeft men er een postagentschap en een ziekenhuisje. En doet bet niet denken aan een groote stad, als men begin van. het volgend jaar in dienst worden gesteld. Van Wieringen ging t gezelschap, weder om per autobus, naar Medemblik. waar het gemaal gevestigd is en waaromtrent we reeds een en ander hebben medegedeeld. x>r Ing to bt) fs- de ten Kü. ich au MT ten hV te- 2 uw uw de le an len len Geen duur land Er is den laatsten tjjd heel wat te doen geweest over de kosten van bet enorme werk. De ramingen zouden zelfs in die mate zijn overtroffen, dat m zekere kringen em- va- van iet werk was op een der winkeltjes leest: .groctste ma gazijn ter plaatse'? stlg getwijfeld werd, of'Met werk wel econo misch te verantwoorden zou zijn. Vanzelf sprekend, zouden we haast zeggen, is deze kwestie ook op de joumallstenbljeenkomst ter sprake gebracht en de heer De Block van Kuffeler was wel zoo vriendelijk, ook dien aangaande alle gewenschte inlichtingen te verschaffen. Inderdaad zijn de kosten veel hooger ge worden dan aanvankelijk geraamd is. De ra mingen waren de volgende: afsluiting 90 mlllioen en inpoldering 365 mlllioen. waar van 37 mlllioen alleen voor de Wieringer- meer. De afsluiting zal echter 128 mlllioen vorderen, terwijl de Noordwestelijke polder 60 slordige mlllioent jes heeft opgeslokt, door- geslokt, doordat, voor- en stemitien. er op wijst. ET was na de droogmaking van den Haarlemmermeerpolder. dat onze derlandsche dichter. Beets, landbouwkundigen, die nadat van de waterbouwkundige Ingenieurs voltooid goud puurden uit schuim Nu deze groote polder reeds zoovele jaren aan talrijken een ruim en "rijk bestaan op levert. zal niemand er aan denken, het woord van Beets in twijfel te trekken. De feiten hebben de uitspraak achterhaald. Wat echter van den Haarlemmermeer- poider getuigd kon worden, zal, naar onze 1. mate Mat begin van dan la aanlag rijnden ■lal uiting «dijk. Leekon hebben zich met angst en vreeze afgevraagd, of daardoor 't gevaar voor dijk doorbraken niet vergroot werd. De praktijk evenwel heeft uitgewezen, dat de stroomsnel heid weinig door de reeds gereed ziinde legd aan den afbouw van een der sluizen, welke men nog in het najaar in werking hoopt te kunnen stellen, zoodat den schippers dan een groote omweg bespaard wordt, ter wijl de sluizen op Komwerderzand in het Öen is. is •end, dat het de men. Maar men heeft dan ook de noodlge om zichtigheid in acht genomen. Zoo is de uit werking van de stroomsnelheid op de samen stelling van de dijken gecontroleerd in de stuw van de Maaskanalisatie en de uitkom sten hiervan bleken voTkomen te beantwoor den aan de proeven, welke in het labora torium te Delft waren genomen. Het droogleggen van dezen polder, waar toe op de eerste plaats de dijk van Wielin gen naar Medemblik is gelegd, geschiedt door twee gemalen, respectievelijk bij Me demblik en Den Oever. Eerstgenoemd gemaal werkt electrisch, terwijl het andere door Dieselmotoren in beweging wordt gezet. Dit onderscheid is gemaakt, om de afhanke lijkheid van brandstoffen zoo gering moge lijk te doen zijn. Het electrisch gemaal „Lely" te Medem blik heeft drie motoren elk van 1000 P.K., direct gekoppeld met de pompen, welke In het begin bij lage opvoerhoogte samen 3J4 mlllioen M3 water per etpiaal uitsloegen Deze hoeveelheid vermindert naarmate de polderwaterstand daalt. Bij een opvoer hoogte van zes meter zal nog 1% mlllioen M3, per etmaal worden verzet. Het Diesel Gemaal „Leemans" te Den Oever heeft twee pompen, gedreven door olie-motoren. elk van 600 PK welke, even eens in hét begin bij lage opvoerhoogte, samen IK mlllioen M3, water per etmaal verzetten. Naarmate de polderwaterstand daalt, vermindert ook deze hoeveelheid. Bjj een opvoerhoogte van 5 3 M. zal nog K mil‘ Hoen M3, water per etmaal worden uitge slagen. Verwacht wordt, dat eind Juli of begin Augustus de polder droog zal zijn. Thans is de waterstand reeds gemiddeld plm 2% M. gedaald. Ondertusschen worden reeds kanalen gebaggerd, doch het voor naamste werk hiervan moet wachten op de algeheele drooglegging, wanneer ook de z.g tochten zullen worden gegraven. Hoe zeer de berekeningen van de inge nieurs juist zijn gebleken, moge blijken uit feit, dat, behalve bij Wierlngen. aan dijken nergens verzakking is waargero- Xat leggen van een tumalt steenlaag (leem met kleine en grootere keien), die op verschillende punten in den bodem der Zuiderzee alsook op Wleringen en aan de zuidkust van Friesland, wordt aangetroffen en die getoond heeft uitstekend weerstand te kunnen bieden aan stroomend water. Bij den aanleg van den dijk wordt daarom eerst onder water de kelleemdam zoo hoog moge- Hjk opgestort en daarachter het zand. Dit geschiedt met z.g. onder lossers, welke een beun hebben met kleppen in den bodem, welke kleppen geopend worden ter plaatse van den te maken dijk, waarna de inhoud dus op die plaats In zee wordt gestort. De kelleemdam wordt dan verder op de ver- eischte hoogte gebracht met behulp van drijvende grtjperkranen. welke de in vaar tuigen aangevoerde keileem op den dam uitstorten. Het bovendeel van het zand, lichaam wordt daarna achter den kelleem dam gespoten, waartoe het In vaartuigen aangevoerde zand zoodanig met water wordt vermengd, dat het opgepompt en in den dijk kan worden geperst; gezorgd wordt, dat het water in zee kan wegloopen. zoodat het zand, dat zinkt. blijft liggen. De bekleedlngsgrond van het zandlichaam wordt in den regel met transporteurs of drijvende grtjperkranen met langen arm op den dijk gebracht en daarna verwerkt. De benoodigde keileem wordt In zee gebaggerd, het zand in den regel gezogen, maar ook wel gebaggerd. Het grondlichaam van den dijk wordt vervolgens tegen afslag beschermd: onder water door zg. kraagstukken van rijshout, bezwaard met steenen, en boven water, ter plaatse waar de golfaanval zich doet gel den. door steenglooiingen van basalt of Belgische bleksteen en daarboven door een grasmat. Voor dit alles bevindt zich in de Zuiderzee een vloot van baggermolens, zandzuigers, elevators, transporteurs, kranen, sleepbooten en bakken, welke een overweldigenden aan blik biedt. Buitengewoon interessant is. dit drukke ge doe gade te slaan, vooral werk der kranen die in een jaar tijd 6K mlllioen M3, kei leem moeten verzetten en in eiken greep 3 M3, tegelijk storten. Bijzonder lastig is het maken van den be- teugelingsdam, waarvan we hierboven spra ken. Daartoe worden enorme teenen mat ten gevlochten. 107 M. tong. 30 M. breed en dijken wordt beïnvloed. Een der plaatsen, die het allereerst voor „bewerking" in aanmerking kwam, was het z.g Breezand, een ondiepte, welke zich be vindt ongeveer halverwege van den ontwor pen afsluitdijk WleringenFriesland en dus niet verward moet worden met het gelijk namige dorp in de buurt van Den Helder. hieruit wordt in twee richtingen aan dijk gewerkt, terwijl ook ten Oosten van Wleringen de dijk wordt doorgetrokken. Wat de diepere gedeelten van den zee bodem betreft hier bepaalt men zich tot het maken van slechts dijk rede el ten. z.g. beteugelingsdammen, welke het latere werk vergemakkelijken en tevens meer bestand zijn tegen de alsdan verwekte grootere stroomsnelheid. Tot In 1931 dacht men hier aan bezig te zijn, waarna in 1932 de af sluitdijk zal zijn voltooid. Sluizen Gelijk bekend, zijn voor de loosing van het Ijsselmeer het gedeelte der Zuider zee. dat niet wordt drooggelegd in den afsluitdijk 25 uitwateringssluizen gebouwd, elk wijd 12 M. Hiervan zijn er 15, met een gezamenlijke wijdte dus van 180 Mbij Den Oever onmiddellljk beoosten Wleringen. en 10. met” een gezamenlijke wijdte van 120 M. op het Komwerderzand. ongeveer 4 KM. uit de Friese he kust. Ten behoeve van de scheepvaart is bij 't sluizencomplex bjj Den Oever voorts gerekend op den bouw van één groote schutsluis, geschikt voor schepen tot 2000 ton laadvermogen en bij het complex op het Komwerderzand. naast een derge- HJke sluis, nog op een kleinere voor schepen tot 600 ton. De dijk, waarin deze sluizen liggen, is zoo hoog ontworjien. dat zelfs bij den hoogsten waterstand de golven er niet overheen kun nen Het dit stellige verwachting, in nog sterkere gelden voor het giganten-werk, dat thans onder handen is en dat den naam en de faam van onze inge nieurs, zoo mogelijk, nog verder over de wereld 225 000 HA. nieuw land fee heer De Block van Kuffeler heeft er ons allereerst aan herinnerd, dat Nederland, na de geheele drooglegging van de Zuiderzee, •bet 225.000 H.A. land zijn grondgebied ver meerderd ziet. In de afgesloten Zuiderzee zullen n.l. 4 Inpolderingen worden gemaakt, een Noord- »estelUke- of Wieringerpolder. groot onge ler 20.000 HA. een Zuidwestelijke polder, «Toot pl m. 55 000 H A een Zuidocstehjk* Polder, groot plm. 95 000 HA. en een Noordoostelijke polder, groot plm. 55.000 Ha Dit alles tezamen vormt ongeveer 7 Pet. van de totale en rond 10 pct. van de bebouwbare oppervlakte van Nederland. In afwerking zyn nu de afsluitdijk Wie ringenFriesland en de Wieringermeerpol- <ter welk laatste werk, in 1927 met volle De Wieringermeer Het meest spreekt op het oogenbllk de droogmaking van de Wieringermeer, die 10 Februari jj. officieel is afgesloten, sedert welk tijdstip het droogmaken aan den gang is. Hierbij vallen de volgende drie perioden te onderscheiden: 1. de bedijking; 2. het droogmalen; 3. het maken van werken bin nen de bedijking. slaan, en heeft een lengte van 30 KM grootste gedeelte hiervan komt reeds jaar tot stand; dan hoopt men in 1931 dit nog met 8 KM te verlengen, waarna in 1932 de laatste 4 KM worden doorge- trokken. Interessant zun nog de volgende cijfers; hjj de gew»manlijks Zuiderzeewerken Min m totaal ongeveer 6000 man werkzaam, die dit jaar 12 mlllioen M3, grond moeten verzet ten, waarvoor gebruik wordt gemaakt van 12 baggermolens, 13 zuigers en 10 groote kranen. Niet minder dan 3 H A. steen glooiing moet gezet worden. dat de baggerprijzen b.v. met 50 pet. zijn verhoogd. Een troost intusschen echter is. dat de kosten van den afsluitdijk terugloo- pen. En vooral dient er de nadruk op gelegd, dat het werk zeer economisch is opgezet. Dc bagger b.v.. die men noodlg heeft voor de dijken, wordt gehaald van de plaatsen, waar later de kanalen moeten komen, zoodat hier dus dubbel werk voorkomen wordt. Ten slotte: het komt In hoofdzaak aan op den prijs, welke eventueel voor den grond bedongen zal moeten worden en welke den gemiddelden grondprijs in ons land niet al te zeer te boven zal mogen gaan. Men decle daarom het aantal H-A. op den (verhoogden) totaalprijs en de uitkomst wijst uit. dat een bunder Zuiderzee-land niet of nagenoeg niet duurder is dan de gelijkwaardige grond el ders. Verrijkt met deze parate kennis omtrent het nieuwe Nederlandsche poldergebied we hebben ons uiteraard tot een vluchtig overzicht moeten beperken zijn we den volgenden dag met eigen oogen gaan aan schouwen al het werk, dat wordt verricht, om weer eenige stukken land te ontworste len aan de „woeste baren". Een autobus voerde ons gedurende ongeveer IS uur door een prachtig deel van Friesland met zijn rijken land- en tuinbouw, met zijn pittores- que dorpjes en stedekes. met zijn wijde ver gezichten, waar het lied van den stoeren arbeid werd uitgezongen en waar de typi sche zadeltorens veler kerken zoo sterk en ernstig aandeden. Tot eindelijk de zeedijk voor ons opdoemde en we Kornwerderzand bereikten. Eigenaar dige gewaarwording: toen we hier drie jaar geleden waren, was het nog een woestenij, ode und leer. Niet dan met de grootste moeite kon men er voortgaan, en dan nog ten koste van zijn kleeren. die onder de modder geraakten En nu? Een volledige gemeenschap met vriendelijke huisjes, aar dige winkeltjes, school en RK kerk, be diend door een Pater Augustijn. Hier heeft men de eerste proeve van een Zulderzee- dorp. Hier ook waren we in de gelegenheid, het aanleggen van een dijk gade te slaan. Een Imposant werk. De gemiddelde hoogte van de kruin is ongeveer 7.25 M. N. A. P. Aan de binnenzijde komt een ruim 34 M breede binnen berm, waarop plaats is voor een spoorweg voor dubbel spoor en een grooten verkeersweg met rijwielpad, enz. Het lichaam van den dijk wordt gemaakt van aan den bodem der Zuiderzee ontleen den grond; aan de buitenzijde komt een dam van keileem, aan de binnenzijde daar van zand, afgedekt door een laag keileem of kiek Keileem Is een taaie bodemsoort De proef polder Tot slot van de ongemeen interessante excursie brachten de. journalisten een bezoek aan den proefpolder bij Andijk: de aanblik was verrassend. Je vraagt je af. hoe het mogelijk is. dat hier nauwelijks drie jaar geleden nog de zee spoelde dat er toen nog geen land te bekennen was. En nu? Een rljk-bloelend polderland- schapje met verschillende soorten gewassen: het eerste goud. gepuurd uit Zuiderzee-* schuim. Een goud geel veld met koolzaad en daar naast prachtig staand graan, dat misschien niet zoo zwaar is als op oudere gronden, maar dat toch rijke beloften inhoudt voor de toekomst, als over een luttel aantal jaren de bodem geheel en al ontzild is. Groote hooibergen wachten nog slechts op het oogenbllk, dat ze worden weggehaald en het vee tot voedsel zullen dienen. De inge nieurs hebben hier in eendrachtige samen werking alreeds schoone resultaten bereikt en het moet hun êen groote voldoening zijn, dat hun werk met zulke prachtige succes sen bekroond belocft te worden. Het bewijs hiervan vindt men te Andijk. bij den aanblik waarvan men zich gedrongen voelt, even stil te staan van bewondering en een diepe eerbied vervult je voor de knappe Nederlanders, die hun van God ver kregen gaven aanwenden m het algemeen belang van hun volk, dat hunkert naar de uitbreiding van cultuurgrond dat de hand aan den ploeg wil slaan, doch niet kan. omdat de te beploegen grond ontbreect. Dank zij Hollandsche ingenieurskunst en dank zu Hollandschen durf en Holtondsch initiatief, zal Holland échter binnen afzien- baren tijd een provincie met vruchtbaren bodem rijker zijn geworden. Dan zal. waar nu nog de zee de dijken beukt, de landbouw hoogtij vieren, en zul len de visschersscheepjes vervangen zijn door ploegen', die de aarde omwoelen en ont vankelijk maken voor het zaad, dat er tok rijken wasdom zal komen. jf, het dat nieuwe, provincie worden i al te verras- lederen rechtgeaarden Nederlan- der tot groote verheu genis en voldoening moet stem then, omdat het er op wijst, dat Nederland straks er op vredelievende, doch be won- derenswaardige wijze verworven grond- gebied bij zal krijgen, dat duizen den tot heil zal strekken en de welvaart van het Nederlandsche volk niet onaanzien lijk zal verhoogen. kracht begonnen, gereed is. Daaraan vooraf ging het maken van de sluizen bij Wleringen (Den Oever) en op Kornwerderzand (bij Zurig, onder de Frie- sche kust). B(j vorige gelegenheden hebben we reeds uitvoerig gememoreerd, hoe derge- lljke werken tot stand komen. Wij volstaan daarom voor heden, met er aan te herin neren. dat daartoe eerst slultputten. in waarheid kleine polders, moeten worden aangelegd. Nadat men hiermede op genoem de plaatsen was gereed gekomen, kon worden overgegaan tot de eigenlijke afsluiting, welke bij gedeelten werd uitgevoerd en waartoe men de meest ondiepe plaatsen benutte. de ■al uitdragen: de afsluiting droogmaking Zuiderzee. Wü gronden deze over tuiging op eigen waar neming van de reeds zichtbare en tastbare resultaten, welke ver kregen zijn met het in eultuur brengen van den grond in den proefpol der bij Andijk, welke nog geen drie jaren droog ligt en welke naar de on- Aerzoekingen van zoo wel waterbouwkundigen kis van landbouwkundi- gen hebben uitgewezen -j. als ..Muster” kan ^n mag gelden voor '-~“ geheele gebied. Straks als een de twaalfde, j aan Holland zal toegevoegd. Wat daar nu zóó het Afgezien dan nog van den rechtmatlgen trots, welke ons mag vervullen, omdat het Nederlanders zijn, die de plannen ontwer- Pen en het werk uitvoeren en daarmede de ■eheele beschaafde wereld overtuigend eh verbluffend toonen, waarin een klein volk keel groot kan zijn. Zoodra het werk der drooglegging van de Zuiderzee weer dusdanigen voortgang heeft gemaakt, dat er eenige „copie in zit”, ont vangt de Nederlandsche pers van den direc- teur-generaal der Zuiderzeewerken de invi tatie. een excursie naar het machtige en ingenieu.se scheppingswerk te ondernemen. Zoo begaven we ons één dezer dagen naar leeuwarden vanwaar uit ditmaal de jour nalistieke tocht zou beginnen en waar In verband met den langen duur van de ■trip" den avond te voren reeds een al- gemeene uiteenzetting zou worden gegeven v*n al hetgeen de deelnemers den volgen den dag te zien ente bewonderen zou den krijgen. We troffen er als charmanten gastheer, den heer ir. V. J. P de Block van Kuffeler. directeur-generaai met diens im mer bereldwilllgen hoofdingenieur, den heer Ir. J. F. R. Van der Wal. Beter hadden we het moeilijker kun- ■en treffen dan met de leiding van deze heeren. onder wier oppertoezicht het werk dagelijks vordert en die vanuit Den Haag typisch en opmerkelijk, dat hun zelfs elke «weem van ambtenarij vreemd is er op toezien, dat alles naar behooren en mgt. waar mogelijk, vermijding van elke stag natie, marcheert. 30 c M. hoog. Daarover heen liggen z.g. „wprsten". waartusachen de steenen komen te liggen, die dan beschermd zijn tegen den stroom. Zocdra de mat op de voor haar bestemde plaats Is getrokken daarvoor zijn maar liefst 5 sleepbooten benoodlgd wordt ze verankerd, en vele rappe handen haasten zich, de mat te belaften met zware steenen. net zoolang tot de mat in de diepte verdwijnt. Boven water steken dan nog slechts enkele dunne stokjes uit, welke de richting aangeven, waar de volgende mat moet worden neergelaten. Ongeveer 100 mat ten vormen den beteugelingsdam tusscjien Wierlngen en Breezand. Op Wierlngen werd de laatste* hand gw- de bedijking duurder is geworden. Bij dit al moet men niet uit, het oog ver liezen, dat een der- geljjk millioenenwerk nooit precies te ramen is en dat de tegen vallers, als ze een maal komen, wel groot moeten zijn. Daarnaast moet wor den geconstateerd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1930 | | pagina 7