f
iMjjbl
o
V'*' 1895-1930
I
1 Z3
3 PLANNEN
ZATERDAG
J
van de Kathedraal
iCB. ^,1
26 JULI 1930
BLADZIJDE 1
torens
Een foto, die den oama< van het jongste werk goed weergeeft
van vitale
voor dien blinkenden tijd
Sooala W« 4a IttMntl MM Mt-M-twlMig Jmu Mbtoa nknd
middeleeuwen
verschillende
en
uitzongen
Oodzelf uitverkoren zielzorgers gewijd,
in de kathedraal staat de vaste troon
van hun Bisschop. Zoo straalt de luis
ter, die de Haarlemsche kathedraal nu
omgloort, ook af op heel het bisdom.
Alle diocesanen nemen dan ook aan de
feesten deel en Haarlem treedt daarbij
L. 4, A M Westerwoudt,
thana Plebaan
X». J. BUunenapoel,
tweede Plebaan
van
Wester-
Wat
De oude Sint Baaf v»n Haarlem, naar een
oud schilderij van Geerten vaa Sint Jan,
dat sinds vele eeuwen en thans nog in oen
der zijbeuken van de kerk aan de Groote
Markt hangt
Hierboven: De Kathedrale kerk „St- Bavo"
van Gent
2e foto rechts: De eerste wijding, die Mgr. (toen
Professor) Aengenent in de Kathedrale kerk
verrichtte, was de plechtige wijding der Angelus-
klokken. Op onze foto ziet men' van links naar
rechts x den Hoogeerw. Heer Plebaan, Professor
Aengenent en Kapelaan W. Bosch
reeds eeuwen lang bestaat tus
schen deze tweede steden. Mgr.
Aengenent zal de gilden der
twintigste eeuw bedanken en aan
sporen tot arbeid; wij, wij zullen
juichen en in gedachten de hand
reiken aan de heerlijke tijden, die
tot de mooiste der middeleeuwen be-
hooren.
'V
ga*** f*»
Wij moeten niet vergeten, dat in Haar,
lem op de Markt een reusachtige Kathe
draal staat (had Karei de Vijfde niet In
de zestiende eeuw medegewerkt qan de
stichting van een Bisdom Haarlem?) die
wel niet de slankheid heeft van den Dom
van Utrecht, maar toch een groote hoogte-
ontwikkeling heeft, zóó groot, dat ze voor
een parochiekerk zeer bezwaarlijk wordt.
Ware het bouwprogramma van de nieuwe
St. Bavo opgezet met hetzelfde streven In
de hoogte, die ons duizelingwekkend en on
meetbaar voorkwam, dan had daardoor zeer
bezwaarlijk een eigen karakter aan den
bouw kunnen worden gegeven. En de ver
gelijking met mlddeleeuwsche bouwwerken
ware zonder twijfel zeer ten nadeele van
ons werk uitgevallen.
Een aardig Mn Mr«t*n Kimm v
S D. H. Mgr. Bottemaaae; a StMyt’ te^hóofdowUliteT
BOMT Kute.bo.eh; t Jw Etmaiu, dl. m«i.
Maw MA; a (la witte kM) t» Ir, 19*
twaalf dagen, nadat op het
weiland aan <T' tdijrl1—
de eerste paal werd geslagen voor
Sint Bavo's nieuwen tempel, goud-
fonkelt het dubbele kruis der
Kathedrale Kerk boven de pause-
HJke en nationale vlaggen, die
golven van den trans der pas vol
tooide torens.
Dat de Haarlemsche Kathedraal bin
nen den duur van één menschenleeftjjd
werd gebouwd is de glorie van het nu
in Holland en Zeeland levend katholiek
geslacht. En er is dus aanleiding de
voltooiing ervan met luister te vieren
en ook hierdoor dit glansrijk gebeuren
voor het heden en voor de eeuwen te
accentueeren.
Zoo jubelden ook de middeleeuwers
hun blijdschap uit
is tusschen den bouw
De drie Bisschoppen van Haarlem, onder
wier bestuur de Kathedraal tot stand
Mgr. O. M. Bottemaan. ving dan bouw aan ter gelegenheid van afln gouden prieater-
leeat. K D. K. Mgr. Calller had een machtig aandeel In do leiding der plannen en het ont.
werpen der epmbollek. X. X>. K. Mgr. Aengenent bevorderde den bonw en aag de voltooiing
Mffr. Th. A. J. Bosman,
eerste Plebaan der
Kathedraal
- van de
mlddeleeuwsche ka
thedralen en deze
Haarlemsche gelij
kenis, ook om de
volgende reden.
Zooals de heer
lijkste bloemen ont
luiken in poelen en
venen, wordt de
schoonste deugd ge
staald in leed en
kommernis, in den
heetsten strijd om
het levensbestaan.
Hierdoor ook is het
te verklaren, dat de
meest roemruchte
bouwwerken der vol
keren het tijdvak
van hun aller
hoogste glorie en
worsteling bestra
len, niet het tijd
perk van hun ver
val. Waren het niet
de jonge, in macht
zwellende gilden,
die hun triomf, hun
vreugde en him
kunnen
in de edele bouw
werken der middel
eeuwen?.... De
Haarlemsche Ka-
Iswendlg wwd de Kathedraal ook In den laateten tijd veer verfraaid. thedraal is gebouwd
Hierboven geven wii een foto van het fraaie rosette In den westelijken
mnnr In gebrandschilderd glas. Het stelt voor de kroning van Maria en
te aan onderdeel In de kerkverslenng, waar langs de wanden het
Ta Dram aal worden afgebeeld
die een geheel vormt met het gevelvlak.
Bij het leggen van den hoogsten en laat-
sten steen schreef de architect, Ir. dr. J.
Cuypers o.a. het volgende over de nogmaals
gewijzigde toren-plannen:
De spitsen op de Westtorens, die zijn
voorgesteld op de oorspronkelijke perspec-
tiefteekenlng, zullen nimmer worden ge
bouwd, daar zij niet meer passen in het
samenstel van vormen, zooals de St. Bavo
werd gebouwd.
Waren de spitsen van dat eerste ontwerp
dan niet mooi?
Mij dunkt van nl. t.
koepel met een kerk, maar een kerk met
een koepel geworden, die de groote daklij
nen naar zich toetrekt, in het midden om
hoog haalt en in de kroon en het kruis te
zamen vat.
Het tweede plan heeft als bouwwerk veel
in schoonheid gewonnen. Bij het eerste ont
werp is met moeite de overgang gezocht
van den vierkanten grondslag naar den
ronden vorm van den koepel: als een toren
is de koepel er opgezet en allerlei steun-
beeren moeten den overgang minder op
vallend maken; in het uitgevoerde ontwerp
is de koepel heel eenvoudig, als gegroeid
uit den dakvorm, opgetrokken. Bij de klei
nere torens heeft aanvankelijke spilheid
plaats gemaakt voor een rustige, volgroeide
eenheid.
Oorspronkelijk schenen ook de portalen,
opzettelijk tegen de kerk aangezet, nu zijn
Voor de stad Haarlem hebben de
feesten van morgen een heel bijzondere
beteekenls.
Immers, een der redenen waarom in
de middeleeuwen met zooveel enthou
siasme kerken werden gebouwd, was
gelegen in de omstandigheid dat de
burgers in die kerken bijeen kwamen
.om hun belangen daar te bespreken en
die van hun stad. De kerk was het
brandpunt der samenleving, zij stond in
het hartje der stad en al de voorname
straten liepen op haar toe, gaven nieu
we perspectieven op haar. Hier sloeg de
harteklop der gemeenschap. Pas later
werden stadhuizen gebouwd en ver
plaatste zich het staatkundig leven
daarheen.
LS een laaiende gloed van Innige
Godsvereerlng teekent zich in de
geschiedenis het tijdvak der mid
deleeuwen af, toen in de fier groeiende
Steden, overal, gelijk lelies op slanken
stengel, de als een sprookje zoo mooie
kathedralen opbloeiden.
Het was in die gemeenschappen van
vrije burgers, dartel van jeugdige groei
kracht/ als een wedstrijd wie harer de
fraaiste kerk zou scheppen en heel de
bevolking der stad hielp mede aan den
bouw, offerde kwistig geld en arbeid
want hun kathedraal was hun trots,
en het symbool van hun diepe gods
vrucht tevens.
Op verschillende plaatsen vinden wij
aandoenlijke regelen van kroniek
schrijvers dier dagen, waarin zij ver
halen van het enthousiasme eener
menigte, die, onder jubel en gebed, het
voor den kerkbouw benoodigde mate
riaal in processie naar de stelplaats
yoerde.
en voltooid als een
soort vreugdekreet
der Hollandsche en
Zeeuwsche katholieken over hun na
eeuwen bevochten vrijheid, na hun ge-
Bij al hun groote gebeurtenissen
spiegelen de katholieke Haarlemmers
zich aan dat voorbeeld en tijgen zij ter
kathedrale, hetzij om ze pieus te be
ginnen, hetzij om ze enthousiast te
beëindigen. Daar jubelen zij hun
vreugde uit, daar schreien zij ook om
zich voor hen een groot deel van het
openbaar katholiek leven af.
De voltooiing van dit embleem onzer
saamhoorigheid en eenheid in streven
vervult ons met blijdschap.
En zoo zal morgen de Bisschop van
Haarlem, de Bisschop van het ver
jongde, hernieuwde, moderne Gildewe-
zen, op het breede Voorplein dei kathe
draal, met op den achtergrond den Blin-
kert, Neerlands hoogsten duintop, de dui
zenden katholieken' begroeten met hun
honderden vaandels, nadat zij zullen
zijn getrokken door het oude Haarlem
waar ook vroeger de gilden heerlijk
bjoeiden. Naast Monseigneur zullen
plaats nemen de bisschoppen van Gent.
Hun komst vernieuwt een band, die
Bij dit feest mogen twee namen niet
onvermeld blijven.
Die van Ir. Culj-
pers. Bjj den bouw
der kerken kozen in
de
de
ambachten, die aan
dien arbeid deel
namen, een meester
om het werk te
leiden. Sommige
hunner zijn verge
ten o.a. de meester,
die den ouden Sint
Baaf te Haarlem
bouwde en die van
den Keulschen Dom
Cuijpers is de
van
Haar-
Ir.
bouwmeester
de nieuwe
lemsche kathedraal,
wiens naam zal
genoemd worden,
zoolang dat bouw
werk bestaat. Het
is passend,hem
groote hulde te
brengen.
Maar dit zou niet
mogelijk zijn ge
weest zonder de
stuwende kracht en
bezieling
plebaan
woudt. Wat deze
edele priester in de
laatste jaren voor
de voltooiing van de kathedraal heeft
gedaan, grenst aan het ongelooflijke
Zijn naam zal aan den bouw voorgoed
verbonden blijven.
Zeer interessant is de ontwikkeling, welke
ook het plan van de kathedraal heeft on
dergaan.
In 1895 werden torens en koepels in
puntigen stijl ontworpen. Hemelvaartsdag
1919. op den 70sten verjaardag van Mgr.
Gallier bood de bouwmeester Joseph Cuy
pers een nieuw plan in potlood aan. Dit
plan zou verwezenlijkt zijn, indien de bis
schop toen in staat ware geweest opdracht
tot voltooiing te geven. Men was oorspron
kelijk geneigd, de vele torenspitsen van het
eerste plan sprekend en doeltreffend te vin
den, later roemde men algemeen de groo-
tere eenheid in het nieuwe project.
De groote koepel is in het uitgevoerde
ontwerp niet meer als een afzonderlijk ge
bouw gedacht, waartegen de kruisdaken
aanleunen, maar is de bekroning geworden
van het geheele kerkgebouw. Het is geen
WIJ buigen vol reverentie het hoofd
lukkige worsteling en hun bovendrijven
In de laatste decennia der vorige eeuw.
De katholieken van het heele Haar-
lemsche diocees hebben, naar het
voorbeeld van hun illuster voorgeslacht,
hun bouwsteentje aangebracht voor de
stichting van dit monument, dat zij
zoo zien wij het! zagen als een
symbool van hun vrijmaking, van hun
wederopleving. Want voor de katholie
ken Is de kerk het voornaamste gebouw
en monument In het leven en Is de
kathedraal de moederkerk, de kerk der
kerken, van het diocees. In de kathe
draal worden elk jaar hun nieuwe, door
|1
Wij hebben ons in het Haarlemsche
I Diocees aan deze tijden gespiegeld bij
den bouw van ónze Kathedraal.
Voor velen der middeleeuwers echter
I was de bouw van een kathedraal te
I machtig om dien In een kort tijdsbestek
te voltooien en zoo gebeurde het maar
I zelden, dat zij, die de plannen voor een
grootschen tengel deden rijpen, ook de
Voldragen vrucht der rijke verbeelding
van 1 scheppend genie aanschouwden.
Tusschen het steken van de eerste
spade en het blijde feest, dat op de
Inwijding volgde, lagen soms eeuwen.
Vijf en dertig jaren, één maand en
anderer of eigen leed. Daar speelt
=1
