IN EN OM ALKMAAR
Ziek
II
1
1
NATIONAAL-SOCIALISME EN
KATHOLICISME
11
- BLADZIJD
TWEEDE BLAD
DONDERDAG 22 JANUARI 1931
STADSNIEUWS
I 1
i
M.KATER
ALKMAAR
MieNTz-y
Door FRIEDRICH MUCKERMANN SJ.
BesmettelIJke ziekten
H
Mijnhardt’s Poede
,1
Schop, Paardenmarkt f 185.A v. Dam,
zweefmolen. Paardenmarkt a. d. boomenkgnt
f 1100.50 (Indien kinderdraaimolen niet wordt
gegund). D. van -ram Jr.. Zweefmolen, Py-
denmarkt (middenterrein) f 600.10 (Indian El
kinderdraaimolen niet wordt gegund).
Nieuwe telefoongeleiding
ontworpen 2de rechtstreeksche tele
foonverbinding tusschen Amsterdam en
Edam zal niet worden uitgevoerd. In plaats
daarvan is een rechtstreeksche telefoonge-
leldlng ontworpen tusschen Alkmaar en
Edam.
fc
n.
IN
be-
denmarkt (middenterrein) I 600.10
of Ged. Nleuweslcot naar verkiezing van B.
uc gr IJ re generaal vernin- - Z. - -
derd was bij de replieken aanwezig te zijn k*tholleke afgevaardigden onder te verdee-
Wat hij bedoelde met zyn vragen in eer- J,” heele’ halve en kwnrt-democraten,
schiettent; N. v d. Abeele, schiettent, Oed.
De
-I
compromis, het
politiek georiënteerd lezer kan ze
H. M. qe koningin op Maandag, na kermis
■i
currentle van een tweede schiettent of prijs-
Nleuwesloot, f 346, als vorig Jaar to. gebouw
idee en
Socla-
om-
kern.
Hitler's wereldbeschouwing
het
pro-
In de afgeloopen week hebben zich alhier
vijf gevallen van roodvonk en een geval van
diphtheric voorgedaan.
ken voor de volks-unlversltelt te Interessee-
ren. wijzen wy beleefd maar beslist van de
hand.
Goud waard was het antwoord van den
heer Westerhof op dezen aanval. Eerstens er-
Vice-Praeses
C. P. G. PERSOON, pr.
Subsidie "30
voor B.A.
f 224.000
73.616.75
65.000.—
72.000.—
37.000.—
61.600.—
225.616.—
186.900.—
99 946.18
126.060.—
100.000.—
94.135.—
219.617.10
71.200.—
69.300.—
232.020.—
113.045 40
210.000.—
210 000.—
PRIJSVERLAGING
Op verzoek verwijzen wij naar een adver
tentie in dit nummer van de firma A.
Schellingen waarin de suiker wordt aange
boden tegen 18 cent per pond.
Vóór den oorlog was dit 23 centl
Aantal
inwoners
23Q11
23611
28697
28775
30285
31596
32579
35653
37677
40625
41980
45300
47968
50051
52129
55511
59030
70352
80519
Uit den Alkmaarschen Raad
Begrootingsbeschouwingen 1931
BEKEDIGD
Door de arrondissementsrechtbank te Alk
maar is heden beëedigd tot makelaar in ef
fecten de heer D. C. J. van Dijk, directeur
van de N.V. Noorder Bank alhier.
Tot makelaar In machinerieën de heer A
Bcho tens. scheepsbouwkundige, wonende Ka-
naa’djjk 18, alhier.
Tot ambtenaar van den Burg. Stand der
gemeente Enkhulzen. de heer J. Mens.
loor gevatte koude, zwaar
aoofd en ledematen. Influenza,
Rheumatische pijnen, alsook vas
te Hoest: In al deze gevallen zi
U spoedig helpen.
Doos 45 Ct. Bij Uw
ST. LAURENTIUSPAROCHIE
Onze Meisjescongregatie
Het actieve bestuurtje van de Congregatie
Is zich In deze week op meer dan gewone
wijze gaan roeren. Om wat te berplken moet
je nu eenmaal 'n zekere mate van vrijpostig
heid aan den dag leggen: n brutaal mcnsch
wordt gezegd, heeft immers zelfs de halve
wereld, en enkele pientere meisjes hebben
dezer dagen het eerste punt van ons werk
program voor het nieuwe jaar afgewerkt.
Iedere jonge vrouw of meisje uit onze paro
chie heeft aan huls bezorgd ontvangen een
gesloten enveloppe met als Inhoud ’n propa-
gandablaadje en 'n tweede briefje met ‘n
hartig woordje er op om aan te sluiten en
mee té doen om zoodoende onze eigen Con
gregatie groot en flink te maken, iets wat
'n jonge vrouw of kordaat meisje heel best
staat
Nu volgt 'n korte pause: even uitblazen;
dan openen we weer 'n nieuw offensief, 31
tweeden aanval, het is immers de aanhouder
die wint, nietwaar?
Ieder meisje uit de St. Laurentlusparochle
is derhalve welkom, hetzij op Maandag 7 uur
of Donderdag half 8, en is dit te vroeg, dan
reken ik op dezen zomer, waarin de oefening
om kwart na acht begint.
U komt maar op dien tijd en alles gaat
heel gewoon.
Ouders, mag ik ook op u rekenen? Ook
u mag die twee briefjes aan uwe dochter(s)
geschreven, gerust lezen. Ons bestuur zou er
u zelfs dankbaar voor zijn.
Later volgt meer over ons offensief.
Kap. DE WIT'.
ste instantie omtrent het R.K. Bewaarrehool-
onderwtjs en het R.K. Lyceum, we weten het
niet Vanzelfsnrek-nd deelt een tactisch ge
neraal z3i plan de campagne niet vooruit
aan de „vljandeP’ke” pers mede.
Zouden we echter heel ver van de waar
heid zijn, als we het vermoeden uitspreken,
dat zijn vragen bedoeld waren als voorbe
reiding voor een kleinen aanval op de sub
sidies dezer beide Instellingen van bijzonder
onderwijs? O, natuurlijk niet, omdat hij er
zelf tegen is. Dat zon. na zijn voorstemmen
van vroeger ook moeililk gaan. Maar alleen
om de 8. D. A. P., welke er vroeger tegen
was, uit haar tent te lokken. Voorstemmen
van de z«s rooien zou b-teekenen een front
verandering, welke verklaard moest worden
en dus ook door sommigen misverstaan. Ge
volg: schade voor de 8. D. A. P.
Blijven volharden In de afwijzende hou
ding zou ongetwijfeld het nieuwe bondge-
noot’chan met de R K. verbreken. Ook hier
weert geen voordeel voor de 8. D. A. p.
Onschuldige en naïeve lever. u noemt dat
mlssch'en draaien, huichelen, veinzen of nog
erger. Maar u vergist u, het is eenvoudig:
politiek f
VRIJGESPROKEN
In een buitengewone rechtszitting van he
denmorgen is P. Oostenbroek, tuinder te Ne-
derhorst den Berg, verdacht van diefstal ran
40 kippen te Oterleek, vrijgesproken van het
hem ten laste gelegde, met bevel tot onmld-
deliyke in vrijheid stelling.
Verdediger in dese mak was mr. A.
Prins Jr.
er in den hemel niet méér vreugde
zijn enz.?"
En we gelooven nóg, dat leder raadslid, dat
hier persoonlijk een bezoek brengt, het aan
tal der bekeerden zal versterken. wy zijn ook
tegenstanders van noodeloos dure schoolpa
kken. maar de toestanden in deze school,
even primitief als toen wij er meer dan een
kwart eeuw geleden, de fundamenten onzer
wetenschap opbouwden, spotten zóó met de
meest elementaire gezondheidselschen, dat
hier vernieuwing geen luxe, doch dure plicht
is.
Over Maatschappelijk Hulpbetoon is, op
voorafbetaling, al zwaar geredeneerd.
Van de overzijde werd den Katholieken
verweten, dat zij een kattvol princlpen bra
ken en als oud roest weggooldm, wanneer
zij hier vóór waren. Maar men vergat daar,
dat de overeenkomst alleen het principe be
trof en niet de uitwerking, welke nog geheim
der góden is. Komt wethouder Westerhof
eerstdaags met zijn voorstellen, dan valt er
te praten. Dan zijn we niet tegen een om
bouw, waardoor de gemeenschap, via de
raadsleden die in het M. H. zullen benoemd
worden, wat meer contact krijgt met een
college, dat bijna een kwart mlllloen gulden
per jaar gemeentegeld besteedt.
Dat de nieuwe regeling duurder zal moeten
worden, wil er by ons niet goed In. Moge
lijk zal het bedrag anders besteed worden,
maar het totaal kan toch tnoeliyk hooger.
even
dat bet tijd wordt dit ook eens te bekyken!
Periodiek opgemaakt kan een gemeentc-
balans naar onze meenlng wel licht laten
schynen in de gemeente-flnanclën en tot
de noodlge voorzichtigheid manen.
Bovendien kan een gemeente-balans by het
aangaan van geldleenlngen heil stichten.
Dit is natuurlijk maar de indruk van een
leek; gaarne willen we te gelegener tijd een
deskundige vragen zyn meenlng in dese ko
lommen uiteen te zetten.
Laten we dit overzichtje besluiten met
nog ev enln herinnering te brengen te klacht
van denzelfden heer Keesom over ue wei
nige groeikracht van onze stad. Zoo is het
inderdaad. Er kunnen verschillende oorza
ken zyn. welke een stad doen groeien: ves
tiging van buiten (woonstad), het maken
tot middelpunt van een wyde cv.igeving
(marktstad) en het stichten van nieuwe be-
dryven (Industriestad).
Dat de eerste twee „oorzaken" het afge
loopen jaar niet heel voorspoedig werkten,
bewezen wel de cijfers uit de nieuwjaarsrede
van den Burgemeester.
Zeer terecht kon de heer Keesom er aan
herinneren, dat Alkmaar als industriestad
ook al niet byster bloeit. Behalve de choco
ladefabriek Van den heer Ringers, zyn hier
nog steeds dezelfde groote bedrijven van
voor tien, twintig jaar.
Dit lykt ons nog een punt van groote zorg
voor de stadsregeering; de accommodatie zóó
goed en de voorwaarden zóó aanlokkelyk te
maken, dat meerdere industrieelen er voor
deel in zien zich in Alkmaar te vestigen.
over staat.
Dus een absoluut Improductieve uitgave
van f 2500 per Jaar.
Er wordt in onze gemeente-flnanclën maar
zoo licht gedacht over leenen en aflossen;
Gemeenten
Alkmaar
Gouda
Lonneker
Den Helder
Ede
Almelo
Zaandam
Deventer
Amersfoort
Emmen
's Hertogenbosch
Heerlen
Leeuwarden
Delft
Enschede
Dordrecht
Apeldoorn
Lelden
Eindhoven
Over een ter groote oorzaken van dit voor
Alkmaar schrikbarend hooge cyfer schrijven
we in een volgend overzichtje iets meer.
Heel Interessant maar we kunnen niet
alles uitvoerig bespreken was een prlnci-
oteel debat tusschen de heeren Hoytink en
Westerhof over armenzorg, by welk twistge
sprek zelfs St. Paulus’ Galatenbrief als wa
pen gebruikt werd.
Met ten heer Vogelaar als arbiter kwamen
belde partijen overeen, dat werkloozen (en
andere behoeftieen?) geen wettelFk recht op
steun hebben, doch slechts een moreel.
Wat echter naar onzen smaak te nllcht om
dit recht toe te passen, niet minder klem
mend maakt.
Integendeel I
P. van Grinsven kyktent, f 110:
Grinsven, kljktent f 75, Korte Nleuwesloot 8]
zonder concurrentie; A. Sips, kyktent, f $5, 4 .1
Wie de volgende vergelykende cyfers
aandachtig bekykt, zal niet aarzelen dit toe
te geven.
Het zal niemand verwonderen, dat by deze
begrootlngsdebatten óók nog wel eens Iets
over den polltieken Novemberstorm gezegd
is. Maar toch weer niet zooveel, als men by
algemeene beschouwingen zoo kort na de
wethouderstragedie. had mogen verwachten.
De twee het nauwst erby betrokkenen, de
emeritl-wethouders Ringers en Thomsen heb
ben er in t geheel niet over gesproken. De
eerste niet, wyi py gelukkige sterveling
zyn welverdiende vacantle genoot en dus aan
Zwitsersche volle melk in een Sennehut de
voorkeur gal boven het kopte thee in onze
mooie Raadszaal en het gezicht op dartele
gemzen zeker prefereerde boven dat van de
ietwat griezelige, wat onheilspellende, zwarte
stadhuiskat.
Ook de heer Thomsen heeft geen oratio
pro domo gehouden, verheugen in het
bezit van een prachtig geoutilleerden ,«ene-
ralen staf'. Geniaal strateeg als hy is. had hy
een geheel ander aan zalsobject gekozen. Ter
wijl de frontaanval door geestverwant of
bondgenoot geschiedde, leidde hy zelf een
omtrekkende beweging, teneinde den vyand
in de flanken aan te tasten. Deze aanval is.
vóór hy tot ontwikkeling kon komen, dood-
geloopen. doordat de gryre generaal verhln-
UIT8LAG AANBESTEDING KERMIS.
Zcoals uit onderstaande lijst blijkt, bestemd
er weer groote animo voor te jaariyirarhs
kermA.
Ingeschreven werd als volgt:
Gebr. Hommerson en Co., Wembley-attrac-
tie. terrem voorm. ziekenhuis f 3250.Item
Rupsbaan, Paardenmarkt, f 1400.Item
Skooter, Paardenmarkt, f 1900. (Mits gun-
n.ng voor alle plaatcen. J. W. Janvier, stoom-
caroussel met golfbaan (of dancing). Hof
plein, f 2100ztandpl. als te laatste Jaren,
ol Hofplein f 2900.met front naar Hotel
de Burg, of Paardenmarkt f 2500.m. front
naar de Schoolstraat, of terrein voorm.
kenhuis, f 2000.met front naar te Paar
denmarkt. L. Benner, Sport be rgóaan-Water-
chute, f 1555.—. J. H. Kunkels, Auto-sko
met motorwagen. Paardenmarkt t 111
zonder concurrentie van eenzelfde zaak.
H Kunkels, Berg en dalcaroussel, f 1050.—,
zonder concurrentie van Rups- of Reteo-
baan, of f 7C0.— met concurrentie. J. Bruin,
Zweefcaroussel, Paardenmarkt of terrein zie
kenhuis, f 851.50 zonder concurrentie. H.
Vallentgoed, Lucht:chommel. Paardenmarkt
f 800.—, of in te Doorbraak f 435.—. C. P.
Regter. Zweefcarousael, Paardenmarkt of
terrein ziekenhuis t 75125 zonder concurren
tie. of b. d. Doorbraak f 631.10, z. coac. M.
Bos. Zweefcaroussel, Paardenmarkt midden
terrein f 725.— zondér concurr. Van Bster.
Circus-Variété, Paardenmarkt t 70020» of
terrein zlekenh. f 60020. F. Schulte, Danssa
lon. f 660.—. H. M. Vale, Zweefcarouseel,
Paardenmarkt f 600.—. G. te Muynck. Cir
cus. f 575.— zonder concurr. Gebr. Bran te
naar, Champlgnongolfbaan en orjel. Paar
denmarkt, f 55.zender concurr. Ant. Hen
driks, zweefmolen. Paardenmarkt f 503, aón-
der concurr. van ultzw. zaken. Joh. Slpkema,
Auto-Caroussel, Paardenmarkt of terrein Zie
kenhuis f 500.—. W. v. d. Veen, Maa’lnr. v.
la.'tige schoonmoeders (cake walk) f 473.
Gebr. J. C. en D. v. Dam,
Paardenmarkt f 410.10. A. F. Hommerron.
Fletsencaroursel. Paardenmarkt op dezelfde
plaats als In 1928 f 335 zonder concurr., of
Paardenmarkt hoek Schoolstraat f 305.—-, z.
cone. J. J. Groninger, Oen Hipodróme, op
aanwyzing f 200.—. J. J. Groninger, Kyktent
or aanwyzing f 150.Jog. Breek, Turtaahe
A. v. Dam,
d. boomenkgnt
Het Nationaal Socialisme heeft op
oogenbllk weliswaar een geschreven
gramma en een mismoedigde partyieiding,
maar er heerscht onder hen geen eenheid
van ideeën. De mlllioenen, die plotseling zyn
toegestroomd, zyn natuurlijk In een oogen
bllk niet in eens andere menschen gewor
den dan toen zy hun oude party verlieten,
misschien dat sommigen ook toen voor het
eerst ter stembus gingen. De eene groep is
de party binnengegaan langs de poort waar
boven het woord „Socialist" geschreven
stond en de andere groep ging langs te
poort waarboven het woord ..Nationaal"
prijkte. Wanneer ze vroeger, toen ze nog
vóór die poort stonden, geslagen werden,
dan zal dat waarschyniyk achter die deur
ook nog wel worden voortgezet zooals ook
trouwens uit de jongste litteratuur over het
Nationaal Socialisme duideiyk biykt. Wy
willen hier niemand een verwyt maken, maar
een woord van Hitler zelf onderschryven,
dat met een party van 10 mlllloen menschen
geen revolutie te ontketenen is. Adolf Hitler
heeft een boek geschreven, waarin de kern
van al zyn Ideeën en opvattingen omtrent
het Nationaal Socialisme duldeiyk staat om
schreven. Maar vooreerst is dat boek „Myn
strijd" veel te groot ruim 800 bladzyden
ten tweede is het veel te duur ook In te
volksuitgave en ten derde is het zoo lang
dradig. dat te meeste partygenooten nocit
den moed zullen bezitten om het te lezen.
Wie de beginselen van het Nationaal So
cialisme. zooals ze in dit boek tot uiting
komen, als grondslag van het Nationaal
Socialisme beschouwt, zal aan deze party
het beste recht doen wedervaren, maar op
het oogenbllk zyn die Ideeën al heel wat
vervaagd. Wanneer we een stelling van
Hitler tegenover te waarheid plaatsen, dan
zullen we vanzelf het recept krygen voor
een homoeopathlsche geneeswijze van deze
nationale hysterie.
Adolf Hitler is een aanhanger van de leer,
volgens welke alles In het werk gesteld
moet worden om het zuivere Arische ras te
behouden. Eenmaal de mogelijkheid gege
ven. dat het Arische ras zich onvermengd
kan voort plan ten, wordt het door dat feit
zelve geheel Dultsch.
Uitdrukkeiyk merkt Hitler op, dat ook te
Ethiek haar mails taf ontleent aan de om
standigheid of zy voor een ras bevorderiyk
Is of niet.
wy katholieken kennen geen onderscheid
tusschen ras en volk, want het katholicisme
heeft vanaf het begin van zyn bestaan
krachtens zyn wezen en natuur steeds den
volksaard bevorderd. Natuuriyk speelt ook
in den volksaard het rassen-element een rol,
zU het dan ook slechte een ondergeschikte.
Volksaard wil volgens onze leer zeggen te
trouw ten overstaan van te tradities, die we
van onze voorouders geërfd hebben. Onder
deze tradities nemen godsdienst en zeden te
hoogste plaats in.
Het ras wordt by Hitler ondergeschikt aan
ten staat. Het begrip staat is echter vol-
gena Hitler niet meer dan een politiek ge-
De heer Keesom is de groote man van te
cyfers. Financieel specialist van erkende be
kwaamheid, niet alleen door de katholieke
fractie, maar ook m den geheelen Raad, heeft
hy het oor van alle aanwezigen, wanneer
hy met vuur en overt ilglng zyn beschouwin
gen over welvaartsproblemen ten beste geeft.
We kunnen ons zoo levendig voorstellen,
dat het doorworstelen der twee dikke boek-
deelen, genaamd Gemeehtebegrootlng en
Memorie van Toelichting, voor gewone ster
velingen een bezoeking voor hem een waar
festyn geweest is.
Maar in den geest zien wy hem ook de ge
weldige wenkbrauwen fronsen dat lykt ge-
vrariyker dan het is toen hem uit deze
studie bleek, dat de cyfers nog maar steeds
niet naar een gunstiger toekomst wezen. Het
bedrag der uitgaven is ontegenzegiyk nog
hoog, te hoog. Alleen voor den gewonen
dienst f 3.182.833. of per inwoner ruim f 113.
Vergeleken by verleden jaar beteekent dit een
verhooging van bijna f 134.000.
Dit hooge cyfer moet even verklaard wor
den. Daar Is by 52.000 als verhooging van
rente en aflossing; ook zyn daar by f 12.000
voor onkosten volkstelling en verkiezingen,
welke posten volgend jaar weer vervallen.
Maar zelfs dit alles in aanmerking geno
men is toch het accrès der uitgaven te groot
in ve geiyklng met de uiterst geringe toena
me onzer bevolking.
Onze tota'e schuldenlast bedraagt niet
minder dan rond 35 mlllloen, 909 duizend
gulden, of per hoofd der bevolking ongeveer
1280 gulden.
Hier dient echter onmlddeliyk tegenover
gesteld een geweldig groot gemeentebezit.
Hóé g:oot hiervan de waarde is, kan eenvou
dig niet geschat worden, dat geven we den
wethouder van financiën graag toe. Dat wist
onze heer Keesom natuurlek op de eerste
plaats en dat bedoe de hy dan ook niet, toen
hy om een balans vroeg.
Als wy de zaak goed begrepen hebben
dat is voor een leek neg niet zoo gemakkeiyk
doelde de heer Keesom niet zoo zeer op
een handelsbalans, als wel op een gemeente-
balans Dat is een ove zicht van de verschil
lende activa, de verschillende bezittingen, d'.e
tegenover de schuld der gemeente staan in
den vo m van diverse geldleenlngen.
Nu kan men het er niet over eens zyn
voor welke waarde de verschillende activa op
de balans moeten staan; maar dat is betrek-
keiyk van ondergeschikt belang. Eenmaal
een bepaalde methode gekozen, maakt dat
geen verschil, wanneer men periodiek balans
opmaakt om een kykje te krijgen of de ge
meente financieel voor- of achteruit gaat.
Wanneer een brug f 50 000.— koet, zet dan
als actief die brug voor f 50 000.en daar
tegenover als passief 50.000.—, zynde de
geldleening b.v. in 20 Jaar af te lossen
Elk jaar wordt op de ge’dleening 1/20 af
gelost, laat men er dan ook 1/20 of 5% op
af schrijven.
Wanneer men dit regelmatig byhoudt. zal
men. als b.v. over 17 jaren de brug af is en
vernieuwd moet worden, tot de conclusie
komen, dat de gemeente een strop beeft van
7500 waarop nog elk Jaar 2500 moet
FILMVOORSTELLING
HET GYMNASTIEKLOKAAL VAN DE
MULOSCHOOL AAN DEN SINGEL
OF ZONDAG A.S. 25 JANUARI
Door niet ongunstige omstandigheden en
zeker op gunstige condities Is ondergeteeken-
de in ds gelegenheid gesteld door ten Wel-
eerw. directeur van de Jongen.’- en Jonge-
mannen-congregatie van dé Laat aan de
leden van de Sint Josephs-Gezellen-Vereeni-
glng en de leden van den Jongens-congrega-
tie een f’lm voorstelling aan te bieden. Dank
baar aanvaard hebbend deze goedgunstig
heid noodlg ik ook langs dezen weg al de
jongens van myn congregatie en de jonge
mannen van de Gezellen-Vereeniglng tot
by woning van deze voorstelling. Deze rol
prent begint haar slangenweg van duizen
den meters om uiterst half vyf en hoopt
vroeg genoeg voor het Donateurs-concert
van St. Louis, dat dien zelfden avond om 8
uur aan vangt, haar finish bereikt te heb
ben. Ik wil niet ontveinzen, dat Ik met de
gretige aanvaarding van dit joviale aanbod
eenlge lichte vrees my voelde bekruipen, dat
vooral de gezellen juist op dat uur en vlak
voor een gezelllgen conoert-avond. die klinken
zal als een klok, niet gemakkeiyk zouden
opkomen en de film dus voor 'n klein groepje
zou draaien, maar.... even gepolsd hebbend
den geest en myn vertrouwen sterk gesteld
hebbend op 't antwoord van een gezel„Als
het regent, praeses, zal het wel gaan" en ik
dus voor den goeden gang van zaken maar
hoop, dat het plas-regent, ben ik besloten
toe te stemmen, dat ook voor de oogen van
onze Jongemannen en Jongens de rolprent
kan gedraaid worden Wanneer nu de Eerw
Pater er op rekent, dat ze er bU hem niet
allemaal in kunnen, dan reken Ik er op,
dat ze er by my precies allemaal ingaan,
dan behoeft tenminste niemand van ons een
jeremiade aan te heffen tegen te muren
van dat gebouw.
Toen de voorzitter van den Raad als laat
ste van het college, Vrydagavond ging dupll-
ceeren, begon hij zyn rede op een wyze, die
ineens de aandacht trok en waardoor, zoo
als trouwens altyd wanneer deze magistraat
■preekt, een sfeer van stilte en ingespannen
luisteren geschapen werd.
De Burgemeester herinnerde nJ. aan een
gebruik by de rechteriyke macht om, in
raadskamer allereerst het woord te verlee-
nen aan het jongste lid cm, zoo voortgaande,
asn het slot der beraadslagingen de mee
nlng van den president te hooren.
Zóó gaat het ook in den Raad by de beant
woording. door 't college, waardoor aan hem,
den voorzitter, de taak was opgelegd het laat
ste woord te voeren.
Dit t laatst-zljn heeft voordeelen, omdat
men gebruik kan maken van alles wat reeds
vooraf gezegd Is. Maar het legt ook een
plicht op, en wel deze dat men in laatste in
stantie geen zaken in het debat mag brengen,
waarvan men redelykerwys moet verwachten,
dat zy den tegenstander tot een antwoord
prikkelen, voor welk antwoord geen ge
legenheid meer Is.
A bon entendeur demi mot, zegt de
Franschman We weten niet, of we in dezen
goed „verstaander" zyn. maar wy melden dit
„halve woord” aan als een zacht verwyt aan
de heeren van het college, die in tweede in
stantie dus zonder, dat de aangevallenen
gelegenheid kregen voor verweer nogal erg
van leer waren getrokken. Zooals b.v. de heer
Westerhof tegen de heeren Venneker en
Hoytink en in mindere mate, wethouder
Bcnsema tegen og. Bakker.
Zonder nu stelling te nemen Inzake de
vraag over het al-dan-nlet uitgelokte van
deze scherpe duplieken, kunnen we in het al
gemeen de meenlng van den voorzitter hier
omtrent héél goed deelen
1 Is geen kunst Iemand af te maken, wiens
mond door een onverbiddeiyk reglement van
orde stevig dlchtgesnoerd is.
vormd rassensystéem. Volgens ons Is echter
de staat tevens een geestelyke orde. De aller
eerste wet van den staat Is niet de bloed
menging, maar de gerechtigheid. Wie den
staat niet als 'n geestelyke ordening wil zien
moet vooreerst ontkennen, dat er nationali-
teit-staten kunnen bestaan en vervolgens
geeft hy lederen nationalen staat volkomen
vryheid om zyn minderheden te terrorisee-
ren en als kwaad bloed te behandelen.
Met de kerk is het niet anders gesteld.
Hoewel Hitler ze theoretisch wil eerbiedigen
en hoewel hy lederen stryd met den gods
dienst verbiedt, zoo wordt deze praktisch
toch ondergeschikt gemaakt aan zyn rassen
ideeën. Zee heeft b.v. het Oude Testament
volgens Hitler, alleen gediend om de Joden te
beschermen, waaruit volgt- dat het met het
nieuwe testament niets anders is. Alleen zou
men In plaats van het woord Joodsch het
woord Arisch "kunnen brengen.
Het valt niet te ontkennen, dat de gedach
te, welke Hitler over het huwelyk ontwik
kelt, scherp gekant Is tegen de hedendaag-
sche corruptie. Doch zy komt niet uit boven
het pell van zyn rassen-ldee en men kan
ze dus evenzeer toepassen op schapen en
runderen. Dat het huwelyk een sacrament is,
zoekt men by Hitler tevergeefs.
Ten slotte Is zyn rassen-ldee niet meer
dan een politieke wereldbeschouwing, welke
door Hitler zelf als volgt geformuleerd wordt
Het Arische ras, d.l. het Dultsche ras. is
het meest begaafde van heel de wereld.
Derhalve kan het een natuuriyk recht op
wereldheerschappy doen gelden, ongeveer
zooals het sterkste hert voorop in te kudde
loopt; een en ander kan echter slechts be
reikt worden ten koste van stryd, ten koste
van een leven van harden, bruten stryd.
Volgens Hitler is daarom geer, enkele tak
van sport meer aanbevelenswaardig dan het
boksen.
Wie echter in dit leven een gees
telyke ordening erkent, zal natuuriyk den
stryd der Ideeën stellen boven den bruten
vuistkamp. Wie echter in zich den geest van
het Christendom levend weet, zal nooit een
rassen-ldee kunnen aanhangen, welke in te
genspraak is met Christus’ woorden: Leert
van My zachtmoedig en ootmoedig van harte
te zyn. Wie bovendien ten staat zyn juiste
plaats Inruimt en de gerechtigheid tot grond
slag van de staatsidee maakt, zal nooit tot
een vaag pacifisme vervallen. In noodzake-
lyke gevallen mag hy met de wapenen voor
zfjn recht opkomen.
W’J loochenen geenszins de goede
welke ook in
schuilt.
Wij voor ons kunnen slechts te
de ontwikkeling van het Nationaal
llsme zien, zooals wy het hierboven
schreven, waaruit echter zonneklaar biykt,
dat er geen vergeiyk met deze leer en het
Katholicisme mogeiyk is. zoolang de leiders
dergeiyke opvattingen biyven huldigen en
in hun wereldpolitiek In praktijk trachten te
brengen.
Dat de onnoozele drie honderd gulden voor
het Iiistttwutarbeidersontwikkeling en
tcgeiyk een zelfde bedrag voor de R. K.
Jeugdbeweging, werden aangevallen, was
teen zaak van financiën, doch van principe.
Het niet onvermakeiyke gev.al deed zich voor,
dat toen het eerste subsidie bestreden werd,
omdat men geen geld w"de voteeren om re
volutie te leeren maken, en de Katholieken
met een gerust geweten konden verzekeren,
dat zulks by hen niet het geval was, de
tegenstanders toch onvermurwbaar bleven.
Van den heer Sletsma kunnen we ons dat
voorstellen, omdat die Is tegen subsldleering
van al wat niet neutraal en algemeen is.
Tusschen haak lei: zyn pogen om de katholla- worden afgeloet, zonder 'dat er Iets tegén-
kende hy, dat er geen absolute neutraliteit
bestaat; waarvan acte. Maar vervolgens ar
gumenteerde hij zóó schitterend voor het
recht, dat groote bevolkingsgroepen hebben
om voor hun speciale verlangens op weten
schappelijk gebied overheidssteun te eischen,
dat we hem gaarne ditzelfde In de Kamer
zouden hooren betoogen, b.v. wanneer weer
eens ooit het subsidie voor de R. K. Han
dels Hoogeschool aan de orde zou komen,
welke subsidie mede door zyn partygenooten
verworpen Is.
Intusschen waren onze menschen konse-
kwent, toen zy in de lyn der geiykstelling
hun stem gaven aan het Instituut subsidie.
terwyi er ook waren, wlen 100 pCt. reac-
tionnair bloed door d' aderen vloeit. Echter
met deze restrictie br, wat een gevaar-
lyk woord dat, wanneer het zoo te pas
kwam, zelfs de heele democraten met net
predlcaat „zoogenaamd" genoegen moesten
nemen. Natuuriyk zyn deze quanficaete»
tegenwoordig In het politieke kruithuisje
opgeborgen tot eventueel een nieuwe con
stellatie ze weer bruikbare wapens doet zijn
Den heer Venneker echter verdroot deze
vakjezverdeeling en hy betoogde, dat alle
katholieken op het voorbeeld hunner moe
derkerk democraat zyn.
Als men ons vraagt was deze rede van ten
jeugdigen katholieken afgevaardigde het
glanspunt der begrootlngsdebatten. Ook hy
las voor, maar zóó goed, zóó met het accent
van diepe, inneriyke overtuiging, dat deze
waarheden, die toch voor ons allerminst
nieuw waren, ons diep ontroerde. Wat was
het stil, muisstil in de anders zoo rumoe
rige zaal óók op de volle tribune toen
hy vertelde van den armen postbodezoon,
die een graaf op Petrus' stoel opvolgde en
van den rasechten Jordaan-boy. die, getooid
met het bisschoppeiyk paars, In zyn straat
werd binnengehaald.
Natuuriyk was de heer Westerhof niet
bekeerd we bedoelen tot de overtuiging,
dat de katholieken In het algemeen demo
craten zyn. Als de heer Venneker dat soms
verwacht had, wij wisten wel beter. Het
begrip „democratie” zal wel nooit zóó om
schreven kunnen worden, dat leder zich
met die definitie vereenlgt. In dit geval
meende te heer Westerhof den katholieken
kampioen knock-out te slaan, door te ci-
teeren uit de bekende brochure van hst
R.K. Werkliedenverbond. Nog afgezien van
het feit, dat over sommige daarin genoemde
gevallen later een ander licht is gekomen,
bewyst de erkenning, dat er ook minder
goede katholieke werkgevers zyn, niets an
ders, dan dat de beiyders helaas niet altyd
handelen volgens de door allen aanvaarde
leer.
Overigens willen ook wy graag erkennen,
dat er schakeerlngen zyn In de democra
tisch katholieke tint. Maar staan, om een
voorbeeld uit de groote politiek te noemen,
de heeren v. Wynbergen en Kuiper verder
van elkaar dan Oudegeest en Schmidt of
dlvergeeren v. Vuuren en v. Poll méér dan
De Roode en De Kadt?
In tweeden termyn Het zoowaar de u'terts
bedaarde en alles overwegende heer Voge
laar zich uit zyn reservesteUlng lokken, om
tóch nog lets over de crisis te zeggen. En
dat was zóó frlsch, zóó „noch nicht da-
gewesen”, dat we er graag een woordje over
zeggen.
Als oorzaak van de scheuring van het
elftal, gaf hy aanneen, u raadt het
niet in honderd. Nu niet de angst der
Katholieken voor hun arbeiders-kiezers,
doch.... de crisis In de 8. D. A. P.
Thans luidde zyn scherpzinnige" rede
neert ng: door de crisis In de 8. D. A P. is
aan de „rückslchtlose" oppositie 4 la Wes
terhof. een eind gekomen en ving een
mildere periode-Bonsema aan. Deze hou
ding maakte de 8. D. A. P. meer regee-
ringsfëhlg aan de eene zyde, en nam an-
derzyds by de katholieken te geprikkeld
heid weg. welke ontstaan was door de vin
nige Westerhof-aanvallen op de zg. demo
cratie der katholieke arbeidersleden. Zoo
kwam er toenadering van beide kanten, óók
na den terugkeer van Westerhof, wlen door
partybeetuur en afdeeling eenlge „wenken",
dienaangaande waren gegeven, totdat er
ten slotte maar een klein crisisje noodlg
was, om de oude tegenstanders In eikaars
armen te doen vallen.
SI non vero, bene trovatol
wy hadden het hierboven over de „zoo
genaamde" katholieke democraten. Het was
een oude gewoonte der 8. D. A P„ om de
Om by ons mllitalrtstisch beeld te biy-
ven de heeren bondgenooten nemen het
ons toch niet kwalyk? de generalissimus
van het vyftal by den slag op 11 December,
de heer Vogelaar, bleef ditmaal in de reser
ve. Was hy de Joffre na zyn Mameslag po
litiek vermoeid en had daarom het opper
bevel overgedragen aan Foch-Hoytlnk?
Hoe het zy, deze Jeugdige strijder, die het
al heel goed van recruut tot maarschalk
heeft gebracht, toonde zich in de voorbye
dagen op zyn best. Principieel man tot in
de uiterste konsekwenties, heeft hy voor zyn
calvinistische beginselen „vetulgd”. Hy moge
dan zyn redevoeringen op doordringenden
toon ietwat kort afgebeten en niet geheel
vry van dialect, voorlezen, de Inhoud zyner
«peecehs is goed overwogen, wel opgebouwa
en wijst op grondige studie der behandelde
onderwerpen.
Wat hij te zeggen had over de oplossing
van de crisis, en over de z. 1. onprinclpleele
houding der Katholieken daarb1', w -
nleuw en Is reeds vm-'rer in den Raad en
het zy bescheldeniyk gezegd in onze
beschouwingen, voldoende weerlegd. Over zfn
opvatting van het armwezen spreken we
straks nog wel even.
Wel moeten we hier memoreeren, een
tweetal speciaal calvln!«t sche wenschendoor
hem In het debat gebracht.
De eerste was, geen publieke plechtigheden
b.v. openlngen var gebouwen of offlcleele
ontvangsten op Zondag te houden.
Het moge bekend geacht worden, dat wy
Katholieken, hoewel geen haarbreed afwy-
kend van Gods gebod tot heiliging van den
dag des Heeren, niet zoover gaan als onze
cluisteiyke broeders, wat betreft de letter-
lyke handhaving van de Zondagsrust. Maar
toch, waar een deel onzer medeburgers zich
stoot aan door de overheid georganiseerde
feesteiykheden op Zondag, zouden we mét
den heer Hoytink willen vragenbeperk deze
gelegenheden tot de uiterste noodzaak. Het
moet eenlge onoffe-'*i<T wsanl zijn, een aan
tal goede burgers nikt te kwetsen.
Men mag hier"* concludeeren, hoe gaar
ne we tegemoet wfll-n kom’n aan principiee
ls wersehen, óók al ri<n ze n’et geheel de
onre. Deze mildheid zouden we echter niet
willen toenass"n op d’s heeren Hoytink's
tweeden wensch. omdat hier naar ons be
sten der raak, absoluut geen principe In het
spel is. Het beste bewils hiervoor Is al, dat
hy bij de rtrinm’ng ereiver steun kreeg van
een kat’'nv«k en e*n 8. D. A. E'er.
De Antl-revolutlonnalre afgevaard'gde
elschte nl, dat wanneer de verjaardag van
te waiK? i
i, Rijwielcarousrel, i fJ
Van de crisis naar de bepalingen van het
beroemde compromis, het is slechts een
stapje.
Ieder
droomen, de drie punten van overeenkomst:
twee nieuwe scholen, het B. A. in principe om
te zetten In Maatschappeiyk Hulpbetoon en
f 300 subsidie voor het Instituut voor Ar
beidersontwikkeling.
Alle drie punten zyn natuuriyk in het
geding geweest, hoewel alleen het laatste
In een concreet voorstel belichaamd was.
Enkele vermeldenswaardige dingen hebben
zich bij de debatten hierover voorgedaan.
Op de eerste plaats heeft de heer Keesom
lr< zulke schrille, doch levensechte kleuren,
de toestanden der 8L Bavoschool aan de 8t.
Annastraat geschilderd, dat een ter vyftal-
lers. te neer Hoytink, ontroerd verklaarde
voor eventueeleen nieuwbouw te zullen stem
men.
Nieuwesloot (geen parade) J. M. Denies, ge- 1
bakkraam. Oed. Nsl. t o. Aardenburg
en W. f 50; Joh. Denies Sr., gebakkraam. Oed. I
Nleuwesl. f 80, naast standplaats Jac. Stuvë,
t o. draaimolen of Korte Nleuwesl. f 91; ot
Gtd. Nleuwesl. naar verkiezing van B. en W.
f 40; M. de Weyer en Zn gebakkraam, Korte
Nleuwesl f 7520; of Ged. Nleuwesl. f 40; of
Laat bij Vlaanderbof f 60, zonder concurren
tie van gebakkramen of ollebollenkraam; P.
Verwt’k-Langen, gebakkraam. Korte NleuWe-
sloot f 41, ongeveer by de draaimolen zonder
concurrentie; J. Verwijk, gebakkraam. Korte
Nleuwesloot f 36. ronder concurrentie; ot Qed.
Nleuwesloot vanaf de Dancing tot het RQf-
pleln f 30, met concurrentie; J. A te Ggóot
ollebollenkraam Getempte Nleuwesloot f 15,
t o. de Krebbesteeg.
W. Dlrks, shclettent, Ged. Nleuwesloot f 456,
ronder concurrentie van andere schiettent J.
Schuurman, schletsalon, Ged Nleuwesloot,
f 398.70, plaats als vorig jaar, zonder cen
tje Loge: G Lenlor en Zn., schiettent, Oed.
Nleuwesloot f 275. zonder concurrentie.
J. Brantenaar en J. Dekker, sla-nnachlne,
op aanwyzing f 90. (Zonder concurrentie);
C. Gerdouw, slagmachlne, Ged. Nleuwesloot,
f 8220. (Zonder concurrentie van kracht
meters, plaats van vorig jaar); J. Schuur
man, slagmachlne, 0ed. Nleuwesloot, f 56.60.
(Zonder concurrente! van een tweede slag-
machine)D. van Dam Jr., Kinderdraai
molen, f 400.10 Doorbraak of f 361.10 op de
Laat; H. van Leeuwen, Kinderdraaimolen.
f 390 Doorbraak of f 205 op de Laat; Andr.
van Dam, Kinderdraaimolen, f 150.50 Dooi-
braak of f 350.50 op de Laat; C. Braak,
Kinderdraaimolen, f 205 op de Laat of Door
braak: P. J. J. Hofman, hakstal, Ged. Nieu-
wesloot f 25, to. den heer M. Schenk, ot
Ged. Nleuwesloot op aanwyzing f 15; W.
Staassen. hakstal, Oed. Nleuwesloot f 25, of
Laat f 15; Mej. Jb. Adams, hakstal. Oed.
Nleuwesloot t.o. kadaster f 2020; Mej. H.
Hopman-Nierop, hakstal. Korte Nleuwesloot
f 15. voor Muellnk.
Willem Stuvé, Nougatkraam, Oed. Nw.
sloot naast Stoomcaroussel i 420 t.o. Kers-
sens, of 250 voor daarnaast gelegen
plaats, of 210 voor derde plaats, ot 150
op aanwyzing. Fa. Jac. Stuvé, idem, Oed.
Nleuwesloot, 304 t.o. Kerssens, ot ZÏ6
t.o. fa. Spruyt, of f 150 op daaropv. plaats;
mejuffr. W. de Boer, idem, vóór Diaconie
f 170, of vóór Harmonie f 160, of hoek
Bioscoop 150, of hoek Schoolstr. f 130, ot
Oed. Nw. sloot op aanw. f 100; Hendrik
Vader, idem, Ged. Nleuwesloot, llo t.o,
De Rooy, of Ged. Nleuwesloot f 90 t.o.
Oudes, of Oed. Nleuwesloot 50 op aah-
wyzlng; J: Venema, Idem, Oed. Nleuwesloot
op plaats no. 1, 2 of 3 vanaf Stoomcaroussel
100. of op aanwyzing f 70; W. J. Vogel
poel. idem, Oed. Nleuwesloot 95 t.o. Oudes
en Jonker, of 85 t.o. Peereboom, of 80
t o. de Rooy, of 93 t.o. Schenk en garage;
G. Vader, Idem, Oed. Nleuwesloot, 70 t-O.
fa. Zwaan, of 80 hoek Schoolstr. P. Bos,
idem, Oed. Nleuwesloot, 53 vóór Ia
Schuurman; A. D. M. Aué, Idem. Laat tus
schen draaimolen en Payglop f 50; E. Aué.
Idem, le plaats op de Korte Nw. sloot naast
stoomc. ot t.o. stoomcaroussel 50; J. Bruin,
idem. Laat voor café ..Populair” f 25;
van Leer, idem. Korte Nleuwesloot by Hót-
pleln f 24.
C. w. Beelenkamp, Sulkerkraam, bene
vens sigaren en sigaretten. Korte Nw. sloot
by draaimolen, f 2220; Th. Henstra, Koek
en Sulkerkraam. Korte Nleuwesloot t. o.
Purmer, f 15; J. K. H. Mullens en W p.
Ooose, variété (Orand Cirque National),
standplaats f 500; H. Mullens, varifté—
theater. Korte Nleuwesloot f 300; Oebr.
Abeen, Idem, Paardenmarkt f 257, ot Korte
Nleuwesl. f 220; L. Gallalt, atrractje-
theater f 36.
H. Visser, zuurkraam. Paardenmarkt 100,
of Paardenmarkt op aanwyzing 50. of
Korte Nleuwesloot 40, of Oed. Nleuwósl.
omtrek Diaconie f 40; J. Visser, Idem, Ged.
Nleuwesloot omtrek kadaster ot Nutsspaar-
bank 55; H. J. overman, harinTwagen,
Oed. Nleuwesl, hoek Doslenctr. 36.10, of
Korte Nleuwesloot hoek Veerstraat 1»; M.
Krook. haring- en zuurwagen, Oed. Nleuwe
sloot hoek Doelenstr. 4125, of Oed. Nleu
wesloot t/o. 8t. Laurensstr. 10; R. Gor
dijn, vischkraam, Oed. Nleuwesloot voor ka
daster 10; Algem. Nederl. Oeheel-Onthóu-
ders-Bond, consumptletent, Ged. Nteuwe-
sloot 54.
.d
De positieve overwinning van het Nationaal-Socialisme
gevierd werd, er geen verlof meer mocht
gegeven worden de vermakelijkheden open
te laten.
De waarde van dit openblijven, zoowel
voor de feestvreugde als voor de porte-
monnaie der ondernemers, slaan we niet
erg hoog aan. De ervaring van vorige kee-
ren leert, dat die Maandag, naar een beel
dende volksuitdrukking, een „dood kind
met een lam handje" Is. Maar we vermo
gen toch óók niet in te zien, dat dit lutte'e
beetje na-kermlsvermaak eenlge schade
zou doen aan de waardige viering van
Hare Majesteits geboortedag. Naar onze
ervaring gaat het by de door Oranjever-
eenlglngen georganiseerde feesten In de
groote steden, er soms veel onwaard'ger
toe, dan hier by de slappe-groc-van-
kerrnls op Maandag.
Radicaler ware het geweest, wanneer de
heer Hoytink de geheele kermlsvlering had
willen af schaffen. Wellicht had hy dan
meerdere medestanders gekregen. Of specu
leerde hy door deze w^o van bandelen,
een pletste op de anti-koningsgezinde ge
voelens der S. D. A. P
Van Oranjegezindheid gesproken; wat
klonk de bewering van den heer Hoytink,
dat zyn partygenooten de beste Oranje
klanten zyn, ons onaangenaam en
archaïstisch In de ooren. Het moge waar
zyn, dat de .zware" Calvinisten zich eenlge
eeuwen het monopolie van vaderlandsliefde
en trouw aan het vorstenhuis hebben toe
geëigend, de gebeurtenissen van de laatste
twaalf Jaren alleen al, hebben bewezen, dat
b.v. de Katholieken daarin voor niemand
onderdoen. Zie November 1918 en de
ruchte Belgische annexatie-pogingen.