ONS BLAD
W
Er
L. Frankenberg—Alkmaar
IS ONS ONDERWIJS DUUR?
mjRND»
t;
NSPORT
rsum
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN
DINSDAG 14 OCTOBER 1930
VIER EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 241
f 40
Voornaamste c/Cieuws
HET PETITIONNEMENT
De waarde der schoolgebouwen.
enz.
Tekort aan geld
voor
\er
Tegengevallen
■ETIEK
Maalgebod
Een oneerlijke bediende
ZwitserlandNederland
Meer dan een ton verduisterd
-terreinen, -meubelen.
Onderwijs
Roode demonstratie volgens
Oostenrijk sch recept
andsck
voor
Mogen wij U eens de BARRETT schrijvende telmachine demonstreeren?
Het verplicht U tot niets
JOH. LAUWERS
Barometers Thermometers
PAYGLOP 3
ALKMAAR
VAN „ONKIESCH”
GESPROKEN!
Propaganda
„Onze Vaan
R. K.Herstellingsoord-Vereeniging
van Spoor- en Tramwegpersoneel
„Mgr. Mutsaers”
6; n
De Graaf Zeppelin komt boven ons
land
f 3000.-f 750.- f 250.- f 125.- f so.- XnceBbrkx
AAMGIFTE MOET OP STRAFFE VAN VERLIES VAR RECHTEN. GESCHIEDE! UITERLIJK DRIEMAAL VIER EK TWIHTIG UREN HA HET 0HGEVAL
-
ik
of
van Mgr. F.
priesterfeest
elg. Stal
Grooie verduistering te Rotterdam.
Bestuur der R- K.
het
eig. Stel
ran
OOK.
De Zuidfiwviwchert in den Haaf byeen.
Leiden's burgemeester naar den Haar?
K.N.A v.
MARTIN BERDEN
Op IS October
Barometerstand 9 uur vra: M9 voonrit.
Besprekingen te Den Haag
„Nationalistische Militie"
Minister Decker* niets bekend
Jaarvergadering te Venlo.
de
iet
Mr. Sikkel terecht
BU het besturen ran den S lbo jak isreaaalit
•-j
shot*-
W. KERKMEER - ALKMAAR
Wjj voor ons achten dit een zeer gelukkig
verschijnsel. Er blijkt uit. dat de Katholieke
arbeiders zich niet laten misleiden, doch hun
belangen, terecht, veilig weten by de R.K.
Staatsparty.
pen.
dat
De twee in Scheveningen ontsnapte ge
vangenen lijn aangehouden.
Besprekingen met den minister van Bta-
nenlandache Zaken over een maalgebod.
LICHT OP. De lantaarns moeten morgt.
worden opgestoken om 5.35 uur.
t zalen vu
ledenwr-
■mpisch 0t>
Ned. Hoc-
kozen tk
aantal
beslist
en
terech'.
Vergadering
Staatsparty.
Het laêre-dal door een wervelstorm geteis
terd. Grooie schade.
De opening van den Duitschen Rijksdag
Relletjes te Berlijn. Stormachtige tooneelen
hy het in
in Deute-
It goedje-
rslag vu
begrooüi*
a overje-
een can-
g en ver
ier over 1
i Lnterpd-
dlng voor
vaardig"
lyker ver
schillende
proeven
Bestuursverkiezing.
In de hierna gehouden bestuursverkiezing
werden de hereen O. J. Prilst uit Utrecht, H.
C. de Jong uit Nijmegen en C. O. L.
Broek, Den Haag, welke aan de beurt
aftreden waren, herkozen.
Aan de orde was vervolgens de behande
ling der ingekomen voorstellen.
d.
van
Door een aanvaring van een der rbdeuren
is de gntote scheepvaart op het kanaal Gent-
Terneuzen gestremd.
V»
porttxwl
al waw
laarvetr
in de»
sportbond
Issle. au
ierzoeta
regdtaf
an roye-
ran Deo-
nmelpeo-
den «tf
voor M
i advta
profijt
BUREAU:
T-efoon:
van
aan-
3
VERKRIJGBAAR IN
HKLAS RUWIEUAKEN
Catalogus^aanvraag
het
ithletiek
an l»
de»-
Moorman
ssum we,
igde ai»
jaaia oe-
n krijgen,
gemaakt
■men der
ABONNEMENTSPRIJS:
per kwartaal, voor Alkmaar V—
Voor buiten Alkmaar J U5
Net Geïllustreerd Zondagsblad
4 60 booger
Voor den landenwcdstryd Zwitserland—
Nederland, die op 2 November a-s. te Zürich
wordt gehouden op het terrein van de
F. C. Zürich, is als scehidsrechtei
gewezen de beer Carraro (Italië).
Grensrechter voor Nederland is de heer,
Hazeu (Rotterdam).
de KJ*-
r.
andscbi
e X»
Dijn*
held
re een
iwrftk*
an I**"
Korftal
d) 4°
immlede,
In het pas verschenen zesde nummer van
„Onze Vaan", orgaan van de R.K. Volks
partij, lezen wij, onder het hoofd ..Propa
ganda door Orgaan en Huisbezoek", o.m. net
volgende
„Van no. 4 hebben wü aan al onze abonne’s.
in plaats van één. twee exemplaren van ons
blad dóen toezenden, met de bedoeling, dat
het tweede exemplaar zou worden gebruikt
voor de propaganda onder familieleden
vrienden en bekenden, collega's en mede
arbeiders. wy verzochten nadrukkeiyk. om
dit tweede ex. te doen vergezeld gaan van
een hartig woordje of een opwekkend briefje,
wy koesterden de hoop, op deze manier m
korten tijd onze oplaag te kunnen/ verdub
belen.
Het resultaat van dit toch zoo gemakkelijk
propagandamiddel is ons tegengevallen.
Het zy met teleurstelling eeriyk erkend.
Er zyn onder onze leden, lezers geweest, die
met prijzenswaardlgen yver en met succes
zyn werkzaam geweest, wy kregen abonne’s
en dus aanrakingspunten voor verdere actie
in plaatsen van ons land, waar wij tot nog
toe niet waren doorgedrongen.
Van de overgroote meerderheid merkten
wy van nuttig effect van onze poging niets."
jaarvershg
■d. Kracbt-
inlge werk
■richt, wil
Spr. wu
•voor byna
n deze ten
r»d het mi-
r. wees op
st moeten
n het lel-
bileengs-
es bespro-
i werkpto-
oende ku
tham u
himmelpen-
voorden vu
■rdlgden der
bracht in
het bestuur
C. A. W.
de heer G.
lingmeenter.
ie lichame-
ichter stut
hoopte dit
komen. Wit
irisme. dew
i, in bet
belangstel-
‘iging, dit
i net tuna-
ouden. Ten
’elpennlntt
Angelos en
aat tajjer-
vergadering
Nederlandschen belastingbetaler
kan de kwestie in zóóverre koud laten,
dat hij, te samen met al zijn lotgenoo-
ten, de totale onderwijskosten moet op-
brengen, om *t even of het Ryk de gel
den daartoe van hem afvordert, óf da:
dit geschiedt door de gemeenten.
X Is echter een groot verschil, of men
woont in een gemeente, waar de gemeen
teraad of (en) de schoolbesturen zuinig
«ijn op het onderwijs, óf meenen van
den hoogen .boom te mogen plukken, nu
toch eenmaal de Lager Onderwijswet
IBM gelegenheid biedt tot groote royali
teit, zoowel voor nieuwbouw en verbou
wing van schoolgebouwen, als voor ex-
pioitatle.
En daarom is t juist van zoo groot
belang, dat er meer uniformiteit komt
ia de toepassing en uitvoering der La-
ger Onderwijswet door gemeenten «n
khoolbesturen.
Maar dAArover later.
Me
rse» v*dz®.
luiden
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
De Schouwburgcouimiasie te Amsterdam
heeft op alle particuliere schouwburgplannen
afwijzend geadviseerd, zy ging mee met het
denkbeeld tot stichting van een tweeden
Stadsschouwburg.
En 1
Dr.
van de
Het was een lang citaat maar kor
ter mochten wij ’t niet geven, wilden
wij aan de begrijpelijkheid niet te kort
doen.
En over andere gegevens om te be
rekenen, welk kapitaal voor schoolge
bouwen en -terreinen in ons Lager
Onderwijs gestoken geacht kunnen wor
den, beschikken wij nu eenmaal niet.
Dank zij het fatale feit, dat de Regee-
rlng verzuimde, een behoorlijke sta
tistiek van een en ander te doen samen
stellen, hoewel haar zulks heel gemak-
kelljk geweest zou zijn:
zij had de betreffende staten van
haar Rljksinspecteurs maar even behoe
ven op te vragen f
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—
regels f 135: elke regel meer 935.
RECLAME per regel t ••75 voer
de eerste pagina: voor de overige
pagina's f »JS.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD”
b(j vooruitbetaling per plaatsing
9.M per advertentie van 5 regels:
iedere regel meer f 0.12
bij verlies van *n
anderen vinder.
Sedert eenlgen tijd te een employé van de
Roti. Melkinrichting in het Hute van Bewa
ring te Rotterdam opgesloten, verdacht van
verduisteringen ten nadeele van de R M. I
en van de Ver. Zulvelbereiders. welke belde
ondernemingen in hetzelfde kantoorgebouw
xyn gevestigd. Het verduisterde bedrag izoet
meer dan f IDO-OU) bedragen.
tgt b*«
zegt. <W
zyn,
len v®"
7SF
ca LE
en te Uur
Het 49-jarig
Hopmans.
ueen a."
ider B. M
De „Sumatrapost" verneemt uit Brastagi I
dat mr. Sikkel, de voorzitter van den Land
raad te Medan, die met zijn gezin te Bras
tagi vertoeft en Donderdag jJ. spoorloos
verdween. opdenSibajak door zes Ba takken
werd aangetroffen. Twee Batakkers hielden
de wacht en de overigen keerden naar
Tongko terug, waar de controleur van
Kabandja werd gewaarschuwd. De oontro
leur, een dokter en de militairen begaven
zich des avonds om 9 uur naar den Sibajak,
waar de heer Sikkel in zwakken toestand
werd aangetroften. Hjj vertelde verdwaald
te zyn geraakt, waarop hij drie dagen heeft
rondgezworven
Nader wordt gemeld, dat de heer Sikkel
ver klaarde Donderdagochtend plotseling
lust te hebben gekregen den Sibajak te be:
stygen. Hy verdwaalde in bet ravijn «n
heeft daar gedurende drie dagen pogingen
gedaan om den top te bereiken, waarin hjj
Zondag slaagde. By het doorwaden van een
bergstroom waren zyn kousen en schnenm
verloren gegaan. Toen de Batakkers hem
ontdekten, hebben zy getracht den heer
Sikkel in hen kaïns naar Ttangtoo te pOnl-ó
ten. a
JV
De steyd ia China heeft 300.909 ihiin
gekost.
2 -Ouu pj.
V°Wle«uJ
en 3e kh^.
M. in 3 mu
P T- i Kroft
de Jong, ju
draverij 1ste
benevens igg
’mende in a
ilville Patrio
Gistermiddag is in de Laraissezaal te Den
Haag onder voorzitterschap van Minister
Ruys de Beerenbrouck een vergadering ge
houden met organisaties van belanghebben
den by een eventueel maalgebod ten aan
zien van binnenlandsche tarwe. 12 organisa
ties waren vertegenwoordigd.
Door belanghebbenden werden bezwaren
geopperd tegen en vragen gesteld met be
trekking tot de toepassing van een maalge
bod, zulks aan de hand van een door de re-
geering verstrekte nota.
Namens de zes organisaties van bakkers
patroons werd aan belanghebbenden voor
gesteld alsnog een poging te doen om langs
den weg van het particulier initiatief te be
werkstelligen hetgeen men zich voorstelt
dat de regeering met een maalgebod wil be
reiken.
'ln” la 23U
:in’ e‘- -
830 Meter h
W H Geer.
Het internationaal Passage- en Reisbureau
Laagland. Van Hengel en Co., deelt als
agent der H A.P.A.G.. afd. Luftfahrt, mede,
dat toch een tocht met het luchtschip Graf
Zeppelin over Nederland zal worden onder
nomen. evenwel zonder tusschenlandlng.
Het programma luidt als volgt: 18 Oct.
Fiiedrichshalen-Nederland-Mannheim. af
vaart 17 October 24 uur te Friedrichshafen.
19 Oct. landing te Mannheim ca. 13 k 14
uur. Mannheim-Friedrichahafen, afvaart ca.
14.30 uur. landing te Friedrichshafen ca. 16
uur.
ons
September daartoe
hand biedt.
Hij heeft allereerst zich afgevraagd:
„Wat is de (lagere) school economisch
elgeniyk waard? Welk kapitaal steekt
daarin? Wat zUn de kosten van haar
exploitatie?”
En hy schryft:
De Kamer van Koophandel, zorgzaam
als steeds.
Heeft aan den Minister geschreven
Om ons nog een bankbiljet, dat ons
ontbreekt.
En wel van vyf gulden te geven.
't Is waar, dat ontbreekt me. maar over
de vraag
Kyk ik toch een tikje verwonderd.
Wdnt my en misschien velen anderen
Ontbreken biljetten van honderd!
Bescheidenlljk merkt ook de Kamer
nog op.
Dat onze ryksdaalder te gróót is.
Een meenlng. waartegen ik luid protesteer.
Omdat zij van waarheid ontbloot te.
Rijksdaalders toch vliegen je zóó uit de
hand.
Een Wetenschap, die niet slechts mijn la
Maar iedere huisvrouw beweert.
Dat élke rijksdaalder te klein is!
De Kamer behandelt te veel theorie
En is my te weinig opbruisend.
Want my. als myn vrouwtje tenminste
niet jok-.
Ontbreken biljetten van duizend!
Ingekomen voorstellen.
Aangenomen werd het bestuursvoorstel den
wachttyd bedoeld in art. 15 van het Huteh.
Reglement tot 31 December 1931 te stellen
op drie ln plaats van op zes maanden.
Tevens werd het bestuur gemachtigd tot
het aangaan eener leenlng van ten hoogste
f 30.000.
Als plaats waar de volgende Jaarvergade
ring zal worden gehouden werd Utrecht be
paald.
De heer J. Hellemont. voorzitter van ,JBt.
Raphael" drong ln een kort propagandistisch
woord aan op de versterking der flnancieele
positie der vereeniging b.v. door vrywilllge
verhooging der contributie.
Onder een dankwoord sloot hierna de beer
Timmermans deze alleszins geslaagde jaar
vergadering welke door vertegenwoordigers
van ruim honderd piaateeiyke afd. werd by-
gewoend.
HOF C ALKMAAR
AdminbteaUe Na 433
Redactie Na. C33
Het drama in de Faber van Rit nwdtfb-
straat te Den Haag.
try ie Umb
He<« Stel
eter ln
H- Geersen
8 3. „Stans-
’gen, ber. r
Vive" die t
finish gfog
gedlsquaUfl.
„Wanneer wy voor ons land een antwoord
op deze vragen trachten te vinden, denken
wy ons ln de positie van den eigenaar van
•en fabriek, die zyn bezit gaat verkoopen
en de waarde daarvan tracht vast te stellen
Wy taxeeren'dus de waarde der school
gebouwen en terreinen.
Deze taxatie wordt ons, wat het algemeen
vormend lager onderwys betreft, gemakkelyk
gemaakt. Immers de .regelingen, welke de
Lageronderwyswet 1920 heeft getroffen met
betrekking tot de bydragen. welke de be-
•turen der byzondere scholen uit de ge
meentekas genieten voor de gebouwen en
de inrichting daarvan, stellen ons als on
bedoeld gevolg ln staat om een taxatie te
maken van de gaarde der byzondere scho
len met haar inventarissen.
Bedoelde regelingen betreffen a) de ge
bouwen, welke op 1 Januari 1921 eigendom
der besturen waren en b) den schoolbouw
na genoemden datum.
Ik beschryf deze regelingen met een enkel
•oord en vermeld dan tegeiykertyd de ge
gevens, welke wy daaraan danken.
Het beginsel der flnancieele geiykstelling
van openbaar en byzonder onderwijs bracht
met zich mede, dat de kosten van de ge
bouwen der byzondere scholen en hare in
richting zouden worden gedragen door de
openbare kassen. Deze regeling kon echter
hlet meer, worden toegepast op de scholen.
•Ue vóór ie Inwyklngtredlng der wet reeds
gebruR of ly aanbouw waren. Deze ge
bouwen waren wiak met groote opofferingen
••oor de voorstanders van het bijzonder on
derwys gesticht en niet zelden rustten daar-
°P nog zware lasten. Daarom werd in de
•mteronderwyswet 1930 (art. 306) bepaald.
*f*i de gemeenten jaariyks aan de besturen
byzondere scholen een bepaalde renta-
vergoedlng «raden betalen, berekend «ver
Is ons onderwys en In 1 bijzonder
ons Lager onderwys duur?
In een vorig artikel hebben wy reeds
medegedeeld, dat men niet over de be-
noodigde statistische gegevens beschikt
om zich een oordeel te vormen over de
wyze, waarop een eventueel-noodige
bezuiniging zou moeten geschieden.
De centrale in Den Haag, vanwaar
toch de bezuiniging zal moeten uitgaan,
weet b.v. niet, hoeveel scholen er sinds
de pacificatie ver-bouwd of nieuw-ge-
bouwd werden weet niet, hoeveel dat
allemaal tot op heden gekost heeft
weet niet, hoe het tot op heden staat
met haar finantleele verhouding tot de
gemeenten ten aanzien van salarissen
vergoedingen, enz.
Toch kunnen wy ons omtrent de kos
ten van ons onderwys wel eenig denk
beeld vormen.
het is een allereerst deskundige
Philip J. Idenburg de chef
onderwys-afdeeling van het
Centraal Bureau voor de Statistiek, die
in het „Haagsch Maandblad” var.
behulpzame
„Het Volk” bevat een kort verhaal
van een begrafenis, welke Zaterdagmid
dag plaats had op het katholieke kerk
hof te Nuth; waarby het stoffeiyk over
schot van de echtgenoote van den voor
zitter der S. D. A. P.-afdeeling ter plaat
se, tevens secretaris van de afdeellng
Nuth van den Ned. Mljnwerkersbond.
ter aarde besteld werd.
Biykens dit verslag hebben de socia
listen deze gelegenheid willen aangrij
pen om in katholieke omgeving rood te
demonstreeren.
In het verslagje lezen wy:
„De lykdienst werd gehouden ln de R.K
kerk. Onder de kransen en bloemen, dio
de kist bedekten, was er een van de par-
ty-afdeeling.
Alhoewel de opschriften zoo sober mo-
geiyk waren gehouden, bleek uit de hou
ding van den pastoor, dat deze kransen
hem niet welgevallig waren. In de kerk
bleef het echter hierby.
Aah het graf voerde Rappagne. namen
den Nederlandschen Mynwerkersbond het
woord. Toen hy ln zyn rede de woorden
gebruikte „namens den Nederlandschen
Mynwerkersbond" werd hem door der.
aanwezigen kapelaan een „halt” toegeroe-
Deze zeide verder tegen Rappagn?,
hy die woorden niet op gewijden
grond mocht gebruiken en zyn redevoe
ring maar op straat moest voortzetten.
Alsof een ernstig vergrijp had plaats
gevonden, gaf ook de rijksveldwachter van
zyn aanwezigheid biyk, door Rappagne
te sommeeren, de begraafplaats te verla
ten."
Het wil ons voorkomen, dat de ker-
kelijke autoriteiten zich by deze gele
genheid al zéér lankmoedig getoond
hebben.
Wellicht uit eerbied voor de overle
dene, die katholiek afgestorven zyn-
de intusschen wel weinig eerbiedig en
weinig kiesch bejegend werd door deze
roode propaganda rondom haar iyk.
Kransen en bloemen en opschriften
van sociallsten-als-zoodanig behooren
ln een kerk en by een katholieke be
grafenis niet thuis en waar het
katholiek gebruik is, dat op den dooden-
akker zelfs door den katholiek niet het
woord gevoerd wordt, daar kan zeker
een roode lykrede met katholiek-vyan-
dige en rood-demonstratieve bedoelin
gen niet geduld worden.
’t zyn intusschen wél brutale metho
den, welke de socialisten hier te lande
in navolging van wat er onder rooden
druk hier en daar in Oostenrijk gebeu.L
blykbaar trachten in te voeren: roode
demonstratie in de kerk en op het kerk
hof.
In ons land zyn de geesteiyken cn
de katholieke leken echter niet zoo
geïntimideerd als in Oostenryk, en hier
te lande zullen de katholieken dan ook
wel de macht en de kracht biyken te
bezitten, dergeiyke vertooningen voor
goed te verhinderen.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
den heer Mendels betreffende de oprichUm
van een „Nationalistische Militie" door hei
Verbond van Nationalisten, heeft de Minis
ter van Defensie geantwoord, te hebber,
kennis genomen van een ln de vraag be
doeld verslag, voorkomenefe in „De Nieuwe
Vaderlander” van 6 September jJ. en var.
de in dat blad genoemde kosten van aan
schaffing dér uniformen, enz. der .Nationa
listische Militie".
Overigens te hem omtrent de oprichttnr
van- genoemde militie, of omtrent haar af.
richting door beroeps- en reserve.personee.
der Nederlandsche landmacht niete bekend
Wettigheid en geoorloofdheid dezer ,Ns-
tionalisUsche Militie" kan de Minister der
halve nog niet beoordeelen en e^Ehmin kar
er sprake zyn van zyn instemming met, o.
toestemming tot bet optreden van personee
der Nederlandsche landmacht by de africh
ting
(Vervolg).
In het financieel verslag van den penn
meester den heer J. F. G. Wigman over
jaar 1929 geeft de balans een eindcUfer van
f 279948.85 aan, terwyi de verlies- en winst
rekening met een bedrag ad f 76.120.87 sluit.
Aan verpleeggelden werd uitgegeven een
bedrag ad f 22.612.02; de 3e loterij bracht
f 10 009 83 op.
De Kerstgave der leden in 1928 was een
bedrag groot f 4.146.18, de inventaris- en lln-
nenkastactie brachten over eveng. jaar op
resp. f 8.357.93 en f 4.80793.
Medegedeeld werd vervolgens, dat het le
dental momenteel 9460 bedraagt. Vanaf 1
Jan. 1931 werden naar andere herstellings
oorden uitgezonden 115 patiënten; sinds
de opening en ingebruikstelling van het
..Mgr Mutsaertsoord" 1 Augustus 11. worden
136 personen verpleegd.
Goedgekeurd werd vervolgens de begroo-
ting 1931 met een bedrag aan Inkomsten en
uitgaven ad f 55.800.
Wanneer wy ons zetten tot beant
woording van de vraag, of ons onder-
wys duur te, moeten wy wel goed onder-
ichelden
Wy hebben ln t byzonder het Lager
onderwys op het oog. en dit Lager On-
merwys wordt gedeelteiyk betaald door
het Ryk. gedeelteiyk door de gemeen
ten.
Over 't algemeen kan men zeggen, dat
het Ryk de salarissen en gedeelteiyk de
pensioenen van het onderwyzend perso
neel, zoowel voor openbaar als byzonder
onderwijs, vergoedt, en dat de gemeen
ten opdraaien voor heek de restannuï-
teitsbetalingen der destyds „geschatte
schoolgebouwen, nieuwbouw en verbou
wing van schoolgebouwen, „exploitatie"
van het Lager Onderwys en betaling
der boventallige leerkrachten.
Wy maken ilit onderscheid, om de
nak sulver te stellen en om later te
kunnen nagaan. wAAr bet onderwys te
duur is (by het Ryk of by de gemeen
ten) en wAar dus indien mogeiyk
de grootere of kleinere bezuiniging op
onderwys tot een feit zal moeten wor
den.
Den
Heden is door de 8. D. A. P. en het
N. V. V., evenals op 10 October 1923, den
voorzitter van de Tweede Kamer een
petitionnement aangeboden. Volgens de
berichten in „Het Volk" komen er ruim
anderhalf millioen handteekeningen op
voor. Om de waarde van het thans aan
de Kamer gezonden petitionnement te
kunnen nagaan, willen we het eens
vergéiyken met dat van 1923. Daartoe
kunnen we niet beter doen dan er het
meest zuivere socialistische oordeel over
weer te geven. De heer Hugenholz, als
eerste spreker op dien dag by de aan
de orde gestelde Vlootwet, ving zyn rede
aan met een uiteenzetting over de tot
standkoming van het petitionnement en
de waarde daarvan.
Begonnen is, zoo zei hy, met een
groote demonstratie op 23 September te
Amsterdam, waar 80.000 mannen en
vrouwen uit alle deelen van het land
byeen gekomen waren om .’hun protest
tegen de vlootwet te doen hooren. Daar
op is gevolgd een schier eindelooze reeks
van openbare en van besloten vergade
ringen, waarin moties zyn aangenomen
om de Kamer te'verzoeken, deze vloot
wet niet te aanvaarden. Daaronder is
niet de minst belangryke de vergadering
van den R.K. Kieskring' in Den Haag,
waar een dergeiyke motie met overwel
digende meerderheid is aangenomen. En
op dat alles is de kroon gezet door het
petitionnement, dat zooeven aan u is
overhandigd, namens 1.130.000 meerder
jarige mannen en vrouwen uit Neder
land, van alle politieke en godsdienstige
richtingen, waarby tal van onderteeke-
nlngen voorzien zyn van de letters R.K.
(om aan te duiden, dat zy afkomstig
zyn van Roomsch-Katholieken) of van
de letters A.R. (om aan te duiden, dat
zy afkomstig zyn van anti-revolutlon-
nairenj. Ik zal my niet begeven in spe
culatieve beschouwingen omtrent het
aantal handteekeningen, dat onder dat
petitionnement zou hebben gestaan, in
dien niet twee belemmerende factoren
aanwezig waren geweest voor een nog
grooter aantal. EenerzUds heeft men dit
geweldig werk moeten verrichten zonder
eenige voorafgaande voorbereiding, in
een tyd van slechts 2 weken, zoodat
men lang niet allen heeft kunnen tierei-
ken.
Zonder gevaar van tegenspreken
meende de afgevaardigde te mogen con-
stateeren, dat achter dit leger van
1.130.000 mannen en vrouwen nog een
ander leger zich bevond, dat evenzeer
tegen deze vlootwet was, maar om de
een of andere reden geen gelegenheid
had gehad zich uit te spreken.
Wie deze beoordeeling over het peti
tionnement van 1923 aandachtig leest,
zal toegeven, dat het resultaat van de
laatste petitionnements-actle teleurstel
lend mag genoemd worden ten spyt van
de anderhalf millioen handteekeningen.
Er is geen R.K. kieskring waar een mo
tie tegen het vlootplaa of de suppletoire
begrooting is aangenomen. In 1923
mochten slechts teekenen meerderjarige
mannen en vrouwen en in 1930 alle jon
gens en meisjes van 18 jaar af. Dit heeft
zeker een paar honderd duizend hand
teekeningen meer opgeleverd.
In 1923 was er twee weken voor ge
werkt, zonder eenige voorafgaande
voorbereiding en in 1930 is er meer dan
4 weken gezwoegd, nadat alles te voren
georganiseerd was op een wyze, welke
den grootsten tegenstander respect
moest afdwingen.
In 1923 ging het tegen de vlootwet en
thans zyn, dat weet iedereen, een groot
handteekeningen verkregen na
onjuiste voorlichting en onder
vragen of men voor of tegen den oorlog
is. Een niet te ontkennen feit is het in
alle geval, dat er nu geen handteekenin
gen meer te verkrygen zyn. Het ander
half millioen is huis aan huis opge
haald.
In 1923 beweerde de heer Hugenholz,
dat achter het millioen, dat geteekend
had, nog een leger stond, dat in die 14
dagen geen gelegenheid had gehad om
te teekenen. Volgens zyn inzicht zou het
petitionnement van 1923 zeker de mee
nlng van het dubbele aantal ondertee-
kenaars hebben weergegeven. Hiervan
is thans geen sprake. Achter het ander
half millioen staat geen leger meer,
want praktisch gesproken heeft thajis
elke man en elke vrouw gelegenheid ge
had zich uit te spreken.
Van het sociaal-democratisch stand
punt, door den heer Hugenholz in 1923
ingenomen, het thans verkregen resul
taat bekykend, zal men moeten toege
ven, dat er voor het vreugde-geroep,
dat uit de roode pers opklinkt, geen reden
bestaat. Vergeiyking met 1923 toont
aan, dat, ten spyt van het grootere aan
tal, er eerder sprake is van teruggang
dan v. n winst.
De allervoornaamste vraag biyft in
middels, of aan een dergeiyk pe
titionnement hetzy het dan in 1923,
hetzy het in 1930 gehouden werd wel
éénlge waarde toegekend mag wor
den....
dé getaxeerde waarde van de terreinen, ge
bouwen en achoolmeubelen. welke op 1 Jan
1921 eigendom der schoolbesturen waren.
Deze vergoeding wordt betaald zoolang er.
voorzoover de schoolgebouwen voor hun be
stemming worden gebruikt.
Als gevolg van deze wetsbepaling zjjn in
1921 nagenoeg alle schoolgebouwen, welke
by het bijzonder onderwijs in gebruik waren,
geschat. WU weten niet hoeveel het totaal
van al die schattingen heeft bedragen
Evenmin weten wjj welk gedeelte van de
toen getaxeerde schoolgebouwen thans nog
bjj bet bijzonder onderwys in gebruik is
Maar wij kunnen het gezochte bedrag toch
vrij nauwkeurig benaderen doordat wij we
ten, welke som de gemeenten thans jaarlijks
krachtens art. 205 der Lageronderwijsw-t
aan de schoolbesturen uitbetalen en wyl
tevens het rente-percentage van de vergoe
ding bekend is. Het bedrag der totale ver
goeding beloopt thans ongeveer f 6 millioen.
het rentepercentage kan op 6 pet. worden
gesteld. Een eenvoudige berekening leert ons.
dat de totale waarde van de gebouwen der
bijzondere scholen, die op 1 Januari 1921
eigendom der besturen waren en thans noz
in gebruik zijn, derhalve op 100 millioen
is geschat.
W(j zyn met deze berekening evenwel nog
niet geheel gereed. Op 1 Januari 1921 leef
de, men in een duren tijd, ook wat de bouw
prijzen betreft. Wanneer men de schoolge
bouwen toen geschat had naar de waarde
op dien datum, zouden de taxaties abnor
maal hoog zijn uitgevallen, in elk geval
hooger dan ten tijde, waarop de scholen
waren gebouwd. Daarom werd bepaald, dat
als grondslag voor de schatting zou worden
genomen, de waarde op 1 Juli 1914 of. in
dien de school later was geopend, de waar
de op den dag der opening.
Sedert 1 Juli 1914 zün echter al weer 16
jaren verloopen. Wij wenschen de waarde
dezer gebouwen In 1930 te weten. Daarvoor
moeten wij In de eerste plaats rekening
houden met een afschrijving op de gebouwen
wegens slijtage en veroudering Wij stellet,
deze op 2 pct. per jaar, een percentage, da;
ook de wet noemt in een bepaling (art. 205,
9e lid). Voorts moeten wü echter ln aan
merking nemen dat de bouwkosten sedert
1 Juli 1914 zeker met 100 pet. zijn gestegen.
Houden wij met beide factoren rekening dan
stijgt het gevonden bedrag van ƒ100 millioen
tot 136 millioen gulden.
Dit geldt dus de oudere gebouwen van het
bijzonder onderwijs.
Sedert 1 Januari 1921 zijn evenwel op kos
ten der gemeenten tal van nieuws gebouwen
gesticht Statistischs gegevens over het
totale bedrag, dal gedurende de werking van
de LageronderwtJcwet 19Z0 aan de bijzondere
scholen voor schoolboww is uitgekeerd, ont
breken, maar er is weer een weg om het
vrU nauwkeurig te berekenen. Wanneer het
bestuur van een bijzondere schooi geld ont
vangt voor de stichting, uitbreiding, ver
bouwing of verandering van Inrichting van
een school, voor aanschaffing van nleuWt
schoolmeubelen of leer- en hulpmiddelen,
moet het 15 pct. van de kosten daarvan ais
waarborgsom ln de gemeentekas storten
Over deze waarborgsom betaalt de gemeente
een bepaalde rentevergoeding, welke varieert
naar het jaar, waarin zj werd gestort. Het
totaal, dat de gemeenten jaarlijks als rente
vergoeding over gestorte waarborgsommen
uitbetalen, bedraagt ongeveer 750.000.
Stellen wij nu het rentepercentage dezer
vergoeding op gemiddeld 5 pet., dan kunnen
wü berekenen, dat het totaal der waarborg
sommen f 15 millioen bedraagt en derhalve
het totale aan de bijzondere scholen uitge
keerde kapitaal 100/15 van dit bedrag d. 1.
100 millioen gulden.
Zoo komen wij tot de verrassende uit
komst, dat alle gebouwen alleen nog slechts
van het bijzonder lager onderwijs, oude en
nieuwe samen, in totaal f 236 millioen
waard zijn.
Voor het openbaar lager onderwys zjjn
overeenkomstige becijferingen niet mogeUJx.
Nu de flnancieele gelijkstelling 16 jaar heeft
gewerkt, mag men echter aannemen, dat de
huisvesting en inrichting van openbaar en
bijzonder onderwijs op gelijk peil zijn geko
men. De waarde der gebouwen en inventaris
sen voor openbare scholen ln gebruik, zal
per leerling die van de bijzondere scholen
niet veel ontloopen. Volgens de laatste, offi-
cieuse. gegevens verhoudt zich het aantal
leerlingen van het bijzonder- tot dat van
het openbaar onderwijs als 3 2. Het gevon
den bedrag van 236 millioen correspon
deert dus met 3/5 van de totale schooi
ruimte, by het lager onderwijs ln gebruik.
Tk bereken derhalve de waarde van alle
lagere scholen met de inventarissen op ruim
390 millioen."
