3
ti
ONS BLAD
AAN ONZE
H.H. ADVERTEERDERS
ABONNE’S
L. Frankenberg—Alkmaar
NAAR BEZUINIGING OP
ONDERWIJS
Voornaamste c^Cieuws
I
AANGIFTE moet op straffe var verlies var rechter, geschiedem oiterlijk driemaal vier er twirtig urer ka het oh geval
VIER EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 2M
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN
en
Tram botsing te Laren
De crisis in den landbouw
De DO. X niet óbgestegen
Hoeveel menschen er kwamen
Oeleningsreis Hr. Ms. Heemskerk
Tragische dood
De schutsluis te Den Oever
Tal van slachtoffers
Het vierde postvliegtuig
De zakenvlucht van den heer
Van Tijen
Het geheimschrift der Bosnische
vrouwen
Knecht van het leven beroofd
teneinde een levensverzekering
machtig te worden?
De staking in den
W ieringermeerpolder
Een misdrijf op het
Ambonplein te Amsterdam
Noodlottige aardschuiving
te Soekaboemi
JOH. LAUWERS
Barometers Thermometers
PAYGLOP 3
ALKMAAR
TABELLARISCHE BOEKEN voor elke administratie
Wij hebben keuze van 3 tot 30 kolommen
MAANDAG 3 NOVEMBER 1930
3°
Een wagen van de Gooische
tram door den wissel gereden
Oberammergau en
Antwerpen
Q
nooriPhollandsch dagblad
i-
i De zevenjarige leerplicht De leerlingenschaal
n
IntanAsch randvleeach toot het leger.
t
DE ADMINISTRATIE
grondwet nn IMS te
de
van
Eenige lichtgewonden
uniforme
d e
48 zit nogal
en
herzie de leerplleht-
Barometerstand 9 uur vjn.t 736 stilstand.
de leerlingen-
herzie
384606 personen naar de Passiespelen
demonstratie-
(begrooting
Te Konia
7 November in gebruik
het
DE LEERLINGENSCHAAL
Te Cairo
vierde
Het werk wordt nog niet hervat
J -
e
4
a
1
e
D
1
1
zouden
gel-
Dreigende regeeringscrisis in Engeland, in
verband met de werkloosen-politiek.
Aardbeving in Zweden. Paniek te Kopen
hagen. Een eeldsaamheid.
1
i
i
i
k
i
i
i
ABONNEMENTSPRIJS)
Per kwartaal, voor Alkmaar V—
Voor bulten Alkmaar 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 booger
23
40
70
99
129
159
Te Den Oever is men bezig, een gedeelte
van den omringdlik van den Slulsput door
te baggeren, teneinde het water in de schut
sluis toe te laten. Deze sluis zal, naar wij
vernemen, op 7 November a^. officieel in ge
bruik worden gesteld.
Door ZExc. den Minister van Defensie is
de vloot-aal moest nier-majoor J. A P. Albada
Jelgersma aangewezen om de as. oetenings-
rels van Hr. Ms. Heemskerk mede te maken
voor de behartiging van de geestelijke belan
gen van het aan boord van dien bodem die
nende Rpomsch Katholiek marinepersoneel.
De duur der reis is van 6 Nov.23 Dec.
LICHT OP. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 454 uur.
De kroning van Ras Taffari. Enorme men
sebenmenigte.
De Braxiliaansche omwenteling. De plan
nen van Vargas.
Wie er bü de Pangalos-putsch betrokken
lijn.
Hoeveel menschen er te Oberammergau en
te Antwerpen kwamen.
SS
Ie
te
Aantal leer
krachten
x
2
3
4
5
6
7
8
9
zo
IX
12
enz.
luurte-
In de
wijziging wordt
in
x-
a
33
73
Ii6
160
210
260
3X4
369
434
479
534
589
Uitsluitend inlandsch rundvleesch voor het
leger
n.
Jd
tn
r-
dJ
Diefstal
Berlijn.
96
J44
192
240
288
ongeluk:
kerk aldaar viel een 1<
in een der ommegaj
kwam er aan te pas ot
Te Calcutta
BU de K. L M. is bericht binnengekotnen,
dat het tweede postvliegtuig op de retour
vlucht, de PH.-AX.O, 2 November uit
Bangkok is vertrokken en te Calcutta is ge-
land.
Wij meenen goed te doen nog eens onder de aandacht
te brengen, dat onse administratie naast het plaatsen
van Uw ad verten tien in onse eigen uitgave, gaarne
haar bemiddeling verleent voor het plaatsen van Uw
gelegenheids-advertentiën ook in andere bladen.
U kunt van onse bemiddeling gebruik maken sender,
dat de prijs van Uwe annonce daardoor maar eenigs-
lins wordt verhoogd.
WK houden onj gaarne aanbevolen.
Een misdrijf op het Ambonplein te Am
sterdam: een leidekker-patroon gearresteerd
Blijkens een schrijven van den Minister
van Defensie, ingekomen bij de drie cen
trale landbouworganisaties, heeft de Minis
ter van Defensie beslist, dat op 19 November
as. een inschrijving voor de levering van
uitsluitend inlandsch rundvleesch zal wor
den gehouden ten behoeve van de soldaten-
manages en de mlliatlre hospitalen gedu
rende het tijdvak van 1 Januari 1931 tot en
met 31 Juli daaraanvolgende.
Dit bericht zal met groote instemming
ontvangen worden in de kringen van den
landbouw, omdat hieruit blijkt, dat de Minis
ter van Defensie, die reeds in Mei van dit
jaar beslist had, dat gedurende het tweede
halfjaar van 1930 uitsluitend inlandsch
rundvleesch voor levering aan het leger in
samenwerking zou komen, op den ingeslagen
weg wenscht voort te gaan.
De tegen gisteren vastgestelde vlucht van
de Do X naar Amsterdam, moest tengevolge
van den storm aan de Engelsche kust en bo
ven Nederland, op advies van het officieele
meteorologisch station worden uitgesteld.
In tegenstelling net andersluidende ge
ruchten wordt medegedeeld, dat de vlucht
naar Amsterdam niet beschouwd moet wor
den als de start voor een vlucht naar Amen
ka. aangezien deze tocht te Lissabon zal aan
vangen.
Tevoren zullen nog eenige
vluchten worden uitgevoerd.
Het luchtschip blijft gereed tot het vertrek,
dat plaats zal hebben zoodra betere weers
omstandigheden zulks zullen toelaten.
bil verlies vaa
anderen vinprr,
Bü een aardsch.iving te Soekaboemi
kwamen vermoedelijk 23 inlanders om het
leven.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5
regels 1.25: elke regel meer 6.25.
RECLAME per regel 6.75
de eerste pagina; voor de overige
pagina’s 9.99.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD**
bU vooruitbetaling per plaatsiag
0.66 per advertentie van 5 regels:
iedere regel meer 0.12
De staking bij Sluis 1 in den Wieringer-
meerpolder, die 158 arbeiders omvat, duurt
nog steeds voort. Den arbeiders, die loons-
verhooging vroegen is aangezegd, dat zij het
werk op de oude voorwaarden kunnen her
vatten. Hieraan Is door hen tot heden geen
gevolg gegeven.
Zaterdagmiddag tegen 2 uur zijn te Laren
twee motorwagens van de Gooische tram op.
de lijn LarenHilversum met elkaar in bot
sing gekomen, waarbij eenige personen licht
zijn gewond en groote materieele schade ont
staan is.
Bijna het geheele traject, n.l. van de Vre-
delaan te Laren tot de erfgooierswonlngen te
Hilversum heeft dubbel spoor. Daar passeeren
elkaar steeds de motortrams, welke gelijktijdig
uit Laren en Hilversum vertrekken .De tram,
die om kwart voor twee van Laren vertrekken
moest, had echter vijf minuten vertraging,
wegens verlate aankomst van den wagen uit
Amsterdam en was nog op het enkel spoor
toen daar ook de tram van Hilversum
naderde. De bestuurder daarvan schijnt geen
rekening gehouden te hebben met het nog
niet ontmoeten van de tram uit Laren en is
door den wissel gereden op het enkel spoor.
Het uitzicht ter plaatse wordt eengszins be
lemmerd door geboomte; men heeft althans
elkaar te laat opgemerkt dan dat krachtig
remmen de botsing kon voorkomen.
Van belde motorwagens werden de balccns
ingedrukt, maar de wagens bleven in de rails.
Balde wagenbestuurders. Ketelaar en Sikking.
werden verwond. Ook eenige passagiers be
kwamen lichte verwondingen. Van een hun
ner, den heer Buitenhuis uit Diemen, werd
een slagader af gesneden door brekend glas.
Na verbonden te zijn door dr. Labardle kon
ook hij, evenals de anderen, zijns weegs gaan.
De tramdienst bleef ongeveer anderhalf uur
gestoord
In Bosnië bestaat tegenwoordig nog een
bijzonder alphabet, het z.g. „Bosandca”,
het „Bosnische schrift”, dat behalve in dit
land nog slechts alleen onder de geleerden
bekend zal zijn. Het is afkomstig uit den
tijd, dat de Balkanslaven zich tot het Chris
tendom bekeerden en dit geheimschrift
bestaat hoofdzakelijk uit letterteekens van
het Grieksche alphabet, waarvan verschil
lende letters door nieuwe vervangen zijn.
Ook de invloed van het Turksch schrift
is zeer goed merkbaar. Het Bosnisch schrift
dat vroeger overal gebruikt werd, wordt
tegenwoordig nergens meer geleerd. Dit
letterschrift moest wijken voor het Latijnsch
of het Servisch-Cyrillisch alphabet. Maar het
„Bosancica" wordt thans nog door enkele
families, vooral door de Mohammedaansche
aristocratie bewaard. De kennis van het
Bosnisch schrift gaat over van moeder op
dochter, terwijl de mannen er zich, merk
waardig genoeg, niet om bekommeren. Men
kan dus van *n soort geheimschrift der vrou
wen spreken, dat door de Mohammedaansche
vrouwen gebruikt werd, om, beveiligd tegen
iedere indiscretie, vertrouwelijk van gedach
ten te kunnen wisselen. Geen enkele oninge
wijde kan uit de losse op zichzelf staande,
schijnbaar onsamenhangende letterteekens
wijs worden.
De vele sombere voorspellingen zijn
in vervulling gegaan: wij hebben er al
meermalen op gewezen, hoe na de
opheffing der beide hier besproken be
zuinigingsmaatregelende kosten van
ons Lager Onderwijs omhoog gevlogen
zijn.
Wij
Zooals de Reichsbahn-directie in Mün
chen thans mededeelt, werden naar de 77
openbare Passiespelen in Oberammergau en
terug rond 392000 personen met de spoor
vervoerd, wet overeenkomt met de helft van
dit aantal, dus 196000 bezoekers der spelen.
Het aantal reizigers bedroeg gemiddeld in
de eerste klasse 6 pet., in de tweede klasse
61H pet. en in de derde klasse 32% pet.
Daar het passiespel volgens uiteindelijke
statistiek van de spelleiding door 384000 per
sonen werd bezocht, vervoerden de spoor
wegen 51 pet. daarvan, terwijl 49 pet. ge
bruik maakten van andere verkeersmidde
len als auto's, omnibussen enz.
6 millioen menschen naar „d’evpositie”
Nu de wereldtentoonstelling te Antwer
pen op het punt staat te worden gesloten,
Is men aan het rekenen gegaan ten einde
de belangstelling van het publiek in cijfers
te kunnen omzetten.
Reeds is berekend, dat er voor een bedrag
van 30 millioen francs aan toegangskaar
ten voor de tentoonstelling is verkocht,
zoodat het aantal bezoekers op- ruim 6 mfl-
lioen kan worden geschat, dat is ongeveer
twee millioen meer dan op de tentoonstel
ling te Brussel in 1910.
In die 30 millioen francs zijn niet inbe
grepen de 7 millioen francs, welke de 166.994
abonnementen opgebracht hebben.
De ontvangsten van de afdeellng Vlaam-
sche Kunst hebben meer dan twee millioen
beloopen. waaruit dus blijkt, dat deze ten
toonstelling door zeven tot achthonderddui
zend personen is bezocht.
Het is met de intrekking van deze
maatregelen een beetje zonderling toe
gegaan.
In en buiten de Kamer werd sinds
1924 voortdurend een felle strijd gevoerd
tegen de van toen af geldende bezuini
gingsmaatregelen; aanvankelijk wilde
de regeerlng van geen wijken weten,
doch onder drang van de Kamer (wij
herinneren hier aan de motle-Gerhard
en'aan de motie-Suring) moest de re-
geering wel toegeven ten aanzien van
de leerplichtwet, al hield de regeerlng
dan ook de eer aan zichzelf door de
aangenomen motie-Suring niet uit te
voeren en bij koninklijke boodschap van
25 Maart 1927 zélf met een wetsontwerp
te komen; het duurde echter tot 24
Mei 1928, alvorens de wet (na wijziging
van het oorspronkelijke regeeringsont-
werp) werd vastgesteld.
De zevenjarige leerplicht was hersteld.
u.Lo.
I t/m
24
4i
7i -
IOO
13°
160 189
190 219
330 349
350 279
380 309
3X0 339
enz.
In de Surinaamsehe begrooting voor
1931 wordt een nieuw systeem van immi
gratie voorgesteld.
Botsing bii Laren tnsschen motorwagens
van de Gooische tram. Enkele lichtgewsm-
De bezuinigingsmaatregel zou ten
plattelande (zij het om èndere dan be-
zuinlgingsoverwegingen) dus lang niet
onwelkom zijn, vooral omdat vele kinde
ren op dien leeftijd reeds heel geschikt
lichten landarbeid kunnen verrichten.
Wil men daarentegen de jeugd in
industrie-gebieden (in verband met het
feit, dat daar eerst op 14-jarigen leeftijd
arbeid verricht mag worden) niet al te
vroeg aan zichzelf overlaten, dan zou de
maatregel facultatief gesteld kunnen
worden, ter beoordeellng van gemeente
bestuur of Rijk.
In ieder geval zou de bezuiniging niet
onbeduidend zijn.
Van veel grooter finantieel belang is
echter een wijziging der leerllngen-
schaal.
Wegens de verkleining der klassen
sindsdien Januari 1929 is het aantal der
wettelijk-verplichte (en dus door het
Rijk te bezoldigen) leerkrachten zeer
sterk toegenomen, hetgeen niet verwon
dert, als we onderstaande tabel eens
even bekijken.
Kamer zekerheid bestond, dat het pleit
beslist was ten gunste der schaal
een
Thans
Aantal leerlingen
g.l.o.
1 t/m
33
73
117
161
211
36l
315 -
370
435'
4&>
535
enz.
Vóór 1929
Aantal leerlingen
u.l.o.
1 t/m
31
61
9i -
131
I5I -
x8i
3X1
341
371
301
331
Bij de K. L. M. is bericht ontvangen, dat
het vierde postvliegtuig de P H.A.EZ
gistermorgen om 6.30 uit Athene is vertrok
ken en om 13.37 te Cairo is gearriveerd. Alles
is wel aan boord. Heden wordt de reis voort,
gezet.
„Aangedrongen werd op een wijziging
van de Leerplichtwet in dien zin, dat
leerlingen, die de zeven leerjaren van
de lagere school hebben docrioopen. ook
leerplichtvrij zullen zijn; vooral ten plat
telande gevoelt men de bestaande rege
ling als onbillijk.
Anderen zouden ter oplossing van de
bovenbedoelde moeilijkheid, den leeftijd
van toelating tot de lagere school op zes
jaren willen zien gesteld: bij een leer
verplichting van zeven jaren zou dan
geen enkel kind vóór het einde van het
13e jaar de school kunnen verlaten en
zouden vele onverkwikkelijke geschillen
over de toepassing van de Leerplichtwet
van de baan zijn.
Sommigen wenschten dat toegestaan
zal worden het zevende leerjaar op een
land- of tuinbouwschool door te bren
gen, zooals reeds ten aanzien van de
nijverheidsscholen geldt. Indien kinderen
ten plattelande aeven, soms acht jaren
op een gewone lagere school hebben
moeten doorbrengen, kunnen de ouders
hen rflet meer missen in hun land- of
tuinbouwbedrijf en is de tijd voorbij om
hot zoo nuttige land- en tuinbouwvnder-
wijs te laten volgen.”
g.Lo.
i t/m
49
97
»45 -
193
241
389 - 336
337 - 384
385 - 433
433-480
481 538
539 - 576
enz.
Tengevolge van de in den laatsten tijd
gevallen hevige regens heeft in het Soeka.
boemische een aardschuiving plaats gehad
Door deze aardschuiving werden zestien in-
landsche woningen meegesleept, welke ten
slotte in de eveneens door de hevige regens
gezwollen rivier stortten. Hierbij werden
acht mannen, acht vrouwen en negen kin
deren. alle inheemschen, eveneens meege
sleurd. Twee hiervan werden gered. Drie
lijken zijn gevonden, terwijl de anderen nog
niet weiden ontdekt.
Er bestaat slechts weinig hoop, dat de
nog niet gevonden slachtoffers alsikog ge.
borgen kunnen worden, daar bet zeer waar,
schijnlijk is, dat de lichamen dezer ongeluk-
I kigen door de stroondng der rivier naar zee
1 lijn gevoerd.
Een 71-jarige man te Zwaagdjjk begaf
zich voor den maaltijd naar de keuken om
de spijzen te halen. Zijn zuster, die aan haar
stoel gekluisterd is door een ziekte, hoorde
op eens een vrij hevlgen slag. Zij riep haar
broeder, doch ontving geen antwoord.
Meer dan een uur bracht zü aldus in
angst door. Een meisje, dat uit de school
kwam, wist zij door tikken tegen de ruiten
opmerkzaam te maken. Zij verzocht de
kleine even in de keuken te gaan zien. Wat
verschrok het kind, toen zij daar den man
levenloos op den grond vond.
Een hartverlamming had een einde aan
zijn leven gemaakt.
Men meldt uit Konia. in Turksch Klein-
Azië. dat de heer Van Tijen, met zijn
Pander, vliegtuig „De Adelaar" op een
zakenvlucht naar Nederlandsch-Indlë, na
een verblijf van ongeveer een week te Stam,
boel, gisteren zijn reis heeft voortgezet. Mij
vertrok te 9.04 ur uit Samboel en landde
Juist 5 uur later te 14.04 uur te Konia.
weten dus nu ook meteen waAr
wij twee heel belangrijke bezuinigings
middelen kunnen vinden:
Men
men
schaal.
Als men tenminste den noodzakeltjken
moed tot ware bezuiniging heeft!
Wij zouden niet willen tornen aan
den zevenjarigen leerplicht, hoezeer ook
ernstige ziekten, volgens een Fransch
spreekwoord, ernstige redemies wetti
gen, Ja, noodzakelijk maken.
Maar wèl zouden wij willen verdedi
gen den maatregel, dat na voleinding
van het zevende leerjaar de jeugd ook
inderdaad vrij van school zal zijn.
Thans worden vele leerlingen, enkel
en alleen, omdat zij nog geen 13 jaar
zijn, gedwongen, een jaar of een deel
van een jaar op school te blijven nil
beëindiging van het zevende leerjaar;
zij krijgen dan een soort achtste klas,
welke echter niets anders is dan een
geestelooze doublure der zevende en....
handen vol geld kost.
We herinneren hier aan het onlangs
in den Rijkskieskring-Helder behandelde
voorstel-Lutjebroek van de hierbedoelde
strekking, bij welke bespreking ons ka
merlid Van de Bilt zich vóór een derge-
lijike regeling verklaarde.
Van belang is in dit verband hetgeen
wij hieromtrent in het dezer dagen ver
schenen Vo2>rloopig Verslag der Tweede
Kamer (begrooting van Onderwijs)
lezen:
Leidekker rearresteerd
Op 29 Maart van het vorige jaar geschied
de op het Ambonplein te Amsterdam een
ontzettend ongeluk: in den toren van de
Jekker uit de nok
■en. De brandweer
r het vreeseiyk ver
minkt lichaam van den man naar den be-
ganen grond te transporteeren en weldra
gaf het slachtoffer den geest.
Aanvankelijk dacht men aan niets anders
dan aan een verschrikkelijk ongeval, doch
langzamerhand begonnen er vreemde ge
ruchten omtrent de droeve gebeurtenis te
loopen en kwamen er speciaal ten aanzien
van den patroon van den verongelukten lei
dekker zeer bezwarende omstandigheden aan
het licht. Zoo bleek oa. dat die patroon op
het leven van zijn om het leven gekomen
knecht een levensverzekering van vijftig
duizend gulden had gesloten, welk bedrag
hem dan ook na het sterfgeval werd uitbe
taald. Toen nu de patroon een nieuwen
knecht in dienst nam. stelde hij pogingen
in het werk om op het leven van dezen man
een verzekering van eenige honderdduizen
den guldens af te sluiten. Deze poging mis
lukte. een en ander kwam de justitie ter
oore. en zij droeg den commissaris van poli
tie van het bureau Linnaeusstraat. den heer
J. Reyinga, op terzake een onderzoek in te
stellen. De commissaris verzekerde zich ten
deze de hulp van de centrale recherche en
een uitgebreid onderzoek werd te Amster
dam en in Den Haag, waar de leidekker-
patroon woont, begonnen. Eerst een dezer
dagen dus ruim anderhalf jaar nadat het
geval op het Ambonplein plaats greep
kon de politie tot een tweetal arrestaties
overgaan, n.l van den patroon en één van
zijn knechts. Een reeks getuigen werd vonge
week ter parkette door den subst. officier
van justitie, ntf. J. Versteeg, gehoord. Zater
dag heeft ten slotte de aangehouden knecht
zeer bezwarende verklaringen afgelegd tegen
zijn patroon, die zich op den bewusten 29en
Maart 1929 te zamen met den verongelukten
leidekker in den kerktoren moet hebben
bevonden. Welk afschuwelijk drama zich
daar in dien hoogen toren heeft afgespeeld
men kan 't slechts bevroeden.
Inmiddels is op last van den rechter-com-
mlssaris de aanvankelijk aangehouden
knecht in vrijheid en de gearresteerde pa
troon in verzekerde bewaring gesteld. Het
getuigenverhoor wordt deze week nog voort
gezet. meer en meer hoopt zich het bezwa
rend materiaal tegen den patroon op. zoo-
dat verwacht mag worden, dat de strafzaak
binnen niet te langen tijd naar de openbare
zitting kan worden verwezen.
De opheffing van de uniforme
leerlingenschaal van 48 leerlingen en de
daarbij gevolgde invoering van de ge
differentieerde schaal (de wet
werd vastgesteld op 29 December 1928)
was van grooter financieel belang en
het is daarbij nog zonderlinger toege
gaan dan bij het herstel van den zeven
jarigen’ leerplicht.
Men zal zich misschien nog herinne
ren, dat op 20 Juni 1928 een voorstel-
Zijlstra werd aangenomen, ertoe strek
kend, dat weer een gedifferentieerde
leerlingenschaal zou worden ingevoerd
(evenals bij de leerlingenschaal van 1923
zou bij 73 leerlingen de derde leerkracht
komen, maar in tegenstelling met de
eerste, welke het al deed bij 117, gaf
de schaal-Zijlstra eerst bij 136 leerlin
gen de vierde leerkracht).
Het voorstel-Zijlstra werd echter niet
tot wet: de Koningin weigerde goedkeu
ring, maar wèl kwam de regeerlng nog
in hetzelfde jaar met een eigen voor
stel.... tot herstel van de vroegere,
dure leerlingenschaal.
Groote verbazing allerwegen!
Baron Van Wijnbergen sprak in „De
Maasbode” van „niet gelukkig”
Pater dr. Cassianus Hentzen OFM, een
uitnemend onderwijsdeskundige, schreef
in hetzelfde blad een artikel „Onverant
woord”, waarin hij de omzetting van de
uniforme schaal van 1924 in de gedif
ferentieerde van 1923 als onverant
woord qualificeerde.
Tegelijkertijd noemde „De Tijd”
regeeringsvoorstel ,,Een verbijsterend
ontwerp”, met als ondertitel „Slaapt Ho-
merus-De Geer?” Het blad herinnerde
er ^an, hoe op aandringen van de Ka
mer de regeerlng den zevenjarigen leer
plicht herstelde, maar geen geld ver
klaarde te hebben voor verbetering van
de leerlingenschaal, doch thans opeens
kwam met een ontwerp, dat nog veel
duurder was dan het wetje-Zljlstra.
„De Indruk” aldus het blad „dien
dat maakt, Is verbijsterend.”
Ondanks al deze kritiek werd bij wet
van 29 December 1928 niettemin de
schaal van 1923 hersteld.
Heel terecht schreef ,JJe Tijd” van 22
December 1928 (toen er na aanneming
van het regeeringsvoorstel in de Tweede
Toen in 1924 gebleken was, dat de
Rijkskosten voor het Lager Onderwijs
onbetaalbaar waren geworden (over
1923 bedroegen de Rijksultgaven
112.760.100.— tegen 73.139.200.— over
1919 en 91.910.500.over 1920), zijn
in de periode-Colijn door de wet van 30
Juni 1924 twee heel belangrijke bezui
nigingen ingevoerd.
a. uitstel tot 1 Januari 1930 van den
zevenjarigen leerplicht en
b. Invoering tot 1 Januari 1930 van de
uniforme leerlingenschaal van 48
teerlingen per leerkracht In plaats van
de gedifferentieerde schaal
van 1923.
(De verlaging der salarissen, welke
van 1925 dateert, laten wij hier buiten
beschouwing, omdat wij de salarissen, al
zijn ze in 1928 ten gunste der onderwijs
krachten dan ook eenigszins herzien,
niet wenschen te betrekken in den kring
der bezuinigingsobjecten).
De hierboven genoemde bezuinigingen
Beten spoedig haar uitwerking in de fi
nanciering van het Lager Onderwijs ge
voelen.
We hebben echter al aangetoond, hoe
de laatste Jaren de Rljtksonderwijskos-
ten weer onrustbarend gestegen zijn en
het ligt voor de hand, dat zulks voor het
grootste deel het gevolg is van de in
trekking der beide genoemde bezuini
gingsmaatregelen, respect, anderhalf
jf*r en één jaar vroeger dan 1 Januari
1930, als wanneer deze bezuinigings
maatregelen automatisch zouden komen
te vervallen (wat echter geen wet van
Meden en Perzen was).
*t><>"0^* ,?<“111 ln*r,ol*t 4» f Jnnn Len^al.mte geheele owteXblktheid tot werken door f Ten Mi m oofleral met f OEfl bU wile. »«n een head. f IJK M) eerllen »an een f rn M) een breuk ren f AQ
te*. onaevnUen rerzekerd voor een der volgende uitkeeringen OUUU.- beid. arI„en be^ beenen of beide oogen doodeltften .noon -e. voet of een oo« 1 duim of wl.vlnger 3U* been of nrm 1
De vlootanlmoerenier-niajoor J. A. F. Albada
Jelgersma maakt dc tets meer
van
1923) een artikeltje: „De Leerlingen
schaal. Het zaad der splitsing”,
waarin de drie voornaamste bezwaren:
de kosten van 7 a 8 millioen op den
duur per Jaar, de achterstelling van de
meerderheid der kinderen (op de groote
scholen) en het splitslngsgevaar nog
eens naar voren gebracht werden. „Men
aanvaardt” zoo schreef het blad
dus con aa mor e de gevolgen. Maar
één ding zouden wij op dit oogenblik
met de heeren optimisten in de Kamer
toch willen afspreken: wanneer over
enkele jaren de vaderlandsche pers nog
eens begint te kankeren over „snert-
schooltjes" het woord is, meenen w(j,
door de liberale „Vrijheid” uitgevonden
die als paddestoelen uit den grond
oprijzen, dan moet het toch bij voorbaat
vaststaan, dat de oorzaak van den
,3choolbouwwaanzin” dit mooie woord
is van de liberale „N. R. Crt.” niet
te zoeken is bij de finantieele gelijk
stelling tusschen openbaar en bijzonder
onderwijs, maar wèl in de gedifferen
tieerde leerlingenschaal, welke ook door
Prof. Van Gijn c.s. zonder hoofdelijke
stemming is aanvaard.
48
60
90
120
150
180
310
340
370
3OO
33°
360
enz.
BUREAU: HOF ALKMAAR
Telefoon: Administratie No. 433
Redactie No. 633
Wij zijn van meening. dat wij nooit
of te nimmer uit de onderwijsdi
impasse zullen geraken, alsw
leerlingenschaal geen
aangebracht.
Het parool zal wil men bezuinigen
moeten lulden:
Terug naar
schaal!
En nu behoeven wij nog niet terstond
te pleiten voor een 48-leerlingenschaal,
ofschoon ook deze schaal praktisch
meestal lang zoo ongunstig niet is als
zij er uit ziet (in geVal van 49 leerlingen
toch krijgt men dan al terstond twee
onderwijskrachten).
Maar tusschen 32
eenige speling.
De regeerlng heeft indertijd beweerd,
dat een uniforme 44-leerlingenschaal,
wat betreft de kosten, zoo ongeveer gé
lijk zou staan met de thans geldende
schaal.
De regeerlng zal er nu wel niet meer
zoo optimistisch over denken.
Maar wij zouden al véél gewonnen
achten, als men tot een uniforme schaal
van 44 zou kunnen komen.
Dat daardoor in het algemeen eeaen-
tleele belangen van het onderwijs ge
schaad zouden moeten worden, wil er
bij ons niet in.
Voor uitzonderingsgevallen
uitzonderingsbepalingen kunnen
den.