ONS BLAD
LEEKEPREEKEN
S. KROM
AAN ONZE
H.H. ADVERTEERDERS
ABONNE’S
J
STOOMERIJ EN VERVERIJ
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1931
VOORNAAMSTE cMEUWS
chemisch reinigen.
bovenkleeding mededragen.
Audiëntie
Tafelmessen Friedrich Herder
Het einde van Andree
Ernstig motor-ongeluk
Hebt u nog oude guldens?
en
4
Tegen de snelheids
maniakken
Zweefkamp te Egrnond
aan Zee
Zie onze etalage Langestraat, waar
uit blijkt wat voor vuil wij in onze
40-jarig Priesterfeest Pater
L. H. Perquin O.P.
JOH. LAUWERS
VU
STOOMEN is
VHF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 190
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL
OLLANDSGH DAGBLAD
NO
I
De octrooiwet treedt heden in werking.
Gelulcwenschen in den K. R. O.-Gids
DuitschlandNederland
Postwisselverkeer
snelheidsma-
Bnlowplats
Nieuwe
Joeco-Slavië wijst het Hooeer-plan af.
Ernstige incidenten te Verona.
en
Barometerstand 9 uur v.m.: 755, stilstand.
Een nieuwe verklaring der feiten
Podtwisaelverkeer
Weer hervat
Krasse maatregelen overwogen
De Vermakelijkheidsbelasting
Franciscus van Sales.
«k
Een doode
Wissel
Een diner op den openingsdag
de
Nog deze week vergunning
te verwachten
Het Nederlandsch Paviljoen
te Vincennes
Een adres van den Kon. Ned.
Middenstandsbond
LICHT OP, De lantaarns pnoeten morgen
worden opgestoken om 8.54 en overmorgen
om 8.51.
stelsel
de
niets
stelsel
altijd
hebben.
Wü brengen in herinnering, dat nog slechts
tot en met 31 Augustus as. de gelegenheid
open staat tot Inwisseling van de bulten om
loop gestelde guldens. Deze guldens dragen
een vroeger Jaartal dan 1920. De inwisseling
kan geschieden bij alle postkantoren, bijpoBt-
kantoren, hulppostkantoren en poststations.
..De relletjes op
moordplannen.
Duitschland
Nederland
FAYGLOP 3 - ALKMAAR
Overleden de chef van den Dienst van Weg
en Werken bij de Nederlandsche Spoorwegen
Ir. H. P. Maas Geesteranus.
Wjj meenen goed te doen nog een* onder de
aandacht te brengen, dat onae administratie naast
het plaatsen van Uw advertentiën In onse eigen
aitgave, gaarne haar bemiddeling verleent voor het
plaatsen van Uw gelegenheids-advertentiën ook In
andere bladen. U kunt van onae bemiddeling
gebruik malum sender dat de prijs van Uwe
annonce daardoor maar oenig-ssins wordt verhoogd.
WO benden «na gaarne aanbevolen,
DE ADMINISTRATIE.
De Pransche minister van Koloniën,
heer Paul Reynaud, en maarschalk Lyautey
zullen, naar een Havas-telegram uit Parijs
„Wanneer Maria de Moeder Gods en
niet mijne Moeder was, dan was zij toch
een verheven vrouwmaar wat had
ik.frme, dan met Haar te doen? Ik zou
Haar van verre aanschouwen, zonder
iets van Haar te verwachten. Wanneer
zij slechts mijne Moeder was en niet de
Moeder Gods, dan was zij zeker bereid
mij te helpen: want de moeders wen-
schen voor hare kinderen altijd ‘t beste:
maar dan zou zij arm zijn, zooals ik en
waarin kon zij mij dan helpen? Daar
zij echter de Moeder Gods is, kan zij
alles en daar zij mijne Moeder is, wil zij
alleen, wat het beste is voor mij. Mijn
hoop kan dus nooit teleurgesteld wor
den.
■t< verlies van 'a
anderen vinger
ze dan deze maand in
tendom in volksvergaderingen of dag
bladen te gebruiken. Arbeiders zijn geen
menschen die economische studies ma
ken; vaak kennen zij het woord „kapi
talisme” alleen van vergaderingen of
meetings. Als men dan gaat zeggen, wij
katholieken zijn ook tegen het kapita
lisme, dan sticht men groote verwarring
onder de arbeiders. Onwillekeurig moe
ten zij den indruk krijgen, dat het pre
cies hetzelfde is wat zij van hun eigen
mannen te hooren of te lezen krijgen, of
wat zij op'de fabrieken van socialisten
vernemen.
In een brief van het stoomschip „Quest**,
gedateerd van Vltoen, de plaats waar Andree
en zijn metgezellen om het leven zijn ge
komen, wordt een nieuwe verklaring gege
ven omtrent het tragische einde van de
Andree-expedltSe.-
Vltoen, het afgelegen en barre eiland tn
de Poolzee, waar de overblijfselen van de
Poolhelden werden gevonden is meestal door
zwaren nevel en mist omgeven, doch onlangs
zagen de leden van de expeditie aan boord
van de „Quest”, die thans in de Poolzee
naar verdere overblijfselen van de Andree-
expedltle zoekt, als in een visoen een lan
gen witten, glinsterenden band van licht,
de kust van het Noord-Ooetelijke gedeelte
van het eiland.
Toen werd het plotseling allen leden van
de expeditie duidelijk, dat Andree en zijn
metgezellen een dergelllk visioen moeten
hebben gehad, waardoor zij er toe gedreven
wérden, om deze kust In hun kleine booten
te bereiken, welke poging alleen tot gevcAg
had. dat zij. gedwongen waren, geheel uit
geput en *aan alle kanten in het nauw ge
bracht door het meedoogenlooze ijs en den
storm, terug te keeren.
Zoo is het te verklaren, dat de overblijf
selen van Andree en zijn metgezellen 43 Jaar
later teruggevonden werden op de meest on
herbergzame plaats van het eiland, in plaats
van meer naar het binnenland, waar zij
niet zoo zeer aan den verschrikfceltjken wind
en de ijzige koude blootgesteld zouden zijn
geweest.
Zoo is het ook te verklaren, dat de le
den van de Andree-expeditle er niet in ge
slaagd zijn, een veilige plaats voor hun win
terkamp te vinden.
Graf
(ver-
ot „1
De Zeereerw. heer pastoor O. J. van Oost-
waard is dezer dagen hersteld naar zijn pasto
rie te Castricum teruggekeerd. Tijdens een
rustkuur, welke Z_Eerw. in de St. Jacobus-
stichting te Wassenaar doorbracht, is hij door
een ernstige ziekte getroffen’, zoodat hem zelfs
de H.H. Sacramenten der stervenden moes
ten worden toegediend. Thans is Z Eerw. zoo
ver hersteld, dat een terugkeer naar zijn pas
torie mogeljjk was.
Wij vernemen uit betrouwbare bron, dat
de onderhandellngen van de Algemeene Ne
derlandsche Zweefvereer.iglng met het De
partement van Waterstaat in een dusdanig
vergevorderd stadium zijn gekomen, dat te
Egrnond aan Zee voorbereidende maatrege
len worden getroffen om het zweefkamp in
orde te brengen. Naar men ens mededeelt is
de kans zeer groot dat de desbetreffende ver
gunning van bovengenoemd Departement
nog deze week tegemoet kan «or®n gezien.
Wanneer dit zweefkamp tot stand gekomen
zal zjjn, zal dit een niet te onderschatten
belang zijn voor Egrnond en de directe om
geving. Het terrein, waarop na de te ver
wachten vergunning van het Departement
van Waterstaat het Zweefkamp zal worden
gevestigd ligt ten Noorden van de badge
legenheid te Egrnond.
Het ligt in de bedoeling, de geheele admi
nistratie van het kamp en van de vereeni-
glng onder te brengen in een der lokalen
van hotel Bellevue afgestaan door de N. V.
Maatschappij .Zeebad Egrnond”.
Men deelt ons verder mede, dat het vooral
de Mij. Zeebad Egrnond is, die al het moge
lijke in het werk gesteld heeft en nog
zal stellen om de Alg. Ned. Zweefvereenlging
ter wille te zijn.
b i l
ADVERTENTIEPRIJS! Van
regels 1.25: elke regel meer 0.25.
RECLAME per regel *-?s roor
de eerste pagina; voor de overige
pagina’s f 0.50.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD”
b(J vooruitbetaling per plaatsing
0.60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer 0.12
Het algemeen bestuur van den Koninkl.
Nederl. Middenstandsbond heeft zich dezer
dagen met een adres gewend tot 81 raden
van gemeenten, welke Vermakelijkheidsbe
lasting heffen. Daarin wordt medegedeeld,
dat de bond in zijn algemeene vergadering,
begin Juli JJ. te Zandvoort gehouden, be
handeld heeft een prae-advies over de
Vermakelijkheidsbelasting. waarvan een
exemplaar bij het adres wordt overgelegd.
Naar aanleiding van het terzake genomen
besluit, wordt ter kennis gebracht, dat de
bond de wijze, waarop sommige gemeentebe
sturen de Vermakelijkheidsbelasting opvoe
ren, een gevaar acht voor de kunst en het
amusementsbedrijf, dat toch velen ingeze
tenen direct of Indirect een broodwinning
verschaft. Naar de meening van adressant,
is het de taak der overheid, deze belasting,
waartegen trouwens ook uit anderen hoofde
ernstige bedenkingen kunnen rijzen, zoo
laag mogelijk te stellen, om daardoor
vooral in deze benarde tijdsomstandigheden
deze tak van bedrijf althans eenige
noodzakelijke verlichting van lasten te ge
ven.
Voorts is
differentiatie
zullen, naar een Havas-telegram uit 'l
meldt, op Dinsdag m te half avonds
in het gebouw van Indochina een diner ge
ven naar aanleiding van de opening van het
Nederlandsche paviljoen.
conessenhuis, aldaar vervoerd. Ne
uren Is de heer 8. overleden Hjj laat
vrouw en vjjf kinderen achter.
Krasse maatregelen tegen
nlakkrn in voorbereiding.
Te Zwtjndrecht vond gisterenmiddag een
ernstig motorongeluk plaats, dat een doode
heeft geëischt.
De heer M. Strasseleu. bedrijfsleider van
de Olofabriek „Schiedam” te Schiedam reed
op zijn motorfiets op den Rotterdamschen
straatweg in de richting van Rijsoord, toen
hij ter hoogte van het terrein der gemeente
lijke reiniging een aldaar rijdenden reinl-
gingswagen moest passeeren. Hierbij kwa
men de motor en de wagen met elkaar in
botsing met het noodlottig gevolg, dat de
heer S. van zijn motor werd geslingerd en
ernstig gewond in een sloot langs den weg
terecht kwam Toesnellende voorbijgangers
brachten hem onmidldellljk op het droge. Dr.
Krijger, die spoedig op de plaats van het
ongeval aanwezig was. constateerde een been
breuk en zware inwendige kneuzingen Per
auto van den geneeskundigen dienst uit
Dordrecht werd het slachtoffer naar het Dia-
eenige
een
de bond van oordeel, dat dc
van de te heffen Vermake
lijkheidsbelasting. waarbij bioscoopvoorstel
lingen zwaarder worden belast dan tooneel-
vereenlglngen e.d.. afkeurenswaardlg is en
op geen enkelen redelijken grond steunt.
Derhalve verzoekt men den raad met aan -
drang althans deze differentiatie, waar die
mocht bestaan, te willen opheffen.
Het adres Is o.m. gezonden aan de ge
meenteraden van: Amsterdam, Den Haag.
Rotterdam, Alkmaar. Bergen. Beverwijk,
Bussum, Haarlem. Den Helder, Hoorn,
Krommenie. Schagen, Wlerlngen, Wormer-
veer, IJmulden, Zaandam en Zandvoort.
Met veel bestrijding van en z.g. voor
lichting over het „kapitalisme” gaat het
als met de agitatie tegen den oorlog. Elk
weldenkend mensch is tegen de gruwe
len van den oorlog, tegen de lasten van
den dienstplicht en in het algemeen
tegen het militairisme gekant. Alleen
echter de uiterste radicale partijen zon
der verantwoordelijkheidsgevoel, propa-
geeren de directe, nationale ontwape
ning en de afschaffing van het leger.
De katholieken over heel de wereld hou
den zich van deze gevaarlijke vredesbe
weging verre en werken op het maan
woord van Rome aan de gelijktijdige,
internationale ontwapening. Deze weg
zal langer duren, maar is zekerder en
veiliger.
Waarom volgt men in zijn voorlich
ting en propaganda ten opzichte van
fouten in het economische stelsel ook
niet den voorzichtigen weg van Pausen
en Bisschoppen? Noch in Rerum Nova-
rum noch in Quadragesimo anno zal
men het „kapitalisme” zonder meer ver
oordeeld vinden; alleen de uitwassen en
excessen worden afgekeurd en bij stre
ven naar verbetering wordt groote voor
zichtigheid aangeraden om niet met de
wetten van gezag en naastenliefde In
conflict te komen; terwijl de eenlg af
doende oplossing alleen de verbetering
van het individu wordt genoemd.
Het is dankbaar en gemakkelijk om
tegen oorlog, tegen maatschappelijke
ellende, tegen mammonlsme, tegen ka
pitalisme op te tornen; ondankbaar om
ten deze tegen overdrijving en onvoor
zichtigheid te waarschuwen. Maar bij
voorlichting der massa gaat het er niet
om te zeggen wat zij gaarne hoort, maar
wat strekt tot haar waarachtig «n
duurzaam heil. v *7
HOMO SAPIENS.
In den „Katholieke Radiogids", welke aan
den vooravond is verschenen van het veertig
jarig priesterfeest van den voorzitter van
den K. R. O„ pater L. H Perquin. hebben
verschillenden een bijdrage geleverd ter hul
diging van den jubilaris
Z. H. Exc. Mgr. Jansen schrijft ter inlei
ding van de feestuitgave een harteljjken ge
lukwensen.
„Pastoor Perquin aldus mgr. de Aarts
bisschop wil op uitdrukkelijk verzoek zeer
bescheiden slechts herdenken zijn 40-jarig
Priesterfeest. Wat de nederigheid hem neeft
ingegeven, moge hij volvoeren; maar dat de
K. R. O. niet wil nalaten dit feit in het
nummer van den Katholieken Radlo-Gids
van dien datum, 15 Augustus, te herdenken,
is alleszins begrijpelijk. En wij geven gaarne
gevolg aan de uitnoodlging van den Katho
lieken Radlo-Omroep, om ook, onzerzijds te
getuigen van onze sympathie met den pries-
ter-voorzitter Pastoor L. H. Perquin op diens
40-jarig priesterfeest, alleen reeds om zijne
buitengewone verdiensten voor den Katho
lieken Radio Omroep m ons vaderland en In
de laatste jaren als den meest bekenden in
ternationaal-werkenden priester voor de Ka
tholieke Radio, die daarom ook de aangewe
zen voorzitter werd van het Internationaal
bestuur. Met welk een taaie volharding heeft
Pastoor Perquin niet gearbeid, van den be
ginne af onze gangmaker, onze onverdroten
strijder en onze hardste werker, onze beste
organisator, die onze Radio heeft gebracht
tot de hoogte en volmaaktheid, die wij op
heden bereikt hebben. Wij zijn trotsch op
Pastoor Perquin, onzen man van de Katho
lieke Radio. Wij wenschen hem toe en bid
den God, dat deze priester In den dienst
van deze nieuwe techniek nog jaren voor
geloof en goede zeden moge gespaard blijven
in volle werkkracht tot heil van Kerk en Va
derland."
Ook minister Reijmer heeft een bijdrage
gezonden. Hij schrijft:
„Er is zeker alle aanleiding voor |den
K.R.O. om in dit nummer van rijn orgaan
bijzondere aandacht te wijden aan het 40-
jarig priester-Jublleum van zijn voorzitter,
pastoor L. H. Perquin. Immers, hoewel dit
Jubileum valt bulten den Radlo-Omroep als
zoodanig is toch de persoon van pastoor Per
quin in zoo sterke mate betrokken geweest
bij bet ontstaan en de ontwikkeling van den
„Katholieke Radio Omroep”, dat deze vreug
devolle herdenkingsdag in het leven van den
arbeidzamen en onvermoelden voorzitter, ook
den K. R. o. tot erkentelijkheid dh dank
baarheid zal sterqmen.
Qaarom den Jubilaris èn den K. R. O.
mijne hartelijke gelukwenschen op den 15en
Augustus, waarbij ik den oprechten wensch
uitspreek, dat de voorzitter van den K. R. O.
nog jarenlang zijn belangeloozen arbeid aan
den K. R. O. moge wijden.”
de massale suggestie, dat er vroeg of
laat, maar liefst zoo vroeg mogelljk, een
dag zal komen, waarop met het „kapi
talisme" zal worden afgerekend en de
poorten van een nieuw tijdperk ontslo
ten zullen worden.
Bij heel veel voorlichting, die
ook in onze kringen over het „kapita
lisme” gegeven wordt, vraagt men zich
af: zijn die voorlichters zich wel van
hun verantwoordelijkheid bewust en
zien zij wel het gevaar hierin gelegen,
dat de massa, opgroeiende in haat tegen
het bestaande maatschappelijk stelsel,
langzaam maar zeker rijp wordt voor
de verwachting van een plotselin
ge n ommekeer?
Hierin nu schuilt het gevaar, dat er
geen onderscheid wordt gemaakt tus-
de noodzakelijke fouten van
het systeem zelf. Wij
noodzakelijke fouten; im-
Het in de vorige maand gestaakte post-
wlsselverkeer in de richting Duitschland
Nederland, is met ingang van 14 Augustus,
weder hervat.
Pastoor G. J. van Oostwaard
de vrijheid voelt, In zoo’n tijd
het gevaar, dat niet altijd al-
gezaghebbende voorlichters en
heldere docenten aan het woord komen.
Wanneer men bijv, aan het begin van
een veeldaagschen cursus komt verkon
digen, dat een kind tegenwoordig weet
wat „kapitalisme” is, dan vraagt men
zich af, waarom er dan boeken over vol
geschreven moeten worden en waarom
men dagenlang bijeen blijft om het
onderwerp te bepraten. Erger is het
wanneer, zooals blijkbaar bij de Lim-
burgsche studiedagen gebeurde, het be
staande maatschappelijk stelsel wordt
begraven onder critiek; dat iédere vol
gende spreker nieuwe steenen komt
aandragen om tegen het gehate systeem
te gooien en dat daarbij of daarna geen
bekwame wegwijzers staan, die een
nieuw pad weten te wijzen, om zonder
ongelukken uit deze trieste laagvlakten
weer naar zuiverder toppen te komen;
dat er geen bekwame bouwmeesters
zjjn, die plannen voorleggen, om naast
de bestaande woning een nieuwe, be
tere op te trekken zóó, dat, wanneer
het oude huis wordt afgebroken, er een
ruimer, beter „Helm” te wachten staat.
Dit is des te gevaarlijker, wanneer
onder de luisteraars zooveel jonge men-
achen zijn, die zooveel gemakkelijker
bereid worden gevonden om wat bestaat
af te breken, zonder aan den dag van
morgen te denken.
Wij nemen de zoo pas gpsloten Lim-
burgsche studieweek slechts als voor
beeld, ondanks de vele verdiensten die
zij had. Wij zouden dezelfde waarschu
wing en in nog veel sterker mate kun
nen plaatsen tegen de vele schampere
en bittere redevoeringen en artikelen,
die wij dagelijks hooren of onder het
oog krijgen en die er al maar op uit
zijn den dood aan het „kapitalisme” te
prediken.
Men behoeft in het geheel geen be
wonderaar van het heerschende pro
ductiestelsel te zijn; men kan zijn vele
fouten en tekortkomingen, men kan de
vele ellende, gruwelen en onmensche-
Ujkheden, waartoe het In zijn excessen
voert, verafschuwen en verfoeien en
niettemin met groote bezorgdheid den
chaos der meeningen aanzien, die el
kaar dagelijks voeden met negatieve
leuzen om ten slotte te komen onder
Z^'"onxe'«U«<1v«raekerd,,v^TX!near»W,rlter^n“’TrW“r<,“ f 3000 - Loven»Jan«e «eheele onaescblktheid to< «erken door f 7*>0 Ml een onaeval mei f Otrt Ml verliee een een band f IOC M> verllee van een f CQ
tegen onae auen aekerd voor een der volaende uitkeermcen VWUUv verllee van belde armen, belde beenen o» belde ooaen I OU.” doodelliken afloop «3U.- een roet ol een oo« «AU.- duim M «UavInKet been of
Gezien de voortdurende toeneming van
auto-ongeiukken, dikwijls veroorzaakt door,
hetzjj onder invloed zijnde bestuurders dan
wel snelheidsmaniakken, die voortdurend het
leven van anderen in gevaar brengen schijnt
naar „De Avondpost" vernam in justl-
tieele kringen het voornemen te bestaan,
scherpere en ingrijpender maatregelen te
treffen.
Zoo wordt overwogen om. zonder dat daar
toe wetswijziging noodig zou zijn, in den ver
volge de automobielen, waarmede het onge
luk is gebeurd, verbeurd te verklaren en deze
hetzij te doen vernietigen, dan wel ten be
hoeve van het Rijk te doen verkoopen
Door dezen maatregel hoopt men deze ge
vaarlijke maniakken tot bezinning te bren
gen. Beteren zij zich niet, dan moeten zij ook
maar voor goed hun auto kwijt zijn.
Een maatregel die wel in breeden kring
toegejuicht zal worden.
Eind Augustus, vermoedelljk den 26sten
zal de Graf Zeppelin een tocht maken van
Friedrichshafen naar Pernambuco, waarbij
naar gelang van de weersomstandigheden
gevlogen zal worden over de Canarischa
eilanden (niet postaf werpen te Santa Crus
de Tenerlffe) of over de Kaap Verdische
eilanden (met postafwerpen te Porto Praya-
pische.
Van Pernambuco zal de post I>er vliegtuig
worden doorgezonden naar Rio de Janeiro,
vanwaar de Braziliaansche postdienst zorg
draagt voor doorzending met de gewone
middelen van vervoer, behalve naar de Bra-
ziliaansche staten Parana, Santa Catha
rina en Rio Grande do Sul, waarheen
luchtpostvervoer plaats vindt.
Met het luchtschip kunnen In Nederland
ter post bezorgde, niet aangeteekende brie
ven (beneden 20 gram) en briefkaarten
voor elke gewenschte bestemming worden
verzonden. De corresnondentle moet voor
zien zijn van het volledig adres van den
afzender van een luchtpostetiket en van een
der beide aanduidingen ,Mlt Luftschlff und
Sonderflug bis Rio de Janeiro” of .Mit
Luftschlff bis zur Abwurfstelle Uber einer
Insel.”
Het luchtrecht, boven het gewone port
verschuldigd en te voldoen met Nederland
sche frankeer- en'of luchtpostzegels be
draagt voor een briefkaart f 1.10 en voor
een brief f 2.20.
De correspondentie zal worden voorzien
van een stempelafdruk „Lufschiff
Zeppelin 1 SUd-Amerika-fahrt 1931”
voer niet verder dan Pernambuco)
Süd-Amerika-fahn 1931 mit Luftschlff Graf
Zeppelin und Sonderfrug bis Ri ode Ja
neiro’
Correspondentie, voorzien van een deebe-
trefïende aanwijzing, zal zonder kostenver-
hooging met een bijzonderen luchtdienst van
Berlijn naar Friedrichshafen worden over
gebracht in aansluiting op het vertrektijd-
stip van bet luchtschip. Deze correspon
dentie zal bovendien voorzien worden van
een stempelafdruk ..Anschluszflug zur 1
SUdamerlka fahrt 1931 des Luftschlffs Graf
Zeppelin.”
Luchtpost per Zeppelin naar
Zuid-Amerika
Z. H. Exc. de bisschop van Haarlem zal
Maandag en Donderdag van de volgende
week geen audiëntie verleenen.
ABONNEMENTSPRIJS:
per kwartaal, voor Alkmaar 2.—
Voor buiten Alkmaar 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 hooger
Ml «en breuk van f Af)
arm
bewijst,
van de
groei van
Zeker,
Men
„KAPITALISME”
meeste menschen hebben aan
eigen dagelijksche beslommeringen ge
noeg, zoodat zij zich met groote vraag
stukken niet bezig houden. Een bitter
tafel met stamgasten, een spoorweg
coupé met handelsrelzigers kan een
oogenblik wel eens den Indruk wekken,
alsof een aantal eenvoudige menschen
bezig is een wereldcrisis op te lossen,
maar zulk een meeningsstrijd is ge
woonlijk meer sport en oefening der
stembanden: een uur later is ieder
debater zijn geheele betoog weer verge
ten.
Toch zijn er vraagstukken, die ook
den eenvoudigsten mensch, In vrije
oogenblikken van alleen-zljn, tot pein
zen en piekeren brengen en zijn ziele-
rust niet zelden verstoren, ja, hem
tijdelijk uit zijn geestelijk evenwicht
kunnen slaan. In vroeger tijden van
godsdienststrijd waren dit dikwijls reli
gieuze vraagstukken. Somtijds, zooals
de laatste jaren b.v. in menig land van
ons oude werelddeel, zijn het problemen
van regeeringsvorm, en worden de bur
gers daar heen en weer geslingerd tus-
schen de leuze: koningschap of repu
bliek. Of wel de vraag: waarom moet
er nog ooit oorlog komen; waarom kun
nen wij geen eeuwigen vrede hebben,
woelt in duizenden hersens om. En niet
het minst, vooral in onzen tijd en in
deze streken, houdt de massa zich bezig
met dit probleem: kunnen wij het
„kapitalisme” niet af schaffen en ver
vangen door een ander maatschappe
lijk stelsel?'Ons land blijft zeker ten
deze niet achter. Men kan geen tijd
schrift of krant in handen nemen of
het_ jtapitalisme wordt daarin bespro-
kenTEn speciaal in katholieke kringen
is het heerschende economische stel
sel het onderwerp van voortdurende
belangstelling. Congressen, meetings,
landdagen worden er aan gewijd; in de
laatste dagen was het weer de sociale
studieweek in Rolduc, die het „kapita
lisme” op het program had gezet.
Nu is het uitmuntend, dat allerlei
organen van voorlichting en studie
de gelegenheid benutten om licht te
verspreiden omtrent een onderwerp,
dat blijkens de dagelijksche ervaring
hoofden en harten der massa bezig
houdt. Dit is niet alleen nuttig, maar het
is zelfs plicht. Vóór alles is dan echter
eisch, dat die voorlichting vaste leiding
geeft en vooral geen verwarring sticht,
en de duisternis nog grooter maakt. En
in onzen tijd, die zoo gaarne liefheb
bert, zoo gaarne iedereen de ruimte
geeft, zoo wars is van gezag en zooveel
voor de vrijheid
dreigt
leen
BUREAUl hof 8. ALKMAAR
Tticfoo**: Administratie Nu. 433
Redartie No. 633
schen
het
zeggen
mers, niets op aarde is volmaakt. En
welk stelsel men zich ook denkt, elk
zal altijd zijn fouten en zijn groote
fouten hebben. Niet te ontkennen is
intusschen, dat de overheersching van
het kapitaal over de productie in onzen
tijd tot erfee en gevaarlijke misstanden
heeft geleid. En wie zich opmaakt om
die misstanden aan de kaak te stel
len, beter nog, naar middelen te zoeken
om ze weg te nemen, die verricht ver
dienstelijk werk. Maar heel iets anders
is het, fouten in een stelsel aan te wij
zen of het stelsel zelf te ondergraven.
Wie dit laatste doet, moet er een beter
voor in de plaats stellen en dit gebeurt
niet al waant men dit wel eens
kortzichtig door over medezegging-
schap van werknemers e.d. proefnemin
gen te praten. Daarmee kan hoogstens
hier of daar in een of andere onderne
ming plaatselijk geëxperimenteerd wor
den. Wie echter wat verder kijkt dan
naar zijn naaste omgeving weet, dat
alle groote bedrijven hebben rekening
te houden met de wereldmarkt en dat
de wereldproductie beheerscht wordt
door het internationale kapitaal. Het is
erger dan kinderlijk naïef te noeinen de
verwachting uit te spreken, dat zulk
een wereldstelsel in een handomdraai
veranderd zou zijn; zulk een verwach
ting is gebrek aan historische kennis.
Immers de geschiedenis van alle tijden
dat een radicale verandering
volkshuishouding steeds den
eenige eeuwen noodig had.
er is een snellere mogelijkheid.
kan nationaal de bestaande orde
omverwerpen en een andere stichten.
Zooals bijv, in Rusland geschiedde;
maar geen verstandig sterveling zal door
dit voorbeeld aangetrokken worden.
Evenmin lokt, voor wie met den toe
stand aldaar op de hoogte is, het
voorbeeld van Italië aan, waar de re
volutie op minder bloedige wijze tot
stand kwam. Af gezien van de geweldige
schade aan de hoogste cultuurgoede
ren, welke van zulk een plotselinge
omwenteling meermalen het gevolg
is, vooral van de vernietiging van het
religieuze leven, is het einde altijd ver
lies van onze zoo dierbare persoonlijke
vrijheid, ook voor de groote menigte,
immers, zulk een omwenteling geschiedt
wel altijd in naam van de massa, maar
het einde is steeds, dat diezelfde massa
door enkele opkomelingen, uit de eigen
rijen, wordt geterroriseerd. Trouwens,
al zou dit onvermijdelijke te vermijden
zijn, zulk een omverwerping van het
bestaande gaat altijd gepaard met een
misdadige ontvreemding of verwoesting
van eigendom. Waarom ieder revolu-:
tionnair optreden dan ook steeds door
de Kerk ten strengste is af gekeurd.
Het is daarom onbegrijpelijk wanneer
men katholieke arbeidersleiders zonder
protest in het openbaar hoort verkon
digen, dat, wanneer er weer eens, zoo
als In 1918, een revolutie zou dreigen,
zij niet weten of zij hun georganiseerde
mannen wel achter zich zullen hebben.
Tot nog toe dacht een ieder, dat chris
tenen en vooral overtuigde katholieken
onvoorwaardelijk tegen revolu
tie waren. Dit was en is een groot be
ginsel en men kan nu eenmaal het
volgen van zijn beginsel niet van be
paalde voorwaarden afhankelijk maken.
Verleden jaar waarschuwde prof. Aal-
berse in een rede over het „kapitalisme"
tegen een soort voorlichting als waarover
wij boven spraken. Gewoonlijk, zelde
hij, haalt men uit een bekende brochure
van den beroemden katholieken eco
noom pater Pesch, een zinnetje aan,
waarin het „kapitalisme" veroordeeld
wordt. Men vergeet daarbij, dat dezelfde
pater Pesch een machtig werk in vier
deelen over het kapitalisme geschreven
heeft, waarin tallooze malen gepoogd
wordt om tot een omschrijving te ko
men, van wat eigenlijk onder .Jtapita
lisme” moet worden verstaan; in welk
opzicht het te veroordeelen is en in welk
opzicht niet. Daarom, zelde prof. Aal-
berse, acht ik het zoo gevaarlijk, om dat
ééne zinnetje over kapitalisme en chris-
Jn
i.e
