I
S.JAKssso
I
1
RAf
'fi
('ft'
O
SPAARBOEKJES
HISTORISCHE KASTEELEN IN
NEDERLAND
Laatste Nieuw
hHF
r.
FIRMA DE LANGE DE MORAAZ - ALKMAAR
Mient 25, Alkmaar, Tel. 152
Het Valkhof te Nijmegen
TEL EG RA FISCH WEERBERICHT
OFFICIEELE
MEDEDEELINGEN
I
t
I
Sluitingsuur kermis 1931
rente 3 procent
Opera-concert
PROVINCIAAL NIEUWS
STADSNIEUWS
Haast V!
1
Leersar M.O. Boekhouden
Accountant
Inrichten van boeken
Studenten-strijd te Weenen
KOEDIJK
tip.
M.KATER
i,
X'
-
ZvX 1 A Jl<
A IVUUJ x Oo
ZONDAGSLUITÏNG APOTHEKEN
i
Zilveren kloosterjubilea
In den Schouwburg 't Gulden Vlies zal in
Voor cafe’s enx.
e>
Gaarne
Oproep.
een
Districts - Arbeidsbeurs.
Dultsche
Valkhof
keel.
VALKHOF
.L.”
in
te
maakt bekend
werkzoekenden
Bureau
volgende
1
I'erk
onder
A
De kermis
at.
van
ver-
l
Correspondent van 8. F.
N. B. Het bestuur der r
mij. dat het niet waar is, dat wij
koeken, kruiken, spijkers, lollies enz. heen
kunnen komen. Misschien kunt u wel zor
gen, dat de correspondent wèl gelijk krijgt.
zal schetteren, de muziek zal jubelen, het
komieke Trio der voordragers en humorist
zal grollenen het dak zal komen.
Fancy-fair zegt
door
Als sluitingsuur voor de kermis-, café’s en
andere inrichtingen is vastgesteld. Van 22
Augustus tot en met 28 Augustus 1931 des
nachts 1 uur en op 29 en 30 Augustus 1931
des nachts 2 uur.
Bij de viering van mgr. Seiper’s
eere-doctoraat
Autotocht voor ouden van dagen Op ini
tiatief van de afd. Koedijk van den Bond
voor Staatspensionn^ering werd eenlgen tijd
geleden in de gemeente een inzameling ge
houden. teneinde met ouden van dagen een
rondrit te maken. Het resultaat hiervan was.
dat Woensdagmorgen ongeveer 11 uur 9 luxe
auto's en een autobus gereed stonden om de
ouden van dagen te vervoeren. De ingezete
nen van Koedijk die in het bezit zijn van een
auto, waren aanwezig en zelfs ook nog een
ud-lngezetene.
37 ouden van dagen namen aan den rit
deel. Voor een goede regeling werd zorg ge
dragen door de bestuursleden, van bovenge
noemden Bond. De route was: Alkmaar
Velsen, Haarlem en omstreken en terug over
Haarlem, Velsen Castncum, t Woud, Bergen
en Schoorl.
De muziekvereeniglng „Aurora” was bU 1
Noordeinde der gemeente aanwezig om de
oudjes des avonds met muziek in te halen.
In hotel „Velserend” werd gelegenheid ge
geven om brood te eten en op den terugweg
in café Jwaan”, terwijl in den theetuin
„Groenendaal" een verfrissching werd ge
bruikt.
Zeer zeker zullen de oudjes nog lang op
dezen genotvollen en onvergetelljken dag
terugzien.
Tevens zij nog vermeld, dat dit de eerste
keer is geweest dat alhier een dergelijke
rondrit werd georganiseerd en een woord van
hulde voor de leiders is dan ook wel op zijn
plaats.
Karei den Grooten te Nijmegen de legende
verbonden van de Keizer Karei s klok van
de 8t. Stevensterk, die alle eeuwen door
heeft geklept van 8 tot 8.30 zonder dat velen
in Nijmegen geboren, zelfs wisten waarom
dit geschiedde. Een der beide schrijvers van
het historisch drama Keizer Karei de
Groote, dat in 1904 te Nijmegen werd opge
voerd, geeft de verklaring in deze dichter
lijke bewoordingen:
Zwakke tot matigen' Zuld-Oostelijke tot
Zuid-Westelóken wind, 'zwaar bewolkt tot
betrokken, iets warmer.
Maar dan die klok wat wil dat klokgelui?
Het is op bevel des .Keizers, dat zij luidt,
Wanneer hU op deez' oude burcht vertoeft,
en het Paaschfeest voorbereidt, dan knielt
hij 's avonds, na volbrachte taak en dankt
zijn God. voor wat hem werd geschonken,
en bidt zijn God om kracht en wijs beleid.
Van 's morgens vroeg, arbeidt hij uur aan
uur,
regeert het land, dat vrede en welvaart
bloele,
en waar gevaar dreigt, gordt hij aan het
zwaard.
Den 19en Aug. as. zal het 25 jaar geleden
zijn, dat de Eerw. Zr. M Matfhia en Zr. M
Hugolina haar plechtige kloostergeloften af
legden in t Moederhuis der Zusters van O
L. Vrouw te Amersfoort. Zr. M. Matthla*is
reeds vanaf 19 'Aug 1905 te Alkmaar werk
zaam. terwijl het ook voor Zr. M. Hugolina
op 24 Aug. a.s. 25 jaar zal geleden zijn, dat
ze hier In Alkmaar werd geplaatst. Hoewel
19 Aug. de eigenlijke feestdag is, zal het feest
door de eerw. Zusters reeds op. 12 Aug. ge
vierd worden.
HANDELSONDERWIJS TE ALKMAAR
Aanmeldingen voor het tweede toelatings
examen voor de Handelsschoöl te Alkmaar
gelieve men vóór 25 Augustus as. uitslui
tend schrlftellfk* te nchten tot den directeur
van deze school, dr J Post ma (Westerweg
90> met opgave van volledigen naarn en ge
boortedatum van der- candidaat, adres van
den vader, en vermelding van laatstbe-
zochte school, en klasse waarvoor toelating
gewenscht wordt.
deellngen dér jeugdverecnlgingen. Ook
deren kunnen deze aanvragen.
Vooruit dan jongens, allen mee naar Hei
loo op Zondag 28 Augustus. Wee-t overtuigd,
dat Maria vooral op jullie haar vertrouwen
gesteld heeft Wanneer gij ware kinderen
van Maria zijt. dan is uw bovennatuurlljz
geluk hier ven hiernamaals verzekerd. Door
uw liefde jegens Maria toont gil uw geloei
en bewaart gij uw geloof, het geloof in haar
goddel'jke Zoon. Jezus Christus. Niets mag
u d!erbaa’der zijn dan deze groote schat van
het Geloof. Jon ven*, dit moet je vooral Hei
zijn om uw liefde jegens ?*aria te* openba
ren. Al zou er een haag van spotters langs
den weg staan en de verwenschlngen over
uw geloof en liefde jegens Maria u in uw
ooren suizen, niets liever moet u zijn, dan
juist in die omstandigheden uw liefde je
gens Maria te openbaren. Jongens, allen te
genwoordig op tijd, in orde, en gehoorzaam
aan de leiding.
C. P. G/PERSOON pr.
patriotten op de vlucht joeg. Willem V heeft
op den Valkhof nog den Hertog van Bruns-
wljk, den aanvoerder van dat leger, ontvan
gen; hij heeft er in October 1794 met zijn
zoon Prins Frederik en den Hertog van York
verblijf gehouden, doch onder het gebulder
van de Fransche kanonnen, die de stad be
legerden. Men heeft toen als in 1672 de stad
niet kunnen behouden, en zoo onstuimig
drongen de Franschen binnen, dat de bur
gers nauwelijks in het bezit hunner privile
giën konden worden gesteld.
Het daaraan voorafgegane bombarde
ment heeft over het lot van den Valkhof
beslist. Er was groote schade aangericht, en
een aanzienlijke som ware vereischt om alles
weer in den ouden tosstand te brengen. De
burcht had een groote ma°sa tufsteen, die
veel geld bij verkoop kon opbrengen. Dit is
aanleiding geweest, dat op den Landdag van
Augustus 1795 het voorstel werd gedaan en
aangenomen om den burcht te doen sloopen.
Op 9 Februari 1796 werd hij geveild; ruim
OOCOO gulden bracht de burcht op. in welken
koop het Kwartier van Zutphen. reeds uit
hoofde van het geringe bedrag tegenover de
groote hoeveelheid tufsteen niet bewilligde.
De afgevaardigden van Nijmegen, ook van
het Rijk en van het land tusschen Maas en
Waal, protesteerden vruchteloos tegen den
verkoop en wilde tenminste de beide kapel
len behouden Maar hun streven was ver
geefs; terstond na den toeslag werd met het
slooperswerk een aanvang gemaakt, waarb'j
men zelfs de ligging en samenstelling van
den burcht verruimde behoorlijk op te ne
men. Vrij spoedig daarna is met de beplan-
ting van het aldus vrijgekomen terrein be
gonnen; steeds heeft Nijmegen in de ont
wikkeling van dit wandelpark behagen ge
schept en steeds is het verfraaid en verbe
terd. Maar toch, wie zou er niet voor geven
indien daar nog de oude burcht stond, al
moeten wij dankbaar waardeeren, dat on
vermoeide pogingen door historici worden
gedaan om te behouden wat behouden is ge
bleven en om aan de hand van bescheiden
en ontdekkingen vast te stellen, wat daar
~aat in de 3 slagenbalk der spijkersport; de
allerlaatste hakkoek moet doormidden; de
laatste snijkoek wordt bij het rad wegge-
plast voor een dubbeltje. De Trio-Jazz-Band
Algemeene Beevaart van de jongens
tot 17 jaar naar Heiloo op
23 Augustus
eens is geweest. Wij kennen allen het schil
derij, dat den Valkhof zoo omstreeks het
einde der achttiende eeuw, met de Pont op
de Waal, volgeladen met menseben en paar
den voorstclt. en daaruit kunnen wij aflel
den hoe groot de Valkhof ook toen moet
zijn geweest. Wat zou men, indien hij ware
behouden daarvan niet -en historisch ge
bouw hebben kunnen herstellen, dat nu
voorgoed is verloren gegaan! Vanaf het
Valkhof gaat de blik nog vrij over Waal en
Betuweland. maar wie den bocht van de
Waal omkomt en Nijmegen voor het eerst
ziet liggen, ziet wel al spoedig een spoorbrug,
en zal even spoedig nog een tweede brug
zien, maar geen Valkhof, dat aan den luister
van Nijmegen zoo groote kracht bijaette!
Weldra gaat de slotapotheose plaats grij
pen van de St. Fidelis-fancy-fair. Als u nog
niet op deze vermaarde feestelijkheden zijt
verschenen, welke nooit meer weerkeeren..
nooit meer, komt dan nog Zaterdag. Maria-
ten-hemcl-opnemlng begint 's avonds
7 uur óf Zondag, opening 2 uur (tot 4
uur ktnder-uurtje). Enkele tientallen Alk-
maarders zijn nog niet geweestzullen
zich allicht over enkele dagenvoor Immer
raan verwijten, dat zij niet gekomen zijn..
Komt niet te laak, wanneer het gebouw is
volgeloopen en het verkeer allerwegen ge
stremd is. Vreest niet de warmte, want
ijsco zal met andere verfrissching alom ver
koeling brengen. Zaterdagavond wordt
Nicolaas in chocolade, een beeldwerk
25 pond chocolade, voor een prikje
kocht. St Louis trekt Zondag door de stad,
niet alleen om u aan de feestelijkheden te
herinneren, maar u als de rattevanger van
Schafhausen (meen ik), allen achter zich
aan mee te voeren tot in het hart der feest
zalen. Zondag is finale uitverkoop! Doet
uw slag! De laatste pot en kruik in de vroo-
lijke keuken moet eraan; de laatste spijker
De Italianen komen weer met hun jaar-
lijksch Opera-concert in „t Gulden Vlies".
En dat beteekent wopr een brillante avond,
een genieten van sublieme stemmen, die
iets in hun timbre hebben, wat aan de
sonoriteit van een stradivarius doet den
ken.
Daar komt weer de pracht-tenor Fort, de
bas Coda en verder nieuwe zangsterren,
die zeker ook weer van den eersten rang
zullen zijn. Muziekliefhebbers, mist dit con
cert niet, want maar tweemaal per jaar
hoogstens kunnen wjj het Italiaansche Del
Canto bewonderen.
Laat dus Woensdag a.s. de zaal van „1
Gulden Vlies” zooals de vorige malen stamp
vol zijn, met enthousiaste luisteraars, die
hun Italiaansche vrienden stormen van
ovaties zullen komen brengen.
Een in dit nummer geplaatste adverten
tie meldt meerdere bijzonderheden.
Ter viering van het feit, dat aan mgr.
Seipel, den oud-Bondskanselier van Oosten
rijk, een eere-doctoraat aan de Weensche
unverslteit was verleend, hebben leden van
nationalistische studentenvereenigingen zich,
volgens de Tel., gedrongen gevoeld, alle
leden van de muziekvereeniglng der natio
nalistische studenten, die zich de Ghlbelli-
nen noemen, uit te dagen tot een duel op
sabel. Het geschil werd uitgevochten onder
de strengste voorwaarden, die men zich
denken kan: de duellisten zouden naakt tot
aan het middel in het strijdperk treden en
slechts bescherming hebben voor oogen en
Overeengekomen was. dat de tegen
standers door het lot zouden worden aan
gewezen. en dat men zou vechten tot een
van beiden niet meer In staat zou zijn de
sabel te hanteeren.
Zoo hebben 46 studenten, verdeeld In vijf
secties, genoegelijk op elkaar ingehakt tot
er. zooals de bladen weten mede te deelen,
„23 zoo deerlijk waren gewond en geha
vend, dat ze niet meer overeind konden
staan en overdekt met bloed uit het strljd-
werden weggesleept. Alle 23 werden
dokters behandeling genomen. De
Weensche bladen zijn over het gebeurde zeer
ontsticht en zij vragen zich af waarom, de
politie niet heeft Ingegrepen, daar immers
het duel In Oostenrijk verboden is.
Zoodra de zonnewijzer het uur vermeldt
van d'ondergang der zon. trekt zich de Keizer
terug in 't bidvertrek en bidt een half uur
lang.
Dan luidt van het slot de klok. De goede
burgerij,
vreedzaam vereenigd in haar huizen langs
de Waal
weet dan, dat het uur gekomen is, waarin
de Keizer
zich nederbuigt voor den Vorst, die aller
Keizer is,
Gansch Njjmeeg’s burgerij weet dat
en keert naar huls,
voordat de kloK haar eersten slag doet
hooren.
En het volk noemt haar de Keizer Karel's
Klok.
Burgemeester en Wethouders van Alk
maar roepen sollicitanten op naar de be
trekkingen van
lijdelijk leeraar in scheikunde en
warenkennis en in staathuishoud
kunde aan de Handelsschools
De benoeming zal geschieden voor den
duur van den cursus 19311933.
Aantal lessen voor elke betrekking drie
per week.
Salaris volgens Rijksregeling (le klasse.)
SoUlcitatlestukken In te zenden aan bet
Gemeentebestuur vóór 6 September 1931.
Alkmaar, 14 Augustus 1931.
Burgemeester en Wethouders voomoemd,
J. WESTERHOF, loco Burgemeester.
A. KOBLMA, Secretaris.
Ook dit jaar gaan weer duizenden naar
het Genadeoord van Maria in Heiloo, om
daar ter plaatse de liefde jegens Maria te
openbaren. Wanneer zij daar heen komen,
leggen zij daardoor getuigenis af van hun
kinderlijke liefde. Deze openbaring van de
liefde jegens Maria in t algemeen is noodig
om van Maria wederliefde te ontvangen en
deze bijzondere openbaring is noodig om een
bijzondere wederliefde van Maria te ontvan
gen. Op duizend en een manier kan de chris
ten zjjn kinderlijke gevoelens van liefde je
gens de Moëder-Maagd kenbaar maken, maar
een van de krachtigste en daadwerkelijkste
is zeker die manier, die gepaard gaat met
eenige offertjes, zonder welke geen echte
liefde denkbaar is. Gij openbaart uw liefde
jegens Maria door thuis uw gebeden tot
Maria te richten, terwi.il uw lichaam weinig
betrokken wordt in het werk van uw ziel;
duidelijker openbaart gij uw Marla-liefde
door te gaan naar het Maria-beeld In uw
parochie-kerk. om daar aan haar voeten neer
te knielen, omdat door die behandeling uw
lichaam meer deelde in het werk uw
ziel; nog duidelijker doet gij dit door meer
tijd van den dag af te zonderen en meer
inspanning van uw lichaam te vragen en een
reis te maken naar het beeld van Maria,
dat daarenboven staat op een plaats, waar
zij zoo bijzonder wil gesmeekt worden. Door
daarheen te gaan toont gij dan. hoe gij
begrijpt de liefde van Maria, die daar voor
al haar kinderen wil zien verzameld. Het
gebed van duizenden, bijeen oo een zelfde
plaats, Is veel krachtiger dan van elk af
zonderlijk op de meest verschillende plaat
sen, die niet zoo door Maria zifn uitge
kozen, om haar genade uit te deelen. Wij
willen dus van tijd tot tf)d op de meest
krachtige wijze tot Maria bidden, door in
groot getal heen te gaan naar die plaats,
waar Maria als het ware van den hemel
daalt om hare zegeningen uit te deelen, als
beloonlng voor onze liefde, getoond door de
lange reis.
Daarom gaan de jongens van het Deke
naat Alkmaar naar hun genadeoord van
Maria te Heiloo. Verleden jaar zijn ze ge
gaan terwijl de regen geen draad van hun
jas droog Het. Deze omstandigheid heeft
zeker de reis naar t Genadeoord vrucht
baarder gemaakt, door het groote offer dat
daardoor aan die openbaring van hun liefde
jegens Maria verbonden werd Dit Jaar ho
pen we maar door een andere bijkomende
omstandigheid de reis verdienstelijker te zien
gemaakt. Wij schrijven dit, omdaFwij weten,
dat de Jongens niet temvs*'v,rlkken van of
fers. Welke omstandigheid dat zal zijn, la
ten we maar eens over aan O. L. H maar
elke willen we weer gaarne aanvaarden uit
liefde jegens Maria Met deze gedacnte in
den geest gaan den 23 Augustus onze hon
derden jongens, die hiervoor door hun di
recteuren van jeugdveteeniglng en congre
gatie worden opgeroop^n, naar O. L. Vrouw
ter Nood. Om half 10 vertrekken zij allen
vanaf de Wilhelminalaan. bij het Stadszie
kenhuis in Alkmaar Iedere afdeelln^neemt
haar vaandels en vlaggen mede, daar ook
hierdoor zij haar Maria-liefde en ware Ma
ria- vreugde naar buiten toonen Program
ma’s en insignes zijn afgezonden aan de af-
Gemeentelijk Bureau voor
Sociale Zaken
Moeilijkheden met de omliggende buurt
schappen waren er genoeg, en nog altijd
drukte Eleonora’s vloek op de sponde van de
Geldersche Hertogen, want steeds schenen
deze kinderloos te moeten overlijden,
nald
nold
nam
Oostenrijk ontvangen, die bij die gelegenheid
den Aartsbisschop van Keulen gaf wat hij I
vroeg: het tractaat tusschen den Keizer en I
Graaf Jan van Avesnea. Maar al spoedig I
daarop kwamen de eerste moeilijkheden, die
Nijmegen tusschen een vader en een zoon
aanschouwde. Immers de oude Relnald, van
de Regeering ontzet, werd door den jongen
Relnald naar het kasteel Halle op de Veluwe
gevoerd, en deze kwam den Valkhof betrek
ken. Hij was aanvanke’ijk getrouwd met
Sophia van Mechelen, daarna met Eleonora
van Engeland, die in 1335 door een grooten
stoet werd Ingeleid. Er is een plattegrond
bekend van der. Valkhof in die dagen, om
vattende de achthoekige kapel van Karei
den Grooten. de Romaansche kapel van
Frederik Barbarossa, drij binnenpleinen met
huizingen daaromheen, een put, den hoofd
toren en den grooten ingangspoort. Maar
vrouwe Eleonora genoot slechts korten tijd
van het verblijf op den Valkhof, want zij
werd door haar man, die de eerste Hertog
van Gelre werd, verlaten. Onder het voor
wendsel, dat zij aan een afschuwelijke be
smettelijke ziekte leed verbande bij haar,
maar bekend is de historische gebeurtenis.
dat'Eleonora te midden van het feestmaal,
waaraan Relnald In h# bijzijn van ridders
eri Uchte vrouwen vertoefde, met haar belde
zonen de feestzaal binnenkwam en Relnald
zijn schandelijk gedrag in het gezicht wierp.
Tusschen de beide broeders, Relnald en
Eduard is de verhouding niet gunstig ge
weest; het noodlot van vader en moeder
drukte op hen. Weliswaar slaagde de opzet
niet om Eduard in den Valkhof zelf gevan
gen te nemen en zoodoende Relnald in zijn
plaats te stellen, maar spoedig daarna stierf
Eduard en verzoende Relnald zich met de
Njjmegenaars. die de partij van zijn broeder
hadden omhelsd. Toch is het lang niet altijd
vrede geweest tusschen den heer van den
Valkhof en de burgers van de stad, die zich
op hun eigene, in steeds ruimer omvang ver
kregen rechten niet weinig Heten voorstaan.
In 1388 zagen deze den levenden leeuw, die
aan Hertog Willem van Gelre wera gebracht,
maar later ontstond niet weinig verschil van
meening over het recht van de neerschers
van den Valkhof om sterkten te bouwen, die
tegen de stad konden zijn gericht en over de
vrijheden, die de burgers bulten net gebied
van het Valkhof genoten.
De eeuwen gingen over den Valkhof heen,
en steeds was er bezoek van hooge perso
nen. en steeds was er wapengekletter op de
ruime binnenplaatsen hetzij van strijders,
die kwamen, hetzij van strijders die gingen.
Burgemeester en Wethouders
van Alkmaar,
J. vZfesTERHOF, lo-burgemeester
A. KOELMA, secretaris.
Op a.s. Zondag 16 Augustus zal de apo
theek van den heer H. J F. Wanna. Rltse-
voort 5. geopend zijn; de andere apotheken
zijn gesloten van Zaterdagavond 9 uur tot
Maandagmorgen 8 uur.
De apotheek, die den Zondagsdienst beeft,
is gedurende de geheele daarop volgende wee*
's nachts geopend. De andere apotheken zijn
behalve Zondags en op feestdagen óok ge
sloten op we'k-dage.n van des avonds 8 uur
Cs Zaterdags 9 uur) tot den volgenden mor
gen 8 uur
Rel-
IV overleed in 1423, en zijn neef Ar-
van Egmond schoon meerderjarig.
zijn plaats lh Deze verbond zich al
spoedig in den echt met Catharina, de doch
ter van den Graaf van Kleef, die hem zijn
zoon Adolf. den schoonen jonker met zijn
kloeke gestalte en zijn Innemend uiterlijk en
manieren, qphonk Tusschen vader eri rioon
is gekomen het meest tragische drama, dat
zich deels te Grave, deels op den Valkhof
heeft afgespeeld, en dat ook door Huf van
Buren iri zijn „Kroon van Gelderland” zoo
uitnemend is geschilderd.
Hertog Arnold werd door zijn zoem in
boeien geslagen, van de Regeering ontzet,
maar later kwam Hertog Karei de Stoute,
de Bourgondische Leeuw, gelijk hjj door
velen is bijgenaamd, tusschenbelde. Een ver
bond tusschen vader en zoon kwam tot
stand: spoedig daarna overleed Hertog Ar
nold ten gevolge van oen beroerte, die hem
te Grave overviel, en Karei de Stoute wist
door list Adolf te gijzelen. De stad echter,
die hij opeischte, werd voor de kinderen van
Adolf krachtig verdedigd; toen het scheen,
dat de storm der Bourgondiërs niet meer
vlei te weerstaan, werd de kleine Karei op
een paard geplaatst en met boog en pijl
koker op de schouders, langs de wallen ge
voerd ten einde de krijgslieden aan te vuren
voor het behoud der stad te doen wat zij
konden. Maar zelfs dit middel hielp niet
en na drie weken dapperen weerstand moest
Nijmegen zich overgeven; de kinderen van
Adolf werden naar Gent gezonden. Bour-
sondië heerschte over Nijmegen en den
Valkhof, maar de verwarring, die na den*
veldslag van Nancy in 1477 ontstond, benut
ten zich ook de Gelderschen door zich op
nieuw los te scheuren en Karei van Gelder
als hun heer uit te roepen.
Langen tijd echter heeft de Geldersche
heerschappij niet meer geduurd. Maximl-
liaan en Maria werden door alle Nederlan
ders als heersriiers erkend, en vanaf dat
oofcenblik heet^ook Nijmegen deel van het
algemeene Rijk uttgemaakt. Karei van Eg
mond was de laatste Geldersche vorst djp
er verblijf hield, maar hij geraakte ten 'slotte
met zijn eigene Nijmeegsche burgers in on
min!
De burcht nabij Nijmegen leefde verder ‘t
leven der geschiedenis mede. Te Nijmegen
is Keizer Karel V gekomen In gezelschap
van zijn zuster Maria en hij heeft verblijf
gehouden op den Valkhof. Drie jaren later
was er prins Philip, de latere Philip II. En
weer later kwam er Anna van Oostenrijk,
zijn bruid, die er werd verwelkomd door den
Hertog van Alva. en die In een vorstelijk
Jacht, schitterend van goud en azuur, de
Waal kwam afzakken. Te harer eere werd
de Valkhof nog eens bijzonder schitterend
ingericht, en toen ging het er aangenamer
en vroolijker toe dan later, toen de Hertog
van Alva als krijgsoverste er opnieuw ver
blijf hield en zijn soldaten heel wat schade
In de zalen van den burcht aanrichtten. Ia
1578 heeft Johan van Nassau In de groote
zaal het hem opgedragen Stadhouderschap
van Gelder en Zutphen aanvaard, en sedert
dien vergaderden er het Landschap en de
Kwartieren en hielden de burchtheeren er
verblijf. Ook de ambtsvergaderingen van het
Rijk van Nijmegen werden er gehouden, en
de gerechtsbljeenkomsten voor burgerlijke
en HJfstraffelifke zaken, regen de voorpoort
van den burcht, dus op het Kelfkensbosch
werden de lijfstraffen volvoerd, door de
Schepenen van Nijmegen uitgesproken. Zoo
heeft de Valkhof van Nilmegen zijn vorste
lijk leven verder geleefd, totdat in 1672
de Franschen er een geringe schade
aanrichtten. Maar zij was gemakkelijk
herstellen, en de burcht bleef als Stadhou
derlijk verblijf ten allen tijde gereed om gas
ten te ontvangen.
Van geen der Stadhouders is echter be
kend, dat hij er anders dan voorbijgaand
vertoefde, met uitzondering van Willem V.
te wiens behoeve nieuwe verbekken werden
bUgetxAwd en die in 1785. toen de onaan
genaamheden in het Hollandsche Staatsbe
stuur begonnen, daar zijn verblijf opsloeg
Van hieruit Is zijn wakkere gemalin haar
tocht begonnen, die ontijdig te Goelan-Ver-
wellesluis eindigde; de vernedering haar.
Pruisische Koningsdochter, daar door de
patriotten aangedaan, deed Pruisen ingrij
pen en het leger zenden, dat al spoedig de
verwijzen we naar de in dit nummer ie
plaatste advertentie van den Z. E. Heer
Serrarens, pastoor te Engelen (N.-Br.).
Als ge in Nijmegen, deze typisch mooie en
hiïtorlsche stad, vertoeft en de hoofdkerk,
de St. St^venskerk, hebt verlaten, en langs
de oude Latijnsche school zijt gekomen op
bet Marktplein met zjjn prachtige en goed
behouden Oude Waag, dan vindt ge de
beide Burchtstraten, de Korte en de Lange,
voor U. Deze, met het Stadhuis aan uw
rechterhand, bevatten veel in zich van wat
de geschiedenis van Nijmegen belangwek
kend maakt. En zijt ge deze aoorgegaan.
dan komt ge aan het Kelfkensbosch waar
uw aandacht ter linkerzijde wordt getrokken
door het wel typisch leelijke gedenkteeken,
dat daar is opgericht ter herinnering aan de
spoorwegverbinding, die Nijmegen en Kleef
sedert het grootste deel van een eeuw ver
bindt. Maar tegelijkertijd bevindt ge U op
de plaats, waar vroeger de hoofdpoort van
bet aloude Valkhof, den burcht, die Keizers
en Konlngen en groote heeren zonder tal
beeft geherbergd, was gelegen. Bevindt ge
U dus in het centrum van Nijmegens his
torische merkwaardlghe’d Want, dit kan
niet worden, ontkend, dat. moge Nijmegen
behooren tot de historisch mees, belangwek
kende steden van Nederland ook al daarom,
omdat van die geschiedenis zooveel is be
houden en zooveel, dat verloren was gegaan,
is teruggevonden het Valkhof vormt Nij
megen’s historisch hoogtepunt. Geen won
der, dat wij, nakomelingen, geen wóórden
kunnen vinden om onze verontwaardiging te
uiten over de daad onze voorvaderen, die
aan het einde der achttiende eeuw, terwille
van de waarde van een groote massa afval,
besloten den glorierijken Valkhof te amo-
veeren. Hoe eigenlijk de kapel van Keizer
Karei den Grooten en een stuk van die van
Frederik Barbarossa aan dit vernietigend
sloopingswerk zjjn ontkomen, is niet recht
duidelijk. Nijmegen heeft door dit sloopings
werk gewonnen een neerlijk plantsoen,
waarin beide kapellen een rustpunt vormen
voor den wandelaar. De zij-ingang van het
Valkhof is door Nijmegen benut om begrij-
pelüken dank te betuigen aan het wakker
stedelijk Driemanschap, dat Nijmegen in
den loop der negentiende eeuw van de knel
lende vestingmuren verloste. Doch, hoeveel
grooter zou Nijmegens dank niet kunnen
zijn, indien nog het grootste deel van dit
Valkhof bestond, gelijk een kundip geschied-
schrijver als In de Betou het moet hebben
gekend, gezien den plattegrond, dien hij
daarvan weet te geven.
Wanneer wij het Valkhof, bezoeken, bege
ven wij ons al spoedig naar de plaats, waar
men. staande voor de kapel van Keizer
Karei den Grooten. het schoonst denkbare
uitzicht heeft over de Waal en de Betuwe-
vlakte. Het witte hek draagt het bekende in
schrift. dat ons. in Latijnsche taal, vertelt,
dat Claudius Clvills hier moet hebben ge
staan. tandenknarsend den voortgang der
Romeinen ziende! Of hij werkelijk op deze
dan wel een andere plaats gestaan heeft,
.mag betwijfeld worden, maar zeker is het.
dat hij, na door Cerialus te zijn
slagen, van hier is weggevlucht, doch
dan nadat hij het door de Romeinen
Geopend van 9—12 uur. Voor werkgevers
van 91 en van 25 uur Op Maandag
en Donderdagavond van 78 uur. Bemid
deling voor kantoorpersoneel op Maandag
en Donderdagavond. Voor vrouweHjk per
soneel afzonderlijke ingang. Bemiddeling
kosteloos.
De directeur van bovengenoemd
dat heden de
staan ingeschreven
autog. la’scher, 4 bakkers, 4 bankwerkers.
1 betonvlechter. 1 boerenarbeider. 1 bouwk.
opzichter. 9 chauffeurs, 1 constructiewer
ken 1 electrotechnlcus, 6 electrlciens, 38
Grondwerkers. 1 incasseerder, 1 kleermaker.
6 kantoorbedienden. 1 kellner. 2 kistenma
kers, 2 ketelmakers, 2 letterzetters. 4 lood
gieters, 1 mach, houtbewerker, 2 machi
nisten, 3 magazijnbedienden, 18 metselaars,
3 metaaldraaiers, 4 meubelmakers. 2 mon
teurs, 9 opperlieden, pakhuisknechts, 9
sigarenmakers, 1 sorteerder, 2 stoffeerders,
4 schilders. 1 smid, 1 stoker, 1 straatmaker,
1 steenbikker. 26 timmerlieden, 1 tegel
zetter. 2 l’zerwerkers, 6 voevers, 1 vormer,
63 losse en 30 transportarBelders.
Geplaatst: 2 timmerlieden en 1 los ar-
beider.
Alkmaar. 14 Augustus 1931.
De directeur voomoemd.
ED. V. d. HEUVEL.
ge
niet
ge
bouwde Oppidum aan verwoesting had prijs
gegeven. Inderdaad, reeds ten tijde der Ro
meinen bestond hier een belangrijke Ro-
melnsche nederzetting en de vondsten van
beteekenls, die in vroeger en later tijd te
Nijmegen en in de onmlddeUijke omgeving
zijn gedaan en die den grondslag hebben
gelegd tot het Museum Kam, bewijzen wei,
dat inderdaad hier geheel een Romelnsch
legercorps was ondergebracht en een soort
van nederzetting om ziea heen had gescha
pen. Vermoedelijk is deze in den loop der
eeuwen gedeeltelijk verloren gegaan, maar
toch niet geheel, want Nijmegen gold in
de achtste eeuw als stamgoed der Frankische
Konlngen en werd vervolgens, mede dank
zij de aandacht, die Karei de Groote aan de
zoo goed gelegen stad wijdde, als Rijksstad
beschouwd. Van Lennep en Hofdijk vestigen
er onze aandacht op, dat het niet anders
kan of in het Njjmeegsch paleis, dat weldra
als Keizerlijk Jachthuis onder den naam
van Valkhof bekend stond, moet de inrich
ting ee iigszins zjjn geweest als die van
Karei s paleizen te Aken en te Ingelheim.
Vooral dat te Alten wordt voorgesteld als ’n
gebouw van buitengewonen om vang; daar
waren vertrekken niet alleen voor het ge
volg. maar ook voor alie grooten en leen
mannen en bisschoppen. Er waren zalen,
waarin de eroote Rijks vergaderingen en bij
zondere bijeenkomsten konden plaats heb
ben. De gebouwen voor de lijfwacht en voor
de geringe hofbedienden sloten zich bij het
hoofdgebouw aan. Er waren deuren van tra
liewerk en brons en zuilengangen en gale
rijen In groot aantal. Zoo moet het Valkhof
ook eenigsains zijn geweest toen in de lente
maand van 777 Karei de Groote er ver
scheen, bij welke gelegenheid hU een gift
brief ten gunste der kerk van 8t. Maarten
te Utrecht bezegelde. Vast staat, dat in het
voorjaar van 804 Karei, sedert vier jaren
Keizer, weer op zijn Nijmeegsch paleis was;
in 806 deed hö er de Rljksverdeeling tus
schen zijn zonen Karei, Lodewijk en Pepijn
bezweren; en ook 807 en 808 moet de
grijze vorst in zijn vertrekken aan de Waal
hebben doorgebracht. Dat zjjn de laatste
jaren, waarin van zijn verblijf te Nijmegen
Wordt gewaagd; of hy er nadien nog is ge
weest, staat niet geheel vast, maar wel, dat
hjj er in 808 nog den luisterrijken Landdag
heeft gehouden. Er is aan het verblijf van
Onder Karel’s afstammelingen is het niet
altijd rustig in het Keizerlijk Nijmegen ge
bleven.’ Wel bracht Lodewijk de Vr. er reeds
in 815 de Paaschdagen door; wel had me
nigmaal een Rijksdag met grooten luister
op het Valkhof plaats; wel trok tn 830 Kei
zer Lodewijk naar het Valkhof om er de ver-
deeling tusschen Lothaer. Lodewijk en Karei
den Kalen te beschrijven, maar al spoedig
verandert het tooneel. dat zich voor onze
oogen afspeelt. Op het laatst oer eeuw de
den de Noormannen hun Invallen, waarbij rij
zich tot in het midden van het land bewo
gen en ook den alouden Keizerlijken burcht
aantastten. Waren zij vroeger verschenen
teneinde den Keizer hulde te betoenen, nu
trapten hun grove en ruwe voeten plat wat
plat te trappen viel, en stichtten zij den
brand in het prachtige gebouw, 'voordat zjj
op het bericht, dat Koning Lodewijk met
zijn leger in aantocht was, wegtrokken.
Wel ontruimden zij dus de plaats, maar
zjj vernielden de vestingwerken, en zij sta
ken den brand in het Keizerlijk paleis, dat
de toenmalige Benedictijner monnik Sieg-
bert een zeer groot en sterk. Koninklijk ge
bouw noemt. De Valkhof werd kort daarna
weer opgebouwd, want in den zomer reeds
hield de Koning van Lotharingen er verblijf
en in 900 had in de kapel van Keizer Karei,
aan de algemeene verwoesting ontkomen, de
vrijlating van den lijfeigene Odburga plaats.
Maar dat Valkhof, waaruit in 990 de stoet
tiok. die Theophania, dochter van den
Griekschen Keizer en stiefdochter van den
grooten Nicephorus ten grave leidde, trok
niet meer uit den Valkhof van Keizer Karei
den Grooten. Hadden onze voorvaderen van
de achttiende eeuw den Valkhof gered, zij
hadden het ons toch nl**t mogelijk gemaakt
de zalen te betreden, waarin de groote Kei
zer heeft verblijf gehouden. Met uitzonde
ring dan van de kapel, die wij nog immer
kunnen bezoeken.
Alle eeuwen door is de Valkhof geweest de
verblijfplaats van Keizers en Konlngen en
van groote heeren. Hendrik II, die in 1002
van het paleis bezit nam, vertoefde er dik
wijls. vergezeld van zijn gemalin Cunegonde,
en van hieruit neeft hij het bevel gezonden
aan Graaf Dirk van Holland om de-Tol bij
Dordrecht, door dezen eigenmachtig gehe
ven, te slechten. Maar opnieuw in 1047 werd
de burcht, althans grootendeels, in brand
gestoken, ten gevolge van den oorlog tus
schen Hendrik III en Godfried van Lotha
ringen. Herstel volgde opnieuw, en vooral
Frederik Barbarossa deed in 1155 den burcht
in ouden luister herstellen, waar zijn gemalin
Beatrijs vaR Bourgondië hem in 1139,
zoon, als Hendrik VI bekend, schonk. Dat
Nijmegen dan ook de gevolgen heeft onder
gaan van de twisten, die al spoedig het
Rijk verscheurden, kan niet ver
bazen. Het is de Roomsch Koning Willem
H van Holland geweest, die aan Graaf Otto
van Gelre de Rijksstad en het land van Nij
megen voor 16000 zilveren marken verpand
de. En al bleef sedert dien de stad als Rijks
stad aangemerkt, waar het pandgeld niet
werd ingelost en niet kon worden ingelost,
is vanaf dat oogenblik de Valkhof ook de
zetel der Geldersche Graven, zoo straks
Hertogen geworden. Willem II heeft er ver
blijf gehouden, maar meer als gast dan als
Heer. De slotvoogden, die over den Valkhof
gezag voerden waren dan ook, hoe hooge
Geldersche edelen zij mochten zijn, ambte
naren van de Geldersche Hertogen, en deze
hielden er bij voorkeur verblijf. Graaf Rei-
nald he^ft er in 1300 Keizer Albrecht van
de tweede helft der kermlsweek het varlété-
Faveur optreden, bestaande uit ongeveer 30
artisten; hieronder nemen de 8 Russische
Katia-LHllputters (4 dames en 4 heeren),
die de he^r Faveur in het Casino de Paris
onlangs engageerde, een vooraanstaande
plaats in. Deze voeren verscheidene klassie
ke en moderne dansen uit en houden humo
ristische voordrachten. Verder zullen in dit
vari té de heeren Tholen en van Lier, in
Alkmaar een graag gezien duo, met een
nieuw repertoire optreden.