Van huid tot schoen
Hat centrum der Nederlandsche schoenindustrie
PROVINCIAAL NIEUWS
Boerderilbrand te Assendelft
I
HOORN
Waterschapsbelangen en
verkeerswegen
WIERINGEN
c
dar
bod
WARMENHUIZEN
DE STREEK
WOGNIJM
bloemententoonstelling.
langjarige
de
11
sl
Ol
Denkbaar
had
Vj
t
4
Een interessant bedrijf
II (slot)
rijen in de
opgesteld.
19 stanz-
overhaal-
Dienstplioht De dienstplichtige A. Ha
ving, lichting 1926, van het le Reg. Infante
rie, is opgeroepen om op 10 September te
Assen voor 17 dagen op te komen voor her
halingsoefeningen.
1
1
l
in
te
d
n
U
r
k
v
t
Gemeenteraadsverkiezing De stemming
voor de verkiezing van den gemeenteraad zal
alhier plaats hebben op Zaterdag 13 Juni
aanstaande.
1
dei
vai
wa
ris
16
vo<
1
Ca(
Ch
da;
ger
inu
dut
va
ach
ver
art
wa
ni
d£
00
hs
dli
on
d«
ve
ru
hs
wc
1
Pa
b
f<
fa
d
u
V
1
1
1
I
eenlglng
toonde
on
dit
leg
go
r’
I
De fabriek van de Gebr. van Arendonk te Tilburg in vogelvlucht. De foto laat duidelijk
den, welk een enorme oppervlakte de fabrieksgebouwen in beslag nemen. Een uitvoerige
beschrijving vindt men in bijgaand artikel.
Zondagavond, omstreeks half acht, werd er
een begin van brand ontdekt In de kapitale
boerderij van den heer J, Mooy, bewoond
door den pachter den heer J. Havik aan den
Veenpolderdijk te Assendelft.
De vrijwillige brandweer was binnen een
minimum van tjjd aanwezig en met de twee
automotorspulten werden groote hoeveelhe
den water in den vuurhaard gespoten, en
binnen korten tijd bleven er rookende puln-
hoopen over.
De bewoners waren ’s morgens om elf uur
vertrokken, terwijl de knecht 's middags om
6 uur de koeien had gemolken, en daarna
was heengegaan. Bonder iets te hebben be-
n.trkt.
Op het terrein van den brand, dat voor
een gedeelte was afgezet, waren de burge
meester en wethouder Bijl, en honderden
uit verren omtrek aanwezig.
Alles was verzekerd; de boerderij op beurs
polis.
Drankbestrijding De afdeellng Wielin
gen van de Ned. Ver. tot afschaffing van
alcoholhoudende dranken zal in de komende
Blauwe Week weer, als vorige Jaren, een
verkoop van „blauwe bloempjes” -organl-
seeren ten bate der drankbestrijding.
Onderlinge Hulp bjj Ziekte Bovenge
noemde Vereenlging hield Vrijdagavond in
het lokaal van den heer G. J. Misch een
algemeene ledenvergadering.
De voorzitter de heer H. O Rijs opende
met een hartelijk woord van welkom, waarna
de notulen der vorige algemeene vergade
ring onder dankzegging zonder eenlge op-
of aanmerking werden goedgekeurd.
Door den voorzitter werden eenlge mede-
deelingen gedaan betreffende groote verga
deringen welke laatst gehouden zijn. f~e-
claal sprak de voorzitter over de rederx van
de afscheiding van het V. Z.”
Door het Bestuur is in den herfst be
noemd tot bode de heer D. Oojjevaar.
Aan het jaarverslag ontleenen wij o.a.
dat bet ledental op 1 Januari 1930 115 be
droeg en op 31 December 1931 107 leden,
33 leden zijn In 1930 ziek geweest, met teza
men 795 ziekendagen.
Volgens de rekening en verantwoording is
In 1930 aan ziekengeld uitbetaald f 802.79 en
aan bodeloon f 15425. Batig saldo per 1
Januari 1930 was f 309 33. batig saldo per
31 Dec. f 386.05. Vertlessaldo f 23.28.
Bjj monde van den heer W. Molenaar Js.
werd namens de rekenlngcommlssle geadvi
seerd tot goedkeuring van de rekening en
verantwoording.
Aldus besloten.
Men heeft in Brabant niet alleen afzon
derlijke leer- en afzonderlijke schoenfabrie
ken, doch men heeft er ook gecombineerde
bedrijven. fabrieken dus, welke zelf de
runderhuiden looien en dat door eigen
middelen verkregen leer in dezelfde fabriek
verwerken bij de schoenfabricage. Op onzen
tweedaagschen tocht hebben wij beide soor
ten in bedrijf gezien men begrijpt echter,
dat behoudens misschien enkele onder
deden de bewerking in vrijwel alle fa
brieken dezelfde ia. We zullen den lezer
dus een beschrijving van MIe door ons
bezochte fabrieken besparen, omdat we
daarbij telkens in herhaling zouden moeten
vallen. Daarom beperken we ons tot een
meer uitvoerige beschouwing van het groot
ste combinatie-bedrijf, nd. dat der N.V.
J* van Arendonk’s schoen- en lederfabrieken
te Tilburg. Vooraf ga evenwel de verklaring,
dat alle andere fabrieken voor dit bedrijf
niet onder behoeven te doen, wat outillage
en inrichting betreft. Men werkt er met
wat minder personeel, het aantal machines
is er niet zoo groot, maar de degelijke af
levering van het product lijdt er niet onder.
Men krijgt overal Nederlandsch, dus goed
fabrikaat.
Dit terzijde.
het daarop naar Rijen, waar ons bezoek de
N.V. Lederfabriek „Noord-Brabant" gold,
om vervolgens door te rijden naar Dongen,
waar een bezoek aan een drietal fabrieken
op het programma-stond, t.w. die der firma
Van Boxel en Co., de Holland-Amerika
schoenenmaatschappij en de NJZ. Stoom-
schoenfabriek J. A. Ligtenberg.
De tijd was zeer beperkt en dus zag de
regelingscommissie zich genoodzaakt, ons
gezelschap in drieën te splitsen. Alle drie de
fabrieken door allen te laten bezoeken, was
ondoenlijk, maar een ieder nam toch den
indruk mee, dat ook de Dongensche schoen
industrie op een zee; hoog peil staat en een
even deugdelijk als sierlijk product aflevert.
Het was intusschen vrij laat geworden
en met spoed werd nu naar Waalwijk ge
reden, welks gemeentebestuur het bezoek
van de persmenschen zoo hoog op prijs
Keuring dienstplicht BIJ de keuring der
dienstplichtigen van de lichting 1932 zijn
voor deze gpmeente 17 ingeschrevenen ge
schikt verklaard en 8 voorgoed ongeschikt
de persmenschen zoo hoog op prijs
stelde dat het den gasten die uit alle
deelen van het land naar het Brabantsche
schoenindustrie gebied gekomen waren
in hotel Verwiel aan een diner vereenigde,
uitmuntend toebereid door den Brabantschen
Overwerkvergunnlng verleend Aan P.
van Heteren en D. Kop alhier is, ten be
hoeve van het maken van een boordvoor-
zlenlng In het kanaal van De Haukes naar
Sluis I, overwerkvergunnlng verleend, gel
dende voor plun. 30 mannen (rljswerkers)
en voor 10 uur per dag en 55 uur per week,
gedurende het tijdvak tot en met 5 Septem
ber as.
ge. De machinale uitreturij.
In deze afdeeling treit men verschillende
machines aan, alle voorzien van roteerende
cylinders, waarop koperen messen zijn be
vestigd. Door deze cylinders wordt het leder
uitgezet, daardoor verwijdert men da rek
ie. De bewerking in het nathuis.
Hier worden de huiden geweekt, ont-
zoutin groote waterbakken (kuipen).Ver
volgens worden de huiden gekalt in kuipen
met verdunde kalkoplossing en chemicaliën
om de huiden te doen zwellen en het haar
te doen lossen. Uit deze kuipen worden de
huiden onthaard en ontvleesd, zoodat een
zuivere bloot, da- huid ontdaan van haar,
en spiervleesch, bloed enz. te voorschijn
komt, die na weder ontdaan te zijn van die
chemicaliën, die voor dit proces waren benut,
Z.g. on t kal ken, klaar is voor de eigenlijke
plantaardige looiing.
Deze afvalproducten haar en 't z.g. lijm-
vleesch worden verwerkt voor filtfabrikatie
en lijmfabrikatie.
Met de beste indrukken van onze vader-
landsche schoen- en lederindustrie, hebben
wij afscheid genomen van al degenen, die
ons op onzen tweedaagschen tocht hebben
voorgelicht en den weg gewezen. In het
Brabantsche wordt alles in het 'werk ge
steld en hooge kosten worden daarbij
niet ontzien om het echt-Brabantsche
product, de schoen, steeds meer te vervol
maken, zoowel wat deugdelijke uitvoering
als sierlijkheid van model betreft.
We behoeven niet meer onze toevlucht
te nemen tot het buitenland, om verzekerd
te zijn, goede waar voor ons geld te bekomen.
Sterker nog als andere landen onzen uit
voer niet belemmerden door het heffen
van hooge invoerrechten, dan zouden de
buitenlanders ons, inwoners van het lage
land aan de zee, door hun inkoopen bij
onze Nederlandsche schoenindustrieelen,
metterdaad bewijzen, dat de Nederlandsche
schoen kwalitatief niet alleen kan wed
ijveren met, maar zelfs staat boven het pro
duct van vreemden bodem.
In ons welbegrepen eigenbelang en in het
belang van de talloos velen, die bij dezen
uk van nijverheid een bestaan vinden,
diene men algemeen het Nederlandsch
fabrikaat te koopen.
De commissie voor werkverruiming in de
schoenindustrie moge haar ijveren spoedig
met groot succes bekroond zien-
‘Iedere Nederlander drage daarom Ne
derlandsche schoenen.
hebben we in werking gezien. Interessant
vooral was de ververij, waarin bijna elke
gewenschte kleur aan het leer wordt aange
bracht en als men den voorraadzolder over
ziet, waar elke stapel leer een aparte kleur
heeft, krijgt men den indruk van een ge
weldigen regenboog in de meest denkbare
kleuren en schakeeringen.
Natuurlijk vereischt zoo'n geweldig be
drijf een organisatie, waaraan niets mag ha
peren. Men staat in bewondering voor den
geest, die hier leiding geeft en elk onderdeel
in het daaropvolgende laat grijpen, zonder
dat ook maar ergens stagnatie optreedt.
Daarbij is „safety first" ook hier het pa
rool, zoowel voor degenen, die er dagelijks
moeten arbeiden, als voor de gebouwen,
magazijnen, kantoren, enz. Zoo heeft men
er b.v. een prachtig georganiseerde, eigen
brandweer, welke iedere week oefent en over
het modernste materiaal beschikt, een
brandweer tenslotte, welke menige provincie
plaats dit bedrijf zal benijden.
Een cantine met licht en frissche lucht in
overvloed biedt den arbeiders ’s middags een
welkome gelegenheid, hun twaalfuurtje te
gebruiken, wat vooral van belang is voor
degenen, die niet in Oisterwijk zelf woon
achtig zijn en anders dus aangewezen op
min of meer dure vervkrschingesiokalen.
Als onzen totaal-indruk zouden we willen
weergevent een wereldbedrijf, dat op zijn
gebied toont, waarin een klein land groot
kan zijn.
voor leden van t dagelfjksch bestuur en
Hoofdingelanden gelegenheid te geven tot het
stellen van candldaten en aan alle ingelan
den oproepingsbriefjes te doen toekomen,
zooals in de Purtner, de Beemster en in
Wijdenes geschiedt. Voor enkele kleine wa
terschappen zal wellicht een uitzondering
kunnen worden gemaakt.
Hierna volgde sluiting.
Laten we nu een chronologisch overzicht I als burgemeester van
van de excursie geven. --
Nadat wij Maandagmorgen om 10 uur
in hotel „Suisse" te Tilburg, namens de
Commissie voor Werkverruiming in de
Schoenindustrie, door den heer Klijberg
verwelkomd waren, volgde onmiddellijk
het bezoek aan de fabriek der N.V. Van
Arendonk. Daarna bood ons de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Tilburg en
omstreken in hotel „Richc” een voortref-
felijken lunch aan, tijdens welken de heer
D< Pont, voorzitter, zijn groote ingenomen
heid met het journalistenbezoek betuigde
en overigens een rede uitsprak, waaraan wij
in ons vorig artikel reeds een en ander ont
leenden.
In een tiental, door fabrikanten welwil-
kok, die den Hollandschen smaak terdege
bleek te kennen.
Als tafelpresident fungeerde Waalwijk’s
sympathieke burgervader wiens martiale
gestalte den oud-offider verried die de
gasten van het gemeentebestuur op Bra-
bantsch-gemoedelijke en Brabantsch-harte-
lijke wijze verwelkomde, hierbij tevens ge
bruik makende van de gelegenheid te wijzen
op het groote belang, dat zijn gemeente bij
de schoenindustrie heeft en de warme be
langstelling voor dit bedrijf inroepende,
een bedrijf, dat thans met eenige moeilijk
heden te kampen heeft, doch dat men
door vergrooting van het binnenlandsch
afzetgebied er spoedig weer geheel en al
bovenop hoopt te hebben.
Aan tafel hebben voorts het woord ge
voerd de heeren Khjberg, Spapens wiens
rede wij in ons vorige artikel reeds memo
reerden en Donkersfschoenmakerpatroon)
en een tweetal collega’s, die namens het
geheele gezelschap het gemeentebestuur van
Waalwijk dankzegden voor de buitengewoon
hartelijke en gastvrije ontvangst en hun
beste wenschen uitspraken Voor de geheele
vaderlandsche schoenindustrie, en die van
Waalwijk in het bijzonder.
Eerst laat brak het oogenblik aan, waarop
de maaltijd eindigde, doch niet mochten wij
onze legersteden opzoeken, alvorens ge
ïntroduceerd te zijn op de plaatselijke socië
teit, waar wij ons met de Brabanters al
spoedig Brabanters voelden en alle Noor
delijke stijf- en stugheid verdreven werd
door de Zuidelijke onbolligheid.
En den volgenden morgen om 9 uur waren
allen weer ptesent. Toen was het de beurt
ter bezichtiging van de vakschool voor
schoenmakers en van de volgende fabrieken:
N.V. E. W. Klijberg Pernot’s Sioomschoen-
fabriek „Hollandia"; de Kon. 3toomschoen-
fabriek A. H. van Schijndel; N.V. J. C.
Spapens’ Schoenfabrieken en het bedrijf
der firma Timmermans van Turenhout.
Ook hier liet de tijd niet toe, dat allesn
de vier genoemde fabrieken en school in
oogenschouw namen, want om kwart na elf
verwachtte men ons in Kaatsheuvel, ter
bezichtiging van de N.V. M. Zachts’ Stoom-
schoenfabriek en de bedrijven der firma P. H.
Vloemans en der firma Vesters en Roesten-
berg. Ons werd deze laatste fabriek aange
wezen. Met gepaste fierheid heten de beide
firmanten ons hun bedrijf in werking zien.
Orde en regelmaat heerschten alom; uit
alles sprak discipline, waaraan de leden der
directie zelf ook gewend waren. Nog niet
zoo heel lang geleden waren beiden nog werk
zaam als meesterknecht in een der Bra
bantsche fabrieken door zuinigheid en vlijt
wisten zij zich tot eigen baasjes op te werken
en na een luttel aantal jaren zien zij zich
geplaatst aan het hoofd van een fabriek,
waar een honderdtal arbeiders(sters) hun
brood verdienen.
Men behoeft niet naar Amerika te gaan,
om het via een gevonden speld tot millionair
te brengen. Ook~Holland biedt degenen, die
werken willen, gelegenheid vooruit te komen
in de wereld.
Met eerbied in het hart voor zooveel
energie namen wij met een handdruk af
scheid van de firmanten, die ons bovendien
in hun woning gastvrij hadden ontvangen.
En verder gingen we weer, door een van
Brabant’s mooiste streken, rijk aan bosch,
hei en vennen, naar Brabant’s lustwarande
Oisterwijk. We passeerden het typische,
traditioneele „trouwlaantje", om onzen tocht
voorloopig te eindigen in hotel „Bosch en
Ven,” te midden van een wonder-mooie
natuur, waar de zonnestralen dartel speel
den op het kabbelende ven, de „Klomp.”
Het was hier, dat de directie van de N.V.
Lederfabriek „Oisterwijk” ons een lunch
aanbood, waaraan mede aanzat Oisterwijk’s
nog jeugdige burgemeester, de heer J. Ver
wiel. Deze zeide in zijn tafelspeech, ver
heugd te zijn over het bezoek, omdat hij
1 een gemeente, waar
een zoo groot- en wereldbedrijf gevestigd is,
als zijn wensch kenbaar wilde maken, dat het
Nederlandsche publiek niet alleen de Ne
derlandsche schoenindustrie zou steunen,
doch dat deze ook op haar beurt gebruik
zou maken van de producten van een anderen
tak van volksbestaan, n.l. die der Neder
landsche lederfabricage. Het ideaal mott
zijn Nederlandsche schoenen, vervaardigd
uit Nederlandsch leder.
De heer Klijberg verzekerde in zijn ant
woord, dat zulks zeer zeker zooveel mogel jk
zou geschieden, en de nestor van onze col
lega’s zeide in een eenvoudig en oprecht
gemeend woord hartelijk dank voor de
gulle ontvangst en het uitstapje, dat besloten
was met een bezoek aan deze heerlijke om
geving.
Het laatste bezoek gold nu de „Oister
wijk,” de fabriek, speciaal voor het ver
vaardigen van kalfsleder. Niet minder dan
goo man vinden hier dagelijks werk, om te
kunnen komen tot de dagproductie van
6000 huiden, aangekocht in nagenoeg alle
deelen van Europa. Afrika en Amerika.
Kapitalen worden er omgezet, als men na
gaat, dat iedere huid gemiddeld f 10.op
brengt. Tienduizenden „ramen” zijn in
gebruik, om te kunnen voldoen aan de
vraag enkel al naar lakleer, dat een speciale
behandeling moet ondergaan en waarmee
het beste resultaat bereikt wordt, als het
gedroogd wordt door de zon. Kunstmid
delen zijn hierbij uit den booze en zoodra
een regenbui dreigt.wordt elke werkkracht,
die elders maar eventjes gemist kan worden,
aangewend, om de „ramen." waarop het
lakleer gespannen is. in allerijl van de om
liggende velden naar enorme pakhuizen
over te brengen. Speciale, voor dit doel g.»
reed gehouden lorrie-treinen verkenen hierbij
uitstekende diensten»
Vrijwel elk onderdeel van het bedrijf
Bwprltfke Stand Geboren: Andries Pe
trus, z. van J. Th. Boots en M. Blok Ja
cobus Maria, s. van Th. Dekker en A. stroet
Seger, s. van 8. Lakeman en N. Zwaan
Hendrlcus Maria, a. van H. J. Brandt en M.
Bakker Pieter, s. van M. v. d. Gracht
en G. J. Lichthart.
Ondertrouwd: Cornells Griffioen en WU-
lemlna Verbeek IJme Dlkkerboom en
Poekje Gaastra Hendrtkus J. M. Schou
ten en Anna E. Briutlgam Jan Wonder
en Margaretha van Berkum.
Getrouwd: Jan de Boer en Johanna Ca
tharina Groen Jan de Graaff en Marijtje
Koer Johannes de Jong en Johanna Wll-
leman.
Overleden: Catharina Molenaar, 34 J.,
echtgen. van Jb Koeman te Zwaag Rens-
Je v. d. Veen, 71 J„ wed. van H. Drost, KL
Oostvest 25.
Vuur in de tulpen. De eerste week van
Mei kenmerkt zich door bijzondere vochtig
heid. Met groot verlangen zien in zonder
heid de landbouwers uit naar zonnig, hel
der, frisch, droog weer. Al is het dat ta! van
gewassen nog niet onder den regenval lij
den, met de tulpen is Ut wel het geval.
Meer dan eenlg ander Jaar hoort men kla
gen over „vuur”. Waarschijnlijk heeft de
late felle vorst van begin Maart in dezen
wel wat voorbereidend gewerkt, doordat de
blaadjes, welke toen boven den grond waren,
eenigszins zijn beschadigd en daardoor zwak
ker geworden.
Hoe dit echter ook zij, het „vuur” treedt
in erge mate op, vooral in de dubbele tul
pen, terwijl het schijnt, dat de bollen, welke
met molm of mest zijn gedekt, meer last
hebben dan die, welke met zand of bagger,
kunstmest of in het geheel niet zijn bemest.
Tal van bloembollenbouwers zijn dan ook
de laatste dagen bezig met het verwijderen
van vuurknoppen en bladen, terwijl ver
schillende hoeken om die reden ontijdig
vrpeg worden afgesneden, vooral nu er zoo
veel water valt Een algemeen overvloedige
oogst wordt door niemand begeerd, gezien
het spook der overproductie, doch leder
kweeker ziet toch voor zlth zelf zijn pro
ductie zoo hoog mogelijk op te voeren.
Onae tulpen. Onze bloemenliefhebbers
behoeven nu niet meer naar Haarlem en
omstreken om te profiteeren van bloemen
weelde en kleurenpracht Daarvoor kunnen
te korter bij huis terecht. Maar sij moeten
zich haasten, want onbarmhartig is *t scher
pe snijmes van den bollen- en tulpenkwee-
ker.
Nog maar nauwelijks is de tulp een tulp te
noemen of men kruipt op de knieën langs
de baantjes en velt de bloem. En liet men er
nu nog flinke stoelen aan ritten, dan zou
den Flora's kinderen ons nog in potten en
Srazen kunnen dienen. Maar dat ook duldt
de bloementeelt niet, ‘t Is om den bol te doen
en om den bol alleen. En daarom moeten
alle krachten uit lucht en grond op den bol
worden samengetrokken; waarvoor de bloem
dus als zoodanig moet wijken. Maar enkele
dagen kunnen wij toch van zijn schoon ge
nieten.
Daar komt bij, dat niet alle soorten ge
lijk bloeien en het beruchte mesje niet de
vaardigheid berit om alle bloemen gelijk met
haar kleur aan ons oog te onttrekken. Niet
in marschtompo, maar in kalme wandeling
geniet men ten volle van dezen aanbllk.
Och ,och. wat een kleurenpracht! Rood
en geel, wit met oranje en voorts alle denk
bare bijkleuren.
Let men daarbij op het scherp afteekenen-
de rechthoekig perksysteem en het vlakke
regelmatig bloeiende gewas, dan komt men
onwillekeurig onder de bekoring van ons
tulpenland. Men moet ook hier het ijzer
smeden, als het heet is, want over twee
weken is er niets meer van over, dan wat
groen, datz^eldra overgaat in een minder
mooie iwme verwelkende massa, die ’t oog
allermjtat bekoort
«e. De looiing.
Dit geschiedt in groote looi kuipen, waarna
‘•Bd-ter b~chik!?n« gestelde auto’s, ging
looiing proces de z.g. gaarlooüng beëindigen.
Deze looi kuipen en looivaten zijn nu
gevuld met de extracten van de diverse
houtsoorten en rijn van verschillende sterkte,
dichtheid uitgedrukt in Beaumë graden.
Vervolgens worden de huiden, door hydrau
lische persen ontdaan van overtollig, niet
gebonden looistoffen en worden gecroupon-
neerd d.wjt. gesneden in deelen naar gelang
de ^:eer of mindere gebruikswaarde. Deze
deeleu rijn de rug, de buikdeelen en de
hals.
De rug wordt verdeeld juist over de rugge
streng in a z.g. croupons.
Na deze voorlooiing heeft de nalooiing
plaats. Deze nalooiing behandelt de verdere
bewerking van die verschillende onderdeelen
en wel neer gelang de gebruikswaarde.
Beschrijven
groot-bedrijf.
Reeds het exterieur der inrichting ge
legen aan de Nieuwstraat ta Tilburg, geeft
een indrute van grootheid. Aan weerszijden
en achter’ het gebouwen-complex dringt
de oude arbeiderswijk op, die zich de laatste
jaren, als één met de fabriek, geheel mo
derniseerde en zich nog gestadig uitreidt.
Rondom zindert het van rumoerig leven.
Overal klinkt gonzende bedrijvigheid. Te
gen den gouddoorstraalden hemel teekent
zich rood het baksteenen silhouet af van
den 35 Meter hoogen toren van het hoofd
gebouw. Boven de laagdakige arbeiders
woningen, temidden der roet-beladen schou
wen van de textielfabrieken der omgeving,
in heel de duizelingwekkende polyphonic
van den arbeid dezer werkstad, heft de
ranke toren een adelaar in top, als het sym
bool van durf en ondernemingsgeest.
Bij het binnentreden der fabriek houdt
bet aspect van het exterieur onze indrukken
nog vast. Ook hier dezelfde massale rang
schikking, dezelfde harmonie van lijnen en
kleuren. Ook bij den rondgang door kan
toren magazijnen en fabrieken, blijft de
suggestie van den indruk, dat deze onder
neming tot een der grootste bedrijven op
bet gebied behoort. De totaal bebouwde
oppervlakte is 13500 M-a Het personeel
bestaat uit ongeveer 600 arbeiders.
Het hoofdgebouw bevat aan de eene rijde
een administratiekantoor van 300 M.a opper
vlakte, terwijl aan de voorzijde 8 ontvang- en
tpoosterkamers ten dienste der bezoekers
staan. De monsterkamers geven een over
zicht van het fabrikaat, hetwelk hier wordt,
vervaardigd en wij vernamen, dat een pro
ductie. zooals hier bereikt wordt, in ons
kleine land slechts mogelijk is door de
fabricage van schoenwerk van verschillenden
aard. Om de verkoopkosten zooveel moge
lijk te reduceeren zonder nochtans de specia
lisatie van het bedrijf uit het oog te verliezen,
wordt de productie van xaooo paar per week
vervaardigd in 3 afzonderlijke fabrieken,
waarvan de eene het dames- en heerenwerk
levert, terwijl de andere de fabricage van
jangens- meisjes- en kinderwerk verzorgt en
een afzonderlijk seizoen heeft voor winter-
pantoffels. Hierdoor heeft men tevens be
reikt, dat beide schoenfabrieken regelmatig
kunnen doorwerken.
Het hoofdgebouw sluit onmiddellijk aan
bij de magazijnen en de expeditie-afdeeling
der schoenfabrieken, waar het gereedge
komen fabrikaat uit beide fabrieken wordt
aangevoerd om gezamenlijk te worden ver
pakt en verzonden.
Alvorens de fabricage der schoenen in
onderdeelen te bezichtigen werd ons de
gelegenheid geboden het productieproces
van huid tot leder te volgen. De N.V. ex
ploiteert, gelijk gezegd, namelijk eigen leder
fabrieken zoowel voor zoolleder als voor
overieder, alwaar wekelijks 3500 huiden
worden bereid.
Het proces om leder te fabriceeren kan
men in 4 deelen onderscheiden.
4e. De drogerij.
De droogzalen dienen om het leder te
drogen, na eerst nog eens met de hand op
steenen tafels te zijn uitgezet. Door buizen
wordt over die zalen de warme lucht ge
voerd en door zijbuizen en kleppen kan men
overal of plaatselijk de warme lucht voor
droging benutten. Al het leder gaat na dro
ging naar de centrale magazijnen, waaruit
het verder wordt gedistribueerd over de
walsmachines, d.z. machines waarbij een
.massieve stalen rol met een grooten druk
dat leder walst. Hierdoor wordt het glan
zend, vast en glad. Vandaar gaat het naar
de magazijnen en wordt het gesorteerd voor
den verkoop.-
De inrichting der beide lederfabrieken
is er op gebaseerd om het fabricageproces
in den kortst mogelij ken tijd te volbrengen,
hetgeen bijzonder tot uiting komt in de
overlederfabriek, alwaar de nieuwste sys
temen zijn toegepast.
Verdere rondgang over het fabrieksterrein
brengt ons aan den stoomketel ten behoeve
der verwarming en de krachtcentrale, waar
een installatie is opgesteld van 550 P.K..
(die inmiddels reeds te klein geworden is).
De waterzuiveringsinrichting met water
toren heeft een capaciteit van 1300b L. per
uur. Een smederij, timmerwerkplaats en
garages voor de 6 geregeld in gebruik zijnde
vrachtwagens sluiten zich hierbij aan.
Van de lederfabrieken komen de pro
ducten zoolleder en overieder naar de maga
zijnen der schoenfabrieken, welke evenals
het leestenmagazijn midden tusschen beide
schoenfabrieken zijn gelegen.
De totaal oppervlakte hiervan bedraagt
8000 M.a, geheel gelijkvloers.
De aanvoer van warme lucht des winters,
alsmede van frissche lucht des zomers,
geschiedt door middel van thermons, een
Duitsch systeem.
Het is een frisch gezicht het geheele per
soneel in uniforme werkkleeding aan hun
machines te zien, die in kange
verschillende afdeelingen zijn
Zoo zien wij niet minder dan
machines, 9 zwikmachines, 4
machines, enz.
De geheele organisatie is na r
ervaring gebaseerd op het stukwerksysteem,
dat zoo ver doorgevoerd is als economisch
en practisch mogelijk is.«
Het transport der werkstukken langs de
machines geschiedt door middel van rol-
rekken. De nieuwere vindingen op dit ge
bied worden door de technische leiding voort
durend bestudeerd en aan het bedrijf ge
toetst, doch naast de voordeelen, welke als
regel voor buitenstaanders overwegend zijn,
stuit de toepassing in vele gevallen op groote
nadeelen.
Ook voor de verpakking, welke natuurlijk
voor een dergelijke productie een groote
rol speelt, is men onafhankelijk van anderen.
Een eigen cartonnage-inrichting voorziet
naar behoefte de beide fabrieken van
verschillende formaten schoendoozen.
Goed deed het ons Roomsch hart,
alle afdeelingen een Mariabeeld aan
treffen, dat ter gelegenheid van de Mei
maand- omgeven was door bloemen en was
licht.
Het Roomsche gemoed spreekt nog dui
delijk in ons mooie Brabant.
en maakt men den nerfkant glad rimpels,
losheid enz. verdwijnen.
het gebouwd over de volle lasten In de be- t Den penningmeester werd voor zijn se-
mallngakosten aan te slaan. curaat beheer dank gebracht. De bestuurt'
Gewenscht werd het geacht bij stemming leden, die periodiek aftreden de heeren J
v. Blankedaal, A. Nieuwland en P. Mink wer
den met groote meerderheid van stemmen
herbenoemd als plaatsvervangend lid der
rekenlng-oommlssie werd door den voorzit
ter aangewezen de heer A. Morzch Pz.
Voorstel tot aansluiting bij den bond van
Ziekenkassen Noord-Holland boven het 13
Door den voorzitter werd medegedeeld, dat
in een Bestuursvergadering besloten was tot
afscheiding van het N. V. Z. en tot aanslui
ting bjj den Bond van Ziekenkassen Noord-
Holland boven het IJ. Deze bond moet nj.
nog opgericht warden, waarbij 17 onderling»
ziekenkassen zich zullen aansluiten. De con
tributie b(j het N. V. Z. bedroeg voor de
kas 23 ct. per lid per Jaar. De contributie
bU den nieuwen bond zal per lid per jaar
15 cent bedragen.
De heer StrUbis vraagt eenlge Inlichtingen
betreffende het aandeel van Warmenhulaen
In het reservefonds van het N. V. Z.
Volgens den voorzitter schijnt het nog al
bezwaarlijk dit bij uittreden los te krijgen.
Het Bestuursvoorstel werd met algemeene
stemmen aangenomen.
BIJ de rondvraag deelde de pennlngmee»-
ter mede, dat eiken Woensdag- en Zatei-
dagavond van 6—7 uur gelegenheid bestaat
Let ziekengeld te halen.
In de „Roskam” werd een huishoudelUke
vergadering gehouden van Waterschapsbe-
langen en Verkeerswegen.
Na een hartelijk welkom van den voor
zitter, den heer de Goede, bracht de secre
taris, de heer Maas het Jaarverslag uit, dat
getuigde van weder opbloeiend leven.
werd herdacht, wat de heer
S. Groot 8z. Sr., die als bestuurslid be
dankte vanaf de oprichting voor de ver-
gedaan Het ledental ver-
eenlge stUglng. Vervolgens deed de
heer Maas rekening an verantwoording van
het beheer der geldmiddelen. Wel sloot het
dienstjaar 1930 met een tekort, doch men
vertrouwde dezen achterstand door het toe
treden van nieuwe leden te sullen inhalen.
Na uitgebracht rapport van de Commissie
tot onderzoek, werd de penningmeester ont
heven van het gehouden beheer.
Daar het hulshoudelUk reglement «enige
wijziging behoefde, werd een geheel nieuw
Reglement behandeld en vastgesteld. Voor
nieuwe leden werd de contributie bepaald
op f 1 per Jaar; voor banne- en polderbe
sturen en Vereenlglngen met waterachajMsa-
ken in verband staande sal zij voortaan
f 2.50 bedragen. Het bestuur sal uit min
stens 5 leden bestaan. Jaarlijks zullen min
stens twee vergaderingen worden gehouden.
In de najaarsvergadering sal dteeds een
deskundige een of ander actueel onderwerp
behandelen.
Het bestuur legde zijn mandaat neer.
De heer C. Rood had te kennen gegeven
niet meer voor herbenoeming in aanmerking
te willen komen. Herbenoemd werden de
heeren G. J. M. Goede. O. G. J. Maas. Joh.
Stapel, J. Kamp en K. BSUUn. Volgens op-
gemaakten rooster aal de heer Maas aftre
den In 1932, de heeren Kamp en Stapel in
1933 en de heeren de Goede en Bruijn In
1934.
Daarna kwamen in bespreking de wijzi
gingen van het algemeen Reglement voor de
waterschappen, waarover Ged. Staten de
meenlng der besturen vraagden. De omslag-
hefflngen en de verkiezingen werden be
sproken.
Heffing van belasting van gebouwde ei
gendommen, kan de algemeene goedkeuring
wegdragen, daar deze uitbreiding van be-
lastingobjecten de polderlasten van de tegen
woordige ingelanden sal verlagen. De aan-
den daarvan het gevolg zal zUn; dat de be-
rijke vermeerdering van het aantal ingelan
den daarvan het gevolg zal zUn dat de be
las tlngpllchtigheld der nieuwe ingelanden
meebrengt, dat hun 1 stemrecht zal worden
verleend en het recht om gekosen te worden;
dat de belangen der nieuwe Ingelanden niet
steeds dezelfde zijn als die der landeigena
ren. wat aangaat het waterpeil, waarin een
gevaar schuilt, en dat t niet billijk sal sQn
Zjrkteverlof Het ziekteverlof van mej.
E. M. Mulders, onderwijzeres aan de O. L.
school te Hlppolytushoef. is op haar verzoek
verlengd tot 1 Juli aa.
Motorbrandspuit De nieuw aangeschafte
motorbrandspult voor Den Oever sal worden
gestationneerd in de garage van den heer
J. Boersen aan de Voorstraat.
Zaterdagavond had in het lokaal van JDe
vier Heemskinderen” alhier, de officieels
opening plaats van de tentoonstelling in af-
1 gesneden tulpenbloemen en andere bolge
wassen, uitgeschreven door de afd. Wognum.
Nlbblxwoud en Omstreken van de vereenl-
glng voor Bloembollencultuur.
Verschillende autoriteiten hadden aan de
1 ultnoodlging om deze opening bU te wonen
gevolg gegeven, terwijl ook de voors„ direc
teur en leden van het Harmonlegezelschap
..Ons Genoegen” aanwezig waren om na ïo
openingsrede de feestelijke stemming te v*-
hoogen.
Ook bet publiek had zich niet onbetuigd
gelaten en velen waren opgekomen om de
voor deze omgeving voor het eerst te houden
tentoonstelling te komen bezichtigen. Te
ongeveer 7H uur verkreeg burgemeester
Wlerlng het woord.
Aan het vriéndelijk verzoek van het comi
té om deze tentoonstelling met een enkel
woord te willen openen, had spr. zeer gaarne
gevolg willen geven om wille der belangrijk
heid, welke er voor Wognum, Nlbbixwoud en
omstreken in Is gelegen, dat een tentoon
stelling als deze wordt gehouden.
Wanneer we nog maar enkele Jaren terug
gaan. dan was er in deze streek met zUn
bouwvakken, omzoomd door het vele groene
welland en naast een zoo hier en daar be
staande flinke frultkweekerU. weinig cultu
reels te bekennen. Alleen aan de WUsend
hadden we reeds Jaren lang onze bloemen
weelde, zU bet dan hoofdzakelUk In den
vorm van zaadgoed Toch zag men daar
reeds zoo hier en daar ook een bescheiden
tulpenbed opduiken. Allengs is daar meer
verandering in gekomen. We kregen aller
eerst een periode waarin men zich meer op
den tuinbouw ging toeleggen, welke zich
weer regelmatig liet verfijnen In hoogere
cultures op dat gebied; dra rezen dan ook
als paddestoelen uit den grond de vele kas
sen en warenhuizen en zag men groote op
pervlakken overdekt met sg. plat glas.
Allee te ramen genomen een groote cultu-
reele vooruitgang op gebied van land- en
tuinbouw, waarbij vooral niet Is te onder
schatten de hoo*Tst beschavende invloed
en leerrijkheid welke van de cursussen en
excursiën op dit gebied zijn uitgegaan.
Tusschen die bedrijven door begon ook de
lust tot bloemboHerkweeken op te kosusn.
De prijzen voor de gewone landbouwproduc
ten werden zoo weinig loonend, dat enkelen
het voetspoor van desen en genen waaghals
ging volgen om ook eens een stukje grond
met bollen te bezetten. Er werden goede,
soms beste prijzen gemaakt, en waar het nu
de Westfriesen eigen is, dat wanneer sr
zlenderoogen ^rat aan valt te winnen, se
ook wel een vorkje willen meepikken, heb
ben we langzamerhand ook hier onze bollen
streek In miniatuur gekregen, echter niet
minder mooi dan in de echte bollenstreken,
wijl onze bloemenvelden tusschen het groe
ne welland een schitterend effect geven.
Van het grootste belang is het echter, dat
de kweekers zich hebben georganiseerd,
want wanneer het ooit noodlg is dat een
groep zich vereenlgt. dan is het de groep
bollenkweekers. Daarbij komt zooveel te pas
om onheil te weren en de cultuur self zoo
wel als de prijzen op behoorlijk peil te hou
den, dat een vereenlging onontbeerlijk is.
Wie als bollenkweeker daarvan geen lid is
en derhalve zich aan de ook voor hem nut
tige wenken en voorschriften onttrekt, is
feitelUk een onderkruiper.
'Na deze nogal uitvoerige introductie,
breng ik u gaarne hulde voor het initiatief
tot het houden dezer tentoonstelling.
Deze tentoonstelling beoogt toch verschil
lende resultaten te bereiken. Ten le ds kwee-
kers van bollen nog meer en vooral voor ds
verfUnlng van deze cultuur op te wekken:
3e. aan beginnende kweekers meer ervaring
en kennis bU te brengen; 3e. bU diegenen,
die nog maar wat af wachten, den lust tot
bloembollenkweeken aan te wakkeren: 6e.
het publiek kennis te doen maken met het
geen ook op dit gebied In deze streek Is
bereikt en nog meer sympathie voor dees
rchoone voorjaarsbloemen bU hen aan te
kweeken.
Met den wensch dat door uwe tentoonstel
ling al deze resultaten mogen worden bereikt
en de ingezetenen van Wognum-Nlbblxwoud
en Omstreken moge blijk geven van hun
overgroote belangstelling in uw streven, vsr-
kBar ik uwe tentoonstelling officieel voor
geonend.
Hierna bracht het Harmonie-gezelschap
onder leiding van den heer J. C. Stam een
naar nummers ten gehoore, wat met een
kraehtls applaus werd beloond.
Vervol eens verkreeg de heer O Hoebe.
voorz. der regelingscommissie het woord, die
nsmens deze commissie een woord van dank
bracht aan de Jurv-leden, die zich ten volle
en op de Juiste wijze van hun taak hebben
eek we ton, tevens een woord van dank aan
de genoodl-rden voor hunne aanwezigheid,
en ten slofte aan de Voorz. der Harmonie-
vereeniging, die met de leden >00 bereidwil
lig zUn geweest mede te werken tot bet sla
gen dezer tentoonstelling.
8r>r. deelt dan mede, dat aan de navol
gende personen prijzen zijn toegekend.
Voor de mooiste stand: le prUs H. Stel
tenpool. Wognum: le prijs P. Schipper,
Snnnbroek: eerv. vermelding N Koopman,
Nlbbixwoud.
Mooiste eroep tulpen, le prils W C. Bon-
tekon’n-r Benningbroek3e prU» J. SlUker-
man. Zwaag.
Grootste sorteerlng. le pr. H. Steltenpool,
Wognum: 3e pr. P Schipper. Spanbroek.
Devoratleve opstelling, le pr. P. de Winkel,
Wovnum.
Mooiste vaas, le pr. O. Hoebe. Wognum.
Het publiek werd alsnu in de «elovenheld
gesteld het tentoongestelde te beslchitgen
Al'-emoen was men vol bewondering voor
datgene wat men te zien kreeg. De oom-
ml-rie kan dan ook met trots on het door
baar verrichte werk tenmlen. wat al ten
rteele is beloofd, doordat de eerste dag van
de tentoonstelling zoo uitstekend Is ge
staard.
Stemming gemeenteraad. Door B. en W.
dezer gemeente is de stemming voor de ver-
kie’lng van leden van den gemeenteraad be
paald op Woensdag 10 Juni ax.
Raadsvergadertag. De raad d»zer «emeen-
te komt in openbare vergadering bijeen W
as. Vrijdag nam. 2 uur.
we thans Van Arendonk’s
E
