HISTORISCHE KASTEELEN IN
NEDERLAND
11
tweede blad
BLADZIJDE i
VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1931
n.
Vioolm uziek
Het kasteel te muilen
Het verkeer in 1929
RECHTSZAKEN
VRAGENBUS
BINNENLANDSCH NIEUWS
De nieuwe bedevaartskerk
te Brielle
STADSNIEUWS
Jf
1 I
De Avondpost: 1
Het ja eea en al lacb. pen en al gebrul. collecte Is bereids aangevraagd bU B. en W~
V erkeerswaarnemingen
op de Rijkswegen
ï-
I
I
I
I
en
Kasteel Zullen bü Utrecht
Een perendief
geschiedenis;
De Alkmaarsche motorraces
aan
wordt
Vr.: De deurwaarder heeft mü de huur
Plechtige eerste steenlegging
Geld speelt geen rol
betreft.
en
,Jk geloof, dat John nooit wijzer wordt
nou moet je hem weer eens met die kinde
ren zien spelen.”
i
In hooger beroep bevestiging van
het vonnis verelscht
komen 7
(F.
ste halve eeuw geheel nieuw uit vroegere
assche herrezen, en het heeft met het oude
kasteel van de Haar weinig andere dan de
plaats gemeen. Het kasteel te Zullen daai-
entegen, dat den ouden oorsprong verraadt,
is nog dat, hetwelk er omstreeks 1300 is ge
bouwd, al was het toen, als een echte ver
sterkte vesting, van grooter omvang, en al
zijn er in den loop der eeuwen veranderin
gen in ulterlUk en innerlijk te over aange
bracht.
De eerste maal, dat het zoo gunstig bekend
staande gezelschap van het Centraal Thea
ter te Amsterdam onder leiding van Louis de
Bree, de Alkmaarsche Kermis bezoekt, komt
X dan ook met het neusje van den zalm.
Geld Speelt Geen Rol is inderdaad hun
allergrootste succes, wat wel blijkt uit het
enorm aantal opvoeringen.
Zondag. Maandag. Dinsdag en Woensdag
van de Kennisweek vinden in X Gulden Vlies
resp. de 126e, 127e, 128e en 129e voorstelling
van dit phenomenale lachtstuk plaats. Dit
bewijst toch wel, dat Geld Speelt Geen Rol
een Schlager moet zijn.
Behalve Louis de Bree. treden op de dames
en heeren’ Lily Bouwmeester. Theo Frenkel,
Mien van Kerckhoven. Joh. Kaart, Kerstle
Römer. Philippe Ia Chapelle, Leonie Madler,
Jean Stapelveld. Gerard Hartkamp eju
Men leze onderstaande recencies:
ingingen, dan ontrouw te worden aan het
geloof en in verband daarmee aangeapoord
om mee te werken asm de verdediging des
geloofs, nu dit in onzen tüd zoo van alle
kanten wordt aangevallen. Het was een
plechtige dienst daar op het martelveld. In
het midden de vijver, de „bron”, waarin de
beenderen der martelaren, toen ze werden
gevonden, zün afgewasschen en aan bet eene
einde de koepel, welke de plek aanduldt,
waar de schuur stond, waarin de negentien
na de afschuwelükste martelingen te hebben
ondergaan, werden opgehangen. Daar, in
dien koepel, was het altaar opgesteld, waar
heen de pelgrims, Z. H. Exc. met bet Aller
heiligste voorop, in processie heen trokken.
En toen bet Lof begon, schaarden allen zich
in de gaanderijen rondom, om met devote
aandacht den dienst te volgen
Dat was het slot van dezen moob-n dag.
ARTHUR TERVOOREN.
Handels blad
....want Reisnagel is De Bree en De Bree
speelt dezen albedil met een prachtige typee-
ring en met 'n reeks kostelijke vondsten en
woordspelingen die onweerstaanbaar zün
Theo Frankel fUn en gedistingeerd.. de
lach is niet van ae tucht.... de opendoekjes
volgen elkander op Met >angdurig en dank
baar applaus is den spelers hulde gebracht.
uitwerking had. Te Gent is hit 4n 1504 over
leden: hU vermaakte aan de derde zijner
vUf dochters Zullen. Deze Co.nelia van Cu
lemborg bracht de bezitting in het huls der
Lalaings, vrüheeren van Rennenberg. Cor
nelia's zoon Frank overleed voor ziin vader,
waardoor de bezitting rechtstreeks in han
den van den kle'-zoon. daarna van diens
neef Herman en tenslotte in die van An
tonie van Lalaing, Graaf van Hoogstraten
kwam. Deze Hoogstraten behoorde tot de
verbonden edelen, die hun smeekschrift aan
de Regentes Margaretha van Parma aanbo
den. en tot hen. die Prins Willem van Oran
je zoodanig ter zijde stonden, dat hij het
beter achtte de komst van Alva hier te lande
niet af te wachten. Met Prins Willem trok
hü langs de Maas op. maar werd bij die
gelegenheid doodelük getroffen. Zijne nako
melingen hebben de heerlijkheden van West-
broek en Zullen aan de Quintets verkocht,
en dit geslacht deed het slot met daarbU be
boerend erf tot een vrij en onversterfelük
leen verklaren. Van de Quintets kwam het
kasteel in handen van de familie van Look
horst, waarvan er een huwde met Cornelia
Pauw. Door ander huwelijk kwam het kas
teel in het bezit van de van Reedes en later
v^n de Tuylls, die het omstreeks de helft
der zeventiende eeuw verkregen. Tijdens den
inval der Franschen in 1672 verkreeg Zullen,
dank zü het feit, dat Godard Willem van
Tuyll stond aan het hoofd der commissie,
die met Lodewjjk XIV had te onderhande
len. een sauve-garde. hetwelk het kasteel
voor vernieling bewaarde En in dit geslacht
is het gebleven, ook thans nog. en In den
toestand, waarin het zich bevindt, is niet
zoo heel veel verandering gekomen.
Kasteelen. die kunnen beweren, dat hun
gangen en portalen en zalen de voetstap
pen hebben vernomen en gevoeld van een
in de historie bekende figuur als een Frank
van Borsele, wellicht ook een enkelen keer
van vrouwe Jacoba zelf. wel. zü zijn zeld
zaam. Er moet een niet te weerspreken
charme van uitgaan een zoodanig kasteel te
bewonen!
Het Sticht, vooral genomen naar den
kant van het dikwerf vUandlg aangrenzende
Holland, is rijk geweest aan kasteelen Dat
bemerkt men langs de Vecht, gaande van
Utrecht naar Amsterdam, maar ook gaan
de van Utrecht de zUde van 's-Oravenhagv
of van Rotterdam uit. Zonder hier te kun
nen spreken van een weg deF kasteelen,
zUn toch nog vele plaatsen aan te wijzem
waar zich ruïnes verheffen, of waar men
kan nagaan, dat zich kasteelen hebben ver
beven. of waar, den allerbest denkbaren toe
stand, oude sloten zUn behouden, hetzij in
den oorspronkelUken. hetzü in gemodemi-
seerden vorm. Het nog niet zoo lang gele
den vrU onaanzlenlUke dorpje Zuilen, thans
een plaats, waar leven en verkeer te over
beerscht. bevat binnen den dlrecten kring
een tweetal kasteelen, die van verschillende
makelU zUn geworden. Want ongetwijfeld is
Haarzuilen, dat niet in het dorpje Zuilen
zelf ligt, op dit oogenblik van Imposanter
ulterUJk, van grooter omvang en van rijker
omgeving. Maar het is in den loop der laat-
vr.Dt Q“uiwattruer neeiv nnj uc uuui
opgezegd per 1 December. Ik heb de vorige
huur betaald per 3 maanden.
1. De huisbaas heeft geen huurceel en
wil mU de huur opslaan, maar zegt niet
hoeveel. Mag dat?
2. Moet Ik dit nu betalen als mü de huur
is opgezegd?
Antw.: 1. Ja. 2 Ja.
Zeer eenvoudig was de> diefstal, gepleegd
door een man te Alkmaar: hij had peren ge
stolen uit een slachthuis in de kaasstad. De
Alkmaarsche politierechter legde hiervoor “n
Ingewikkelde straf op: f 25 boete subs. 25 da
gen hechtenis en een maand voorwaardelijke
hechtenis met een proeftijd van twee jaar
én de bijzondere voorwaarde dat ver
dachte de toegebrachte schade, ten beloope
van f 9.10, aan den bestolene zou betalen
In termUnen.van twee gulden per week, in
gaande veertien dagen na beteekenlng van
het vonnis.
De verdachte meende, dat deze straf on
billijk was. HU had maar zes peren gestolen
en daarvan nog vier weer weggegeven en was
daarom in hooger beroep gekomen bü het
Gerechtshof te Amsterdam.
President: ..De politierechter heeft deze
straf gemotiveerd o.a. met zUn Indruk, dat
verdachte ter terechtzitting den ernst van het
feit niet voldoende scheen te beseffen.”
De procureur-generaal noemde de straf,
door den Alkmaarschen magistraat opge
legd, een zeer menschkundlge en requlreerde
bevestiging van het vonnis.
De verdediger daarentegen achtte de ge
vangenisstraf. zU het dan ook voorwaardelük
opgelegd, onteerend voor dezen verdachte,
die een blanco strafregister heeft en uit een
goed milieu komt en verzocht, het bU de
geldboete te laten.
Uitspraak 3 September.
Gisteren waren vele bedevaartgangers op
gegaan naar Den Briel, waar Z. H. Exc. Mgr.
Aengenent den eersten steen zou leggen voor
de nieuwe steenen Bedevaartskerk.
In optocht, -net de muziek uit NoordwU-
kerhout in het midden ging het door de
stad naar de Bedevaartskerk, een gebouw
<?at. zooals men zal weten, van hout is op
getrokken. omdat het staat op grond, waar
op Defensie tot kort geleden geen steenen ge
bouw wilde toestaan. Twee jaar geleden zijn
deze terreinen ter bebouwing met perma
nente gebouwen vrij gegeven, zoodat toen
wel te voorzien was. dat de steenen kerk niet
lang meer op zich zou laten wachten. Het
geld ervoor was er nog wel niet, maar wie ae
bekende goedgeef chheld der Kathol eken
kent, waar het ei om gaat hun Hell een te
vereeren. die kon daaraan niet twUfelen. En
nu is het dan zoover, al is er dan ook nog
meer geld noodlg. dat met den bouw van de
nieuwe kerk is begonnen en gisteren, ter ge
legenheid van de Haarlemsche processie
door den BFsc^op de eerste steen gelegd Lon
worden.
Toen de stoet langs de pastorie kwam,
voegde de blsschop zich er bU m zoo werd
opgetrokken tot het martelveld, vanwaar
men de kerk binnenging, ter bijwoning van
de door Z H .Exc. opgedragen Pontificale H.
Mis. Tn deze H. Mts was presb. asslstens de
ken H Sondaal; troondiakens past. Bulters.
Arch. Boogmans; diaken kapelaan Lees
berg; sub-diaken kapelaan W. Polder; ad
mitram kap. Figelet; Ad Baculum kap. Th.
v. d. Lugt; ad llbrum eerw. heer Mlnkels van
Warmond; off. thur kap. van Houten, ad
Candelam eerw. heer Hensen van Esch en
ad gremiale eerw. heer Bergman van War
mond.
De zang werd verzorgd door het koor van
de St. Jozefskerk te Haarlem.
OnmiddellUk nadat de H. Mis beëindigd
was, begaven allen zich naar de plaats waar
Vanwege het officieel Orgaan der Vereenl-
ging Het Nederlandsche Wegencongrea is een
extra nummer verschenen, dat een verslag
bevat betreffende de verkeerswgamcmlngen
in 1929 op de RUkswegen.
Daaraan is het volgende ontleend:
In de maanden Augustus, September en
October van het Jaar hebben, evenals in 1923
en 1926, op de RUkswegen in Nederland waar
nemingen betreffende het verkeer plaats ge
had en wel in den regel om de 8 dagen.
De waarnemingen geschiedden op de ze
ven verschillende dagen eener week. Twee
waamemingsdagen vielen in Augustus, drie
in September en twee In October. DaarbU
Is getracht om zooveel mogelUk bUzondere,
d wz. wekelUks zich niet herhalende ver
keersomstandigheden van langeren duur, zoo
als die voorkomen bü Jaarmarkten, kermis
sen, bü sommige feestdagen en In tüden van
intensief toerisme en massaal landbouwver-
keer, uit te schakelen.
Op wekelUks terugkeerende marktdagen
is natuurhjk wel een waarneming verricht.
De waarnemingen hebben plaats gehad ge
deeltelijk gedurende 10 en 14 uur, gedeeltelük
gedurende 14 uur.
In verband met het voor de verkeerswaar-
nemingen gekozen tüdvak, dat zich gedeel
telük uitstrekt zoowel over de maand van
het grootste toerisme, als over den oogsttüd
van verschillende gewassen, zullen de ver
kregen cUfers ongewüfeld hooger zün dan
de jaargemiddelden.
Op sommige kanaalwegen en wegvakken
met weinig doorgaand verkeer zün in 1929
geen waarnemingen gedaan, omdat hierin
geen nut werd gezien. De totale lengte, waar
over waarnemingen geschiedden is dan ook
teruggebracht van ruim 2000 K.M. in 1926
tot 1797 KM. in 1929.
Het aantal waarnemlngspunten bedroeg 352.
de gemiddelde weglengte per waamemlngs-
punt derhalve ongeveer 5.1 KM.
Uit de uitkomsten der verkeerswaarnemln-
gen, welke zün neergelegd in bülagen van het
verslag bUJkt:
le. dat het drukste verkeer is waargeno
men nabü en tusschen de groote steden;
2e. dat, in het algemeen, het voorstadsver-
keer van veel meer beteekenls is dan het
eigenlUke doorgaande verkeer, doch dat dit
laatste, sedert de waarnemingen van 1926,
door de voortdurende toeneming van het
automoblelverkeer is uitgebreid;
3e. dat de verhouding van het aantal
auto’s en bespannen voertuigen sedert 1926
een groote wüzlging toont. In het verslag
van 1926 wordt vermeld, dat het aantal
auto's zich verhoudt tot het aantal bespan
nen voertuigen als 3.65:1, terwül deze verhou
ding voor het verslag 1929, 7A5 1 luid.
Het zwaarste verkeer werd, evenals in 1926,
waargenomen op den weg 's-Gravenhage
Hoornbrug ('s-GravenhageRijswijk), Waar
gemiddeld 13 948 ton per waamemlngsdag
van 14 uur passeerde.
Daarna volgen de wegen HaarlemDen
Haag (ben. viaduct 5.1—10) met een verkeer
van 10.793, Utrecht—de Grebbe (waarne-
mlngspunt weg naar Bilthoven) met een ver
keer van 7.903 ton, Haarlem—Den Haag nabü
Den Haag bezuiden van viaduct (km 45.1).
met 6900. Amsterdam—Haarlem (Sloterdük)
met 6 450 ton en Amsterdam—Haarlem (Half-
weg) met 6.253 ton.
Het geringste verkeer, 319 ton, werd waar
genomen op het vak van den weg Gorin-
chemBreda—Belgische grens (kan.-paal)
6 960—8.350). Daarop volgen, beneden 400
ton. vakken van dien weg van 10.93012.180
en van 12.180—15.700, resp. met 375 en 380
ton.
Het zwaarste verkeer per M. nuttige ver-
hardlngsbreedte (1711 ton) werd waargeno
men op den weg AmsterdamLaren (Dul-
vendrechtsche brug).
Daarop volgen:
Utrecht—De Grebbe (Bilthoven) met 1581
ton. AmsterdamLaren ten O. van de Hak-
kelaarsbrug met 1.515 ton en 's-Gravenhage
Hoornbrug met 1.468 ton.
Het geringste verkeer per M. nuttige ver-
hardlngsbreedte werd waargenomen op een
wegrak van den weg BredaTilburgVught.
n.l. 66 ton bü k m. 33.95.
Daarna volgen, beneden 100 ton, vakken
van de wegen:
Breda—Tilburg—Vught met 78 ton bU k.m.
41.67.
Louis de Bree komt, praat en overwint. Per
slot is dit een tooneelspeelkunst van zeer
groote allures. Het is verbluffend knap, maar
voor alles onbetaalbaar leuk. En hoe schep
pen deze artisten de sltua ties, dit is in
elk detail zoo doordacht en zoo sterk van
teekenlng. dat het geheel van het begin tot
het eind een volslagen succes wordt
Vie. die naar het kasteel te Zuilen op-
Ziet, knoopt daaraan herinneringen vast aan
die eigenaardige tragische figuur in onze
vaderlandsche geschiedenis; Jacoba van
Beieren. En toch is dit zoo, want het rid-
derlUk geslacht, dat door de Zuilens. wier
verwantschap aan het beroemde geslacht der
Colonna’s in Italië in het midden kan wor
den gelaten, en dat omstreeks 1300 het aan-
vankelük kasteel bouwde, bleef door uitster
ven slechts korten tüd daarvan in het be
zit. In 1302 ging zoodoende de eigendom
over op Eleonora van Zuilen, die huwde met
Frank van Borsele, een der zonen van den
bekenden Wolfaert van Borsele. Floris, de
zoon van Frank, werd opvolger in züne be
zittingen; uit zijn huwelük met een Bra-
bantsche jonk vrouwe kwamen twee kinde
ren. een dochter, die met een Gelderschen
edelman Jan van Buren huwde, en een
zoon. Frank van Borsele genaamd, voort.
Het was deze Frank, die Hertog Philips van
Bourgondlë ter zijde stond bü zün strüd
tegen Jacoba van Beieren, vooral toen Hum
phrey van Glocester een leger deed landen
in Schouwen, ter ondersteuning van Jacoba
De slag bü Brouwershaven bracht aan de
Hoekschen een gevoelige nederlaag toe. en
Frank van Borsele behoorde onder degen-
nen, die ter plaatse den ridderslag ontvin
gen. HU werd dan ook niet lang daarna tek
stadhouder van Holland en Zeeland be
noemd, en kwam in deze betrekking 1
raking met vrouwe Jacoba, die vai
regeermacht afstand had moeten doen, doch
haar titels ten deele had behouden. En nu
staat wel vast, dat de Innemende, statige
vorstelüke verschijning van Jacoba die toen
nog geen dertig jaren oud was. niet nage
laten heeft op Frank van Borsele Indruk
te maken. Het toeval kwam ter hulpe, want
Jacoba, die van haar moeder eenige paarden
had ontvangen, wilde dit geschenk terug
doen, hetgeen zü echter bü gebrek aan mid
delen niet kon. Een beroep op hare voor
malige aanhangers hielp niet, en het was
toen, dat haar stalmeester aanbood zich tot
Frank van- Borsele te begeven, die inder
daad bereid bleek te helpen, en dit deed op
de meest kiesche wüze
Zoo is er toenadering ontstaan tusschen
den stadhouder van Hertog Philips en tus-
schen de vorstelüke vrouwe, die wel is waar
In de praktük zUne gevangene was. maar
waarvan het destUds niet zoo zeker vast
stond. dat zü nimmer meer naar de grafe-
lUke macht in Holland en Zeeland zou din
gen. Zü zagen elkander te Sint Maartens-
dUk, eigendom van Frank, en te 's-Graven
hage, in het Bosch, waar het Jacoba-priëel
ons nog altüd daaraan herinnert. Niet lang
daarna huwden zü. in het geheim omdat
Frank van Borsele vreesde nimmer de toe
stemming van Hertog Philips te zullen ver-
krügen. Maar het werd hem overgebriefd,
en vanuit Frankrük. waar hü ten oorlog
was. kwam Hertog Philips terug. ZUn stad
houder werd gevangen genomen, onder
vraagd, naai het slot te Rup-lmonde ge
bracht en ten langen leste ter dood veroor
deeld Men kent de geschiedenis- de slot-
bewonen
voogd te Rupelmonde ontving het bericht
der ter dood veroordeellng toen hü met zün
gevangene aan het schaakspel was. Frank
bemerkte züne ontsteltenis bü het kennis
nemen van den inhoud van den b^jef. Hoe
rende wat er in stond overtuigd dat Hertog
Philips spoedig spijt zou hebben van het be
sluit. genomen als gevolg van de Inblazingen
van Frank's vijanden aan het hof. ried hü
den slotvoogd aan te doen als ware het von
nis ten uitvoer gelegd en zich naar Hertog
Philips te begeven. Bü dezen komende, be
merkte hij inderdaad hoezeer de Hertog
reeds spüt bad van zün besluX: vernemen
de, dat de straf niet ten uitvoer was ge
legd. was hü hem oprecht dankbaar. Het
huwelijk van Frank van Borsele en Jacoba
van Beleren werd daargp ook in het open
baar voltrokken, want Jacoba deed zelfs van
hare titels afstand en bood alles wat zij nog
bezat in ruil voor het leven van Frank.
Deze laatste werd tot Heer van Oostervant.
ja aelfs tot Ridder van het Gulden Vlies
verheven. Maar reeds in 1436 moest hü züne
geliefde echtgenoote aam de tering missen;
hü zelf bleef leven tot hoogen ouderdom
stierf in 1470.
Heeft hU ongetwUfeld behoord tot de
meest belangwekkende heeren van Zuilen,' al
vertoefde hü meest te Maartensdijk of el
ders, zün achterneef. Jasper van Culemborg,
kleinzoon van zün zuster Eleonora, was ook
een markante figuur. HU huwde met Joan
na van Bourgondlë. de dochter van den zgn.
grooten bastaard, Philips’ natuurlijken zoon
Antoine. Deze Jasper had heel wat moei
lijkheden èn te Culemborg èn te Utrecht.
Vooral de rechten, die hü ter zake van de
rechtspraak wilde uitoefenen en die hem
door den Bisschep van Utrecht weiden be
twist. leidden tot tal van moeilükheden.
waarbü hü meer dan eens te kennen gaf
zün standpunt desnoods met de wapenen te
zullen handhaven. En toch was deze Jasper
in zün tüd geen woelgeest, want tegen de
Heeren van Wisch, Keppel en Diepenbroek,
die hem geld schuldig waren, trok hü niet
te velde, doch maakte hü gebruik van het
recht van klaagbrief, dat in den regel goede
De Alkmaarsche grasbaanwedstrüden be
loven weer zeer aantrekkelUk te worden. Een
prachtige collectie renners heeft zich aange
meld, waaronder de meest bekende. Zoo zul
len in de 500 c.M. 3-klasse voor senlores sea
renners starten. Vooral de strüd tusschen
Jan Rük (Ariel), v. d. Pluüm (Norton) en
Hulsebosch (Royal E.) beloofd spannend te
worden.
In de 350 C-C -klasse voor senlores sal
het in hoofdzaak gaan tusschen v. d. Berg
(H. D.) en Oosterbaan (Velocette). met Jac.
Al (Royal E.) als gevaarlüke derde man.
In totaal dingen hier ook zes renners naar
de eer.
De 250 c.c.-klasse voor seniores
In twee manches verreden.
In de Juniores 500 c.c.-klasse 1
deelnemers uit. waaronder Vermeulen
N.) uit Alkmaar. De Graaf (Ariel) uit Ju-
Uanadorp, Hulzebos (Ariel) uit Utrecht, v.
Adelsbergen (Matchless) uit Amsterdam en
v. Latum (Rudge W uit Alkmaar. Wü zün
zeer benieuwd, wat De Graaf zal doen, want
als hü op dreef is, lükt hü een gevaarlijks
concurrent voor de anderen.
In de 350 c.c.-klasse starten vier deel
nemers. nJ. Moeke (B. 8 A.), Bosman (Velo
cette), Wils ten (Indian) en Rehoist (Royal
E.). De rennners zün van ongeveer gelijke
sterkte, zoodat ook hier de uitslag niet te
voorspellen is
In de 250 c.c.-klasse gaat het tusschen
De Ridder (Ariel), Moejes (Ariel) en Polder
vaart (Rover). Eveneens dus kans op een
aardlgen strüd tusschen gelükwaardige te-V
genstanders.
Wat de nieuwelingen betreft, Ludeke
(Ariel) zal hard moeten werken, om in de
prüzen te vallen, te meer daar Knorreck
(Norton), Rulzendaal (James) en V. d. Vlies
(Ariel) zeer zeker even snel zün. De laatste
Is een nieuweling op onze baan, maar zal
het publiek zeker wel verrassen door zün
kunstrilden
De 350 s.c-klasse bevat drie deelnemers,
evenals de 250 c c-klasse. Wü zien res-
pectlevelük Surink (Raleigh) en Dupont
(Ariel) hier winnen.
Het «preekt vanzelf, dat de terreininrich
ting weer perfect in orde is. De .stem van
den reus" zal weer voor de nood'ge Inl’cn-
tlngen zorgen, de nummerborden sullen
weer duldelük zichtbaar zün, de staan' ribu-
nes bü de Zandersloot zullen weer opgesteld
worden, zoodat straks zeker riemam zich
beklagen kan. De oaan zelf is do^r de vele
regens zeer stevig geworden, zoodat groote
snelheden verwacht worden.
De wedstrüdregellng U anders geworden.
De klassen, waarin drie deelnemers uit
komen, worden verreden In twee manches
met puntentelling, terwül in de overige klas
sen in series wordt gereden. De winnaars
der series komen in de finale met den eersten
en tweeden aankomende in den herkan-
slngswedstrijd. Dit laatste gebeurt op ver
zoek van den Rennersbond.
Ten slotte zal een colRc e woeden gehou
den voor de nabestaanden van den renne- v.
Dijk uit Tlel. die in de T. T -we**k z*x> <am-
mer'jjk om het leven kwam De weduwe en
een Jong kindje zijn zonder bestaa->'m’d-'e-
len achtergebleven en hoewel -r reeds veel
gedaan is door de renners van den Bond zelf
en door de Ingezetenen van Tlel, is dat nog
lang niet voldoende.
De toestemming voor het houden van die
De vorige maal hebben wü uw aandacht
gevraagd voor den violist Fritz Krelsler. Wü
achten ons verplicht thans den Nederland-
schen violist Sam Swaap te noemen. De H.
M. V. heeft drie platen in den handel ge
bracht met een tweetal mooie vioolsoll,
meesterlük door Swaap vertolkt.
De violist Swaap is concertmeester van
het Resldentle-orkest en zoowel in het
binnen- als in het buitenland als solist
bekend. Zün toon is warm en gevoelvol,
zün opvatting hoogst artistiek en technisch
staat nlj boven de werken.
De opgenomen nummers zün op B 4851
„Canzonetta” van d’ Ambrosio en .JBerenata*
van Tosti, op B 4852, „La Jota” van de
Falla en „Berceuse" van Fauré en op C 4865x
„Ballade” en „Polonaise" van Vleuxtempa.
Een bUzondere plaat is H. M. V. EW 100,
met twee tenorsoll, begeleid door Marek
Weber's orkest. De tenor Marcel Wlttrlsch
zong voor de microfoon: „Tëubchen das ent-
flattert 1st" uit Strauss’ Fledermaus en „In
lauschlger Nacht” (wals) uit „Der Land-
strelcher” van Zlehrer. Een talentvol zan
ger. niet alledaagsch nummer en een klank-
rüke begeleiding. De baten dezer plaat
worden afgedragen aan de „Wohlfahrtskasse
der Deutschen Bühnengenossenschaft".
'n Schitterend tenorgeluid hoort u op
Odéon 4118. Op deze plaat zingt Tino Pat-
tlera twee fragmenten uit de klankfilm
„Fra Diavolo”: .Jieut bin ich noch lm
Hlmmelreich” en „Dein Herz 1st reiner als
die Sterne" (echter In het Itallaansch),
met begeleiding van symphonle-orkest on
der leiding van dr. Weissmann, 'n Gewel
dig volume, 'n echte heldentenor!
Iets geheel anders. De beroemde bespeel-
ster van de concertina (Fransche benaming
voor harmonica), Maria Valente, speelt op
Odéon 238687 met begeleiding van piano
de Romance uit de „Parelvisschers”, opera
van Bizet en de „Serenade” van Gabriél
Piemé. Dus nu eens geen luchtige, doch
ernstige muziek op de „concertina".
Een aardig plaatje is Odéon A 161723
met twee foxtrots door Odéon’s dansorkest
met zang: „Hochaeit der Teddyjiren" en
„Ich such' lm Frilhling". Pittige muziek, op
Interessante wüze verklankt.
Heel leuk, iets büzonders op het gebied
van instrumenteering is Odéon o 11491. Het
Wiener Boheme-Orchester speelt „Was
Blumen traumen”, een Walzer-lntermezzo
van Translateur en „Lotos Blumen” van
Emil Ohlsen. Mooie, melodieuze muziek, op
specifieke wüze, hoogst gevarieerd gespeeld.
Mooi geïllustreerd is de S’ipraphoonplaat
A 08 met „lm Uhrenladen” en „Die
Schmlede tm Walde”. In het eerste num
mer zün met de mooie melodieën een aan
tal klokgeluiden vermengd: koekoek, ra
tels, fluiten en kerkklokken. In het tweede
hoort men in de muziek het gezang der
vogels, enz. De onderwerpen zün op ver
rassende wüze getypeerd. Een pracht-plaatje
voor groot en klein.
Een volgend maal nog eens speciaal over
opera-muzlek.
's-Hertogeribosch —Eindhoven —Belgische
grens, waamemingspunt rijweg Waalre km.
36.80, met 3649 rüwielen.
EindhovenLimburgsche grens km. 34341
met 3074 rijwielen.
AmsterdamHaarlem bü k.m. 2.7 met 3012
rijwielen.
Het kleinste gemiddelde aantal rijwielen
per dag waargenomen bedroeg 150 en wel
op een vak van AlkmaarNleuwedlep. be
noorden Schoorldam km. 40.800 en het vak
van den weg Drie RomersLemmer, waar-
nemlngspunt Wollegaast km. 29.40 en 34.35,
esp. met 181 en 183 rijwielen.
Zooals hiervoor reeds werd opgemerkt, Is
de verhouding van het aantal auto’s tot de
som van de aantallen auto's en bespannen
voertuigen sedert de waarnemingen van 1926
sterk gewüzigd.
Het hoogste percentage auto’s werd waar
genomen op den weg AmsterdamLaren, bü
de Merwedebrug, n.l. 98 pet.
Voor den geheelen weg bedraagt het ge
middelde percentage 95 pet. De bovenge
noemde cüfers hebben betrekking op den
waarnemingstüd van 6 uur v.m.8 uur n m.
Gedurende den waarnemingstüd van 6 u.
v.m.8 uur nm. werden voor het geheele
land, op alle wegen, 164.998 eenheden waar
genomen, bestaande: voor 26.2 pet. uit mo-
torrütuigen; voor 4.2 pet. uit motorrijwielen
voor 64.8 pet. uit rijwielen; voor 1.1 pet. uit
hand-, krul- en kinderwagens en voor 3.7
pet. uit bespannen voertuigen.
VergeUjkt men de uitkomsten der waarne
mingen van 1929 met die van 1926, dan vindt
men dat: de aantallen waargenomen automo
bielen en motorrijwielen resp. gemiddeld
met 4 pet. en 0.4 pet. zün toegenomen, ter
wül de waargenomen rijwielen, hand-, krui
en kinderwagens en bespannen voertuigen
resp. met 13 pet. 0.6 pet. en 2.4 pet. zün af
genomen.
Lemmer—Drie Romers (waarnemlngspun
ten Eesterga en Wollegaast), resp. met 78 en
83 ton.
GorinchemBredaBelgische grens (waar-
nemingspunt 3.150 en 12.180 km.) met resp.
97 en 94 ton.
Betreffende het riJwielverkeer kan het vol
gende worden opgemerkt:
Het drukste rüwielverkeer vond plaats
op den weg 's-GravenhageHoornbrug,
waar bü waamemingspunt Broekslootbrug
gemiddeld 12.157 rijwielen per dag werden
waargenomen. Dan volgen, met een verkeer
boven de 3000 rijwielen, vakken van de we
gen:
's-GravenhageLoosdulnen, waamemings
punt Geestbrug, met 7055 rijwielen, Arnhem
Dieren bü km. 27 met 5424 rijwielen.
EnschedeGlanerbrug bü k.m. 74.06 met
5463 rijwielen.
BomeHengelo bü k.m. 59.44 met 3991
rijwielen.
Haagache SchouwUtrechtache grens bü
Woerden km. 52.260 met 3958 rüwielen.
Hengelo—Enschedé bü km. 6692 met 3299
rijwielen.
Haarlem's-Gravenhage benoorden via
duct km. 5.2 en Waalsdorperpleln, 'resp. met
3283 en 3436 rijwielen.
de nieuwe kerk zal verrijzen, ter büwoning
van de eerste-steenlegging door den Bls
schop, die op de gebruikelüke liturgische
wüze plaats had. Ook hier verleende het
Haarlemsche kerkkoor weer zün medewer
king. De oorkonde, die, gesloten in een loo-
den bus, onder den steen werd Ingemetseld,
luidt als volgt:
„In het jaar Onzes Heeren J. Chr. 1931,
op den feestdag van den H. Bernardus, Abt
en Kerkleeraar, In het 10de jaar van het
Pontificaat van Paus Plus XI, in het 4de
van het Episcopaat van Johannes Dornlnl-
cus Josephus Aengenent, Blsschop van de
Haarlemsche Kerk; In het 32e Jaar der re-
geering van Koningin Wilhelm ra, ter ge
legenheid van den Jaarlükschen pelgrims
tocht uit de stad Haarlem.
heeft Züne Hoogw. Excellentie de Blsschop
van het diocees Haarlem, mede als voorzitter
der Bisschoppelüke Commissie,
in tegenwoordigheid van hare leden:
den hoogeerw. heer Antonlus Joannes Cor
nells Schraag, deken van Schiedam en den
weleerw. pater Augustus Bulters van de
Orde der Minderbroeders, pastoor der kerk
van de H.H. Antonlus en Lodewük in Den
Haag en den zeereerw. heer Joannes van
Muyen, pastoor te Brielle en tegelük bewaar
der van deze H. plaatsen, onder architectuur
van Hermanus Petrus Joseph de Vries en
de aannemers Gerardus Josephus Wortel en
Ant. Maria Buyslng, bovendien in tegen
woordigheid van een groote menigte geeste
lijken en leeken, die met groote godsvrucht
de oprichting dezer nie.iwe kerk verbelden.
Pontificallter. op deze plaats, waarop in het
jaar 1200 de parochiekerk van Rugge
is gebouwd, dezen eersten steen gelegd.
Het was op de plaats waar later het al
taar der nieuwe kerk zal verrüzen, dat de
plechtigheid, waarbü Mgr. werd bügestaan
door Pastoor Bulters als diaken en archivaris
Boogmans, als subdiaken, plaats vond, die
door alle pelgrims werd bügewoond. een
plechtigheid, die een intensere vereertng,
een grootere godsvrucht tot de H.H. Marte
laren van Gorkum schünt te zullen Inlui
den.
Een gelukkig verschijnsel, want Katholiek
Nederland heeft buitengewoon veel te dan
ken aan deze geloofshelden, die in de woe
lige dagen der hervorming, toen de Katho
lieke Kerk van Nederland dreigde Ineen te
storten, deze met hun bloed hebben verde
digd; als het ware zooals ik het zoo schoon
ergens zag uitgedrukt, met hun bloed den
bodem van ons vaderland gezegend hebben,
bevrucht en ontvankeUJk gemaakt voor een
nieuwen opbloei van het geloof, waarvan wü
tot in onze dagen getuige moge zün.
Bü de steenlegging zouden de pelgrims door
Monseigneur worden toegesproken, maar
daar de hevige wind zün woorden toch on
verstaanbaar zou hebben gemaakt, werd deze
toespraak tot den namiddag uitgesteld.
Zoo werd dus, voor den aanvang van het
pontificaal Lof, dat in de openlucht op het
martelveld zou plaats hebben, andermaal de
kerk betreden en nam de Blsschop het woord
om zün vreugde uit te drukken over het feit,
dat zoovelen hier zün büeen gekomen op deze
plek, waar de H H. Martelaren van Gorkum
hun bloed gestort hebben voor het H. Geloof
en waar wü nu gereed staan een kerk te gaan
bouwen op dezelfde plek, waar de H.H. Mar
telaren van Gorkum hun bloed gestort heb
ben voor het H. Geloof en waar wü nu ge
reed staan een kerk fe gaan bouwen op de
zelfde plek, waar in het jaar 1200 de eerste
steen werd gelegd voor de parochiekerk dier
dagen. X Is alsof hemel en aarde zich ver-
eenigen in gezamenlüke blüdschap, want zon
der twüfel zien op dezen dag de martelaren
blü op ons neer, nu wü voor hen een nieuwe
kerk gaan bouwen en wü zien op naar den
Hemel, waar ze zijn gekroond met de kroon
der martelaren. En evenals God zrif met wel
behagen op ons neerz.et (want als wü zün
martelaren vereeren vereeren wü ook Hem)
zoo zullen ook de martelaren zich verheugen
in het bloeiende geloof der katholieken van
Nederland, die offers gebracht hebben, om
den bouw dezer nieuwe kerk mogelük te ma
ken. En wü op onze beurt slaan onze oogen
ten Hemel, om hen te danken voor het
schitterende bewüs van geloofsovertuiging
en geloofsmoed, dat die negentien eenvoudige
mannen in een tüd van hoogsten nood voor
de Kerk, hebben gegeven.
Wü hebben, aldus vervolgde de Blsschop,
„op dezen dag den eersten steen gelegd voo»
het nieuwe kerkgebouw, waarin zü. die in
volgende eeuwen zullen komen, onze marte
laren zullen vereeren. Wat de Kerk, wat die
H. Martelaren van ons verlangen staat zoo
duldelük uitgedrukt in het gebed dat werd
uitgesproken, toen de eerste steen werd
neergelaten: „Wü leggen dezen steen opdat
hier bloele het ware geloof en de vreeze Gods
en de broederlüke liefde en deze plaats be
stemd zü tot gebed.”
Andere heiligen zün ook groot, hebben ook
verheven daden verricht, maar deze Marte
laren van Gorkum, die wü hier vereeren zün
onze Heiligen, zü staan tot ons In nauwer
betrekking, omdat zü Nederlanders waren
zooals wü.
Met een aansporing meer nog voor de op
deze plaats vereerde Martelaren te doen,
meer hen als patroon te kiezen en meer tot
hen te gaan om hun voorspraak af te smee-
ken en te bidden, eindigde Monseigneur, die
daarop alle aanwezigen onder de gewone
voorwaarden der Kerk een aflaat verleende
van 50 dagen.
Hierop begon op het martelveld het Pon
tificaal Lof, waarbü Z. H. Exc. geassisteerd
werd door Pastoor De Kok van De Zllk,
als diaken. Kapelaan van Houten als- sub
diaken. Kapelaan v. d. Lugt ad mitram en
Kapelaan Figelet ad baculum.
De lagere assistenties werden vervuld door
Eerw. heeren van Warmond.
Onder het lof werd door Pater Hart O FM.
over den marteldood der negentien Gor-
kumsche standvastigen,wdie liever den dood
Maasbode:
Bü al de ernstige dingen die een doorsnee-
mensch eiken dag te verduren krijgt, is het
opluchting eens te kunnen lachen om het
blüspel dat het Centraal Tooneel thans
brengt. Wü kunnen dit blüspel ten zeerste
aanbevelen
i
