ll
In Memoriam
Mgr. Prof. Dr. Willem Hubert Nolens
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN
VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 201
VRIJDAG 28 AUGVSTUS 1931
f40
f750
f50
f 3000
VOORNAAMSTE NIEUWS
r*
ir
>n
E
r.
5.
Mgr. Prof. Dr. W. H.
Nolens overleden
.1
De plechtige begrafenis
De laatste oogenblikken
van Mgr. Nolens
Het oordeel van politieke
leiders over Mgr. Nolens
Levensbijzonderheden
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN,'GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET OHGEVAL
■r'
s en
Jetje
s»
Ko-
"Utje
Bet drama te Zuidbroek.
Amerikaansch crediet aan Engeland.
uur
opstandelingen
uur
Grooie bezuiniging in Beieren.
om-
wielrenner M. Vluggen
?ena
Moord te Maastricht?
Drama te ’s-Hertogenbosch.
De DO X is te New-York aangekomen.
de
Sacramenten
■eer
en
1. 8
H.
prof.
MGR. PROF. DR. W. H. NOLENS t
e 7
IÜ
loe
ren.
Ter wille
waar-
J
de
o»
Een foto van Mgr. uit zijn jongere jaren.
z>
nd,
ran
Levenslange eebeele ongeschiktheid tot werken dool
verlies van beide armen, beide beenen of belde oogen
eek
est.
ren als tnensch. als priester, als geleerde,
als staatsman, als partijleider!
ZIJ, die hem in al deze hoedanigheden
en in nog meerdere van nabij heb
ben mogen kennen en liefhebben en be-
ABGNNEMENTSPRIJS:
per kwartaal, voor Alkmaar 3.—
Voor buiten Alkmaar f 3.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
«.60 hooger
VM
het
8t.
Mis
Door de credietcommissle van de Europee-
sche commissie uit den Volkenbond is rap
port uitgebracht over den internationalen
financieelen toestand.
..De Pruisische Landdag zal bijeengeroepen
worden.
Mgr. Prof. dr. W. H. Nolens is gisteren
avond overleden.
ot 8
ten.
igen
ind,
ter
l de
den;
t H.
AG-
in 3
iheta
Hf 8
■elkt.
van
f. 8
van
late-
roor
leid.
ren.
en
tere
vil wiles van
andoren vingss
n te
ring
i de
rga-
r de
irkt-
Jai
Mr. H. F. Marchant.
En mr. H. P. Marcnant. voorzitter van de
VrUzinnlg-Democratische fractie, schreef on.:
Professor doctor W. Nolens. Minister van
Staat, in de Tweede Kamer hoofdman over
negen en twintig, wordt in de Kamer niet
anders genoemd dan Monseigneur. Er is nie
mand, die Excellentie zegt of professor: Ut
heb hem ook nooit bU zijn voornaam boo-
ren noemen.
Monseigneur is zeventig jaar. Men ziet het
hem niet aan. HU is vrUwel dezelfde geble
ven in de dertig jaren, dat ik hem in de
Kamer heb gezien; alleen is op een goeden
dag het gouden brilletje met de halve glaas
jes er bU gekomen, en, sedert hU hoofdman
was geworden, de veldheersblik, en menige
s.
Dle-
De dood, de niemand en niets ont
ziende dood, die ons welhaast dagelijks
voor de smartelijkste en ongelooflijkste
feiten plaatst, heeft ons thans aange
tast in een allerkostbaarst bezit:
Na een wekenlang hevig lijden, waar
in de laatste dagen door talloos velen
met leder uur, met iedere minuut werd
Ir. J- W. Albarda.
Aan het oordeel van Ir. J. W. Albarda,
voorzitter van da fractie der B. D. A. P,
:hle.
lan-
imi
tste
oor-
!f 8
'es
van
■te
der
vin
JOg-
and
s H.
tnu-
H.
uur.
held
i
ge-
de
BU een zwaren brand in Italië zjjn 20#
huizen en barakken verwoest.
De opstandelingen in Portugal zouden
eenig succes behaald hebben.
In Mgr. Nolens verliest zoowel katho
liek als nlet-katholiek Nederland ook een
Internationale kracht van bijzondere be-
teekenis; wie zal zjjn relaties oveme-
men? Aan wien zullen zoovele bulten-
landsche grootmachten haar vertrouwen
schenken als aan dezen
maar zoo voortreffelijken
De Limburgzche
doodgereden.
Nog nooit hebben wij ons voor éénige
journalistieke taak zóó beklemd gevoeld
als thans, nu wij aan Mgr. Nolens een
«In Memoriam” moeten wijden:
hoe zouden wij de ontzaglijke be-
teekenls van dezen grooten mensch voor
Ons volk en voor de Internationale sa
menleving, vooral voor de Katholieken
van ons land endaarbuiten, kunnen
schetsen! hoe zouden wij hem in onze
bescheiden en sobere dagblad-woorden
Naar men uit Venlo meldt, zal de plech
tige begrafenis van bet stoffelUk overschot
van Mgr Nolens te Venlo plaats hebben.
Voor de teraardebestelling zal in de
Martinuskerk aldaar een plechtige H.
van Requiem worden opgedragen.
Ter gelegenheid van Mgr. Nolens* 70sten
verjaardag op 7 September 1930 wUdde „De
Maasbode” een extra-pagina aan den thans
ontslapen staatsman.
De leiders der grootste fracties in de
Tweede Kamer verleenden daarbU hun me
dewerking.
Zoo schreef de heer dr. H. ColUn, voor
zitter der Antl-Revolutionnaire fractie om.:1
medegeleefd, is te Den Haag in den
Heer uutalapen onze Minister van Staat
Mgr. Prof. Dr. Willem Hubert Nolens.
Tot voor betrekkelijk korten tijd was
het slechts aan heel enkele Intieme
vrienden bekend, dat het niet goed, glpg
met den grooten leider; wars van alle
sensatie, als Mgr. Nolens steeds w%A
heeft hij tot op het laatste oogenbllk
zijn ongesteldheid zijn naderend ein
de zelfs voor zijn meest nabije om
geving weten te doen verbergen.
Hoewel reeds zeer ernstig aangetast
door de ziekte, welke hem ten grave zou
voeren, toog hij nog naar Genève, om
dat hij niet ten onrechte meende,
dat zijne tegenwoordigheid aldaar niet
gemist kon worden; maar te Genèye, te
midden van zijn belangrijke werkzaam
heid. werd de kwaal hem te machtig:
hjj moest de leiding uit handen geven,
hU moest gaan rusten, rusten
Mgr. was vermoeid, oververmoeid.
Dit was trouwens de Indruk, die zUn
collega's in de Kamer gedurende de laat
ste periode van zijn verschUnen aldaar
reeds langer te voren hadden gekregen:
Mgr. Nolens was de oude niet meer;
hoewel hü met den geest al het parle
mentair gebeuren bleef volgen, hü
leefde uiterUjk niet meer zoo méé als
voorheen: hU stapte niet meer veer
krachtig door de zaal, hiér een partij -
leider iets Influisterend. daAr een ka
merlid met *n enkel woord ‘n héél lesje
lezend, met "n vriend een Llmburgsch
gemoedelUk praatje makend om plotse
ling op de regeeringstafel toe te schie
ten om een minister van een. wie weet
hoe belangrUk, advies te dienen; hü
sprong niet meer als geëlectrlficeerd
overeind, als een In de Kamer gespro
ken woord hem prikkelde; hü trom
melde niet meer met zUn vingers op den
lessenaar van zijn zetel, wanneer hü zat
te luisteren en na te denken.
Mgr. Nolens. die anders steeds met
zUn beweeglijkheid de Kamer een leven
dig aspect verleende en zü het dan
ook o! zoo bescheiden! leiding gaf
aan de debatten. Mgr. Nolens was stil
geworden, zat In zichzelf gekeerd
Dat is het begin van het einde ge
weest.
En nu staan wü aan het doodsbed van
den grooten staatsman.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—
regels f 125: elke regel meer «25.
RECLAME per regel 8.78 voer
de eerste pagina; voer de overige
pagina’s 1 8.88-
I RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD"
‘bU vooruitbetaling per plaatsing
9.80 per advertentie van regels:
Iedere regel meer 8.13
Alle ebonne’e op dit blad il|n Inaexolae de veriekerlnuavuurwaarden
tegen ongevallen versekerd voor een der volaende uitkeeringen
verschillende gedelegeerden worden medege
geven.
Dat de regeering zulk een standpunt te
genover hem aannam, was overigens niet te
verwonderen, daar hij een uitnemend des
kundige was in arbeidszaken en niet alleen
binnen onze grenzen, maar ook daarbuiten,
den roep had van een bekwaam geleerde te
zUn inzake de kennis van het internationaal
arbeidsrecht.
Dr. Franke schreef in het bekende week
blad: ..Sociale praxis”: .Nolens een hooge ka
tholieke geestelUke, leider van de katholieke
partU in Nederland, is een veteraan in de
Internationale arbeids-beschermlng.”
Mgr. Nolens bU stfn borstbeeld, dat hem ter gelegenheid van zijn 46-jarig priezterftoat
ward aangeboden.
Mgr. Nolens, de typische staatsman, zoo’n
markant Nederlandsch politicus, was vóór
alles democraat. Op de eerste plaats was het
Mgr. Nolens erom te doen, de sociaal-econo-
mische toestanden te toetsen aan de natuur
lijke zedenleer en de waarheden, welke aan
de Twenschen geopenbaard zün door Christus.
HU zocht naar de wegen, welke konden lei
den tot de verwezenlUking van die zuivere
harmonie. HU zocht de ruimte van de Chris
tus-boodschap te brengen in de maatschap-
pelUke verhoudingen. In zUn functie van re-
geeringsafgevaardigde voor de verschillende
arbeidszaken en conferenties, genoot hU ten
volle het vertrouwen van de overheid. Iets
merkwaardigs voor zijn persoon, iets toeke-
nenda en verheffends tevens was. dat men
hem zelden of nooit een beperkte opdracht
med«af; hU was Immers volkomen onafhan-
kelUk en had een haat gezworen aan de ver
schillende instructies, welke steeds aan de
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ONS ^LAD
Venlo hem afgevaardigde naar de Tweede
Kamer, welke functie hjj vüf en dertig jaren
onafgebroken heeft waargenomen.
Ih 1909 werd hU benoemd tot Hoogleeraar
la de Arbeidswetgeving aan de Gemeénte-
Unlversltelt te Amsterdam, welken post hu
ongeveer 20 jaar heeft bekleed. HU nam ten
slotte nog deel als Nederlandsch vertegen-
wgnrriigwf aan de Internationale Arbeids
wetgeving,' woonde in deze hoedanigheid in
Mig de Internationale Arbeidsconferentle te
Washington bU. en werd eenmaal zelfs voor
zitter, nJ. op de 8ste conferentie. De steen
kolenconferenties deden weer van Mgr. No
lens spreken als van een internationaal poli
ticus. In Augustus 1923 werd hü benoemd
tot minister van Staat, waardoor de overheid
blUk gaf de groote hoedanigheden en presta
ties van dezen priester te eeren. In het begin
van 1930 herdacht Mgr. Nolens den r
op hU voor 40 jaar zUn beide d<
behaalde. Maar wars van alle uiterUjk eer
betoon en feestelükheden hem ter eere, als
Nolens was, werd ook dit feest evënals ver
schillende andere in stilzwegen voorbUgegaan
Buiten de reeds genoemde functies bezat Mgr.
Nolens er nog vele andere, zoo was hU o m.
voorzitter van den MUnraad, curator van de
Technische Hoogeschool te Delft, voorzitter
van den Werkloosheldsraad en ondervoorzit
ter van den Hoogen Raad van Arbeid. Van
zUn tallooze onderscheidingen noemen wU zUn
benoeming tot Protonotarlus apostolicus a.l.p.
en huisprelaat van Z. H. den Paus. Voorts was
hU Commandeur in de orde van den Neder-
landschen Leeuw.
Man van onkreukbaar vertrouwen en on
baatzuchtige persoonlUkheid, was Mgr. No
lens een der merkwaardige figuren uit het
geheele openbare leven. ZUn fUne gesloten
lippen, zUn groote levendige oogen en zUn
innemende glimlach deden direct den diplo
maat in hem vermoeden. UiterUjk altUd even
kalm en bezadigd, soms bUna den indruk
makend van onbewogen zelfkenner en zelf-
beheerscher, was hU in den grond van zUn
hart een wezenlUk vurig type, een tempera
mentvol mensch. ZUn gesprekken waren
meestal droog, maar daarom geenszins ont
bloot van geest en humor; misschien lag
daarin de reden, waarom Mgr. Nolens onder
de diplomaten ook zoozeer gezien was. Dik
wijls werd hU voorgesteld als iemand, die in
het geheel geen gevoelen zou hebben; niets
was minder juist dan dat, omdat de diplo
maat zUn gevoelens wel vaak moet en wU ver
bergen, maar deze daarom nog niet mist
Mgr. Nolens heeft het van zichzelf bekend,
toen hem op den partUdag bU het herdenken
van den dood van Mgr. van de Wetering, een
persoonlUken vriend van hem, de stem stokte
in de keel. „Tegen mUn gewoonte in zoo
verontschuldigde zich de voorzitter van den
partijraad ben ik uiterUjk wat aangedaan."
En dan, wie herinnert zich niet die aardige
situatie, welke zich eenigen tUd geleden
voordeed op een diner van diplomaten. Een
buitenlandsche gezant, die te Den Haag zUn
regeering vertegenwoordigt, sprak de dlsch-
genooten toe, maar zocht op een gegeven
oogenbllk naar het juiste woord. Mgr. No
lens. een buurman van den spreker, souf
fleerde „wetenschappen”, waarop de gezant
met een vrlendelüke buiging zeide: „Dank
je, mijn jongen"; men kan zich voorsteBen
de hilariteit, welke toen onder het corps di
plomatique heerschte enden lach van
Mgr. Nolens.
wonderen, zullen, méér dan wU, zUn
wonderlUk-groote eigenschappen en ver
diensten vermogen te schetsen en te
boekstaven voor al den tUd. die na ons
komt.
Maar tenslotte zUn het ook niet eens
deze vrienden en vertrouwelingen van
den overleden leider, die ons een volledig
BUREAU: HOF 8. ALKMAAR
Telefoan: Administratie Na. 433
Redactie No. 633
pUn. Hij wilde er niet over spreken,
leed hU veel.
Woensdagavond was Mgr. volledig bU
kennis, hoewel hU erg naar was. Ik vroeg
hem of ik hem de H. Absolutie zou geven.
Mgr. knikte....
Ik ging heen in de overtuiging, dat Bt
den zieke niet levend zou terugzien.
Gisterenochtend om zeven uur was Ik' er
weer en heb Mgr., die volledig bU kennis
was, nog de H. Communie uitgereikt, welke
hU devoot ontving.
Toen ik gisterenavond om half zes kwam,
was de doodstrUd in voUen gang. Deze
heeft lang geduurd Het sterke lichaam ver
zette zich en ook de pols bleef krachtig.
Totdat langzaam aan het bewustzijn week
en Mgr., toch nog vrU plotseling om 820
uur. overleed.
Van 1880 tot 1884 studeerde hU In de rech
ten aan de Universiteit te Utrecht. Na bet
doctoraal examen in de Rechtswetenschap
bezocht hU van 1884 tot 1887 het Groot-8e-
mlnarie te Roermond. Op 25 Maart 1887 ont
ving hU de H. PriesterwUdlng. In Februari
1888 werd hU tot professor te Rolduc be
noemd. Twee jaar later 12 Februari 1890
promoveerde hU te Utrecht cum laude op
een proefschrift .De leer van den H. Tho
mas van Aquino over het Recht." ZUn pro
motor was professor De Louter, die dezen
eminenten leerling steeds zUn groote belang
stelling gewoonlUk per briefkaart bleef
betoonen. wanneer eenig belangrUk levens
moment daartoe de aanleiding bood.
Denzelfden dag, dat Mgr. Nolens tot doc
tor in-de Staatswetenschappen promoveerde,
verdedigde hU 24 theses, waarmede hU den
titel van doctor in de Rechtswetenschappen
behaalde. -
En thans, terugziende op dit leven, mogen
wU mft den heer Serrarens constateeren
..Niet het zoeken naar gewin, niet de zucht
naar invloed, niet het streven naar macht,
bepalen z(jn handelingen, maar het bewust
zijn te werken in overeenstemming met de
ChristelUke beginselen, met de katholieke be
ginselen, de wet om naar de volle maat zU-
ner kracfk Gods gebod tot grondwet van de
samenleving te doen maken.”
Van 1888 tot 1896 bleef Mgr. Nolens als
or te Rolduc. in welk laatste jaar
hem afgevaardigde naar de Tweede
zóó rUkelUk
eenvoudlgen,
diplomaat?
Voor ons, katholieken van Nederland,
klemt nog méér de vraag: wie zal den
grooten, den' on betwisten partU leider
vervangen? Wie zal Mgr. Nolens In diens
heel bUzondere leiderspositie kunnen
opvolgen?
De „Msb.” heeft gisterenavond nog een
onderhoud gehad met pastoor Beysens, in
wiens parochie Mgr. Nolens woonachtig was,
die de biechtvader van Monseigneur is
weest er. den thans overledene ook
laatste geestelUke hulp verschafte.
Ik ging er naar toe, aldus deelde
pastoor mede, toen ik van dokter Steger den
ernst van den toestand vernam. Uit eigen
beweging vroeg Mgr. mü na enkele dagen
terug te komen. HU wist, dat hU waar-
schUnlük sterven ging en was zich zUn
zware verantwoordelUkheid echt bewust.
Vier Augustus heb ik Mgr. de laatste
H H. Sacramenten toegediend. Het was nog
wel niet noodig en geschiedde meer uit
voorzorg.
Mgr. heeft de H.H.
stlchtelUk ontvangen.
Ik ging eenlge dagen naar Lourdes en
toen ik terugkwam, was de bedlegerigheid
was
H.
Willem Hubert Nolens werd geboren te
Venlo op 7 September 1860. ZUn vastheid
van karakter, nuchter verstand en fierheid
hU hU van zUn hoogvereerden vader ge
ërfd. zUn vroomheid van zUn zeer geliefde
moeder.
De jonge Wiel, zooals ze hem in Venlo
noemden, was een stille jongen, die weinig
deelnam aan de spelen zUner klasgenooten
en aan wien men niets bUzonders opmerkte,
dan dat hü een hartgrondigen afkeer had
van vleesch-eten, en „een stiefkopf was.
Te Venlo bezocht hij de lagere school en
vandaar kwam hU In 1870 op de voorberei
dende klasse van de 3-jarige H B
ZUn medeleerlingen op den 3den cursus
waren: W. Berden, thans pastoor te Affer-
den, P. de Sevaux, als leeraar thans van de
zelfde school gepensionneerd. W. J. van
Terwisga, thans gepensionneerd luitenant-
generaal en P. Schrijnen, als apotheker te
Amsterdam overleden.
Onder de ongeveer 50 leerlingen waren er
zes, die zich tot den Priesterstand geroepen
achtten. ZU leerden LatUb en Grleksch bU
de kapelaans der stad. Zoo Nolens bU kape
laan Mathieu Nüssen.
In 1874 ging hU over naar het College te
Weert, waar hU zich weldra door zUn helder
verstand onderscheidde.
In de jaren 18791880 studeerde hU philo
sophic in Rolduc, van waaruit hU te Leiden
het Staatsexamen deed.
Socialisme Is het staatkundig werk van Dr.
Nolens niet geworden. Naar mime overtui
ging zou hU in een ander politiek milieu
krachtig en volhardend aan socialistische
staatkunde hebben kunnen medewerken. De
Katholieke StaatspartU, met haar veelkleu
rige samenstelling, bood hem daartoe geen
gelegenheid. Haar eenheid en geslotenheid
ging hem steeds boven alles.
daarvan legde hU zich vaak en veel zelfbe
dwang op. Socialistische politiek kon zU nies
verdragen. Maar zoover zU maar tot sociale
politiek te bewegen was. bewoog de heer
Nolens haar. Niemand kon twUfelen aan
de diepte van overtuiging, waaruit zUn so
ciale politiek voortspruit, noch aan haar
oprechtheid.
Hierdoor heeft Dr Nolens ieders achting
verworven, ook die van zUn tegenstanders,
die achting geldt niet alleen zUn werk, maar
ook zUn persoon.
tusschen de groepen der rechterzüde ligt nu
al eenlge jaren achter ons en de persoon-
lUke aanrakingen zUn daarom niet meer ge
heel van denzelfden aard als voorheen. In
dezen zin dan. dat onderlinge besprekingen
en overleg over zaken den laatsten tUd niet
meer plegen voor te komen. Toen ze nog
plaats vonden, was dat overleg niet altUd
even gemakkelUk. In hooge mate voorzich
tig, placht Dr Nolens zich niet spoedig vast
te leggen. Maar had hU zich uitgesproken,
dan wist men ook waar men aan toe was.
En was er een enkele maal een olotsellnge
en op het eerste gezicht soms onverklaar
bare koerswUziging, .Ik denk hier b.v. aan
het voorstel de behandeling der indertijd
door mU Ingediende militlewet tot een later
tUdstip te verschuiven dan bleek achter
af, dat dese doorzout parlementariër daar
mee de zaak zelve had gediend. Zoo zouden
er nog wel meer voorbeelden zUn aan te
voeren, die alle echter naast verandering
tevens van beter inzicht hebben getuigd.
Mannen van zooveel rijpe ervaring en zoo
veel inzicht in de psychologie van de Kamer
zUn voor elk parlement van onschatbare
waarde.
Laten wU toekomstige zorgen echter
zwUgen bU den rouw van het oogenbllk;
scharen wU ons In den geest rondom
naar de werkelUkiield kunnen waardee- de doodssponde van den. eminenten pre--
laat, die het beste van zichzelf aan de
wereld en vooral aan ons gegeven
heeft, en bidden wU:
Dat hU moge rusten.
In vrede!
De nieuwe Bongaarsche regeering heeft
zich aan het parlement voorgezteld.
Dr. H. ColUn.
Niet alles wat de 100 uitverkorenen des
volks plegen te zeggen, is eyen belangrijk,
en toch moet het worden aangehoord en
verwerkt, omdat ook het op zichzelf mln
gewichtige belangrijk kan zUn door de be
toeterds, die een bepaalde politieke groep aan
de woorden van dien spreker verbindt.
Dat geldt nu wel van alle tractle-leldert,
maar iflet allen ondergaan dia taak op de
zelfde *Uzé. Er zijn er die opvallend op
merkzaam zijn, er is er maar één die sUne
opmerkzaamheid beoefent zander het te la
ten merken, die meestal, schijnbaar zonder
veel interesse, rustig op een der achterste
banken aan de rechterzijde zit en wien niet
temin niets van belang ontgaat Voeg daarbU
den langen staat van dienst van Monseigneur
nagenoeg 34 jaar onafgebroken Kamerlid
en ge hpfet reeds genoeg om te beseffen, dat
gp nizr meer te doen hebt met één van de
honderd.
Toch mag men hierbU niet blUven staan,
want de werkelijke beteekenls van gr. No
lens wordt, er niet door bepaald. Die gaat
ver boven deze ulterlUk waarneembare din
gen uit,
Reeds het leiderschap der sterkste Kamer
fractie stempelt hem op zichzelf tot de In-
vloedrijkste figuur in ons staatkundig leven.
Dat zou zelfs zoo zUn. indien Dr. Nolens niet
ware die hü is. Immers, regeeren In parle
mentairen zin is In Nederland niet mogelUk
zonder medewerking van de Roomsch-Katho
lieke fractie; noch ook kan een Kabinet zich
de weelde veroorloven het bewind te voeren
in een antl-Roomschen zin. En dat alleen
reeds maakt den leider dier fractie tot een
figuur, waarmee onder alle omstandigheden
te rekenen valt.
Maar als zulk een leider dan bovendien
waarlUk leider is, en daaraan twüfelt in
dit geval wel niemand dan is het dui-
delük. dat hU in de politieke constellatie
tot een centrale figuur wordt.
Van zulk een positie een gematigd ge
bruik te maken, verheft iemand tot den rang
van Staatsman In den dieperen zin van het
woord.
De rijd van meer nauwe samenwerking
4
biiteen ongeval met f BEA b,) »«rllee van eaa band f IOC bil verlies van een f £A >U een brattk ven
doodeliiken afloop I *wll«" een voet ot een ooe I duim of wijevinset been of arm
beeld van hem vullen boetaeeren:
over figuren, al* Mgr. Nolens er een
was, oordeelen geen tUdgenooten, selfs
niet de meest IngewUde, over een fi
guur als Mgr. Nolens oordeelt de onfeil
bare TUd zelf.
En nu weten wU bU voorbaat, hoe die
onfeilbare TUd oordeelen zal.
De eeuwen, die gaan volgen, zullen In
Mgr. Nolens zien en eeren den ultelnde-
lUken emancipator van katholiek Ne
derland, die het groote werk van Mgr.
Schaepman voorftette en we mogen
welhaast zeggen voltooide.
Schaepman en Nolens, er zouden
hoogst belangrijke vergelUkende studiën
te schrUven zUn over deze beide groote
figuren, maar het allervoornaamste ts,
dat belden geleefd hebben in den hun
door God aangewezen tUd: de laatste
decennia der vorige eeuw Hadden Mgr.
Schaepman noodig, de eerste decen
nia der nieuwe eeuw konden Mgr. No
lens niet missen.
God heeft het zoo beschikt tot heil
van katholiek Nederland, dat leder van
beiden leefde te juister stonde en den
arbeid verrichtte, welken de katholieken
van Nederland In deze tUdperken be
hoefden.
Maar, hoezeer Mgr. Nolens als priester
natuurlUk allereerst gestreefd heeft naar
de eere Gods en dus naar een chrlste-
lUke, een katholieke staatkunde In Ne
derland, hü heeft héél de natie gediend
als een der besten; en juist door Mgr.
Nolens’ optreden is vaak gebleken, hoe
zeer katholiek en nationaal belang pa
rallel loopen.
Men noeme ons één liberaal, één vrü-
zlnnlg-demokraat, één socialist, één
communist zelfs, die den prachtigen po-
lltleken en socialen arbeid van Mgr. No
lens niet met eere moet vermelden.
Van de met ons verwante ChristelUke
partijmannen behoeven wij In dit ver
band niet eens te gewagen.
Züne Excellentie, de Doorluchtige
Hoogeerwaarde heer Monseigneur Prof. Dr.
W. H. Nolens is gisterenavond om 8 uur 20
in het gesticht van den H. Carolus. Bcrro-
mens te 's-Gravenhage zacht en kalm in
den Heer ontslapen.
Rond half vUf was de doodstrUd begon
nen. Behalve eenlge eerwaarde Zusters,
waren bü het sterfbed aanwezig de zeer-
eerwaarde heer L. H. J. BeUsens, pastoor
der parochie van den H. WilllbrorduS- de
geneesheer dr. L. C. M. Steger en de Twee
de Kamerleden oud-mlnlster Prof. Mr. P. J.
M. Aalberee en oud-mlnlster ir. M. C- E.
Bongaerts.
voorgoed begonnen. De H. Mis lezen
Mgr. ónmogelijk géwordén, maar de
Communie ontving hü eiken morgen.
De wetenschap te moeten sterven,
Mgr. eerst zwaar, maar hü was op
laatst tevreden en volkomen onderworpen
aan Gods Heiligen WH.
Er waren weinig relaties: alleen prof.
Kalberse. ir Bongaerts cn ik hadden voort
durend toegang.
Mgr. las en mediteerde.
De laatste dagen zyn physiek zeer moel-
lük geweest, maar Monseigneur verborg zU»