ONS BLAD
LEEKEPREEKEN
I
AAN ONZE
H.H. ADVERTEERDERS
ABONNE’S
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN
ZATERDAG 27 JUNI 1931
VUT EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 148
i 48
Ongewapend
VOORNAAMSTE cKIEUWS
De Winkelsluitingswet
Audiëntie
ONZE OOST
4
en
r.?
1
3
o
tö
Het in werking treden
van de Tarwewet
België’s economische
toestand
Loting voor de
Lichting 1933
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Leesglazen en Loupe's
-TXZ1750- XSKrïS f250.- 1125.- f50.-
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAR VERLIES VAR ALLE RECHTER, GESCHIEDER UITERLIJK DRIEMAAL VIER ER TWIHTIG UREH RA HET OHGEVAL
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
Uital*r r»n de loting- voor de lichting 1933.
Inwerkingtreding 1 Maart 1932?
KAPITAAL EN ARBEID
Het dreigend conflict met de zeelieden.
Men wil desnoods stoken
al
Barometerstand 9 uur vJn.: 775 stilstand.
Weleerw. Heer N. Greitemann
n
De postvluchten op Indië
I
Nieuw Missiegebied
Blaat
Circuit van Drente
LlJull
De races per radio uitgezondew
3
De St. Adelbertusakker
1 Pater en
uur.
St. Pieterspenning
Indische Dienst
der Kleine Soenda-eilanden.
conflict in de carton-industrie
Het
Arbitrage-voorstel verworpen
R. K. Werkliedenverbond
Telegram aan Z. H. den Paus
IS
n
3
volkskracht
tot behoud
heid.
een
van
de
onderschei-
Der Missionarissen van bet Goddelijk Woord
(SteylUden)
De wet op de winkelsluiting sou 1 Maart
1932 in werking treden.
oij ▼erlie» vat» *n
anderen Tingar
rdt
x>r
en
de
ze
8-
n.
n,
ir
ju
De Deensche Oceaan vliegers
te Kopenhagen
van
Arbeid,
LICHT OP. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 954 en overmorgen
954.
In
ir
Ik
Ik
n
e
e-
i.
3
t
1
ABONNEMENTSPRIJS:
Per kwartaal, voor Alkmaar 2.—
Voor buiten Alkmaar 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 hooger
Beperking van vee-
België?
De kampioenschappen van
Wembledon
o.
it.
ig
IS
rs
het
log
tigs
In
zer
len
en
le-
58-
It-
m.
Ud
it-
en
ze,
sn,
in
na
e-
>P,
len
der
eer
zal
ui
ten
m-
m-
ide
tr-
x>-
de
■u-
tl
e.
P.
Bijzondere gebeden voor
Z. H. den Paus
In het gemengd dubbelspel sloegen Aoki
en Feltham de Nederlandsche spelers
Koopman en mevr. DrosCanters met 6—8,
6—4, 6—4.
bli een breuk van
of arm
De moesson-moeilijkheden In
de Golf van Bengalen
De Tarwewet 1931 zal Zaterdag 4 Juli as.
In werking treden. Dat die inwerkingtreding
niet reeds op 1 Juli kan geschieden maar
enkele dagen moet worden uitgesteld, vindt
zijn oorzaak in technische moeilijkheden in
het maalbedrijf.
De algemeene maatregel van bestuur ter
uitvoering van de Tarwewet 1931 zal Don
derdag 2 Juli In het Staatsblad verschijnen.
De
Czn.,
hem
partijen, betrokken bij
In de stroocartonlndustrie in Groningen,
welke conferentie in bet departement van
Arbeid, Handel en Nijverheid te 's Oraven-
hage werd gehouden, een voorstel gedaan
om het conflict aan arbitrage te onoerwer-
pen, welk voorstel echter door de vertegen
woordigers der werknemers niet is aanvaard.
De partijen zijn daarop weder uiteenge
gaan.
De minister van arbeid, handel en nijver
heid heeft, naar de Jt. R. Ct.” verneemt,
aan de gemeentebesturen een circulaire ge
zonden, waarin wordt medegedeeld, dat het
in de bedoeling van den minister ligt, te be
vorderen, dat het tijdstip van ln-werklng-
treding van de Winkelsluitingswet op 1 Maart
1932 wordt gesteld
De minister geeft verder aan de gemeente
besturen, die het voornemen hebben veror
deningen. als bedoeld in de artikelen 6 en 9
der wet, ter goedkeuring in te zenden, met
het oog op deze in-werking-treding voor zoo
veel noodig in overweging aan dat voornemen
uiterlijk 1 October gevolg te geven.
Ondanks het zomerseizoen wordt de eco
nomische crisis in België steeds scherper. Te
Andenne is een ijzergieterij, die 150 man
aan het werk had, gesloten. In de Maas
vallei worden de volgende maand 20 steen
groeven buiten exploitatie gesteld. De 3000
arbeiders, die hier werken, zijn reeds opge
zegd. De kolenvoorraad is thans bijna tot
vier millioen ton gestegen. Waarschijnlijk
zal de regeering maatregelen tegen den In
voer van bultenlandache kolen gaan nemen.
Gisteren heeft een conferentie plaats ge
had tuaschen de ministers Van Blnnen-
landscbe zaken. Renkin, en Arbeid, Hey
man, met vertegenwoordigers van mijneige
naren en mijnwerkers. Door belanghebben
den werd gevraagd om een contigenteertag
in werking te doen treden, op de basis van
den invoer van 1928. De Regeering heeft
medegedeeld, dit verzoek in overweging te
zullen nemen. Daar de veeboeren in groote
moeilijkheden verkeeren. worden binnenkort
ook belemmerende bepalingen voor den vee-
invoer verwacht.
Aan Z. H. den
Werkliedenverbond
gezonden:
De 180.000 leden van de Katholieke Arbei
dersbeweging in Holland deelen in de droefe
nis van Uwe Heiligheid en bidden den goe
den God U te troosten en U te helpen in Uw
pogingen om de huidige moeilijkheden uit
den weg te ruimer
De Tarwewet aal 4 Juli M. In werking
treden.
Paus Is door het R. K
het volgende telegram
De loonsverlaging voor
de zeelieden
Gisteravond is te Amsterdam een druk
bezochte vergadering gehouden van haven
arbeiders en zeelieden, ter bespreking van
den toestand, ontstaan door de van werk
geverszijde voorgestelde loonsverlaging voor
laatstgenoemde catagorie van 10 pCt.
De vergadering, waar het woord werd ge
voerd door de heeren G. Dijkstra en E.
Bouman. nam een motie aan, waarin de
voorgestelde loonsverlaging onaannemelijk
wordt verklaard. Voorts worden de haven
arbeiders en de overige transportarbeiders
opgeroepen om de actie van de zeelieden
daadwerkelijk te steunen en de organisatie
te versterken.
Indien de loonsverlaging voor de zeelieden
een feit zal zijn, zal van den kant der Ne-
derlandsche Federatie alles worden gedaan
om de havenarbeiders op te wekken om door
middel van proteststakingen kracht bij te
zetten aan de actie der zeelieden.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem aal
Maandag en Dinsdag der volgende week
geen audiëntie verlecnen.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—
regels 1.25: elke regel meer 025.
RECLAME per regel 6.7» voor
de eerste pagina; voor de overige
pagina’s 950.
RUBRIEK VRAAG EN AANBOD”
bij vooruitbetaling per plaatsing
0.60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer 0.12
BU de Vrijdag voortgezette tenniswed
strijden om de kampioenschappen van Wim
bledon heeft de vierde ronde van het hee-
ren-enkelspel plaats gehad.
O. P. Hughes (Engeland) slaat Sharpe,
die Maandag van Borotra heeft gewonnen
met 4—6; 6—4; 6—3.
J. van Ri]n (Vereenigde Staten)
Boussus (Fr,) 6—2; 1—6; 6—2; 6—1
In *e vierde ronde van het dames-en-
kelspel won mile. Payot (Zwitserland)
van mrs. Wettlngshall met 62; 62.
Frl. Krahwtnkel (Duitschland) en mej.
D. Round, die Woensdag senorita d’ Alva
rez sloeg, komen eveneens in de vijfde
ronde.
wtj meenen goed te doen nog eena onder de aandacht
te brengen, dat ones administratie naast bet plaatsen
van Uw sdvertentiën in onse eigen uitgave, gaarne
haar bemiddeling verleent voor bet plaatsen van Uw
gelegenheida-ad verteatiên ook In andere Maden.
O kunt van onse bemiddeling gebruik maken Bonder,
dat de prtjs van Uwe annonce daardoor maar eenigs-
sins wordt verhoogd.
wü houden ons gaarne aanbevolen.
DE ADMINISTRATIE
De Deensche vliegers te Kopenhagen ge
land en enthousiast gehuldigd.
Rijksbemiddelaar, mr. S.
heeft Vrijdagmiddag in
bijeengeroepen conferentie
betrokken bij het
in
Hoover’s moratorium-voorstel. Frankrijk
aanvaardt het onder enkele voorwaarden.
Door de Propaganda Fide werd dit jaar
een nieuw missiegebied aan de Paters van
SteylUden toevertrouwd in Brltsch-Indlë:
de Missie „Indore". De nieuwe Missie bestaat
uit gedeelten van de bisdommen Aimere,
Nagpur en Alahabad, doch de juist omschre
ven grenzen zijn nog niet vastgelegd.
Beperking van kolen- en vee-invoer?
,.8t. Bavo” bevat een dankschrijven van
den Pauseljjken Staatssecretaris, Z. Em.
Kardinaal Pacelli, aan Z H. Exc. den Bis-
schop van Haarlem, voor de collecte van
25.000 als St. Pieterspenning.
Groote prijs van Nederland
Benoemd voor uitzending naar Ned.-Indië:
Ir. J. Duyfjes, tag. 3e kl. b. d. dienst v. d.
Mijnbouw, Treebeek (L.).
Verlofgangers: A. Munters, hoofdtypist bij
het Dept, van Gouvernementsbedr, Rotter
dam; C. J. Ph. ten Gate, tijd. wnd. opa.
ie kl. bij de SB en Tr., ’sGravbnhage; Ch.
F. Smeets. opz. bij de SB. en Tr., ’sGra-
venhage; J Joseph, adm. 2e kl. bij het krank
zinnigengesticht te Buitenzorg, ’s-Graven-
hage; D. Tribulawony, stationscommies 2e
kl. bij de SB. en Tr., ’s-Gravenhage; T, F,
Stoelman, tijd, wnd comm. Ie kl. by de
P.T.T., ’s-Gravenhage; R. H. Stok, arch, bij
de W en s Lands B.O.W., ’s-Gravenhage;
J. Tutuhatunewn, amb. 3e kl. bij den dienst
der In- en Uitvoerr en Acc.. 's-Gravenhage;
8. H. de Vries, werktuigkundige bij de 85.
en Tr., Haarlem; E. Elltager, landmeter le
kl, Hagen in Westfalen; K. A. Schild, lee-
raar bij de H.BB. te Semanmg, Mataz.
Gepensionneerden: J. J. van Lonkhuysen,
hoofd van den dienst der Volksgez, Hilver
sum; A. B. ten Berge, onderw. le kl, O. W.
L. O, Haarlem.
Gistermiddag is te 's-Gravenhage de voor
het geheele land geldende centrale loting
gehouden voor den dienstplicht voor de
lichting 1933.
Getrokken werd No. 566, Jan Rudolph
Maria Boele, geboren 28 December 1908.
Wie vrij »Un-
Omtrent de loting kan worden medege
deeld, dat een voorloopige berekening heeft
doen zien, dat de laatste gewone dienst
plichtigen zich vermoedelijk zuilen bevinden
onder hen, wier geslachtsnaam begint met
een letter W. Vrij zullen dan zijn het laat
ste gedeelte van de letter W, de letters X,
IJ, Z. en A. en verder het gedeelte van de
B, dat vooraf gaat aan den uitgeloten
naam.
De piloot van bet 20ste postvliegtuig van
de K. L. M, de heer E. van Dijk, verklaarde
in een persgesprek met een vertegenwoordi
ger van de „Java-Bode”, dat de West-moes-
son in Ned.-Indlë slechts kinderspel is bij
die welke in de Golf van Bengalen en op
de omliggende kusten voorkomt. De heer
Van Dijk noemde het traject Calcutta—
AkyabRangoon het allerzwaarste, dat hij
ooit heeft bevlogen. Zelfs hetgeen bij een
transatlantische vlucht van den piloot wordt
geëlscht, is niets vergeleken bij hetgeen bij
het bevliegen van dit traject in dezen tijd
van het jaar van den bestuurder wordt ge
vergd. De regen was zoo dik en de buien wa
ren zoo zwaar, dat men er haast niet door
heen kon komen. Te Akyab vingen de moei
lijkheden aan welke tot vertraging leidden.
Wij probeerden daar twee dagen achtereen
te vertrekken. Het was echter onmogelijk
om uit de geweldig zware buien te komen.
Op den derden dag was het weer beter, doch
toen waren de magneten nat geworden, het
geen nog nooit is voorgekomen. Wij zullen
de moeilijkheden te boven komen en voor
zichtig en beraden zal deze drie maanden
van den Brltsch-Indischen West-moesson
moeten worden gevlogen. Na wat wij nu we
ten. zullen we ze, zij het met een enkelen
dag vertraging, doorkomen.
Zeer verontrustend luiden de berichten,
welke uit Frankrijk komen.
De Fransche mijneigenaren staan op hun
achterste beenen en dreigen met het ontslag
van duizendtallen mijnwerkers, wanneer de
Regeering niet bereid is den Invoer van
steenkolen aanzienlijk in te perken.
Naar verluidt, zal de Fransche Regeering
voor dezen aandrang zwichten, en bestaat
het voornemen, om den Invoer van steen
kolen uit Duitschland en Engeland met 5
pet., uit België met 20 pet, uit Polen met
30 pet. en uit Nederland met 50 pet. te ver
minderen.
In Mei voerden wij
P. H. Bader. P. P
den. P. A.
Kremers, P
Molenaar en 3 Broeders:
Duschek
Br. Coenradus, W. Thuis.
De eerste groep missionarissen voor Flores
vertrekt met de Jan Pletersz. Coen dd. 14/9
vanaf Genua naar hun Missiegebied in Ne-
derlandsch-Oost-Indlë; het Apostolisch Vica
riaat
De ontvangst der vliegers.
Ter begroeting der belde vliegers waren
op het vliegveld ongeveer 50.000 personen
aanwezig, die den belden piloten een en
thousiaste ontvangst bereidden. Het toe
stel, de Liberty”, was getooid met de
Deensche en Ameriliaansche vlag.
Hojriis werd het eerst door zijn moeder
verwelkomd.
Hierna sprak de voorzitter der ontvangst-
commissie hartelijke woorden tot de beide
aviateurs.
De met lauwerkransen omhangen vliegers
werden vervolgens door den Deenschen mi
nister van Verkeer namens de regjeering
gecomplimenteerd.
Tot slot maakten de vliegers in een open
auto, met een 50-tal volgauto’s hun joyeuse
entrée in de stad. Langs den weg stonden
duizenden menschen die de koene piloten
hartelijk toejuichten.
Op het Raadhuis werden de vliegers door
den Eersten burgemeester verwelkomd.
In de stad werd druk gevlagd.
De Weleerw. heer N. Greitemann, priester
van het bisdom Haarlem, slaagde voor het
candidaatsexamen voor het doctoraat ta de
H. Schrift aan het Pauselijk Bjjbel-Instltuut
te Rome.
In Juli vertrekt Z Eerw voor meerdere
BissnAon Saar het H. Land voor een studie
reis.
Uitzending van Missionarissen
Uit Rome wordt door de Generale leiding
der Paters van het Goddelijk Woord (Steyl
Uden) bericht, dat het afscheidsfeest der
Missionarissen dit jaar zal plaats hebben te
Steyl op Zondag 2 Augustus as. De Patere
die dan het missiekruls zullen ontvangen,
zijn als volgt over de verschillende missiege
bieden dezer Paters verdeeld:
Naar Argentinië: 3 Paters en 2 Broeders;
naar Chili: 2 Paters en 1 Broeder;
naar Brazilië: 4 Paters en 1 Broeder:
naar China: Sjantoeng: 8 Paters en
Broeders, Kansoe: 3 Paters. Sinkjang: 2 Pa
ters, Honan: 3 Paters en 2 Broeders;
naar Japan: 4 Paters en 2 Broeders;
naar de PhllippiJnen: 5 Paters en 2 Broe
ders;
naar Oost-Nleuw-Gulnea: 3 Paters en 5
Broeders;
naar Mldden-Nieuw-Gutaea
3 Broeders;
naar Biitsch-IndiëIndore: 1 Pater;
naar Nederlandsch-Oost-Indië: Apost.
Vic. der Kleine Soenda-eilanden: 9 Paters:
Berkel, P. J. v. d. Heij-
d. Hogen, P. B. Lucas, P. H.
H. Somhorst, P. J. Tol, P. C.
Br Edelhert, H.
Br. Augustinus, W. Grebben en
Bepaald op 4 Juli a.s.
ALKMAAR
Telefoon: Administratie No. 433
Redactie No. 633
De Deensche Occaanvliegers zijn gister
middag om 2 uur. onder buitengewone be
langstelling. op het vliegveld van Kopen
hagen gelayd.
De vliegers ontvingen bij aankomst
gouden medaille, de hoogste
ding der Deensche Aero Club.
Een belangrijk bericht, dat velen zeker
zeer welkom zal zijn is, dat de Interna
tionale Motorraces op het Circuit van
Drente gedeeltelijk per radio zullen warden
uitgezonden. Dit zal geschieden door den
K. R. O. vla Huizen.
Uitgezonden zal worden des voormlddags:
Start en eerste ronden van 9.40—1030 u.
Laatste ronden van 1150 tot 1230 uur; ter
wijl des namiddags zal worden uitgezon
den: Start en eerste ronden van 2203.00
uur. Laatste ronden van 4.40 tot 5.15
koortsachtig als men den berg van de
roekelooze voortbrenging was opgegaan,
even snel gleed men er weer af. En de
groote massa wreef zich de oogen uit
zich afvragende, hoe het toch mogelijk
was, dat vandaag nog alle krachten
werden opgezweept voor de productie en
tegen arbeidsschuwheid werd geageerd
en morgen millioenen rondliepen, het
groote spook der werkloosheid tegemoet.
De mensch had met een der voor
naamste factoren eener welvarende
samenleving, n.m. den arbeid, roekeloos
den spot gedreven en dit wreekte zich
deerlijk. „De algemeene rijkdom”
schreef Leo XIII reeds „wordt door
niets anders voortgebracht dan door
het werk der arbeiders.” Dit gezonde
beginsel kan op allerlei manieren ver
kracht worden. En aan onzen tijd heeft
ongeloovige wereld geen enkele
die manieren gespaard. De arbeid
werd door de bezitters van het kapitaal
niet aangewend om de samenleving
doelmatig te verrijken, maar enkel om
eigen bezit op de snelst mogelijke ma
nier liefst drie- of viervoudig in waarde
te doen stijgen. Er werd niet gewerkt
om in aanwijsbare bestaanbare behoef
ten te voorzien; er werd ruw-weg op
speculatie geproduceerd. En dit gold
niet zoozeer van de bestaande bedrijven,
van de mannen van ervaring, die de
aangewezenen waren om de werkelijke
schaarschte aan te vullen, maar van de
avonturiers, die nimmer aan het pro
ductieproces hadden deelgenomen en
zonder eenlge roeping of kennis of be
kwaamheid oorlogsindustrie uit den bo
dem stampten. In den grond is de
schuld voor dezen chaos niet anders te
zoeken dan in de valsche, liberale op
vatting, dat het kapitaal de overheer-
schende factor in het productieproces
is en dat de menschelijke arbeid daarbij
voor niet anders moet worden gewaar
deerd dan waarop men de hulp van een
machine of werktuig schat. Immers, het
moge den schijn gehad hebben, alsof
in de jaren der zoogenaamde oorlogs
winsten de menschelijke arbeid zeer
goed betaald werd, bij een groot deel
der industrieelen gebeurde dit niet uit
overtuiging, uit beginsel, maar uit
noodzaak. Hadde men dien menschellj-
ken arbeid op Juiste waarde geschat,
men had zich wel tienmaal bedacht
eer men een roekeloos spel begon, dat
op werkloosheid van millioenen moest
ultloopen. Het is zeer betreurenswaard,
dat de oorlogsroes zulk een wanorde
heeft teweeg gebracht. Immers, mede
door den stoot, dien Leo XIII aan de
liberale economie gegeven had en door
een gezonde arbeidersorganisatie, welke
in het laatst der vorige eeuw was opge
groeid, was er een merkbare kentering
in de publieke opinie, ook bij de werk
gevers en vooral bij de regeerlngen der
Staten, gekomen. De oude theorie, dat
volgens een zoogenaamde economische
wet alle vruchten van het kapitaal aan
den bezitter behoorden en dat volgens
diezelfde wet de arbeiders proletariërs
moeten blijven, die opvatting begon
langzamerhand voor een gezonder ver
houding tusschen kapitaal en arbeid
plaats te maken. Vooral door de wetge
ving, door de offlcieele arbeidsbescher
ming, door verzekering van den werk
man tegen bedrijfsongevallen, ouder
dom, invaliditeit en ziekte, verzekerin
gen, waarvan de kosten voornamelijk
door de industrieën zelf moesten wor
den opgebracht, kreeg de arbeider meer
deel in de vruchten van dat kapitaal,
zij het dan nóg indirect. De roekelooze
productie der oorlogs- en na-oorlogsja-
ren heeft aan deze goede ontwikkeling
veel kwaad gedaan. En wij kunnen
slechts hopen, dat, na dezen tijd van
groote economische depressie, er spoe
dig een tijdperk van meerdere welvaart
aaqbreke, waarin fnet meer bezinning
zal worden opgebouwd en waarin weer
plaats zal zijn voor een verdere verbe
tering der verhouding tusschen kapi
taal en arbeid.
Het was echter niet alleen de oorlogs
roes der kapitaalbezitters met de daar
op gevolgde naweeën, welke een goede
ontwikkeling dezer verhouding ver
stoorde. Socialisme en communisme
droegen niet minder het hunne daartoe
bij. Daarover een volgenden keer.
HOMO SAPIENS.
de Vries
de door
van de
conflict
Z. H. Exc de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot lid der Bisschoppelijke Com
missie voor den Adelbertusakker den heer
J. J. M. Wiegman, burgemeester van Was
senaar.
naar Frankrijk uit
112.709 ton, met een waarde van ongeveer
1.300.000 gld.
Als van dezen uitvoer de helft afgaat,
wordt dit een ramp voor onze mijnstreek.
Toenemende werkloosheid, wellicht loonda
ling, zullen er het gevolg van zjjn.
Men verneemt nu, dat onze Minister van
Buitenlandsche Zaken nota’s wisselt met de
FTansche regeering.
Zal het veel baten? vraagt het „Ctr.” en
het blad schrijft:
Frankrijk weet, dat als het doorzet, wij
platonisch protesteeren, maar verder niets
doen.
Hoe anders zou de positie van den Minister
zijn, als hij kon antwoorden: „Begrijp het
goed, maar als gij een vermindering op den
Invoer van onzen steenkool toepast, dan pas
sen wij een gelijke vermindering toe op uw
invoer in ons land van uw wijn.”
't Ls bekend, dat de Fransche wijnboeren
een grooten invloed hebben op hun Regee
ring. Als dit antwoord van ons bekend werd,
zou er van hun kant een krachtige aandrang
uitgaan op hun Regeering.
Maar thans?
Wü staan ongewapend.
Men kan ons aanvallen zoo hard men wil,
wij staan er als lamzakken tegenover.
Wij protesteeren, maar wij doen niets.
En dat op grond van onze voorliefde voor
den vrijhandel!
Alsof het vrijhandel kan heeten, wanneer
men btf ons vrij kan invoeren, maar men
onzen uitvoer zooveel mogelijk bepeiktl
Eenzijdige vrije invoer is de carlcatuur van
den waren vrijhandel.
Waar ook wij vóór zijn.
Mits hij dan ook werkelijk vrijhandel tel
Z H. Exc. de Bisschop van Haarlem
schrijft in „6t. Bavo”:
Om de droevige tijden, welke Onze Hei
lige Vader de Paus thans beleeft, verzoeken
Wij onze geloovigen. dat ze op bijzondere
wijze voor Z. H. zullen bidden. ff
Tevens verordenen Wü. dat vanaf Zondag
28 Juni tot het einde van de maand Juli
van dit jaar in alle H.H. Missen, waarin
het door de rubrieken is toegestaan, het
Gebed voor den Paus (Oratio pro Papa)
wordt gebeden (oratio imperata pro re gra-
vi).
I De groote dwalingen omtrent het pri-
I vaat bezit, ook onder christenen, ont-
I staan in hoofdzaak door slecht onder-
I schelden. Men moet leeren eenerzijds
I het individueel recht op eigendom te
I eerbiedigen, anderzijds eerlijk er naar
1 streven de moeilijke leer omtrent het
I gebruik van het bezit te begrijpen en
J toe te passen. Dit geldt voor den kapi-
I taalbezitter evenzeer als voor den be-
I zitlooze. En al zijn hiervoor geen recep-
I tenboekjes te koop, waarnaar men in
I leder bijzonder geval zijn houding pre-
I des kan vaststellen, groote, algemeen
I en tevens zeer duidelijke regels zijn
J hier zeer goed te geven. De practijK
I heeft wel geleerd, dat de maatschappij
uit haar voegen valt, wanneer deze
J wetten worden verwaarloosd. De bezlt-
I ter tracht dan zijn bezit uit te buiten
I ten koste van den bezitlooze en van de
I gemeenschap; de van aardsche goede-
I ren misdeelde ontkent het recht van
I den kapitalist om zonder persoonlijken
I arbeid vruchten te trekken van zijn
I kapitaal en elscht, dat alle productie-
I middelen aan de gemeenschap zullen
I komen. In dezen strijd van twee uiter-
I sten, die nu al meer dan een eeuw lang
met steeds grooter felheid gestreden
I wordt en waarvan zich de doeleinden
I hoe langer hoe scherper afteekenen,
I treedt de Kerk ook steeds krachtiger op
I en verheft haar stem hoe langer hoe
I duidelijker. Ook in vroeger eeuwen heb
ben de Pausen zich met sociale vraag
stukken bezig gehouden, wanneer zij
hun meenlng uitspraken over slavernij
en lijfeigenschap; over woeker en in het
algemeen over de rechtvaardigheid in
den handel bij alle daden van koop-
I manschap, in het uitbeta^en van loonen
enz. Maar eerst toen de vrije arbeid hoe
langer hoe meer plaats maakte voor
I den "massalen loondienst en er „econo-
I mische stelsels” ontstonden, teekenden
de Pausen van de vorige en deze eeuw
I de lijnen voor het kapitaal-gebrulk al
scherper uit. Pius IX veroordeelde het
liberalisme, Leo XIII ontwierp een leer
van de solidariteit van werkgever en
werknemer, eenerzijds de oppermacht
van het kapitaal, anderzijds het socia
lisme veroordeelend. De opvolgende
Pausen verduidelijkten de leer van Leo
XIII a%, naar de omstandigheden de
arbeidsverhoudingen verscherpten en
Plus XI heeft nu in een aan klaarheid
niets te wenschen overlatende taal te
genover het wreede en niets ontziende,
het roekelooze en immoreele groot-ka
pitalisme van onzen tijd en het al-ver-
woestende communisme van deze eeuw
zóó Scherp stelling'genomen, dat geen
‘christen, hij zij werkgever of werkne
mer, kapitaalbezitter of daglooner, meer
behoeft te vragen, wat zijn plicht is.
jregenover de onrust van onze dagen,
tegenover al de verwarring en den strijd
over sociale kwesties en problemen, is
het een genot het vaste woord van dezen
Paus te hooren, dat niemand spaart en
niemand, naar de oogen ziet, dat vrij Ls
van alle eigen- en partij-belang en
waarbij ieder onbevooroordeelde den
eenig julsten middenweg ziet aangege
ven, die leidt naar een samenleving van
orde en welvaart.
Wie zou er na de catastrophen, die
wij in enkele tientallen Jaren meemaak
ten, niet van de wijs raken? In de
oorlogsjaren gold de leer, dat heel de
moest worden aangewend
der nationale zelfstandig-
Een kruitfabriek en een kanon
nengieterij leek heiliger dan een kerk.
Immers, de kerkklokken en de altaar-
sieraden moesten aan god Mars ten
offer vallen en heel de natie moest zijn
nooddruft uitsparen om de soldaten te
voeden. Na dezen waan kwam de
vrede, die erger was dan de oorlog. De
waan van een algemeene schaarschte
werd tot een wereldobsessiefabrieken
rezen met honderdtallen uit den grond.
Als gouddelvers in pas ontdekte goud
velden wlerjien duizenden, bekwaam of
onbekwaam, zich op handel en industrie.
De gouden tijd was aangebroken: het
geld was voor het grijpen voor een
ieder, die maar iets had aan te bieden,
voor ieder, die iets produceeren kon.
Heel de wereld werd één groote machine
en niemand vroeg naar verhouding tus-
ochen behoefte en productie, naar be
kwaamheid of doorzicht. Alle gevraagde
loonen werden betaald; allé dreigende
onrust werd met beloften onderdrukt.
Tot de verzadiging kwam en de weten
schap, dat er veel te veel goederen wa
ren aangemaakt, dat de ordelooze voort
brenging zóó niet lang meer zou kunnen
duren. Nauwelijks drongen de eerste
teekenen van dezen fatalen toestand
naar buiten of alle waarden begonnen
te dalen en de reeds lang loerende
«peculanten op een komende malaise
begonnen hun slag te slaan. Even