ONS BLAD
i
NAAR BEZUINIGING OP
ONDERWIJS
aangifte moet op straffe van verlies var réchten, geschieden uiterlijk driemaal vier en twintig uren na het omgeval
MAANDAG 3 NOVEMBER 1930
dit nummer bestaat uit twee bladen
VIER EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 258
Voornaamste cKieuws
Belgisch militairisme
De DO. X niet opgestegen
Loten Paleis voor Voiksvliit
Een recordachtige regenval
Telegrafisch Weerbericht
van
Oeleningsreis Hr. Ms. Heemskerk
Plechtigheid met praal en luister
Tal van slachtoffers
Hoeveel menschen er kwamen
De schutsluis te Den Oever
De post vluchten op Indic
De zakenvhicht van den heer
Van Tijen
Een misdrijf op het
Ambonplein te Amsterdam
Knecht van het leven berooid
teneinde een levensverzekering
machtig te worden?
JOH. LAUWERS
Barometers Thermometers
PAYGLOP 3
ALKMAAR
De Keizerskroning
Ras Tafari
Noodlottige aardschuiving
te Soekaboemi
De houding der socialisten
TABELLARISCHE BOEKEN voor elke administratie
Wij hebben keuze van 3 tot 30 kolommen
L. Frankenberg—Alkmaar
Oberammergau en
Antwerpen
De zevenjarige leerplicht De leerlinèenschaal
■s
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
Ot
De poatelaehten op Indië.
Andrëe-expeditie
de
als
grondwet van IMS te
de
van
d e
uniforme
naar
48 zit nogal
en
de leerlingen-
Barometerstand 9 uur ra.: 736 stilstand.
1114 m-M. in 39 regendagen
Betaling van premiën
demoDstratie-
barometerstand739.8 te
Den
storm uit het Noord-
verwacht
(begroeting
Te Kanla
7 November in gebruik
DE LEERLINGENSCHAAL
Te Cairo
ongeveer
acte delegaties in ontvangst,
enx.
ft
en
zijn,
van
De viootaalmoexenier-majoor J. A. 1». Albada
Jelgersma maakt de reu meer
Dreigende regeeringacrisia in Engeland, in
verband met de werfctooaen-poliUek.
Hoeveel memehen er te Oberammergan en
te Antwerpen kwamen.
Aardbeving ia Zweden. Paniek te Kopen
hagen. Een aeldsaamMd.
De Brariliaansche omwenteling. De plan
nen van Vargas.
Diefstal
Berlijn.
Wie er bU de Pangaloe-putsch betrokken
rijn.
maar
welke
Men
wet
men
Te Den Oever is men bezig, een gedeelte
van den omrtngdilk van den Sluisput door
te baggeren, teneinde het water in de schut
sluis toe te laten. Deze sluis zal. naar wij
vernemen, op 7 November aj. officieel in ge
bruik worden gestekt.
Botsing bU Laren tusschen motorwagen*
van de Gooisebe tram. Enkele lichtgewon
den.
De kroning van Bas Taffari. Enorme men
schenmenigte.
48
6o
90
130
15°
180
aio
340
270
300
330
360
zouden
gel-
LICHT OP. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 454 uur.
ABONNEMENTSPRIJS)
Per kwartaal, voor Alkmaar 2.—
Voor bulten Alkmaar 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
1.60 hooger
30
«6
144
19a
340
388
336
384
432
480
538
57«
I
33
73
116
160
aio
360
314
- 369
434
479
weten dus nu ook meteen waér
wU twee heel belangrijke bezuinigings
middelen kunnen vinden:
herzie de leerplicht -
Aantal leer
krachten
1
3
3
4
5
6
7
8
9
10
11
13
en*.
Door ZExc. den Minister vnn Defensie is
de vloot-aalmoeifcrucr-ma.oor J. A. P. .Albada
Jelgersma a»n<j»'j>;n om de a s oefenmgs-
rels van Hr. Ms. Heemskerk mede te maken
voor de behartiging van de geestelijke belan
gen van het aan boord van dien bodem die
nende Roomsch Katholiek marinepersoneel.
De duur der reis is van 6 Nov.23 Dec.
uJx).
1 t/m
34
41
71
100
130 -
160
190 -
330
350 -
380
310
Een nogal beduidend verschil in houding,
als men nagaat, welke demagogische mid
delen de Hollandsche 8. D. A. P. benut heeft
bij haar agitatie tegen het vlootplan van
Minister Deckers dat nota bene geen enkele
uitbreiding inhield.
Een misdrijf op het Ambonplein te Am
sterdam; een leidekker-patroon gearrerteerd
Wij zijn van meening, dat wij nooit
nimmer uit de onderwljsduurte-
geraken, als er in de
geen wijziging wordt
Bij de K. I* M. ia bericht ontvangen, dat
het vierde postvliegtuig de PB.A r 7
gistermorgen om 630 uit Athene is vertrok
ken en om 13.37 te Cairo 1* gearriveerd. Alles
1* wel aan boord. Heden wordt de reis voort,
genet.
g.Lo.
1 t/m
49
97 w
145
193 -
341
389
337 -
385
433
481
529
etu.
bil veelte* van "a
anderen vinmr
In de Surinaamsche begroeting veer
1931 wordt een nieuw systeem van immi
gratie voorgesteld.
Men meldt uit Konla. in Turksch Kletn-
Arië, dat de heer Van Tijen, met zijn
Pander.vliegtuig „De Adelaar" op een
mkenvlucht naar Nederlandsch-Indte, na
een verblijf van ongeveer een week te Stam
boel, gisteren zijn reis heeft voortgezet. Hij
vertrok te 9.04 ur uit Bamboe! en landde
juist 5 uur later te 14.04 uur te Konia.
Bli een aardschuiving te Soekaboemi
kwamen vermoedelijk 23 inlander* om het
leven.
In October JJ. viel, naar uit Padang ge
meld wordt, een recordachtige regenval te
constateeren van 1114 mM. In 30 regen
dagen.
De tegen gisteren vastgestelde vlucht van
de Do X naar Amsterdam, moest tengevolge
van den storm aan de Engelsche kust en bo
ven Nederland, op advies van het offlcieele
meteorologisch station worden iltgesteld.
In tegenstelling jet andersluidende ge
ruchten wordt medegedeeld, dat de vlucht
naar Amsterdam niet beschouwd moet wor
den als de start voor een vlucht naar Ameri
ka. aangezien deze tocht te Lissabon zal aan
vangen.
Tevoren zullen nog eenige
vluchten worden uitgevoerd.
Het luchtschip blijft gereed tot het vertrek,
dat plaats zal hebben zoodra betere weers
omstandigheden zulks zullen loelaten.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5
regels f 1*5: elke regel meer 9 JS.
RECLAME per regel f 0.7S voor
de eerste pagina; voor de overige
pagina'* «AS.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD"
bij vooruitbetaling per plaatsing
0,60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer 9.12
veel grooter finantiéel belang is
een wijziging der feerlingen-
De laatste weken heeft men bij voort
during kunnen lezen van de zwaar-mllital-
ristlsche plannen, welke de Belgische regee-
ring van zin is uit te voeren, natuurlijk op
instigatie en onder warme aanmoediging van
de Franse he militaire autoriteiten.
Interessant in dit verband is natuurlijk de
houding der socialisten ten opzichte van
bedoelde militaire uitgaven te kennen. Vol
gens den Brusselschen correspondent van de
„Msb.” is deze nogal Pontius Pilatusachtig.
En hij schrijft daaromtrent verder om.:
T* Cahmtta
RU te K L. M. is bericht binnengekomen,
dat het tweede postvliegtuig op de retour
vlucht, de P H.-AK.O., 2 November uit
t-~ Bangkok is vertrokken «n te Calcutta te ge-
1 tand.
herzie
schaal. t
Als men tenminste den noodzakelijken
moed tot ware bezuiniging heeft!
De vele sombere voorspellingen zijn
in vervulling gegaan: wij hebben er al
meermalen op gewezen, hoe na de
opheffing der belde hier besproken be
zuinigingsmaatregelen de kosten van
ons Lager Onderwijs omhoog gevlogen
zijn.
Wij
Het Is met de Intrekking van deze
maatregelen een beetje zonderling toe
gegaan.
In en bulten de Kamer werd sinds
1924 voortdurend een felle strUd gevoerd
tegen de van toen af geldende bezuini
gingsmaatregelen; aanvankelijk wilde
de regeerlng van geen wijken weten,
doch onder drang van de Kamer (wU
herinneren hier aan de motie-Gerhard
en aan de motie-Suring) moest de re
geerlng wel toegeven ten aanzien van
de leerplichtwet, al hleid de regeerlng
dan nok de eer aan zichzelf door de
aangenomen motie-Suring niet uit te
voeren en bU koninklUke boodschap van
25 Maart 1927 zelf met een wetsontwerp
te komen; het duurde echter tot 24
Mei 1928, alvorens de wet (na wUziging
van het oorspronkelijke regeeringsont-
werp) werd vastgesteld.
De zevenjarige leerplicht was hersteld.
of te
Impasse zullen
leer lingensc haal
aangebracht.
Het parool zal wil men bezuinigen
moeten luiden:
Terug
schaal!
En nu behoeven wU nog niet terstond
te pleiten voor een 48-leerlingenschaal,
ofschoon ook deze schaal praktisch
meestal lang zoo ongunstig niet Is als
zU er uit ziet (in geval van 49 leerlingen
toch krUgt men dan al terstond twee
onderwijskrachten
Maar tusschen 32
eenige speling.
De regeerlng heeft IndertUd beweerd,
dat een uniforme 44-leerlingenschaal,
wat betreft de kosten, zoo ongeveer ge-
UJk zou staan met de thans geldende
schaal
De regeerlng zal er nu wel niet meer
zoo optimistisch over denken.
Maar wij zouden al véél gewonnen
achten, als men tot een uniforme schaal
van 44 zou kunnen komen.
Dat daardoor in het algemeen essen-
tleele belangen van het onderwU* ge
schaad zouden moeten worden, wil er
bU ons niet in.
Voor uitzonderingsgevallen
uitzonderingsbepalingen kunnen
den.
Zooals men zich zal herinneren zijn de
loten, welke bjj de seriëntrekking van 1
April 1911 en welke 1 Mei d. a. v. premie-
trekking werden uitgeloot, indertijd niet
betaald geworden, wegens ontoereikendheid
van het waarborgfonds.
Kortgeleden echter heeft de houder van
een bU die trekking uitgelote premie po
gingen aangewend om de premie uitbetaald
te krijgen. waarin hU, na aanvankelijk
verzet, ten slotte toch geslaagd Is. Dit. ter
kennis gekomen van andere houders van uit
gelote premies, had tengevolge, dat ook
deze hun loten aanboden en eveneens be
taling verkregen Ook restanten uit vorige
trekkingen werden, naar de „Dag. Beurs
courant” vernam, bij aanbieding voldaan.
In tegenwoordigheid van talrijke buiten-
landsche delegaties, waaronder de hertog van
Gloucester, werd Ras Tafari gistermorgen
met groote plechtigheid tot keizer van Abbes-
sinlë gekroond.
De keizer begaf rich naar en van de plech
tigheid in de gouden koets van den Duit-
schen ex-keizer, getrokken door ze* lichtge
kleurde Oostenrijksche paarden.
De plechtigheid was van korten duur.
De aartsbisschop van Adoea plaatste op het
hoofd des keizers de rijk met diamanten en
smaragden versierde gouden kroon, die in bet
land zelf voor iedere kroping opnieuw ge
maakt wordt.
Na de op de kroning volgende godsdien
stige plechtigheid reed de keizer naar rijn
paleis waar hij de felicitaties der verschil
lende delegaties in ontvangst nam.
Gistermorgen om half acht werd Ras Ta
fari Makonnen. met niet te evenaren praal
en pracht tot konlng der koningen (negus
negulstii en keizer van Ethiopië gekroond.
De kerk was tot aan den nok toe gevuld
en een nog veel grootere menschenmassa
woonde de kroningsplechtigheid buiten de
kerk bU. Talrijke hooggeplaatste persoonlijk
heden vertegenwoordigden de Europeezche
regeeringen en staatshoofden
Een half uur voor den aanvang der plech
tigheid begaf rich Ras Tafari in een met
zes paarden bespannen gouden koets naar de
kerk. Deze was van binnen rijk met tapijten
versierd.
De priesters waren gekleed in kostbare
fluweelen gewaden, waaroverbeen met goud
draad beslikte mantels geworpen waren.
De kroning zelf duurde korten tijd.
Na het uitspreken der tradltioneele gebe
den, plaatste de aartsbisschop de rijk met
juweelen versierde kroon op het hoofd des
keizers.
Op de offlcieele kroningsplechtigheid volg
de vervolgens een godsdienstige plechtigheid
in de kathedraal.
Daarna reed de keizer in den krooingswa-
gen door de versierde straten en troenfbo-
gen die onder zijn persoonlijke leiding ter
gelegenheid van zijn kroning waren ópge
trokken.
Op zijn tocht wend hU door duizenden van
zjjn uit alle deelen des lands toegestroomde
onderdanen op enthousiaste wijze toege
juicht
In het paleis aangekomen nam de keizer
„In hun bladen blazen zij natuurlijk
hoog van den toren tegen elke uitgave voor
militaire doeleinden; dat is voor de massa,
het kiesvee. Roode kopstukken doen het
in de partij-organen voorkomen, alsof men
vooralsnog alleen maar met proefballons
zou te doen hebben; zelf meenen zjj daar
natuurlijk niets van. Men wil, zoo roepen
zij uit, de bevolking ongerust maken door
het spook van den oorlog weer eens naar
voren te brengen. De opzet van dit optreden
zou dan zijn: het in de war sturen der
vredesgedachte en der internationale toe
nadering. En dan vraagt men, op schijn
heiligen en werkelijk dwazen toon, of de
Katholieke en liberale kopstukken, die te
Genève den internationalen vrede helpen
opbouwen, mee zullen doen om de credle-
ten, die voor hoogergenoemd doel door de
regeerlng zullen gevraagd worden, goed te
keuren? Doch zij trachten dan zooveel
mogelijk te verdonkeremanen, dat rich in
hun eigen roode gelederen mannen bevin
den. die met klem opkomen tegen de nega
tieve theorie, welke de socialisten er ten
opzichte van de nationale verdediging op
nahouden. Slechts enkele dagen geleden
heeft een rood Kamerlid in een partljver-
gadering een motie Ingediend, waarin hij
ojm. zegt, dat hij in openbare meetings de
socialistische federaties zal gaan tegen
spreken, die andere principes zouden ver
dedigen dan deze van de erkenning der
nationale verdediging, welke verdediging
dan moet worden waargenomen door een
volks- of democratisch leger, met al de
weerbare burgers onder de wapens.”
384000 personen naar de Passiespelen
Zooals de Relchsbahn-dlrectie in Mün
chen thans mededeelt, werden naar de 77
openbare Passiespelen in Oberammergau en
terug rond 392000 personen met de spoor
vervoerd, wat overeenkomt met de helft van
dit aantal, dus 196000 bezoekers der spelen.
Het aantal reizigers bedroeg gemiddeld in
de eerste klasse 6 petin de tweede klasse
6m pet. en in de derde klasse 32 H pet.
Daar het passiespel volgens utteindelUke
statistiek van de spelleidlng door 384000 per
sonen werd bezocht, vervoerden de spoor
wegen 51 pet daarvan, terwijl 49 pet. ge
bruik maakten van andere verkeersmidde
len als auto's, omnibussen enz.
Kamer zekerheid, bestond, dat het pleit
beslist was ten gunste der schaal
een
Vóór 1929
Aantal leerlingen
u.l.o.
1 t/m
31
61 n
9i
131
I5I
l8l
311
341
271 -
301
331 -
6 miUioen menschen naar „d'expositie”
Nu de wereldtentoonstelling te Antwer
pen op het punt staat te worden gesloten,
is men aan het rekenen gegaan ten einde
de belangstelling van het publiek in cijfers
te kunnen omzetten.
Reeds is berekend dat er voor een bedrag
van 30 millloen francs aan toegangskaar
ten voor de tentoonstelling te verkocht,
soodat het aantal bezoekers op ruim 6 mil
lloen kan worden geschat, dat is
twee mlllioen meer dan op de tentoonstel
ling te Brussel in 1910.
In die 30 mlllioen franc* zijn niet inbe
grepen de 7 mlllioen francs, welke de 166.994
abonnementen opgebracht hebben.
De ontvangsten van de afdeellng Vlaam-
sebe Kunst hebben meer dan twee mlllioen
beloopen. waaruit dus blijkt, dat deze ten
toonstelling door zeven tot achtbonderddui-
sond is beaoebt»
Tengevolge van de in den taatsten tijd
gevallen herige regens heeft in het Soeka-
boemteche een aardschuiving plaats gehad.
Door deze aardschuiving werden zestien tn-
landsche woningen meegesleept, welke ten
slotte in de eveneens door de hevige regens
gezwollen rivier stortten. Hierbij werden
acht mannen, acht vrouwen en negen kin
deren. alle inheetnschen. eveneens meege
sleurd. Twee hiervan werden gered. Drie
lijken zijn gevonden, terwijl te anderen nog
niet werden ontdekt.
Er bestaat slechts weinig hoop, dat de
nog niet gevonden slachtoffers alsnog ge
borgen kunnen worden, daar het zeer waar,
schljnlljk te, dat de lichamen dezer ougeluk-
kigen door de ztroomlng der rivier naar zee
rijn gevoerd.
.Aangedrongen werd op een wijziging
van de Leerplichtwet in dien zin, dat
leerlingen, die de zeven leerjaren van
de lagere school hebben docrloopen, ook
leerplicht vrij zullen zijn; vooral ten plat-
telande gevoelt men de bestaande rege
ling als onbillijk.
Anderen zouden ter oplos ing van de
bovenbedoelde moeilijkheid, den leeftijd
van toelating tot de lagere school op zes
jaren willen zien gesteld: bU een leer
verplichting van zeven jaren zou dan
geen enkel kind vóór het einde van het
13e jaar de school kunnen verlaten en
zouden vele onverkwikkelijke geschillen
over de toepassing van de Leerplichtwet
.van de baan zijn.
Sommigen wenschten dat toegestaan
zal worden het zevende leerjaar op een
land- of tuinbouw-chool door te bren
gen. zooals reeds ten aanzien van de
nijverheidsscholen geldt. Indien kinderen
ten plattelande zeven, soms acht jaren
op aen gewone lagere school hebben
moeten doorbrengen, kunnen de ouders
ben niet meer missen in hun land- of
tuinbouwbedrijf en is de tijd voorbij om
het zoo nuttige land- en tulnbouwonder-
wjjs te laten volgen."
Leidekker gearresteerd
Op 29 Maart van het vorige jaar geschied
de op het Ambonplein te Amsterdam een
ontzettend ongeluk: in den toren van dc
kerk aldaar viel een leidekker uit de nok
in een der ommegangen. De brandweer
kwam er aan te pas om het vreeselijk ver
minkt lichaam van den man naar den be-
ganen grond te transporteeren en weldra
gaf het slachtoffer den geest.
Aanvankelijk dacht men aan niets anders
dan aan een verschrikkelijk ongeval, doch
langzamerhand begonnen er vreemde ge
ruchten omtrent de droeve gebeurtenis te
loopen en kwamen er speciaal ten aanzien
van den patroon van den verongelukten lei
dekker zeer bezwarende omstandigheden aan
het licht. Zoo bleek os. dat die patroon op
het leven van zijn om het leven gekomen
knecht een levensverzekering van vijftig
duizend gulden had gesloten, welk bedrag
hem dan ook na het sterfgeval werd uitbe
taald. Toen nu de patroon een nieuwen
knecht in dienst nam, stelde hjj pogingen
in het werk om op het leven van dezen man
een verzekering van eenige honderdduizen
den guldens af te sluiten. Deze pogmg mis
lukte. een en ander kwam de justitie ter
oore en zij droeg den commissaris van poli
tie van het bureau Linnaeusstraat. den heer
J. Reyinga, op terzake een onderzoek in te
stellen De commissaris verzekerde rich ten
deze de hulp van de centrale recherche en
een uitgebreid onderzoek werd te Amster
dam en in Den Haag, waar de leidekker-
patroon woont, begonnen. Eerst een dezer
dagen dus ruim anderhalf jaar nadat het
geval op het Ambonplein plaats greep
kon de politie tot een tweetal arrestaties
overgaan. n.l. van den patroon en één van
zijn knechts. Een reeks getuigen werd vonge
week ter parkette door den subst. officier
van justitie, mr. J. Versteeg, gehoord. Zater
dag heeft ten slotte de aangehouden knecht
zeer bezwarende verklaringen afgelegd tegen
zjjn patroon, die zich op den bewusten 29en
Maart 1929 te zamen met den verongelukten
leidekker in den kerktoren moet hebben
bevonden. Welk afschuwelijk drama zich
daar in dien hoogen toren heeft afgespecld
men kan t (leehta bevroeden.
Inmiddels is op last van den rechter-oom-
missaris de aanvankelijk aangehouden
knecht in yrijheid en te gearresteerde pa
troon in verzekerde bewaring gesteld. Het
getuigenverhoor wordt deze week nog voort
gezet, meer en meer hoopt rich het bezwa
rend materiaal tegen den patroon op, zoo-
dat verwacht mag worden, dat de strafzaak
binnen niet te langen tijd naar de openbare
zitting kan worden verwezen.
Hoogste barometerstand: 765.9 te La Ot>-
runa.
Laagste
Helder.
Verwachting: Aanvankelijk nog storm
achtige, later meest krachtige noordweste
lijke tot westelijken wind, zwaar bewolkt,
met regenbuien en opklaringen, iets kouder.
33
40
70
99
129
159
189
219
249
279
309
339
en*.
STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van de Bilt heden te 855 uur
aan de pasten van IJmuiden tot Nieuwe-
sluis:
Wordt
westen.
Filmmateriaal van
gered.
Thans
Aantal leerlingen
g.Lo.
i t/m
33
73
117
161
au
361
315
370
425
480 534
535 589
De opheffing van de uniforme
ieerlingenschaal van 48 leerlingen en de
daarbU gevolgde invoering van de ge
differentieerde schaal (de wet
werd vastgesteld op 29 December 1928)
was van grooter financieel belang en
het is daarbij nog zonderlinger toege
gaan dan bij het herstel van den zeven
jarigen leerplicht.
Men zal zich misschien nog herinne
ren, dat op 20 Juni 1928 een voorstel-
ZUlstra werd aangenomen, ertoe strek
kend, dat weer een gedifferentieerde
Ieerlingenschaal zou worden Ingevoerd
(evenals bU de Ieerlingenschaal van 1923
zou bU 73 leerlingen de derde leerkracht
komen, maar in tegenstelling met de
eerste, welke het al deed bU 117, gaf
de schaal-ZUlstra eerst bU 138 leerlin
gen de vierde leerkracht).
Het voorstel-ZUlstra werd echter niet
tot wet: de Koningin weigerde goedkeu
ring, maar wél kwam de regeerlng nog
in hetzelfde Jaar met een eigen voor
stel.... tot herstel van de vroegere,
dure ieerlingenschaal.
Groote verbazing allerwegen!
Baron Van Wijnbergen sprak in „De
Maasbode” van ..niet gelukkig"
Pater dr. Cassianus Hentzen O.F.M., een
uitnemend onderwijsdeskundige, schreef
in hetzelfde blad een artikel „Onverant
woord”, waarin hU de omzetting van de
uniforme schaal van 1924 in de gedif
ferentieerde van 1923 als onverant
woord quaiiflceerde.
TegelUkertUd noemde ,J)e Tijd” het
regeeringsvoorstel verbUsterend
ontwerp”, met als ondertitel „Slaapt Ho-
merus-De Geer?" Het blad herinnerde
er aan, hoe op aandringen van de Ka
mer de regeerlng den zevenjarigen leer
plicht herstelde, maar geen geld ver
klaarde te hebben voor verbetering van
de Ieerlingenschaal, doch thans opeens
kwam met een ontwerp, dat nog veel
duurder was dan het wetJe-ZUlstra.
..De indruk” aldus het blad „dien
dat maakt, is verbUsterend."
Ondanks al deze Kritiek werd bU wet
▼an 29 December 1928 niettemin de
schaal van 1923 hersteld.
Heel terecht schreef ,J)e Tijd” van 22
December 1928 (toen er na aanneming
▼an het rageeringsvoorstel in de Tweede
Toen in 1924 gebleken was, dat de
RUkskosten voor het Lager Onderwijs
onbetaalbaar waren geworden (over
1923 bedroegen de RUksuitgaven
112.760.100.— tegen 73.139.200.— over
1919 en 91.910.500 over 1920), zUn
in de periode-Colljn door de wet van 30
Juni 1924 twee heel belangrUke bezui
nigingen ingevoerd.
a. uitstel tot 1 Januari 1930 van den
zevenjarigen leerplicht en
b. invoering tot 1 Januari 1930 van de
uniforme Ieerlingenschaal van 48
leerlingen per leerkracht in plaats van
de gedifferentieerde schaal
van 1923.
(De verlaging der salarissen, welke
van 1925 dateert, laten wU hier bulten
beschouwing, omdat wU de salarissen, al
zUn ze in 1928 ten gunste der onderwUs-
krachten dan ook eenigszins herzien,
niet wenschen te betrekken In den kring
der bezuinigingsobjecten».
De hierboven genoemde bezuinigingen
lieten spoedig haar uitwerking in de fi
nanciering van het Lager OnderwUs ge
voelen.
We hebben echter al aangetoond, hoe
de laatste laren de Rijksonderwljskos-
ten weer onrustbarend gestegen zUn en
het ligt voor de hand, dat zulks voor het
grootste deel het gevolg is van de in
trekking der beide genoemde bezuini
gingsmaatregelen, respect, anderhalf
Jaar en één jaar vroeger dan 1‘Januari
1930, als wanneer deze bezuinigings
maatregelen automatisch zouden komen
te vervallen (wat echter geen wet van
Meden en Perzen was). -«
Van
echter
schaal.
Wegenis de'-v^jkleinlng der klassen
sinds Januari 1929 Is het aantal der
wettelUk-verplichte (en dus door het
Rijk te bezoldigen) leerkrachten zeer
sterk toegenomen, hetgeen niet verwon
dert, als we onderstaande tabel eens
even bekijken.
WU «ouden niet willen tornen aan
den zevenjarigen leerplicht, hoeseer ook
ernstige ziekten, volgens een Fransch
spreekwoord, ernstige redemies wetti
gen. Ja, noodzakelUk maken.
Maar wél zouden wU willen verdedi
gen den maatregel, dat na voleinding
van het zevende leerjaar de Jeugd ook
Inderdaad vrU van school zal zUn.
Thans worden vele leerlingen, enkel
alleen, omdat zU nog geen 13 jaar
gedwongen, een jaar of een deel
een jaar op school te bUJven nk
beëindiging van het zevende leerjaar;
zU krijgen dan een soort achtste klas,
welke echter niets anders is dan een
geestelooze doublure der zevende, en.
handen vol geld kost.
We herinneren hier aan het onlangs
in den RUkskieskring-Helder behandelde
voorstel-LutJebroek van de hlerbedoelde
strekking, bU welke bespreking ons ka
merlid Van de Bilt zich vóór een derge-
lljke regeling verklaarde.
Van belang is in dit verband hetgeen
wU hieromtrent In het dezer dagen ver
schenen Voorlooplg Verslag der Tweede
Kamer (begrooting van OnderwUs)
lezen:
BUREAU: HOF 6. ALKMAAR
Telefoon: Administratie No. 433
Redactie No. «33
De bezuinigingsmaatregel zou ten
plattelande (zU het om andere dan be-
zulnigingsoverwegingenj dus lang niet
.oqwelkom zUn, vooral omdat vele kinde
ren op dien leeftUd reeds heel geschikt
lichten landarbeid kunnen verrichten.
WU men daarentegen de Jeugd in
industrle-gebleden (in verband met het
feit, dat daar eerst op. 14-jarigen leeftUd
arbeid verricht mag worden) niet al te
vroeg aan zichzelf overlaten, dan zou de
maatregel facultatief gesteld kunnen
worden, ter beoordeeling van gemeente
bestuur of RUk.
In ieder geval zou de bezuiniging niet
onbeduidend zUn.
3C=
O.«n"^i«rvLl>Jn<,lverXker'dn f 3000 - ooumchlktheid tot werken door f TEft Mi Ma onsml Sm nr» bil verllee van een hand. f 4 OE Mi veritee van een f En M| een breuk van f Sfl
tesen onsev.llen verzekerd voor Mn der reikende oitkeerinaen JUUU.- rertlal f ÏÖU.- doodeliiken .noen 250.- .«t o< een ooe 1 «e- duim o« wlirrinwr been et erm W
van
1923) een artikeltje: „De Leerllngen-
schaal. Het zaad der splitsing"
waarin de drie voornaamste bezwaren:
de kosten van 7 i 8 mlllioen op den
duur per Jaar. de achterstelling van de
meerderheid der kinderen (op de groote
scholen) .en het spUtsingsgevaar nog
eens naar voren gebracht werden. .Men
aanvaardt" zoo schreef het blad
dus con amorede gevolgen. Maar
één ding zouden wU op dit oogenblik
met de heeren optimisten in de Kamer
toch willen afspreken; wanneer over
enkele jaren de vaderlandsche pers nog
eens begint te kankeren over „snert-
schooltjes" het woord is, meenen wU.
door de liberale „VrUheld” uitgevonden
die als paddestoelen uit den grond
oprijzen, dan moet het toch bU voorbaat
vaststaan, dat de oorzaak van den
„schoolbouwwaanzin" dit mooie woord
is van de liberale J4. R- Crt." niet
te zoeken is bij de finanv.eele gelijk
stelling tusschen openbaar en bUzonder
onderwUs. maar wél in de gedifferen
tieerde leerUngenschaal, welke ook door
Prof. Van GUn cs. zonder hoofdelUke
stemming is aanvaard.