ONS BLAD
S. KROM
DE PINKSTERBOODSCHAP VAN
Z. H. PAUS PIUS XI.
F1JTREINIGIN6 van
Z. H. EXC. MGR. J. D. J. AENGENENT
TERUG IN HAARLEM
STOOMERIJ EN VERVERIJ
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWEE BLADEN
DINSDAG 26 MEI 1931
VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 120
f40
VOORNAAMSTE eXT EUWS
Vele huizen verwoest of beschadigd
Z.
XIII.
De chauffeur onwel geworden
Telegrafisch Weerbericht
Reeds 10 dooden
Hel onderzoek naar de oorzaak
Kon. bezoek aan Parijs
Aanranding
20 vermisten
naam
z
Bij den 4Osten Verjaardag der Encycliek
„Rerum Novarum”
Wapenwinkels in Grieken
land in de lucht gevlogen
Trawler omgeslagen
De villa-brand
te Bennebroek
Autobus tegen een boom
gereden
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Verbandartikelen en Verbanddoozen
I
M&r.
Mr. van DoorneAVRO-bestuur
Ernstig mijnongeluk in
Engelsch-Indie
en ze&en!
De Encycliek over de Maatschappelijke Orde, haar herstel
en hare voltooiing naar het heilplan der Blijde Boodschap
AAR GIFJE MOET, Ot STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN. GESCHIEDEN UITERLUK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET OHGEVAL
Nieuwe ongeregeldheden in Spanje
vertelt van zijn reis naar Bome
Alle Stoom- en Verf goederen
binnen een week teru&. Onze
waarborgt U prima
afleveri nè
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
(Wordt vervolgd.)
De Plnkaterdrakte.
van
,t
Het onderzoek naar de bewapening.
Ernstige mijnramp in Engelsch-Indië.
2 milliard Mark aan
van
9
Barometerstand 9 uur v-m.: 767. Stilstand.
m. M. te
m M. te
Oosteljjke
De gérant in voorarrest
..Qnadragesimo”
t
M
bij een breuk ven
arm
zyn
ver-
Rapport-Westerveld over de reorganisatie
van het Nijverheidsonderwijs.
’^eo
VrQheid van godsdienst
De regeeiing heeft een decreet intake de
vrijheid van godsdienst aangenomen.
Alle godsdiensten kunnen zoowel privé als
In het openbaar uitgeoefend worden.
In Spanje is bij regeeringzdeereet tot vrij
heid van godsdienst besloten.
De Vijfde Nederlandsche Katholiekendag
te Amsterdam.
Naders bijzonderheden over den moord te
Utrecht.
Licht op De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 9.31 uur.
bil verlies van 'n
anderen vinger
zedeiyke vernieuwing in Christelljken geest
(III). Hiermede hebben wy de drie voor
naamste deelen van deze, onze encylcliek,
gekenschetst.
Een passeerende fietsrijder gedood, de
chauffeur zwaar gewond.
A BONNEMENTSPR1J8
Per kwartaal, voor Alkmaar f 2.
Voor buiten Alkmaar f 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.6« honger
Ontploffing van wapenwinkels In Grieken
land.
HET ONDERWERP.
O(j allen. Eerwaarde broeders en geliefde
sonen, zyt goed vertrouwd met die bewon-
derenswaardige leer, die de onvergankelijke
roem van de encycliek Rerum Novarum is.
Smartelijk getroffen dat Hy een zoo groot
deel der menschheld „onder droevige, be-
klagenswaardige omstandigheden in een on-
waardlgen toestand’’ moest zien, nadat de
economische ontwikkeling „den arbeider in
zijn afzondering zonder genade aan de on-
menscheiykheid van de werkgevers en aan
het eigenbelang van een teugellooze concur
rentie had uitgeleverd”, maakt de opperste
Herder de zaak der arbeiders tot de zijne.
Daarbij heeft Hij geput, noch uit het Ubera-
Zondagmorgen is in het Bosch van Bre-
dlus te Bussum een 8-jarig meisje door een
20-jarig persoon aangerand. In den loop van
den dag slaagde men erin den dader, een
inwoner van Bussum. te arresteeren. Hy ‘s
ter b ing van de justitie gesteld.
Op verzoek van het hoofdbestuur van het
genootschap „Vrij Nederland" en van
Van Doorne, heeft zich een eereraad
vormd, bestaande uit de heerén prof.
Aan de Eerwaardige Broeders, Patriarchen,
Primaten, Aartsbisschoppen, Bisschoppen en
overige Opperherders, die in vrede en gemeen
schap met den Apostolj/schen Stoel leven en
aan alle Geloovi#e Katholieken der wereld.
Pius XI, Paus
Eerwaarde Broeders, Gelief de Zonen, Groet en Apostolisch,
Een ieenlng
Duitschland?
INHOUD EN DOEL VAN DE ENCYCLIEK.
Wij willen de zegenrijke vruchten der En-
clycliek van Leo voor de Katholieke Kerk,
zoowel voor de geheele menschheld met een
terugbllk op het verleden beschouwen
dan de maatschappelijke en de staathuis
houdkundige leer van den groeten meester
tegenover zekere verklaringen die men ervan
heeft gegeven, klaar uiteenzetten en tevens
in eenige stukken haar gevolgen verder ont
vouwen <n>. eindelijk over de tegenwoordige
toestanden een oordeel uitspreken ea ever het
socialisme vonnis vellen, om de ware oor
zaken der tegenwoordige stoornissen der
openbare maatschappelijke toestanden bloot
te leggen en daarmee tegelijkertijd den eeni-
gen weg ter genezing attgeven, namelijk de
Verkeersongelukken tijdens de Pinkster
dagen. Verscheidene dooden en gewonden.
Uit Tokio wordt gemeld, dat op M K.I’
van Yokohama een trawter is otngeslagei.
Er zijn 20 vermisten.
WIJ BREIEN en repareeren alle soorten
wollen kleeding, kousen en sokken (ook de
allerfijnste); voor nieuw-werk zijn we No. L
ZUIDSTRAAT 19 (Let op den gelen winkel)
Depót voor Alkmaar-
J. G. VERSPAANDONK Hekelstraat 23.
Onze vertegenwoordiger komt U bezoeken.
Pi in® Hendrik zal de Koningin vergezellen
Z. K. H. Prins Hendrik zal de Koningin
bij haar bezoek aan Parijs vergezellen.
Hoogste barometerstand 7703
Jan Mayen.
Laagste barometerstand 755.7
Thorahavn.
Verwachting:
Zwakke tot matigen wind uit
richtingen, helder tot licht bewolkt, droog
weer, behoudens kans op onweer. Warm.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5
regels 135: elke regel meer 835.
RECLAME per regel «.75 voor
de eerste pagina; vooe de overige
pagina's SS».
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD”
bij vooruitbetaling per plaatsing
0.60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer f 0.12
In de Kolar-goudmijn te Malsuri in het
Zuiden van Engelsch-Indië is een brand uit
gebroken. waarvan tot dusverre 10 personen
het slachtoffer geworden zijn. Daar nog vele
arbeiders in d mijn zijn opgesloten, vreest
men. dat het aantal dooden nog belangrijk
grooter zal worden.
Vermoedelijk eommunistisehe aanslagen
Te Cavalla in Griekenland brak in een
winkel van wapens en munitie brand uit.
De munitie kwam tot ontploffing. De ont
ploffingen duurden een half uur en wekten
den Indruk, alsof de stad onder zwaar vuur
stond. Vier hulzen vlogen in de lucht en
150 werden beschadigd. Tot op 1000 Meter af
stand werden de vensters vernield.
Onder de Inwoners der stad brak een pa
niek uit. Er zijn 2 ernstig en een groot aantal
lichtgewonden. Dooden zijn niet te betreuren.
Ook in Drama vloog een wapenwtnkel met
twee hulzen in de lucht. Er zijn vele ernstig
en lichtgewonden)
Het vermoeden bestaat, dat men hier te
doen heeft met communistische aanslagen,
daar reeds eenige dagen geleden in eenige
wapen’Sken brand is uitgebroken.
A1W «bonna sop dit blad rijn ingevolge de verzekarinmvoorwaardan f 'Iflnn Ce venal «nes geheele ongeschiktheid tot «erken door f TEA bij een ongeval met f OEft bii verltea van een hand f tljr bii vnrlkn van een 8 EA
ausn ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeerinara: wUUU." verliee van beide ermee, beide beeneed beide oosten >5U.“ doodelliken afloop 250." f 125." duitn ot wijsvinger 50." been oi
een zekere ongerustheid werden bevangen.
Inderdaad werd de edele en fiere leer van
den Paus, die voor de wereld iets ongehoords
was. ook door Katholieken hier en daar met
eenlg wantrouwen ontvangen en in enkele
gevallen stelde men er zich zelfs afwijzend
tegenover. In te koenen stormloop had Leo
de afgoden van het liberalisme ten val ge
bracht, te meedoogenloos met ingeroeste
vooroordeelen opgeruimd, te onverwacht toe
komstige ontwikkelingsmogelijkheden weg
genomen. Zoo moesten wel de tragen hun
haten sluiten voor een zoo ongehoord nieuwe
soclaalfilosofie en de aarzelende gemoederen
voor een vlucht In zoo groote hoogte terug
schrikken. Ja, zelfs ontbraken zy niet, die.
hoewel de stralende volheid van het licht
bewonderend, het geheel slechts ais een
droombeeld van een wenach beschouwden,
dat nooit tot werkelijkheid zou kunnen wor
den.
De veertigjarige herdenking van de Pause-
HJke encycliek, die allerwege en in alle krin
gen, voornamelijk echter door de uit heel de
wereld naar deze stad samen stroomende
Katholieke arbeiders met groote geestdrift
gevierd wordt, biedt ons een gewenschte aan
leiding om het woord te nemen.
mr.
ge-
mr.
C. W. Star Busmann, hoogleeraar aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, prof. mr. J. A.
Eigeman, hoogleeraar aan de H Krijgs
school te 's-Gravenhage, en prof. mr. H. R
Rlbbius, hoogleeraar aan de H. Handel
school te Rotterdam, die het bekende con
flict mr. Van Doorne-A.V-R.O.-bestuur zal
onderzoeken.
Hut genootschapsbestuur en mr. v. Doorne
hebben resp. aangezocht prof. Star Butmann
en prof. Eigeman. die in gezamenlijk over
leg als derde prof. Rlbbius hebben uitge-
noodigd.
Aan den eereraad Is verzocht te willen
onderzoeken
A: Of het royement van mr. Van Doorne
en zijn ontslag als bestuurslid van de
A. V. R. O. op regelmatige wijze heeft
plaats gevonden;
B: Of de door en vanwege het A.V.R.O.-
bestuur gepubliceerde beschuldigingen tegen
mr. Van Doorne geult. waarop zijn royement
en ontslag gebaseerd zijn, gerechtvaardigd
zijn.
dat er uitwassen door zijn ontstaan, dat die
met kracht moeten worden uitgesneden,
maar hij veroordeelt t huidige productie
stelsel niet als slecht in zichzelf. Mgr. ves
tigde onze aandacht op deze belangrijke
passage in de nieuwe encycliek en wees op
het actueele van dit punt.
Z. H de Paus, aldus Z. H. Exc., laat in
de encycliek ook duidelijk uitkomen, dat
kapitaal en arbeid elkander noodlg hebben,
dat het kapitaal geenszins mag zeggen: de
voordeelen van de samenwerking tusschen
kapitaal en arbeid komen geheel aan mij, en
dat de arbeid evenmin die voordeelen voor
zich alleen mag opeischen. Z. H. maakt bet
woord van Paus Leo XIII x.g. ook tot het
Zijne: noch het kapitaal kan bestaan zon
der den arbeid, noch de arbeid zonder het
kapitaal.
Met klaarblijkelijke voldoening herinnerde
Mgr. ook aan dat gedeelte van de
encycliek, waarin Z. H, de Paus er vooral
den nadruk op legt, dat, voor de verbetering
van de maatschappelijke toestanden, veel
meer te verwachten is van ruime toepassing
der naastenliefde dan van de strikte
rechtvaardigheid. Dat is, aldus Mgr., geheel
in overeenstemming met wat daaromtrent
in den zendbrief „Rerum Novarum" is ge
schreven. Maar waar „Rerum Novarum”
daarmede eindigde, wordt dit in de nieuwe
encycliek zeer scherp belicht. Het gaat er
dus meer om. dat de menschen innerlijk
hun mentaliteit veranderen dan dat het
productiestelsel zelve zou moeten verande
ren.
Mgr. voegde er aan toe, dat deze passage
hem heeft getroffen, omdat Mgr. zelf ook
meermalen op de groote beteekenls van de
vernieuwing des harten voor de oplossing
van het sociale vraagstuk heeft gewezen.
Het andere punt in de encycliek, dat in
bijzondere mate de aandacht van Mgr. heeft
getrokkenJMtreft hetgeen Z. H. de Paus
zegt over de houding van de katholieken
ten opzichte van het socialisme. Dat is op
het oogenblik ook een actueele vraag, aldus
Te cor>a dei ruo in Andalusie werden we
gens brandstichting in de kerk 19 personen
gearresteerd.
Toen zij het dorp uitgevoerd werden, viel
de bevolking het escorte aan, waarop de po
litie genoodzaakt was van haar wapens ge
bruik te maken.
Verscheidene personen werden gewond.
Hierna brak een p-otesutaking uit, waarop
nog veertig man politie naar het plaatsje
werden gezonden.
Aan een delegatie van de bevolking ver
klaarde de kapitein-generaal van Sevilla,
dat hij deze politiemacht niet terug zou trek
ken, zoolang de staking duurde. Na terugkeer
van de delegatie werd daarop de staking op
geheven.
genoemde bewezen had. tot bet oplossen der
sociale kwestie volkomen onbekwaam te zijn,
laatstgenoemde een geneesmiddel aanbeval,
dat, erger dan het te genezen kwaad self, de
menschelUke maatschappij slechts nog dich
ter aan den rand van den afgrond gebracht
soa hebben.
Uit eigenmachtsvolmaaktheid en vervuld
van bet bewustzijn, dat Hem in de eerste
plaats de bewaking van den Godsdienst, en
de leiding van alles wat daarmee nauw sa
menhangt is toevertrouwd, nam de Paus deze
aangelegenheid ter hand, waarin „zonder
hulp van den Godsdienst en van de Kerk
geen gelukkige uitslag" gezien kon worden.
Alleen steunend op de onveranderlijke grond
stellingen van verstand en openbaring be
lichtte Hy de ..wederzydsche rechten en
plichten der bezitters en der onterfden, der
werkgevers en der werknemers." Moedig door
vertrouwen en sprekend „als iemand die
macht heeft", verklaarde Hij en stelde Hij
vast, wat de Kerk, wat de Staat, wat de be
treffende personen zelf tot oplossing der
kwestie hadden te doen.
Niet voor niets liet de Paus zijn aposto
lisch woord weerklinken. Vol verbazing luis
terden, met geestdrift namen het in zich op,
niet alleen de trouwe zonen der Kerk, maar
ook velen, die ver van het eene ware geloof
in dwaling rondliepen, ja, met enkele uit
zonderingen allen, die van nu aan in geleerde
onderzoekingen, of in praktische wetgeven
der! arbeid zich met maatschappelijke en
staathuishoudkundige vraagstukken bezig
hielden.
Met bizondere vreugde echter werd het
Pauselijk rondschrijven opgenomen door de
Christelijke arbeiders, die zich door de hoog
ste autoriteit op aarde begrepen en verde
digd voelden, evenals al die edele mannen,
die bij hun onverdroten bemoeiingen ter ver.
heffing van den toestand der arbeiders tot
dusver nauwelijks Iets anders hadden aange
troffen dan een algemeene onverschilligheid,
niet zelden ook hatelijke verdachtmaking,
zoo niet uitgesproken vijandschap. Met recht
staat bij die allen het apostolische schrijven
in hoog aanzien, zoodat het reeds overal ge
woonte geworden is Hem jaarlijks op de een
of andere wijze dankbaar te gedenken.
Op deze algemeene overeenstemming
maakten enkelen een uitzondering, die door
Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, bis-
schop van Haarlem, is Zaterdagmiddag !n
goeden welstand van zijn reis naar Rome
In Haarlem teruggekeerd.
Onze geëerbiedigde Haarlemsche Kerkvorst
is zoo welwillend geweest, ons, op ons ver
zoek. zijn Indrukken mede te deelen over
dezen pelgrimstocht, die door verschillende
belangrijke gebeurtenissen In Rome wel een
zeer bijzonder accent heeft gekregen. Vooral
zouden, zoo stelden wij ons voor, onze lezers
zich Interesseeren voor de meening van Z.
H. Exc. over de jongste encycliek „Quadra-
geslmo anno”. Wjj zijn Mgr. zeer dankbaar
voor de groote vriendelijkheid, waarmede hij
de nieuwsgierigheid van onze lezers heeft
willen bevredigen.
Z. H. Exc. herinnerde, na onze Inleidende
vraag, aan de predicatie, die Z. H. Exc
heeft gehouden in de Kathedrale kerk van
Haarlem tijdens de Pontificale Hoogmis op
eersten Pinksterdag. Daarin heeft Mgr. ver
teld van zijn reis naar Rome.
Het zijn, volgens Mgr., heerlijke dagen ge
weest, die de ruim 700 Nederlandsche pel
grims Mgr. legde nadruk op dit getal
700 In de Euwlge Stad hebben medege
maakt. De pelgrims leefden er in die dagen
reeds in een Pinkstersfeer. Het karakter van
het Pinksterfeest toch is liefde en liefde
doortintelde alle gebeurtenissen, die de pel
grims in Rome aanschouwden.
Daar was allereerst de audiëntie bij Z. H.
den Paus in de Sala Ducale. In heel de har
telijke toespraak van den H. Vader straalde
bovenal de liefde door van Z. H. voor bet
kleine Nederland. Z.H. begroette in 't Vader
huis de pelgrims als de zonen, de bevoor
rechte kinderen uit Holland dat Hem dier
baar is. Z. H. prees en bewonderde de Ne
derlandsche Katholieken om wat zij doen
voor de missie, om de manier, waarop „Re
rum Novarum" door hen wordt uitgevoerd
en vooral bewonderde Z. H. de groote aan
hankelijkheid, die de Nederlandsche katho
lieken aan hun Bisschoppen betoonen. Dat
waren, volgens Mgr., prachtige oogenbllkken,
waarin de pelgrims zich in het huls van een
llefdevollen Vader voelden.
Dan was er die heerlijke Pausmis, zeide
Mgr., in de overvolle basiliek van Sint Pieter
het aantal aanwezigen werd op wel veer
tigduizend menschen geschat waar wij
met 700 Nederlanders tegenwoordig waren
Dat was ontroerend schoon.
Mgr. herinnerde vervolgens aan de her
denking van de uitvaardiging, veertig jaar
geleden, van de encycliek .Rerum Novarum”.
In Rome Is het geen gewoonte een 40-Jarlg
jubileum te vieren, maar Z. H. de Paus had
er op gestaan voor deze herdenking een uit
zondering te maken om deze gelegenheid te
baat te nemen, een nieuwe encycliek uit te
vaardigen, die als een vervolg is te beschou
wen op de encycliek „Rerum Novarum”. Ook
in die nieuwe encycliek is de grondtoon:
Liefde. De gebeurtenissen op het Damasus-
pleln, waar de herdenking plaats vond en
Z. H. de Paus een toespraak hield, zijn voor
de toeschouwers onvergetelijke momenten
geworden en Mgr. vertelde hoe trompetge
schal de komst van den H. Vader aankon-
dlgde, vertelde van het enthousiasme, dat
onder de tienduizenden aanwezigen heersch-
te en zich uitte In elndelooze toejuichingen.
Het was zoo aandoénlijk mooi, aldus Mgr
dat niet alleen vrouwen, maar ook stoere
mannen h n tranen niet meer konden be
dwingen en er den vrijen loop aan gaven.
Mgr. sprak ten slotte over het Neder-
landsch Priestercollege, bl) welks opening de
Nederlandsche pelgrims van trots waren ver
vuld. Nederland heeft nu in Rome ook zijn
college, zeide Mgr. met voldoening. Daar
zullen jonge priesters uit Nederland ter ver
volmaking van hun priesterlijke studies
eenige jaren kunnen doorbrengen en zien
laten doortrekken van den echten katholie
ken geest, die Rome doorgloeit, in de heer
lijke sfeer, die het „Vaderhuis" vervult, en
dien geest meebrengen naar hun werk in
Nederland!
van Christus, tot de menschheld, en
hem door God opgedragen Leer-ambt
vullen.
Zoo verhief dan de Paus den ISden Mei
1891 xUn langverwachte stem. Niet afge
schrikt door de moeilijkheid van zijn taak,
niet gebogen door den ouderdom, neen
hoog opgericht en krachtig wees hU aan het
Menachelljk Geslacht nieuwe banen tot op
lossing van het sociale vraagstuk.
Gedurende de beide Pinksterdagen was de
belangstelling voor de afgebrande villa „Vre-
denhoef”, die nu niet meer dan een trooate-
looze riilne is, zeer groot. Automobilisten,
motor- en wielrijders promoveerden bet ge
deelte weg daar zeer hinderlijk tot parkeer
terrein. Wanneer echter de muren zuilen
zijn omgetrokken, zal er nog weinig beziens
waardigheid aan zijn.
Nu is echter het onderzoek naar de oor
zaak van den brand nog in vollen gang.
Vrijdag is bet parket ter plaatse geweest
en hebben gerechterlijke ambtenaren heel
den dag den exploitanten vr.n het hotel,
dat In „Vredenhoef" gevestigd zou worden,
verhooren afgenomen.
Desondanks is de gérant, de heer F., naar
Haarlem vervoerd, waar hy in voorarrest is
gesteld.
Zaterdag en ook vandaag weer heeft een
deskundige van de brandweer te Amster
dam. de heer D., aan de afgebrande villa
een bezoek gebracht en een onderzoek inge
steld. om aldus te trachten tets omtrent de
oorzaak van den brand vast te stellen.
De resultaten hebben tot heden toe nog
niet veel klaarheid In deze zaak gebracht,
alhoewel redenen biyven bestaan, om moed
willige brandstichting in feite aan te nemen.
Veertig jaren zyn voorbygegaan. sinds
onze Voorganger, Zaliger Gedachtenis. Leo
XIII, zyn heerlijk Rondschryven „Rerum
Novarum" de wereld Inzond.
Met dankbare vreugde grijpt de heele
Katholieke wereld deze gelegenheid aan. om
dit gebeuren plechtig en naar verdienste te
vieren.
Als wegbereiders voor deze zeer byzon-
dere oorkonde van allerhoogste herderlijke
zorg, waren hieraan reeds andere ency
clieken van Onzen Voorganger verschenen
over de grondslagen der maatschappy, der
familie en van het huwelyk; over den oor
sprong der Staatsmacht, en dezer geregelde
verhouding met de Kerk; over de voor
naamste plichten van den christeiyken
Staatsburger; daarna echter tevens tegen
het Socialisme en een valsche vryheldsleer;
alsook nog meerdere andere, waaruit reeds
duldeiyk genoeg de leer van Leo XIII sprak.
De Encycliek „Rerum Novarum" echter on
derscheidt zich van alle andere daardoor, dat
zy aan de menschheld den zekeren leidraad
bracht voor de gelukkige oplossing van het
doornige vraagstuk In de menscheiyke sa
menleving, bekend als het sociale vraagstuk,
juist op het oogenblik dat de maatschappy
deze het beste kon gebruiken, ja, er zelfs
dringend behoefte aan had.
De aanleiding
Tegen het einde der 19e eeuw hadden de
nieuwere werkmethoden en de induetriali-
«eertng onder een heele rjj volken meer en
meer geteld tot een spllMng der maatechap-
py tn twee kla—en: de eene klasse, slechts
gering In aantal, genoot bUna alleen al de
voordeelen, welke de uitvindingen van den
nieuwen tyd zoo ruimschoots vermochten te
bieden; de andere klasse daarentegen, de
groote massa der werknemers omvattend,
leed onder den druk van kommer en nood,
zonder dat zy, ondanks alle mogeiyke in
spanning. in staat was, zich uit haar be-
klagenswaardlgen toestand te bevrijden.
Met dezen stand van zaken hadden ge-
makkeiyk genoeg vrede degenen, die, zelf in
weelde badend, daarin eenvoudig de vol
trekking zagen van onafwendbare econo
mische wetten, eh die dientengevolge alle
zorgen voor een verzachting van die ellen
dige toestanden uitsluitend wilden zien toe-
hedeeld aan de naastenliefde juist alsof
het de taak ware van de naastenliefde, om
de door de wetgeving maar al te vaak ge
dulde, meermalen zelfs goedgekeurde schen
ding der rechtvaardigheid met haren man
tel te bedekken. De arbeidersstand verdroeg
morrend dezen stand van zaken, waarbij
hem een zoo hard lot ten deel viel, on ver
zette zich tegen een zoo onverdraaglbk juk.
Onder den invloed van opruiers streefde het
eene deel van den arbeidersstand naar de
volkomen omverwerping der menachelyke
maatschappy; maar ook by het andere deel,
dat door zyn gedegen chrlsteiyke opvoeding
gevrijwaard was tegen dergelyke afdwalin
gen, vestigde zich de overtuiging, dat een
diepe en snel ingrypende verandering drin
gend geboden was.
Volkomen dezelfde meening waren toege
daan tal van katholieke mannen, zoowel
geestelijken ais leeken, die, gedreven door
een bewonderenswaardlge naastenliefde,
reeds lang pogingen hadden aangewend om
den onverdienden noodtoestand van het
proletariaat te helpen verlichten. Ook zy
konden het zich niet Indenken, dat een zoo
ontzagiyk onbillijke ongelijkheid In de ver-
deeling der tydelyke goederen zou beant
woorden aan de bedoelingen van den Alwy -
zen Schepper.
Deze allen zochten oprecht en eeriyk.
zoowel naar een werkzaam heilmiddel voor
de januneriyke ontreddering der algemeene
maatschappelijke orde, als naar de
voorbehoedende maatregelen om althans
verergering van- den toestand tegen te gaan.
Intusschen zoo armzalig Is nu eenmaal
de geestesvlucht zelfs van hoogstaande men
schen door de eenen werden zy als ge
vaarlijke nieuwlichters sterk van de hand
gewezen, terwyi zy aan den anderen kant
In hun arbeid werden belemmerd door
medewerkers aan denzelfden arbeid, wier in
zichten en plannen echter in een andere
righting gingen, zoodat zy by deze tegen
strijd van meenlngen ten slotte niet meer
wisten, welken weg zy moesten Inslaan.
By dezen geesteiyken strijd nu. waar de
meenlngsverschillen her en derwaarts dreven
en waar het zelfs een enkele maal tot scher
pe aanvallen kwam, richtten zich, als reeds
zoo dikwerf tevoren, alter oogen naar
den Stoel van Petrus, naar dezen eerbled-
waardlgen Zetel der Waarheid, vanwaar
woorden des hells uitgaan tot de geheele
wereld. Ja. aan de Voeten van Christus'
Plaatsvervanger op aarde stroomden In on
telbare menigte de leidende mannen der so
ciale wetenschappen, de werkgevers en ten
slotte ook de werknemers samen: allen met
het eenige en uitsluitende verzoek, dat hun
eindelijk de zekere weg zou worden gewezen
Met zijn scherpzinnig verstand overwoog
de Paus rijpeiyk deze zaak met zichzelf en
met God: de merat ervaren raadslieden wer
den ontboden; naar alle kanten werd het
vraagstuk ernstig overwogen. Tenslotte
stond zyn besluit vast: in het bewustzyn
van den heiligen plicht van zyn apostolisch
ambt, teneinde door langer te zwijgen zelfs
niet den schijn van plichtsverzuim op zich
te willen laden, zal hy spreken tot de Kerk
Z. H. Exc. acht de encycliek „Quadragesi-
mo anno expleto" een belangrük stuk, dat
gewichtige kwesties behandelt, waarvan en
kele in byzondere mate actueel zyn.
In het particuliere onderhoud, dat Z. H.
Exc. met Z. H. den Paus heeft gehad, deelde
de H. Vader aan Mgr. mede, dat de principes
van de nieuwe encycliek precies dezelfde zyn
als die voor „Rerum Novarum" gelden, maar
dat, met het oog op de vorderingen, die m
de condities van het sociale leven hebben
plaats gegrepen, enkele nieuwe actueele
vraagstukken ook een toepassing van deze
principes vroegen. Deze toepassing geeft de
nieuwe encycliek.
Z. H. Fxc. deed ons opmerken, dat de vol
ledige tekst van de nieuwe encycliek nog niet
bekend is, m.uir In het resumé, dat er van
verstrekt is, hebben twee punten vooral
Mgr.’s aandacht getroffen.
Ten eerste is de meening van Z. H. den
Paus over het kapitalisme als productie
systeem in deze encycliek duldeiyk uiteen
gezet. Z. H. wijst er op, dat het huidige
economisch stelsel misbruiken in zich sluit,
De autobus van de Twentsche Electiische
Tramwegmy.. welke van Hengelo naar En
schede rydt. te halverwege den weg tegen
een boom gereden. De bestuurder werd plot
seling onwel en liet het stuur los, waarop
de autobus naar rechts reed. Een der pas
sagiers trachtte nog de rem aan te zetten,
doch dit mislukte, waarop de bus tegen een
boom botste. De 64-jarlge brandstotfenhan-
delaar Schipper uit Enschede, die daar reed,
werd aangereden en op slag gedood. De
chauffeur werd zwaar gewond naar het zie
kenhuis vervoerd. De passagiers werden door
glasscherven gewond; een van hen werd in
het ziekenhuis opgenomen.
De zitting van den Volken bondsraad Is
gesloten.
BUREAU; HOF ALKMAAR
Telefoon: Administratie Na. 433
Redactie Ne. CX3
Z. H. wyst er In den zendbrief op, dat
het socialisme sedert de publicatie van JRe-
rum Novarum” diepe veranderingen heeft
ondergaan, dat het zich in twee partyen
heeft gesplitst: het communisme, dat van
het socialisme de uiterste consequenties
aanvaardt en zich In geenerlei wyze met
de leer der Kerk laat overeen brengen; de
andere party, die voortgaat zich socialistisch
te noemen, maar dlkwyis in veel opzichten
haar program heeft gewijzigd.
Wat dit laatste socialisme betreft, aldus
Mgr., meenen sommige katholieken, dat,
met het oog op de verschillende aange
brachte verzachtingen, het tegenwoordig
socialisme wel aanvaardbaar zou zyn voor
den katholiek. Maar Z. H. de Paus ver
klaart, al erkent Z. H. ten volle dat vele
socialisten aanmerkelyke veranderingen in
hun theoriën hebben aangebracht. (Mgr. her
innerde In dit verband aan religieuze nei
gingen by socialisten), dat toch het prin
cipieel verschil ook van dat hedendaagsche
socialisme en van het katholicisme zoo groot
Is, dat een katholiek ook dat socialisme niet
kan aanvaarden. Het is niet mogeiyk, zegt
Z. H., goed katholiek en waar socialist te
zyn. In de verhouding tusschen socialisten
en katholieken brengt de nieuwe encycliek
dus geen verandering.
Op onze vraag of de nieuwe encycliek nog
een herziening noodlg of gewenscht maakt
van de wijze, waarop de katholieken in
Nederland aan de hernieuwing der Maat
schappy arbeiden, antwoordde Z. H. Exc.
ontkennend.
Z. H. Exc. beëindigde het onderhoud met
nog eens te herinneren aan wat Z. H. de
Paus Mgr. In de reeds gememoreerde parti
culiere audiëntie heeft medegedeeld: de
nieuwe encycliek Is geen verandering, geen
wijziging, geen terzijdestelling van den
zendbrief Jterum Novarum", maar een
voortzetting er van; dezelfde principes, die
in den zendbrief .Jterum Novarum” zyn
uitgestippeld vindt men terug in de nieuwe
encycliek, maar thans toegepast op nieuwe
kwesties.