ONS BLAD LEEKEPREEKEN I AAN ONZE H.H. ADVERTEERDERS ABONNE’S DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN ZATERDAG 27 JUNI 1931 VUT EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 148 i 48 Ongewapend VOORNAAMSTE cKIEUWS De Winkelsluitingswet Audiëntie ONZE OOST 4 en r.? 1 3 o tö Het in werking treden van de Tarwewet België’s economische toestand Loting voor de Lichting 1933 JOH. LAUWERS PAYGLOP 3 ALKMAAR Leesglazen en Loupe's -TXZ1750- XSKrïS f250.- 1125.- f50.- AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAR VERLIES VAR ALLE RECHTER, GESCHIEDER UITERLIJK DRIEMAAL VIER ER TWIHTIG UREH RA HET OHGEVAL NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD Uital*r r»n de loting- voor de lichting 1933. Inwerkingtreding 1 Maart 1932? KAPITAAL EN ARBEID Het dreigend conflict met de zeelieden. Men wil desnoods stoken al Barometerstand 9 uur vJn.: 775 stilstand. Weleerw. Heer N. Greitemann n De postvluchten op Indië I Nieuw Missiegebied Blaat Circuit van Drente LlJull De races per radio uitgezondew 3 De St. Adelbertusakker 1 Pater en uur. St. Pieterspenning Indische Dienst der Kleine Soenda-eilanden. conflict in de carton-industrie Het Arbitrage-voorstel verworpen R. K. Werkliedenverbond Telegram aan Z. H. den Paus IS n 3 volkskracht tot behoud heid. een van de onderschei- Der Missionarissen van bet Goddelijk Woord (SteylUden) De wet op de winkelsluiting sou 1 Maart 1932 in werking treden. oij ▼erlie» vat» *n anderen Tingar rdt x>r en de ze 8- n. n, ir ju De Deensche Oceaan vliegers te Kopenhagen van Arbeid, LICHT OP. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om: 954 en overmorgen 954. In ir Ik Ik n e e- i. 3 t 1 ABONNEMENTSPRIJS: Per kwartaal, voor Alkmaar 2.— Voor buiten Alkmaar 2.85 Met Geïllustreerd Zondagsblad 0.60 hooger Beperking van vee- België? De kampioenschappen van Wembledon o. it. ig IS rs het log tigs In zer len en le- 58- It- m. Ud it- en ze, sn, in na e- >P, len der eer zal ui ten m- m- ide tr- x>- de ■u- tl e. P. Bijzondere gebeden voor Z. H. den Paus In het gemengd dubbelspel sloegen Aoki en Feltham de Nederlandsche spelers Koopman en mevr. DrosCanters met 6—8, 6—4, 6—4. bli een breuk van of arm De moesson-moeilijkheden In de Golf van Bengalen De Tarwewet 1931 zal Zaterdag 4 Juli as. In werking treden. Dat die inwerkingtreding niet reeds op 1 Juli kan geschieden maar enkele dagen moet worden uitgesteld, vindt zijn oorzaak in technische moeilijkheden in het maalbedrijf. De algemeene maatregel van bestuur ter uitvoering van de Tarwewet 1931 zal Don derdag 2 Juli In het Staatsblad verschijnen. De Czn., hem partijen, betrokken bij In de stroocartonlndustrie in Groningen, welke conferentie in bet departement van Arbeid, Handel en Nijverheid te 's Oraven- hage werd gehouden, een voorstel gedaan om het conflict aan arbitrage te onoerwer- pen, welk voorstel echter door de vertegen woordigers der werknemers niet is aanvaard. De partijen zijn daarop weder uiteenge gaan. De minister van arbeid, handel en nijver heid heeft, naar de Jt. R. Ct.” verneemt, aan de gemeentebesturen een circulaire ge zonden, waarin wordt medegedeeld, dat het in de bedoeling van den minister ligt, te be vorderen, dat het tijdstip van ln-werklng- treding van de Winkelsluitingswet op 1 Maart 1932 wordt gesteld De minister geeft verder aan de gemeente besturen, die het voornemen hebben veror deningen. als bedoeld in de artikelen 6 en 9 der wet, ter goedkeuring in te zenden, met het oog op deze in-werking-treding voor zoo veel noodig in overweging aan dat voornemen uiterlijk 1 October gevolg te geven. Ondanks het zomerseizoen wordt de eco nomische crisis in België steeds scherper. Te Andenne is een ijzergieterij, die 150 man aan het werk had, gesloten. In de Maas vallei worden de volgende maand 20 steen groeven buiten exploitatie gesteld. De 3000 arbeiders, die hier werken, zijn reeds opge zegd. De kolenvoorraad is thans bijna tot vier millioen ton gestegen. Waarschijnlijk zal de regeering maatregelen tegen den In voer van bultenlandache kolen gaan nemen. Gisteren heeft een conferentie plaats ge had tuaschen de ministers Van Blnnen- landscbe zaken. Renkin, en Arbeid, Hey man, met vertegenwoordigers van mijneige naren en mijnwerkers. Door belanghebben den werd gevraagd om een contigenteertag in werking te doen treden, op de basis van den invoer van 1928. De Regeering heeft medegedeeld, dit verzoek in overweging te zullen nemen. Daar de veeboeren in groote moeilijkheden verkeeren. worden binnenkort ook belemmerende bepalingen voor den vee- invoer verwacht. Aan Z. H. den Werkliedenverbond gezonden: De 180.000 leden van de Katholieke Arbei dersbeweging in Holland deelen in de droefe nis van Uwe Heiligheid en bidden den goe den God U te troosten en U te helpen in Uw pogingen om de huidige moeilijkheden uit den weg te ruimer De Tarwewet aal 4 Juli M. In werking treden. Paus Is door het R. K het volgende telegram De loonsverlaging voor de zeelieden Gisteravond is te Amsterdam een druk bezochte vergadering gehouden van haven arbeiders en zeelieden, ter bespreking van den toestand, ontstaan door de van werk geverszijde voorgestelde loonsverlaging voor laatstgenoemde catagorie van 10 pCt. De vergadering, waar het woord werd ge voerd door de heeren G. Dijkstra en E. Bouman. nam een motie aan, waarin de voorgestelde loonsverlaging onaannemelijk wordt verklaard. Voorts worden de haven arbeiders en de overige transportarbeiders opgeroepen om de actie van de zeelieden daadwerkelijk te steunen en de organisatie te versterken. Indien de loonsverlaging voor de zeelieden een feit zal zijn, zal van den kant der Ne- derlandsche Federatie alles worden gedaan om de havenarbeiders op te wekken om door middel van proteststakingen kracht bij te zetten aan de actie der zeelieden. Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem aal Maandag en Dinsdag der volgende week geen audiëntie verlecnen. ADVERTENTIEPRIJS: Van 1— regels 1.25: elke regel meer 025. RECLAME per regel 6.7» voor de eerste pagina; voor de overige pagina’s 950. RUBRIEK VRAAG EN AANBOD” bij vooruitbetaling per plaatsing 0.60 per advertentie van 5 regels: Iedere regel meer 0.12 BU de Vrijdag voortgezette tenniswed strijden om de kampioenschappen van Wim bledon heeft de vierde ronde van het hee- ren-enkelspel plaats gehad. O. P. Hughes (Engeland) slaat Sharpe, die Maandag van Borotra heeft gewonnen met 4—6; 6—4; 6—3. J. van Ri]n (Vereenigde Staten) Boussus (Fr,) 6—2; 1—6; 6—2; 6—1 In *e vierde ronde van het dames-en- kelspel won mile. Payot (Zwitserland) van mrs. Wettlngshall met 62; 62. Frl. Krahwtnkel (Duitschland) en mej. D. Round, die Woensdag senorita d’ Alva rez sloeg, komen eveneens in de vijfde ronde. wtj meenen goed te doen nog eena onder de aandacht te brengen, dat ones administratie naast bet plaatsen van Uw sdvertentiën in onse eigen uitgave, gaarne haar bemiddeling verleent voor bet plaatsen van Uw gelegenheida-ad verteatiên ook In andere Maden. O kunt van onse bemiddeling gebruik maken Bonder, dat de prtjs van Uwe annonce daardoor maar eenigs- sins wordt verhoogd. wü houden ons gaarne aanbevolen. DE ADMINISTRATIE De Deensche vliegers te Kopenhagen ge land en enthousiast gehuldigd. Rijksbemiddelaar, mr. S. heeft Vrijdagmiddag in bijeengeroepen conferentie betrokken bij het in Hoover’s moratorium-voorstel. Frankrijk aanvaardt het onder enkele voorwaarden. Door de Propaganda Fide werd dit jaar een nieuw missiegebied aan de Paters van SteylUden toevertrouwd in Brltsch-Indlë: de Missie „Indore". De nieuwe Missie bestaat uit gedeelten van de bisdommen Aimere, Nagpur en Alahabad, doch de juist omschre ven grenzen zijn nog niet vastgelegd. Beperking van kolen- en vee-invoer? ,.8t. Bavo” bevat een dankschrijven van den Pauseljjken Staatssecretaris, Z. Em. Kardinaal Pacelli, aan Z H. Exc. den Bis- schop van Haarlem, voor de collecte van 25.000 als St. Pieterspenning. Groote prijs van Nederland Benoemd voor uitzending naar Ned.-Indië: Ir. J. Duyfjes, tag. 3e kl. b. d. dienst v. d. Mijnbouw, Treebeek (L.). Verlofgangers: A. Munters, hoofdtypist bij het Dept, van Gouvernementsbedr, Rotter dam; C. J. Ph. ten Gate, tijd. wnd. opa. ie kl. bij de SB en Tr., ’sGravbnhage; Ch. F. Smeets. opz. bij de SB. en Tr., ’sGra- venhage; J Joseph, adm. 2e kl. bij het krank zinnigengesticht te Buitenzorg, ’s-Graven- hage; D. Tribulawony, stationscommies 2e kl. bij de SB. en Tr., ’s-Gravenhage; T, F, Stoelman, tijd, wnd comm. Ie kl. by de P.T.T., ’s-Gravenhage; R. H. Stok, arch, bij de W en s Lands B.O.W., ’s-Gravenhage; J. Tutuhatunewn, amb. 3e kl. bij den dienst der In- en Uitvoerr en Acc.. 's-Gravenhage; 8. H. de Vries, werktuigkundige bij de 85. en Tr., Haarlem; E. Elltager, landmeter le kl, Hagen in Westfalen; K. A. Schild, lee- raar bij de H.BB. te Semanmg, Mataz. Gepensionneerden: J. J. van Lonkhuysen, hoofd van den dienst der Volksgez, Hilver sum; A. B. ten Berge, onderw. le kl, O. W. L. O, Haarlem. Gistermiddag is te 's-Gravenhage de voor het geheele land geldende centrale loting gehouden voor den dienstplicht voor de lichting 1933. Getrokken werd No. 566, Jan Rudolph Maria Boele, geboren 28 December 1908. Wie vrij »Un- Omtrent de loting kan worden medege deeld, dat een voorloopige berekening heeft doen zien, dat de laatste gewone dienst plichtigen zich vermoedelijk zuilen bevinden onder hen, wier geslachtsnaam begint met een letter W. Vrij zullen dan zijn het laat ste gedeelte van de letter W, de letters X, IJ, Z. en A. en verder het gedeelte van de B, dat vooraf gaat aan den uitgeloten naam. De piloot van bet 20ste postvliegtuig van de K. L. M, de heer E. van Dijk, verklaarde in een persgesprek met een vertegenwoordi ger van de „Java-Bode”, dat de West-moes- son in Ned.-Indlë slechts kinderspel is bij die welke in de Golf van Bengalen en op de omliggende kusten voorkomt. De heer Van Dijk noemde het traject Calcutta— AkyabRangoon het allerzwaarste, dat hij ooit heeft bevlogen. Zelfs hetgeen bij een transatlantische vlucht van den piloot wordt geëlscht, is niets vergeleken bij hetgeen bij het bevliegen van dit traject in dezen tijd van het jaar van den bestuurder wordt ge vergd. De regen was zoo dik en de buien wa ren zoo zwaar, dat men er haast niet door heen kon komen. Te Akyab vingen de moei lijkheden aan welke tot vertraging leidden. Wij probeerden daar twee dagen achtereen te vertrekken. Het was echter onmogelijk om uit de geweldig zware buien te komen. Op den derden dag was het weer beter, doch toen waren de magneten nat geworden, het geen nog nooit is voorgekomen. Wij zullen de moeilijkheden te boven komen en voor zichtig en beraden zal deze drie maanden van den Brltsch-Indischen West-moesson moeten worden gevlogen. Na wat wij nu we ten. zullen we ze, zij het met een enkelen dag vertraging, doorkomen. Zeer verontrustend luiden de berichten, welke uit Frankrijk komen. De Fransche mijneigenaren staan op hun achterste beenen en dreigen met het ontslag van duizendtallen mijnwerkers, wanneer de Regeering niet bereid is den Invoer van steenkolen aanzienlijk in te perken. Naar verluidt, zal de Fransche Regeering voor dezen aandrang zwichten, en bestaat het voornemen, om den Invoer van steen kolen uit Duitschland en Engeland met 5 pet., uit België met 20 pet, uit Polen met 30 pet. en uit Nederland met 50 pet. te ver minderen. In Mei voerden wij P. H. Bader. P. P den. P. A. Kremers, P Molenaar en 3 Broeders: Duschek Br. Coenradus, W. Thuis. De eerste groep missionarissen voor Flores vertrekt met de Jan Pletersz. Coen dd. 14/9 vanaf Genua naar hun Missiegebied in Ne- derlandsch-Oost-Indlë; het Apostolisch Vica riaat De ontvangst der vliegers. Ter begroeting der belde vliegers waren op het vliegveld ongeveer 50.000 personen aanwezig, die den belden piloten een en thousiaste ontvangst bereidden. Het toe stel, de Liberty”, was getooid met de Deensche en Ameriliaansche vlag. Hojriis werd het eerst door zijn moeder verwelkomd. Hierna sprak de voorzitter der ontvangst- commissie hartelijke woorden tot de beide aviateurs. De met lauwerkransen omhangen vliegers werden vervolgens door den Deenschen mi nister van Verkeer namens de regjeering gecomplimenteerd. Tot slot maakten de vliegers in een open auto, met een 50-tal volgauto’s hun joyeuse entrée in de stad. Langs den weg stonden duizenden menschen die de koene piloten hartelijk toejuichten. Op het Raadhuis werden de vliegers door den Eersten burgemeester verwelkomd. In de stad werd druk gevlagd. De Weleerw. heer N. Greitemann, priester van het bisdom Haarlem, slaagde voor het candidaatsexamen voor het doctoraat ta de H. Schrift aan het Pauselijk Bjjbel-Instltuut te Rome. In Juli vertrekt Z Eerw voor meerdere BissnAon Saar het H. Land voor een studie reis. Uitzending van Missionarissen Uit Rome wordt door de Generale leiding der Paters van het Goddelijk Woord (Steyl Uden) bericht, dat het afscheidsfeest der Missionarissen dit jaar zal plaats hebben te Steyl op Zondag 2 Augustus as. De Patere die dan het missiekruls zullen ontvangen, zijn als volgt over de verschillende missiege bieden dezer Paters verdeeld: Naar Argentinië: 3 Paters en 2 Broeders; naar Chili: 2 Paters en 1 Broeder; naar Brazilië: 4 Paters en 1 Broeder: naar China: Sjantoeng: 8 Paters en Broeders, Kansoe: 3 Paters. Sinkjang: 2 Pa ters, Honan: 3 Paters en 2 Broeders; naar Japan: 4 Paters en 2 Broeders; naar de PhllippiJnen: 5 Paters en 2 Broe ders; naar Oost-Nleuw-Gulnea: 3 Paters en 5 Broeders; naar Mldden-Nieuw-Gutaea 3 Broeders; naar Biitsch-IndiëIndore: 1 Pater; naar Nederlandsch-Oost-Indië: Apost. Vic. der Kleine Soenda-eilanden: 9 Paters: Berkel, P. J. v. d. Heij- d. Hogen, P. B. Lucas, P. H. H. Somhorst, P. J. Tol, P. C. Br Edelhert, H. Br. Augustinus, W. Grebben en Bepaald op 4 Juli a.s. ALKMAAR Telefoon: Administratie No. 433 Redactie No. 633 De Deensche Occaanvliegers zijn gister middag om 2 uur. onder buitengewone be langstelling. op het vliegveld van Kopen hagen gelayd. De vliegers ontvingen bij aankomst gouden medaille, de hoogste ding der Deensche Aero Club. Een belangrijk bericht, dat velen zeker zeer welkom zal zijn is, dat de Interna tionale Motorraces op het Circuit van Drente gedeeltelijk per radio zullen warden uitgezonden. Dit zal geschieden door den K. R. O. vla Huizen. Uitgezonden zal worden des voormlddags: Start en eerste ronden van 9.40—1030 u. Laatste ronden van 1150 tot 1230 uur; ter wijl des namiddags zal worden uitgezon den: Start en eerste ronden van 2203.00 uur. Laatste ronden van 4.40 tot 5.15 koortsachtig als men den berg van de roekelooze voortbrenging was opgegaan, even snel gleed men er weer af. En de groote massa wreef zich de oogen uit zich afvragende, hoe het toch mogelijk was, dat vandaag nog alle krachten werden opgezweept voor de productie en tegen arbeidsschuwheid werd geageerd en morgen millioenen rondliepen, het groote spook der werkloosheid tegemoet. De mensch had met een der voor naamste factoren eener welvarende samenleving, n.m. den arbeid, roekeloos den spot gedreven en dit wreekte zich deerlijk. „De algemeene rijkdom” schreef Leo XIII reeds „wordt door niets anders voortgebracht dan door het werk der arbeiders.” Dit gezonde beginsel kan op allerlei manieren ver kracht worden. En aan onzen tijd heeft ongeloovige wereld geen enkele die manieren gespaard. De arbeid werd door de bezitters van het kapitaal niet aangewend om de samenleving doelmatig te verrijken, maar enkel om eigen bezit op de snelst mogelijke ma nier liefst drie- of viervoudig in waarde te doen stijgen. Er werd niet gewerkt om in aanwijsbare bestaanbare behoef ten te voorzien; er werd ruw-weg op speculatie geproduceerd. En dit gold niet zoozeer van de bestaande bedrijven, van de mannen van ervaring, die de aangewezenen waren om de werkelijke schaarschte aan te vullen, maar van de avonturiers, die nimmer aan het pro ductieproces hadden deelgenomen en zonder eenlge roeping of kennis of be kwaamheid oorlogsindustrie uit den bo dem stampten. In den grond is de schuld voor dezen chaos niet anders te zoeken dan in de valsche, liberale op vatting, dat het kapitaal de overheer- schende factor in het productieproces is en dat de menschelijke arbeid daarbij voor niet anders moet worden gewaar deerd dan waarop men de hulp van een machine of werktuig schat. Immers, het moge den schijn gehad hebben, alsof in de jaren der zoogenaamde oorlogs winsten de menschelijke arbeid zeer goed betaald werd, bij een groot deel der industrieelen gebeurde dit niet uit overtuiging, uit beginsel, maar uit noodzaak. Hadde men dien menschellj- ken arbeid op Juiste waarde geschat, men had zich wel tienmaal bedacht eer men een roekeloos spel begon, dat op werkloosheid van millioenen moest ultloopen. Het is zeer betreurenswaard, dat de oorlogsroes zulk een wanorde heeft teweeg gebracht. Immers, mede door den stoot, dien Leo XIII aan de liberale economie gegeven had en door een gezonde arbeidersorganisatie, welke in het laatst der vorige eeuw was opge groeid, was er een merkbare kentering in de publieke opinie, ook bij de werk gevers en vooral bij de regeerlngen der Staten, gekomen. De oude theorie, dat volgens een zoogenaamde economische wet alle vruchten van het kapitaal aan den bezitter behoorden en dat volgens diezelfde wet de arbeiders proletariërs moeten blijven, die opvatting begon langzamerhand voor een gezonder ver houding tusschen kapitaal en arbeid plaats te maken. Vooral door de wetge ving, door de offlcieele arbeidsbescher ming, door verzekering van den werk man tegen bedrijfsongevallen, ouder dom, invaliditeit en ziekte, verzekerin gen, waarvan de kosten voornamelijk door de industrieën zelf moesten wor den opgebracht, kreeg de arbeider meer deel in de vruchten van dat kapitaal, zij het dan nóg indirect. De roekelooze productie der oorlogs- en na-oorlogsja- ren heeft aan deze goede ontwikkeling veel kwaad gedaan. En wij kunnen slechts hopen, dat, na dezen tijd van groote economische depressie, er spoe dig een tijdperk van meerdere welvaart aaqbreke, waarin fnet meer bezinning zal worden opgebouwd en waarin weer plaats zal zijn voor een verdere verbe tering der verhouding tusschen kapi taal en arbeid. Het was echter niet alleen de oorlogs roes der kapitaalbezitters met de daar op gevolgde naweeën, welke een goede ontwikkeling dezer verhouding ver stoorde. Socialisme en communisme droegen niet minder het hunne daartoe bij. Daarover een volgenden keer. HOMO SAPIENS. de Vries de door van de conflict Z. H. Exc de Bisschop van Haarlem heeft benoemd tot lid der Bisschoppelijke Com missie voor den Adelbertusakker den heer J. J. M. Wiegman, burgemeester van Was senaar. naar Frankrijk uit 112.709 ton, met een waarde van ongeveer 1.300.000 gld. Als van dezen uitvoer de helft afgaat, wordt dit een ramp voor onze mijnstreek. Toenemende werkloosheid, wellicht loonda ling, zullen er het gevolg van zjjn. Men verneemt nu, dat onze Minister van Buitenlandsche Zaken nota’s wisselt met de FTansche regeering. Zal het veel baten? vraagt het „Ctr.” en het blad schrijft: Frankrijk weet, dat als het doorzet, wij platonisch protesteeren, maar verder niets doen. Hoe anders zou de positie van den Minister zijn, als hij kon antwoorden: „Begrijp het goed, maar als gij een vermindering op den Invoer van onzen steenkool toepast, dan pas sen wij een gelijke vermindering toe op uw invoer in ons land van uw wijn.” 't Ls bekend, dat de Fransche wijnboeren een grooten invloed hebben op hun Regee ring. Als dit antwoord van ons bekend werd, zou er van hun kant een krachtige aandrang uitgaan op hun Regeering. Maar thans? Wü staan ongewapend. Men kan ons aanvallen zoo hard men wil, wij staan er als lamzakken tegenover. Wij protesteeren, maar wij doen niets. En dat op grond van onze voorliefde voor den vrijhandel! Alsof het vrijhandel kan heeten, wanneer men btf ons vrij kan invoeren, maar men onzen uitvoer zooveel mogelijk bepeiktl Eenzijdige vrije invoer is de carlcatuur van den waren vrijhandel. Waar ook wij vóór zijn. Mits hij dan ook werkelijk vrijhandel tel Z H. Exc. de Bisschop van Haarlem schrijft in „6t. Bavo”: Om de droevige tijden, welke Onze Hei lige Vader de Paus thans beleeft, verzoeken Wij onze geloovigen. dat ze op bijzondere wijze voor Z. H. zullen bidden. ff Tevens verordenen Wü. dat vanaf Zondag 28 Juni tot het einde van de maand Juli van dit jaar in alle H.H. Missen, waarin het door de rubrieken is toegestaan, het Gebed voor den Paus (Oratio pro Papa) wordt gebeden (oratio imperata pro re gra- vi). I De groote dwalingen omtrent het pri- I vaat bezit, ook onder christenen, ont- I staan in hoofdzaak door slecht onder- I schelden. Men moet leeren eenerzijds I het individueel recht op eigendom te I eerbiedigen, anderzijds eerlijk er naar 1 streven de moeilijke leer omtrent het I gebruik van het bezit te begrijpen en J toe te passen. Dit geldt voor den kapi- I taalbezitter evenzeer als voor den be- I zitlooze. En al zijn hiervoor geen recep- I tenboekjes te koop, waarnaar men in I leder bijzonder geval zijn houding pre- I des kan vaststellen, groote, algemeen I en tevens zeer duidelijke regels zijn J hier zeer goed te geven. De practijK I heeft wel geleerd, dat de maatschappij uit haar voegen valt, wanneer deze J wetten worden verwaarloosd. De bezlt- I ter tracht dan zijn bezit uit te buiten I ten koste van den bezitlooze en van de I gemeenschap; de van aardsche goede- I ren misdeelde ontkent het recht van I den kapitalist om zonder persoonlijken I arbeid vruchten te trekken van zijn I kapitaal en elscht, dat alle productie- I middelen aan de gemeenschap zullen I komen. In dezen strijd van twee uiter- I sten, die nu al meer dan een eeuw lang met steeds grooter felheid gestreden I wordt en waarvan zich de doeleinden I hoe langer hoe scherper afteekenen, I treedt de Kerk ook steeds krachtiger op I en verheft haar stem hoe langer hoe I duidelijker. Ook in vroeger eeuwen heb ben de Pausen zich met sociale vraag stukken bezig gehouden, wanneer zij hun meenlng uitspraken over slavernij en lijfeigenschap; over woeker en in het algemeen over de rechtvaardigheid in den handel bij alle daden van koop- I manschap, in het uitbeta^en van loonen enz. Maar eerst toen de vrije arbeid hoe langer hoe meer plaats maakte voor I den "massalen loondienst en er „econo- I mische stelsels” ontstonden, teekenden de Pausen van de vorige en deze eeuw I de lijnen voor het kapitaal-gebrulk al scherper uit. Pius IX veroordeelde het liberalisme, Leo XIII ontwierp een leer van de solidariteit van werkgever en werknemer, eenerzijds de oppermacht van het kapitaal, anderzijds het socia lisme veroordeelend. De opvolgende Pausen verduidelijkten de leer van Leo XIII a%, naar de omstandigheden de arbeidsverhoudingen verscherpten en Plus XI heeft nu in een aan klaarheid niets te wenschen overlatende taal te genover het wreede en niets ontziende, het roekelooze en immoreele groot-ka pitalisme van onzen tijd en het al-ver- woestende communisme van deze eeuw zóó Scherp stelling'genomen, dat geen ‘christen, hij zij werkgever of werkne mer, kapitaalbezitter of daglooner, meer behoeft te vragen, wat zijn plicht is. jregenover de onrust van onze dagen, tegenover al de verwarring en den strijd over sociale kwesties en problemen, is het een genot het vaste woord van dezen Paus te hooren, dat niemand spaart en niemand, naar de oogen ziet, dat vrij Ls van alle eigen- en partij-belang en waarbij ieder onbevooroordeelde den eenig julsten middenweg ziet aangege ven, die leidt naar een samenleving van orde en welvaart. Wie zou er na de catastrophen, die wij in enkele tientallen Jaren meemaak ten, niet van de wijs raken? In de oorlogsjaren gold de leer, dat heel de moest worden aangewend der nationale zelfstandig- Een kruitfabriek en een kanon nengieterij leek heiliger dan een kerk. Immers, de kerkklokken en de altaar- sieraden moesten aan god Mars ten offer vallen en heel de natie moest zijn nooddruft uitsparen om de soldaten te voeden. Na dezen waan kwam de vrede, die erger was dan de oorlog. De waan van een algemeene schaarschte werd tot een wereldobsessiefabrieken rezen met honderdtallen uit den grond. Als gouddelvers in pas ontdekte goud velden wlerjien duizenden, bekwaam of onbekwaam, zich op handel en industrie. De gouden tijd was aangebroken: het geld was voor het grijpen voor een ieder, die maar iets had aan te bieden, voor ieder, die iets produceeren kon. Heel de wereld werd één groote machine en niemand vroeg naar verhouding tus- ochen behoefte en productie, naar be kwaamheid of doorzicht. Alle gevraagde loonen werden betaald; allé dreigende onrust werd met beloften onderdrukt. Tot de verzadiging kwam en de weten schap, dat er veel te veel goederen wa ren aangemaakt, dat de ordelooze voort brenging zóó niet lang meer zou kunnen duren. Nauwelijks drongen de eerste teekenen van dezen fatalen toestand naar buiten of alle waarden begonnen te dalen en de reeds lang loerende «peculanten op een komende malaise begonnen hun slag te slaan. Even

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1931 | | pagina 1