ONS BLAD
S. KROM
o
DE PINKSTERBOODSCHAP VAN
Z. H. PAUS PIUS XL
Z. H. EXC. MGR. J. D. J. AENGENENT
TERUG IN HAARLEM
I
1
STOOMERIJ EN VERVERIJ
TAPIJTREINIGlNG van
I
dit nummer bestaat uit twee bladen
VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 121
WOENSDAG 27 MEI 1931
f40.
VOORNAAMSTE cXTEUWS
M&r. vertelt van zijn reis naar Rome
naam
Eerwaarde Broeders. Geliefde Zonen, Groet
INGEZONDEN
Auto door een trein gegrepen
VERZOEK
Adverteerders
De iuchtverblnding met Indië
De Encycliek over de Maatschappelijke Orde, haar herstel
en hare voltooiing naar het heilplan der Blijde Boodschap
Bi» den 40sten Verjaardag der Encycliek van Z. H. Paus Leo XIII.
MRerum No varum”
Voor den inhoud van deze rubriek stelt
de Redactie zich niet aansprakelijk
Demonstraties tegen de
„Osservatore Romano”
De werkloosheid in het
vlsscherijbedrijf
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Scheermessen F. Herder
De fascistische strijd tegen
de Katholieke Actie
I
5^
enApostolischen ze^enf
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL
Alle Stoom- en Verloederen
binnen een week teruè- Onze
waarborgt U prima
aflevering
De rijfde Nederlandsche Katholiekendag.
Opnieuw werking van de MerapL
Het Fonische kobinet-Slawek af getreden.
ig in
(Wordt vervolgd.)
Z(j houdt nog aan
Voorzieningen
Sociale
Barometerstand 9 uur vm.: 767. Achteruit.
(74)
117
Chauffeur gedood
oog
katholiek.
aan
„Quadragesimo*'
opnieuw
te,
I» DIRECTIE
ongevey
-k.
bij een breuk enn
arm
HALLO? BREEZAND, HALLO!
„Hallo! Ja, met wie spreek ik?.
.Met Sint Jan.”
„Hè, met wie aeg Je?”
het einde der verslagweek waren in
633 (325) zeelieden uitgetrokken en
Ucht op De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 934.
bureau 1
Telefoon:
Agenda der Volkenb
September.
Mi vertiee van *a
anderen vinger
Het Fonds voor
bericht:
Over de week van 9 tot en met 15 Mei
werden aan 506 (412) werklooze opvarenden
üitkeering verstrekt tot een totaal bedrag
van 5632.25 4370.50).
Dit aantal was als volgt over de verschil
lende gemeenten verdeeld:
221 Velsen, 118 Egmond. 19 Katwijk, 63 8che-
venlngen, 85 overige gemeenten.
Katwijk, 123 (84) Bchevenlngen,
overige gemeenten.
De tusschen haakjes geplaatste getallen
hebben betrekking op dezelfde week van het
vorig jaar.
Aan
totaal
welt
314 (89) Velsen, 106 (49) Egmond, 73 (39)
C3
tó I
Onder Apeldoorn is een vrachtauto op een
onbewaakten overweg door den trein gegre
pen. De chauffeur werd gedood.
Aan de Eerwaardige Broeders, Patriarchen,
Primaten, Aartsbisschoppen, Bisschoppen en
overige Opperherders, die in vrede en gemeen
schap met den Apostolischen Stoel leven en
aan alle Geloovièe Katholieken der wereld.
Pius XI, Paus
ABONNEMENTSPRIJS:
Per kwartaal, voor Alkmaar f 2c—
Voor bulten Alkmaar 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 hooger
Donderdag vertrekt weer een vliegtuig met
een passagier
Gistermiddag omstreeks twee uur heeft te
Apeldoorn op den Langen Amerika, in de
nabijheid van de Zwanensprong, een ernstig
spoorwegongeluk plaats gehad. De 30-jarige
H. Barmentlo, bestuurder van een vrachtauto
van de eierexpeditle van de firma Otten te
Apeldoorn, kwam op den spoorwegovergang
van de lijn ApeldoornDieren in botsing met
den locaaltrein. die juist op dit oogenblik den
onbewaakten overweg passeerde. De auto,
door de locomotief gegrepen, werd circa 340
Meter meegesleurd voor de trein tot stilstand
kon worden gebracht. De botsing was zoo
krachtig, dat B. uit zijn auto werd geslingerd
en in een langs den weg loopende sloot werd
gevonden.
B. bleek bij aankomst van de politie reeds
te zijn overleden. De auto is totaal versplin
terd, terwijl over den ganschen afstand van
340 M. de weg bezaaid is met onderdeden
van den motorwagen.
Daar bet uitzicht op de spoorbaan behoor
lijk vrij is, is het waarschijnlijk dat de ramp
aan onoplettendheid is te wijten.
een zekere ongerustheid werden bevangen.
Inderdaad werd de edele en fiere leer van
den Paus, die voor de wereld Iets ongehoords
was, ook door Katholieken hier en daar met
eenlg "wantrouwen ontvangen en in enkele
gevallen stelde men er rich zelfs afwijzend
tegenover. In te koenen stormloop had Leo
de afgoden van het liberalisme ten val ge
bracht, te meedoogenloos met Ingeroeste
vooroordeelen opgeruimd, te onverwacht toe
komstige ontwikkelingsmogelijkheden weg
genomen. Zoo moesten wel de tragen hun
haten sluiten voor een zoo ongehoord nieuwe
soclaalfllosofle en de aarzelende gemoederen
voor een vlucht in zoo groote hoogte terug
schrikken. Ja, zelfs ontbraken zfj niet, die,
hoewel de stralende volheid van het Ucht
bewonderend, hei geheel slechts als een
droombeeld van een wenscb beschouwden,
dat nooit tot werkelijkheid sou kunnen wor
den.
De veertigjarige herdenking van de Pause-
UJke encycliek, die allerwege en in alle krin
gen, voornamelijk echter door de uit heel de
wereld naar deze stad samen stroomende
Katholieke arbeiders met groote geestdrift
gevierd wordt, biedt ons een gewenschte aan
leiding om het woord te nemen.
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5
regels f L35: elke regel meer 635.
RECLAME per regel 8.7S voor
de eerste pagina; voor de overige
pagina’s 9M-
RUBRTEK „VRAAG EN AANBOD"
bu vooruitbetaling per plaatsing
f 8.88 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer 9.12
De Belgische regeeringzcriste Punllrt
heeft een opdracht tot kabinetafoi mat la ge
weigerd.
Beleefd verzoeken wtj de
medewerking van onze H_H.
Adverteerders inzake bet
vroegtijdig toezenden van
de voor de Zaterdag-num-
mera bestemde advertentiën.
Wtj zullen bet zeer op prijs
stellen indien wtj de an
nonces. bestemd voor Zater
dag. reeds des Donderdags of
ulterlljk des ▼rtjdagzmocgens
ontvangen.
Door bet vroegtijdig inzen
den van advertentiën Kun
nen wij ook aan de ullssu
ring, dus aan het zetten
van de advertentie, meer
aandacht schenken, hetgeen
vanzelfsprekend de redame-
waarde van de annonce ten
goede komt.
Mede m Ov eigen belang
vertrouwen wtj op Uwe
medewerking tnzake een an
ander te mogen rekenen,
waarvoor bij voorbaat onzen
dank.
INHOUD EN DOEL VAN DE ENCYCLIEK.
WU wülen de zegenrijke vruchten der En-
clycliek van Leo voor de Katholieke Kerk,
zoowel voor de geheele menschheid met een
terugblik op het verleden beschouwen (I),
dan de maatschappelijke en de staathuis
houdkundige leer van den groeten meesier
tegenover sekere verklaringen die men ervan
heeft gegeven, klaar uiteenzetten en tevens
in eenlge stukken haar gevolgen verder ont
vouwen (II). eindelijk over de tegenwoordige
toestanden een oordeel uitspreken en over hei
socialisme vonnis vellen, om de ware oor
zaken der tegenwoordige stoornissen der
openbare maat tuppdijke toestanden bloot
te leggen en daarmee tegelijkertijd den eenl-
gen weg ter genezing aangeven, namelijk de
zedelijke vernieuwing In Chrlstelljken geest
(IH). Hiermede hebben Wjj de drie voor
naamste deelen van deze, onze encylcllek,
gekenschetst.
ten b;j
feta»
Katholieke Actie en tegw* het
Hiertoe
Veertig jaren zijn voorbijgegaan, sinds
onze Voorganger. Zaliger Gedachtenis, Leo
XIII, zijn heerlijk Rondschrijven „Rerum
Novarum” de wereld Inzond.
Met dankbare vreugde grijpt de heele
Katholieke wereld deze gelegenheid aan, om
dit gebeuren plechtig en naar verdienste te
vieren.
Als wegbereiders voor deze zeer bijzon
dere oorkrnde van allerhoogste herderlijke
zorg, waren hieraan reeds andere ency
clieken van Onzen Voorganger verschenen:
over de grondslagen der maatschappij, der
familie en van het huwelijk; over den oor
sprong der Staatsmacht, en dezer geregelde
verhouding met de Kerk; over de voor
naamste plichten van den chrlstelljken
staatsburger; daarna echter tevens tegen
het Socialisme en een valsche vrijheidsleer;
alsook nog meerdere andere, waaruit reeds
duidelijk genoeg de leer van Leo XIII sprak.
De Encycliek „Rerum Novarum” echter on
derscheidt zich van alle andere daardoor, dat
zU aan de menschheid den zekeren leidraad
bracht voor de gelukkige oplossing "an het
doornige vraagstuk In de menschelijke sa
menleving. bekend als het sociale vraagstuk,
juist op het oogenblik dat de maatschappij
deze het beste kon gebruiken, ja, er zelfs
dringend behoefte aan had.
De aanleiding
Tegen het einde der 19e eeuw hadden de
nieuwere werkmethoden en de Industriali-
aeering onder een heele rU volken meer en
meer geleld tot een splitsing der maatschap
pij in twee klassen: de eene klasse, slechts
gering m aantal, genoot bijna alleen al de
voordeelen, welke de uitvindingen van den
nieuwen tijd zoo ruimschoots vermochten te
bieden; de andere klasse daarentegen, de
groote massa der werknemers omvattend,
leed onder den druk van kommer en nood,
zonder dat zij, ondanks alle mogelijke in
spanning, in staat was, zich uit haar be-
klagenswaardlgen toestand te bevrijden.
Met dezen stand van zaken hadden ge-
makkelUk genoeg vrede degenen, die, zelf in
weelde badend, daarin eenvoudig de vol
trekking zagen van onafwendbare econo
mische wetten, en die dientengevolge alle
zorgen voor een verzachting van die ellen
dige toestanden uitsluitend wilden zien toe
bedeeld aan de naastenliefde juist alsof
het de taak ware van de naastenliefde, om
de door de wetgeving maar al te vaak ge
dulde, meermalen zelfs goedgekeurde schen
ding der rechtvaardigheid met haren man
tel te bedekken. De arbeidersstand verdroeg
morrend dezen stand van zaken, waarbij
hem een zoo hard lot ten deel viel, en ver
zette zich tegen een zoo onverdraaglijk juk.
Onder den Invloed van opruiers streefde het
eene deel van den arbeidersstand naar de
volkomen omverwerping der menschelijke
maatschappij; maar ook bij het andere deel,
dat door zjjn gedegen christelijke opvoeding
gevrijwaard was tegen dergelijke afdwalin
gen, vestigde zich de overtuiging, dat een
diepe en snel Ingrijpende verandering drin
gend geboden was.
Volkomen dezelfde meenlng waren toege
daan tal van katholieke mannen, zoowel
geestelijken als leeken, die, gedreven door
een bewonderenswaardige naastenliefde,
reeds lang pogingen hadden aangewend om
den onverdienden noodtoestand van het
proletariaat te helpen verlichten. Ook zjj
konden het zich niet indenken, dat een zoo
ontzaglijk onbillijke ongelijkheid in de ver-
deeling der tjjdelllke goederen zou beant
woorden aan de bedoelingen van den Al wij
zen Schepper.
Deze allen zochten oprecht en eerlijk,
zoowel naar een werkzaam heilmiddel voor
de jammerlijke ontreddering der algemeene
maatschappelijke orde, als naar de
voorbehoedende maatregelen om althans
verergering van den toestand tegen te gaan.
Intusachen zoo armzalig is nu eenmaal
de geestesvlucht zelfs van hoogstaande men
schen door de eenen werden zU als ge
vaarlijke nieuwlichters sterk van de hand
gewezen, terwijl zij aan den anderen kant
in hun arbeid werden belemmerd door
medewerkers aan denzelfden arbeid, wier in
zichten en plannen echter In een andere
richting gingen, zoodat zjj bjj deze tegen
strijd van meeningen ten slotte niet meer
wisten, welken weg zij moesten Inslaan.
By dezen geestelijken strijd nu, waar de
meenlngsverschillen her en derwaarts dreven
en waar het zelfs een enkele maal tot scher
pe aanvallen kwam, richtten zich, als reeds
zoo dikwerf tevoren, aller oogen naar
den Stoel van Petrus, naar dezen eerbied-
waardlgen Zetel der Waarheid, vanwaar
woorden des hells uitgaan tot de geheele
wereld. Ja. aan de Voeten van Christus’
Plaatsvervanger op aarde stroomden in on
telbare menigte de leidende mannen der so
ciale wetenschappen, de werkgevers en ten
slotte ook de werknemers samen: allen met
het eenlge en uitsluitende verzoek, dat hun
eindelijk de zekere weg zou worden gewezen
Met zijn scherpzinnig verstand overwoog
de Paus rijpelijk deze zaak met zichzelf en
met God; de meest ervaren raadslieden wer
den ontboden; naar alle kanten werd het
vraagstuk ernstig overwogen. Tenslotte
stond zijn besluit vast: In het bewustzijn
van den heiligen plicht van zijn apostolisch
ambt, teneinde door langer te zwijgen zelfs
QL. den schijn van plichtsverzuim op zich
Alle «bonn**s op dit blad sim inxevolfle de veraekerin»csvcx>rwaarden LevensJanite aebeele ongeschiktheid tot werken door f bü een ongeval met f OEft bij verlies van een hand f<O£ bij varliea van een f£A
tecen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen vUUU. verlies van beide armen, beide boenen of beide oogen ®U» doodeliiken afloop ZOU." een voet oj een I I ZO." daim of wijsvinger OU." been of
te willen laden, zal hij spreken tot de Kerk
van Christus, tot de menschheid, en zijn
hem door God opgedragen Leer-ambt ver
vullen.
Zoo verhief dan de Paus den 15den Mei
1891 zjjn langverwachte stem. Niet afge
schrikt door de moeilijkheid van zijn taak,
niet gebogen door den ouderdom, neen,
hoog opgericht en krachtig wees hjj aan het
Menscheljjk Geslacht nieuwe banen tot op
lossing van het sociale vraagstuk.
HET ONDERWERP.
GD allen. Eerwaarde broeders en geliefde
zonen, zift goed vertrouwd met die bewon
derenswaardige leer, die de onvergankelijke
roem van de encycliek Rerum Novarum is.
Smartelijk getroffen dat Hjj een zoo groot
deel der menschheid „onder droevige, be-
klagenswaardige omstandigheden in een on-
waardigen toestand” moest zien, nadat de
economische ontwikkeling „den arbeider in
zjjn afzondering zonder genade aan de on-
menschelljkheld van de werkgevers en aan
het eigenbelang van een teugellooze concur
rentie had uitgeleverd" maakt de opperste
Herder de zaak der arbeiders tot de zijne.
DaarbU heeft Hjj geput, noch uit het libera
lisme, noch uit het socialisme, daar het eerst
genoemde bewexen had, tot het oplossen der
sociale kwestie volkomen onbekwaam te lijn,
laatstgenoemde een geneesmiddel aanbeval,
dat, erger dan bet te genezen kwaad self, de
menschelijke maatschappij slechte nog dich
ter aan den rand van den afgrond gebracht
SOU hebben.
Uit elgenmachtsvolmaaktheld en vervuld
van het bewustzijn, dat Hem In de eerste
plaats de bewaking van den Godsdienst, en
de leiding van alles wat daarmee nauw sa
menhangt Is toevertrouwd, nam de Paus deze
aangelegenheid ter hand, waarin ..zonder
hulp van den Godsdienst en van de Kerk
geen gelukkige uitslag” gezien kon worden.
Alleen steunend op de onveranderltjke grond
stellingen van verstand en openbaring be
lichtte Hij de „wederzüdsche rechten en
plichten der bezitters en der onterfden, der
werkgevers en der werknemers." Moedig door
vertrouwen en sprekend „als Iemand die
macht heeft”, verklaarde Hij en stelde Hij
vast, wat de Kerk, wat de Staat, wat de be
treffende personen zelf tot oplossing der
kwestie hadden te doen.
Niet voor niets liet de Paus zjjn aposto
lisch woord weerklinken. Vol verbazing luis
terden. met geestdrift namen het in zich op,
niet alle^p de trouwe zonen der Kerk, maar
ook velen, die ver van het eene ware geloof
in dwaling rondliepen, ja. mét enkele uit
zonderingen allen, die van nu aan In geleerde
onderzoekingen, of In praktische wetgeven-
den arbeid zich met maatschappelijke en
staathuishoudkundige vraagstukken bezig
hielden.
Met bizondere vreugde echter werd het
Pauseljjk rondschrijven opgenomen door de
Christelijke arbeiders, die zich door de hoog
ste autoriteit op aarde begrepen en verde
digd voelden, evenals al die edele mannen,
die bij hun onverdroten bemoeiingen ter ver
heffing van den toestand der arbeiders tot
dusver nauwelijks Iets anders hadden aange
troffen dan een algemeene onverschilligheid,
niet zelden ook hatelijke verdachtmaking,
zoo niet uitgesproken vijandschap. Met recht
staat bjj die allen het apostolische schrijven
in hoog aanzien, zoodat het reeds overal ge
woonte geworden is Hem jaarlijks op de een
of andere wijze dankbaar te gedenken.
l0p deze algemeene overeenstemming
maakten enkelen een uitzondering, die door
Gisteravond hebben studenten, aangazlo
dan faadsUscben unlverslteitsbcnC
manifestaties gehouden tegen da
Vatica—,
begaven sU zich naar het gebouw
van de „Osservatore Romano". Onder het
zingen van de fascistische hymna verbrand
den zij een aantal exemplaren van het blad,
waarbij zU tevens In herhaald hoongeroep
tegen het Vaticaan uitbarstten.
Naar tot dusver bekend Is, hadden geen
ordeverstoringen plaats.
Leden van de fiscistlsche militie en cara
binieri bewaken het gebouw, waar de katho
lieke Actie haar hoofdkwartier heeft op
geslagen.
Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, bis-
schop van Haarlem, is Zaterdagmiddag ir>
goeden welstand van zijn reis naar Rome
In Haarlem, teruggekeerd.
Onze geëerbiedigde Haarlemsche Kerkvorst
is zoo welwillend geweest, ons, op ons ver
zoek, zijn indrukken mede te deelen over
dezen pelgrimstocht, die door verschillende
belangrijke gebeurtenissen In Rome wel een
zeer bijzonder accent heeft gekregen. Vooral
zouden, zoo stelden wij ons voor, onze lezers
zich interesseeren voor de meenlng van Z.
H. Exc. over de jongste encycliek „Quadra-
geslmo anno”. Wij zijn Mgr. zeer dankbaar
voor de groote vriendelijkheid, waarmede hij
de nieuwsgierigheid van onze lezers heeft
willen bevredigen.
Z. H. Exc. herinnerde, na onze inleidende
vraag, aan de predlcatie, die Z. H. Exc
heeft gehouden in de Kathedrale kerk van
Haarlem tijdens de Pontificale Hoogmis op
eersten Pinksterdag. Daarin heeft Mgr. ver
teld van zjjn reis naar Rome.
Het zijn, volgens Mgr.. heerlijke dagen ge
weest, die de ruim 700 Nederlandsche pel
grims Mgr. legde nadruk op dit getal
700 in de Euwlge Stad hebben medege
maakt. De pelgrims leefden er In die dagen
reeds In een Plnkstersfeer. Het karakter van
bet Pinksterfeest toch is liefde en liefde
doortintelde alle gebeurtenissen, die de pel
grims in Rome aanschouwden.
Daar was allereerst de audiëntie bij Z. H.
den Paus In de Sala Ducale. In heel de har-
teljjke toespraak van den H. Vader straalde
bovenal de liefde door van Z. H. voor het
kleine Nederland. Z.H. begroette in 1 Vader
huis de pelgrims als de zemen, de bevoor
rechte kinderen uit Holland dat Hem dier
baar is. Z. H. prees en bewonderde de Ne
derlandsche Katholieken om wat zjj doen
voor de missie, om de manier, waarop ,Jle-
rum Novarum” door hen wordt uitgevoerd
en vooral bewonderde Z. H. de groote aan
hankelijkheid, die de Nederlandsche katho
lieken aan hun Bisschoppen betoonen. Dat
Waren, volgens Mgr., prachtige «ogenblikken,
waarin de pelgrims zich In het huls van een
llefdevollen Vader voelden.
Dan was er die heerlijke Pausmis, zelde
Mgr., in de overvolle basiliek van Sint Pieter
het aantal aanwezigen werd op wel veer
tigduizend menschen geschat waar wjj
met 700 Nederlanders tegenwoordig waren
Dat was ontroerend schoon.
Mgr. herinnerde vervolgens aan de her
denking van de uitvaardiging, veertig jaar
geleden, van de encycliek Rerum Novarum”.
In Rome is het geen gewoonte een 40-jarig
jubileum te vieren, maar Z. H. de Paus had
er op gestaan voor deze herdenking een uit
zondering te maken om deze gelegenheid te
baat te nemen, een nieuwe encycliek uit te
vaardigen, die als een vervolg Is te beschou
wen op de encycliek .Rerum Novarum”. Ook
in die nieuwe encycliek Is de grondtoon:
Liefde. De gebeurtenissen op het Damasus-
pleln, waar de herdenking plaats vond en
Z. H. de Paus een toespraak hield, zijn voor
de toeschouwers onvergetelijke momenten
geworden en Mgr. vertelde hoe trompetge
schal de komst van den H. Vader aankon-
dlgde, vertelde van het enthousiasme, dat
onder de tienduizenden aanwezigen heersch-
te en zich uitte In elndelooze toejuichingen.
Het was zoo aandoénlijk mooi, aldus Mgr
dat niet alleen vrouwen, maar ook stoere
mannen h n tranen niet meer konden be
dwingen en er den vrijen loop aan gaven.
Mgr. sprak ten slotte over het Neder-
landsch Priestercollege, bij welks opening de
Nederlandsche pelgrims van trots waren ver
vuld. Nederland heeft nu in Rome ook zijn
college, zeide Mgr. met voldoening. Daar
zullen jonge priesters uit Nederland ter ver
volmaking van hun priesterlijke studies
eenige jaren kunnen doorbrengen en zich
laten doortrekken van den echten katholie
ken geest, jdie Rome doorgloeit, in de heer
lijke sfeer, die het „Vaderhuis” vervult, en
dien geest meebrengen naar hun werk in
Nederland!
HOF ALKMAAR
Administratie Nq. 433
Redactie No. 633
JM Sint Jaa. de evangelist, Patroon o»
Beschermer van Breezand.”
Ja, het gebeurt maar zelden, dat een he-
mellng voor de microfoon komt, maar Ik zie
geen kans meer om nog voor Donderdag
half 5 mjjne beschermelingen op een andere
manier te bereiken. Mag Ik dus even mijn
woordje doen?
„Mijn dierbare katholieke Breezanders, op
Vrijdag, 10 October 1931, ging de eerste hei
paal den grond in, als eerste steunpunt van
het mooie, vriendelijke kerkgebouw, dat
thans statig omhoog rijst en verre in den
omtrek Achtbaar is om aan te geven: Hier
ligt het druk besproken en soms zoo neer
gehaalde Breezand.”
Eens zag men ons hierheen trekken, als ’n
soort ballingen, waarmee men medelijden
had, maar die nu eenmaal als broodvechters
niet anders konden doen.
Katholieken van Breezand, de Goede God
heeft onze energie en werklust gezegend, en
al zijn we nog lang niet van zware zorgen
en lasten vrij, toch heffen we nu onze hoof
den fier omhoog, en met trots wijzend naar
onze gloed-nieuwe kerk, roepen we allen jui
chend toe: Ja, hier ligt nu Breezand, en hier
zjjn we weer!
Katholieken van Breezand. niet aan het
grillige geluk, dat ieder jaar toch bijna wis
selt, maar aan uwe stoere werkknulsten en
die uwer jongens, aan het sobere leven uwer
vrouwen en dochters dankt gij dit heerlijke
succes.
De offers, welke gij het vorige jaar bijeen
bracht voor het groote doel een eigen
bedehuis een eigen rustplaats voor uwe
overledenen een eigen priester was een
ongehoord voorbeeld voor het geheele Haar
lemsche diocees.
Nog eenmaal zoo’n krachtstoot van offer
zin, en we hebben, waarnaar we gesnakt
hebben.
Ook In dezen lastlgen tijd mogen we met
een gerust geweten zeggen, dat, wat we nu
doen, geen daad is van overvloed, maar een
daad van gewettigde levensbehoefte.
Voorts, naast het allereerste, ons gods
dienstig leven, de zekerheid van kloeke,
brave en werkzame jongens, en de blljvolle
reinheid en eenvoud van vrouwen en doch
ters. mogen we gerust erkennen, dat door
het bouwen van een eigen kerk, Breezand
een nieuw aanzien heeft gekregen en dus
ook onze landerijen materieel hooger heeft
opgevoerd.
Daarom, katholieke mannen van Bree
zand, geen enkel man van karakter zal zich
morgen onttrekken aan den veldslag, welke
om half 5 op het land van den heer H. C.
Brouwer zal geleverd worden.
Neen, daar zal niemand zijn, die. zich stil
letjes terugtrekkend, wil mee profiteeren.
terwijl hij de zware zorgen en offers voor
anderen overlaat. Komt, laat ons allen voor
éën uur weer eens martelaren zijn! Toont
nog eenmaal aan uwe dorpsgenooten van de
Zuid uw durf en onverschrokkenheid! Toont
uwe dankbaarheid aan den goeden God. Die
u. door beproeving misschien eens ge
dwongen. hier heen leidde om u nu achteraf
te laten zien hoe goed Hjj het met u heeft
voorgehad. Toe, geeft Hem nu met een blij
hart een klein stukje er van terug dit jaar
In den vorm van eene buitengewone liefde
gave.
Katholieken van Breezand. toont u mor
gen wederom Roomschen In uw offers en uw
daden, toont u wederom Katholieken in
merg en been, die bij al uw zwanen arbeid
<met de drie kruisdagen heb ik u bewon
derd) onwrikbaar vertrouwen op Gods on-
mlsbaren zegen en den steun van onzen
goeden Sint Jan en die voortaan met een
bljj oog opelende naar het ranke torentje
met zjjn glanzend kruis diep in het hart den
priesterdichter najubelen:
Met het kruis in top.
Zoo varen wfj
Door bet wereldtlj
Ten hoogen hemel op.
Pastoor VERHOEFF. 1 economisch
Op Donderdag 38 Mei vertrekt
een vliegtuig van de K. L. M. naar Indië.
nJ. de P.H.-A.GR. met als eersten bestuur
der Th. Wiersma, tweeden bestuurder W. C.
van Veenendaal en den werktuigkundige J.
F. O. W. Kotte. Als passagier zal meegaan
de heer Jac. J. Kalker, directeur van B. v. d.
Tak Co.’s sigarenfabriek. i
De heer Kalker, die 64 jaar oud is. is een
veelbereisd man. Hjj begeeft zich voor za
ken naar Indië, waar hij ongeveaj- tien 1
maanden denkt te blijven. j
Z. H. Exc. acht de encycliek „Quadragesi-
mo anno expleto” een belar.gryk stuk, dat
gewichtige kwesties behandelt, waarvan en
kele in bijzondere mate actueel zijn.
In het particuliere onderhoud, dat Z. H.
Exc. met Z. H. den Paus heeft gehad, deelde
de H. Vader aan Mgr. mede, dat de principes
van de nieuwe encycliek precies dezelfde zijn
als die voor „Rerum Novarum” gelden, maar
dat, met het oog op de vorderingen, die >n
de condities van het sociale leven hebben
plaats gegrepen, enkele nieuwe actueele
vraagstukken ook een toepassing van deze
principes vroegen. Deze toepassing geeft de
nieuwe encycliek.
Z. H. Fxc. deed ons opmerken, dat de vol
ledige tekst van de nieuwe encycliek nog niet
bekent* is, n-.„ar In het resumé, dat er van
verstrekt te, hebben twee punten vooral
Mgr.’s aandacht getroffen.
Ten eerste is de meenlng van Z. H. den
Paus over het kapitalisme als productie
systeem In deze encycliek duidelijk uiteen
gezet. Z. H. wijst er op, dat het huidige
-1 stelsel misbruiken in zich sluit,
dat er uitwassen door zijn ontstaan, dat die
met kracht moeten worden uitgesneden,
maar hU veroordeelt t huidige productie
stelsel niet als slecht in zichzelf. Mgr. ves
tigde onze aandacht op deze belangrijke
passage in de nieuwe encycliek en wees op
het actueele van dit punt.
Z. H. de Paus, aldus Z. H. Exc., laat in
de encycliek ook duidelijk uitkomen, dat
kapitaal en arbeid elkander noodlg hebben,
dat het kapitaal geenszins mag zeggen: de
voordeelen van de samenwerking tusschen
kapitaal en arbeid komen geheel aan mij. en
dat de arbeid evenmin die voordeelen voor
zich alleen mag opeischen. Z. H. maakt bet
woord van Paus Leo Xm z.g. ook tot het
Zijne: noch het kapitaal kan bestaan zon
der den arbeid, noch de arbeid zonder het
kapitaal.
Met klaarblijkelijke voldoening herinnerde
Mgr. ook aan dat gedeelte van de
encycliek, waarin Z. H. de Paus er vooral
den nadruk op legt, dat, voor de verbetering
van de maatschappelijke toestanden, veel
meer te verwachten is van ruime toepassing
der naastenliefde dan van de strikte
rechtvaardigheid. Dat is, aldus Mgr., geheel
in overeenstemming met wat daaromtrent
in den zendbrief „Rerum Novarum” Is ge
schreven. Maar waar .Rerum Novarum”
daarmede eindigde, wordt dit in de nieuwe
encycliek zeer scherp belicht. Het gaat cr
dus meer om, dat de menschen innerlijk
hun mentaliteit veranderen dan dat het
productiestelsel zelve zou moeten verande
ren.
Mgr. voegde er aan toe, dat deze passage
hem heeft getroffen, omdat Mgr. zelf ook
meermalen op de groote beteekenls van de
vernieuwing des harten voor de oplossing
van het sociale vraagstuk heeft gewezen.
Het andere punt in de encycliek, dat in
bijzondere mate de aandacht van Mgr. heeft
getrokken.betreft hetgeen Z. H. de Paus
zegt over de houding van de katholieken
ten opzichte van het soeiaiisme. Dat iz óp
het oogenblik ook een actueele vraag, aldus
Mgr.
Z. H. wijst er in den zendbrief op, dat
het socialisme sedert de publicatie van .Re
rum Novarum” diepe veranderingen heeft
ondergaan, dat het zich in twee partijen
heeft gesplitst: het communisme, dat van
het socialisme de uiterste consequenties
aanvaardt en zich in geenerlel wijze met
de leer der Kerk laat overeen brengen; de
andere partij, die voortgaat zich socialistisch
te noemen, maar dikwijls in-veel opzichten
haar program heeft gewijzigd.
Wat dit laatste socialisme betreft, aldus
Mgr., meenen sommige katholieken, dat,
met het oog op de verschillende aange
brachte verzachtingen, het tegenwoordig
socialisme wel aanvaardbaar zou zjjn Voor
den katholiek. Maar Z. H. de Paus ver
klaart, al erkent Z. H. ten volle dat vele
socialisten aanmerkelijke veranderingen In
hun theoriën hebben aangebracht. (Mgr. her
innerde In dit verband aan religieuze nei
gingen bij socialisten), dat toch het prin
cipieel verschil ook van dat hedendaagsche
socialisme en van het katholicisme zoo groot
Is, dat een katholiek ook dat socialisme niet
kan aanvaarden. Het Is niet mogelijk, zegt
Z. H., goed katholiek en waar socialist te
zjjn. In de verhouding tusschen socialisten
en katholieken brengt de nieuwe encycliek
dus geen verandering.
Op onze vraag of de nieuwe encycliek nog
een herziening noodlg of gewenscht maakt
van de wjjze, waarop de katholieken In
Nederland aan de hernieuwing der Maat
schappij arbeiden, antwoordde Z. H. Exc.
ontkennend.
Z. H. Exc. beëindigde het onderhoud met
nog eens te herinneren aan wat Z. H. de
Paus Mgr. In de reeds gememoreerde parti
culiere audiëntie heeft medegedeeld: de
nieuwe encycliek Is geen verandering, geen
wijziging, geen terzijdestelling van den
zendbrief .Rerum Novarum”, maar een
voortzetting er van; dezelfde principes, die
In den zendbrief .Rerum Novarum” zijn
uitgestippeld vindt men terug In de nieuwe
encycliek, maar thans toegepast op nieuwe
kwesties.