ONS LAD In Memoriam Mgr. Prof. Dr. Willem Hubert Nolens fusrtó: f250.- f ik.- f so.- W' •dit nummer bestaat uit drie bladen VHF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 201 VRIJDAG 28 A USTUS 1931 f40. f50 VOORNAAMSTE NIEUWS Uit de Pers f 9 Mgr. Prof. Dr. W. H. Nolens overleden De plechtige begrafenis Levensbijzonderheden IER UITERLIJK BRIEMAAL VIER ER TWINTIG UREN RA HET ONGEVAL De laatste oogenblikken van Mgr. Nolens Het oordeel van politieke leiders over Mgr. Nolens AARGIFTE MOET, OP STRAFFE VAK VERLIES VAR ALLE RECHTER, GES 4.3 NOORD-BOLLANDSCH DAGBLAD De DO X is te New-York aangekomen. Dram* te ’s-Hertogenbosch. wielrenner M. Vluggen Moord te Maastricht? Amerikaansch crediet aan Engeland. Groote bezuiniging In Beteren. nog een de Sacramenten zeer Ir. J. W. Albania. al Mr. H. 3. Knottenbelt. 4 BUREAUi Telefoon: Laten wij toekomstige zorgen echter zwijgen bij den rouw van het oogenblik; scharen wü ons in den geest rondom de doodssponde van den eminenten pre laat, die het beste van zichzelf aan de wereld en vooral aan ons gegeven heeft, en bidden wij: Dat hij moge rusten. In vrede! van Mgr. Nolens te Venlo plaats Voor de teraardebestelling zal in Martlnuskerk aldaar een plechtige van Requiem worden opgedragen. viel het St. Mis Mgr. Prof. dr. W. H. Notens te gisteren-» avond overleden. Aan een artikel in ..De Maasbode" over grooten doode ontleenen wij het vol- i i i I ABONNEMENTSPRIJS: Per kwartaal, voor Alkmaar 2.— Voor bulten Alkmaar 2.85 Mei Geïllustreerd Zondagsblad 0.60 booger ..De Prutefoehe Landdag aal bijeengeroepen worden. BU een zworen brand In Italië lijn 2W hulzen en barakken verwoest. Door de credteteonunisaie van de Europee- ■che commissie uit den Volkenbond te rap port uitgebracht over den internationalen financleelen toestand. die danken Mi verlies vso ’n anderen vinger Naar men uit Venlo meldt, zal deplech tige begrafenis van het stoffelijk overschot hebben, de H. leg vragen laat, en daarom, vooral bü meer of minder gewichtige aangelegenheden, span ning brengt. Een eigenschap, die vertnoedelllk eer ver sterkt, dan verzwakt is geworden door de elschen, die de leiding van een zoo groote fractie als de Roomsch-Katholleke stelt, waarin de schakeeringen. vooral In de la tere jaren. misschien sterker dan in eenige andere partij gevonden worden. Maar een eigenschap ook, die tegelijkertijd voor een van het leider- 1 De dood, de niemand en niets ont ziende dood, die ons welhaast dagelijks voor de smartelijkste en ongelooflijkste feiten plaatst, heeft ons thans aange tast in een allerkostbaarst bezit: Na een wekenlang hevig lijden, waar in de laatste dagen door talloos velen met ieder uur, met iedere minuut werd Mgr. Nolens, de typische staatsman, zoo n markant Nederlandsch politicus, was vóór alles democraat. Op de eerste plaats was het Mgr Nolens erom te doen, de sociaal-econo mische toestanden te toetsen aan de natuur lijke zedenleer en de waarheden, welke aan de menschen geopenbaard zijn door Christus. Hij zocht naar de wegen, welke konden lel den tot de verweaenlUklng van die zuivere harmonie. HU zocht de ruimte van de Chris- tus-boodschap te brengen In de maatschap pelijke verhoudingen. In zijn functie van re- geerlngsafgevaardlgde voor de verschillende arbeidszaken en conferenties, genoot hü ten volle het vertrouwen van de overheid. Iets merkwaardigs voor zün persoon, iets teeke- nends en verheffends tevens was. dat men hem zelden of nooit een beperkte opdracht medegaf; hjj was Immers volkomen onafhan- kelijk en had een haat gezworen aan de ver schillende instructies, welke steeds aan de verschillende gedelegeerden worden medege geven. e» Dat de regeering zulk een standpunt te genover hem. aannam, was overigens niet te verwonderen, daar hü een uitnemend des kundige was in arbeidszaken en niet alleen binnen onze grenzen, maar ook daarbuiten, den roep had van een bekwaam geleerde te zUn Inzake de kennis van het Internationaal arbeidsrecht. Dr. Franke schreef In het bekende week blad: Sociale prakis": .Nolens een hooge ka tholieke geestelijke, leider van de katholieke partU in Nederland, is een veteraan in de Internationale arbelds-beschermlng." Nóg nooit hebben wij ons voor éénige journalistieke taak zóó beklemd gevoeld als thans, nu wij aan Mgr. Nolens een „In Memoriam" moeten wijden: hoe zouden wij de ontzaglijke be- teekenis van dezen grooten mensch voor ons volk en voor de internationale sa menleving, vooral voor de Katholieken van ons land endaarbuiten, kunnen schetsen! hoe zouden wij hem in onze bescheiden en sobere dagblad-woorden naar de werkelijkheid kunnen waardee- ren als mensch, als priester, als geleerde, als staatsman, als partijleider! o Zij, die hem in al deze hoedanigheden en in nog meerdere van nabij heb ben mogen kennen en liefhebben en be- Willem Hubert Nolens werd geboren te Venlo op 7 September 1860. ZUn vastheid van karakter, nuchter verstand en fierheid hb hij van zUn hoo^ereerden vader ge ërfd, zUn vroomheid van zijn zeer geliefde moeder. De jonge Wiel, zooals ze hem in Venlo noemden, was een stille jongen, die weinig deelnam aan de spelen zUner klasgenooten. en aan wien men niets bUzonders opmerkte, dan dat hü een hartgrondlgen afkeer had van vleesch-eten, en „een stlefkopf" was. Te Venlo bezocht hü de lagere school en vandaar kwam hü In 1870 op de voorberei dende klasse van de 3-jarige H. B. 8 ZUn medeleerlingen op den 3den cursus waren: W. Berden, thans pastoor te Affer- den. P. de Sevaux als leeraar thans van de zelfde school gepensionneerd, W. J. van Terwlsga, thans gepensionneerd luitenant- generaal en P. Schrijnen, als apotheker te Amsterdam overleden. Onder de ongeveer 50 leerlingen waren er zes, die zich tot den Priesterstand geroepen achtten. Zü leerden LatUn en Orleksch bij de kapelaans der stad. Zoo Nolens bü kape laan Mathieu Nijssen. In 1874 ging hU over naar het College te Weert, waar hij zich weldra door zün helder verstand onderscheidde. In de Jaren 1879—1880 studeerde hU .philo sophic in Rolduc. van waaruit hü te Lelden het.Staatsexamen deed. Van 1880 tot 1884 studeerde hU in de rech ten aan de Universltelt te Utrecht. Na het doctoraal examen In de Rechtswetenschap bezocht hU van 1884 tot 1887 het Groot-8e- minarie te Roermond. Op 25 Maart 1887 ont ving hU de H. PriesterwUdlng. In Februari 1888 werd hij tot professor te Rolduc be noemd. Twee jaar later 12 Februari 1890 promoveerde hü te Utrecht cum taude op een proefschrift „De leer van den H. Tho mas van Aquino over het Recht.” ZUn pro motor was professor De Louter, die dezen eminenten leerling steeds zUn groote belang stelling gewoonlijk per briefkaart bleef betoonen, wanneer eenlg belangrijk levens moment daartoe de aanleiding bood. Denzelfden dag. dat Mgr. Nolens tot doc tor In de Staatswetenschappen promoveerde, verdedigde hij 24 theses, waarmede hü den titel van doctor In de Rechtswetenschappen behaalde. En thans, terugziende op dit leven, mogen wij met den heer Serrarens constateeren .Niet het zoeken naar gewin, niet de zucht naar invloed, niet het streven naar macht, bepalen zUn handelingen, maar het bewust zijn te werken in overeenstemming met de ChristelUke beginselen, met de katholieke be ginselen. de wet om naar de volle maat zU ner kracht Gods gebod tot grondwet van de samenleving te doen maken.” Van 1888 tot 1896 bleef Mgr. Nolens als professor te Rolduc, in welk laatste Jaar Dr. J. Schokking. De voorzitter van de Chrlstelük-Hlstorische fractie, dr J. Schokking, schreef om.: Ofschoon niet de nestor van de Tweede Kamer, evenmin wat zün leeftUd. als wat zün daarin zitting hebben aangaat, treedt hU naar voren als een van de oudste leden In den besten, meest beteekenenden zin van het woord Voor de oudere leden zeker niet, maar, naar Ik meen, ook voor de Jongere is het Parlement zonder Dr. Nolens moeilijk denkbaar. Dit zegt nog niet alles, maar wel Iets; of liever in dit geval reeds veel. Want het Is waarUjk niet, dat daarbU dan allereerst gedacht wordt, aan den man, die, voor zoover Ik mU alhans herinner, al de Jaren daar steeds op dezelfde plaats gezeten heeft, niet op de voorste maar op de ach terste rU. vanwaar hü de fractie, waarvan hU de leiding heeft, van bovenaf kan over zien; die dik wills meer bü den Voorzltters- stoel'of in de nabijheid van de Mlnlsters- tafel dan op zijn plaats gezocht moet wor den. echter steeds herkenbaar aan zijn on- veranderlUke, statige kleedü, en zooveel meer dat in dit verband genoemd zou kunnen wor den. Neen; maar, ofschoon dat alles er niet los van is. wel aan de zeer voorname plaats, welke Dr. Nolens inneemt. En hier Is het, wat ik bedoelde met de verklaring, dat het moeilijk valt aan het verzoek om enkele re gelen te schrijven te voldoen. Inderdaad. Dr. Nolens is toegankelUk. niet in den engeren, maar zelfs ruimeren zin van het woord; wij hebben ook als ChristelUk- Historischen ervaring daarvan, vooral In vroegere jaren. wanneer de omstandigheden in bUzonderen zin tot overleg leidden. In persoonlUk gesprek komt men onder de bekoring van den rUkdom van geest en veel omvattende kennis; en wie hem ook maar een enkele maal ontmoet heeft In zün eigen werkkamer.waar alles getuigt van goeden smaak en niet het minst van Intellectualiteit, die speurt In het verleden maar meer nog het tegenwoordige naar allen kant zoekt te grijpen, heeft daar iets leeren verstaan van het meesterschap dat hem eigen is. en In de Jaren steeds grooter is geworden. Doch hoe toegankelUk. altijd is en blüft er de beheerschtheld, welke hem tot die bjjaon- dere figuur in ons parlementaire leven heeft gemaakt. Een beheerschtheld, die wat den Indruk aangaat, geslotenheid nabij komt, bU over- In Mgr. Nolens verliest zoowel katho liek als nlet-katholiek Nederland ook een internationale kracht van bijzondere be- teekenis; wie zal zijn relaties overne- men? Aan wien zullen zoovele buiten- landsche grootmachten haar vertrouwen zóó rijkelijk schenken als aan dezen maar zoo voortreffelijken De „Msb.” heeft gisterenavond onderhoud gehad met pastoor Beysens, In BkJn wiens parochie Mgr. Nolens woonachtig was. Keni die de biechtvader van Monseigneur is ge- Jen j De nieuwe Hongaarache regeering heeft zich aan het parlement voorgesteld. wonderen, zullen, méér dan wij, zijn wonderlljk-groote eigenschappen en ver diensten vermogen te schetsen en te boekstaven voor al den tijd, die na ons komt. Maar tenslotte zijn het ook niet eens deze vrienden en vertrouwelingen van den overleden leider, die ons een volledig medegeleefd, is te Den Haag in den Heer ontslapen onze Minister van Staat Mgr. Prof. Dr. Willem Hubert Nolens. Tot' voor betrekkeljjk kÓFWIi tijd ♦as het slechts aan heel enkele Intieme vrienden bekend, dat het niet goed ging met den grooten leider; wars van alle sensatie, als Mgr. Nolens steeds was, heeft hij tot op het laatste oogenblik zijn ongesteldheid zün naderend ein de zelfs voor zijn meest nabije om-' geving weten te doen verbergen. Hoewel reeds zeer ernstig aangetast door de ziekte, welke hem ten grave zou voeren, toog hij nog naar Genève, om dat hij niet ten onrechte meende, dat zijne tegenwoordigheid aldaar niet gemist kon worden; maar te Genève, te midden van zijn belangrijke werkzaam heid, werd de kwaal hem te machtig: hij moest de leiding uit handen geven, hij moest gaan rusten, rusten Mgr. was vermoeid, oververmoeid. Dit was trouwens de indruk, die zijn collega’s in de Kamer gedurende de laat ste periode van zijn verschijnen aldaar reeds langer te voren hadden gekregen: Mgr. Nolens was de oude niet meer; hoewel hij met den geest al het parle mentair gebeuren bleef volgen. hij leefde uiterljjk niet meer zoo méé als voorheen: hij stapte niet meer veer krachtig door de zaal, hiér een partij leider iets influlsterend, dèAr een ka merlid met ’n enkel woord 'n héél lesje lezend, met ’n vriend een Limburgsch gemoedelijk praatje makend om plotse ling op de regeeringstafel toe te schie ten om een minister van een, wie weet hoe belangrijk, advies te dienen; hij sprong niet meer als geëlectrlflceerd overeind, als een in de Kamer gespro ken woord hem prikkelde; hij trom melde niet meer met zijn vingers op den lessenaar van zijn zetel, wanneer hij zat te luisteren en na te denken. Mgr. Nolens, die anders steeds met zijn beweeglijkheid de Kamer een leven dig aspect verleende en zij het dan ook o! zoo bescheiden! leiding gaf aan de debatten, Mgr. Nolens was stil geworden, zat in zichzelf gekeerd Dat is het begin van het einde ge weest. En nu staan wij aan het doodsbed van den grooten staatsman. Ter gelegenheid van Mgr. Nolens’ 70sten verjaardag op 7 September 1930 wUdde „De Maasbode” een extra-pagina aan, den thans ontslapen staatsman. De leiders der grootste fracties in de Tweede Kamer verleenden daarbU hun me dewerking. Zoo schreef de heer dr. H. Colljn. voor zitter der Antl-Revolutionnaire fractie ojn.: goed deel de ongereptheid schap tot op den huldigen dag verklaart. Ook al wordt hierbij de van anderen onderschei den opvatting omtrent lelden en volgen In rekening gebracht, het feit van het meester schap van Dr. Nolens in de politieke lei ding zUner fractie, staat onaantastbaar, ook zender dat htf zelf aan de gedachtenwisseling deel neemt en dit goeddeels overlatend aan de telkens daarvoor meest aangewezen le den. houdt hU. aan de door hem gewilde richting met beslistheid vast. Ditzelfde feit geeft, in verband met de ge talsterkte van de Roomsch-Katholleke Ka merfractie. aan Dr. Nolens die sterke posi tie en overwegenden Invloed In het parle ment. waarmee allen te rekenen hebben. Dr. Notens, de eenige Minister van Staat. Bon der ooit Minister te zün geweest, heeft ten gevolge van die positie op wetgeving en be leid meer invloed dan bij misschien als mi nister zou hebben gehad. Dat in de groe- peerlng der partijen zich in de latere Jaren vooral om zijn persoon de strijd concentreert om hem van een geducht tegenstander een begeerden medestander te maken. Is uit dien hoofde niet vreemd. rijkelijk eenvoudigen, diplomaat? Voor ons. Katholieken van Nederland, klemt nog méér de vraag: wie zal den grooten, den onbetwisten partijleider vervangen? Wie zal Mgr. Nolens in diens heel bijzondere leiderspositie kunnen opvolgen? Dr. H. Colljn. Niet alles wat de 100 uitverkorenen des volks plegen te zeggen, is even belangrijk, en toch moet het worden aangehoord en verwerkt, omdat ook het op zichzelf min gewichtige belangrijk kan zijn door de be- teekenls. die een bepaalde politieke groep aan de woorden van dien spreker verbindt. Dat geldt nu wel van alle fractle-lelders, maar niet allen ondergaan die taak op de zelfde wijze. Er zijn er die opvallend op merkzaam zUn, er Is er maar één die zijne opmerkzaamheid beoefent zonder het te la ten merken, die meestal, schijnbaar zonder veel interesse, rustig op een der achterste banken aan de rechterzijde zit en wien niet temin niets van belang ontgaat Voeg daarbU den langen staat van dienst van Monseigneur nagenoeg 34 jaar onafgebroken Kamerlid en ge hebt reeds genoeg om te beseffen, dat ge niet meer te doen hebt met één van de honderd. Toch mag men hierbij niet blijven staan, want de werkelijke beteekenls van Dr. No lens wordt er niet door bepaald. Die gaat ver boven deze ulterlük waarneembare din gen uit Tenslotte ontleenen wü aan het artikel van mr. H. J. Knottenbelt, voorzitter der fractie van den Vrijheidsbond, het volgende: Reeds 34 jaren ishü lid der Tweede Ka mer, maar met onverminderde belangstel ling, die jongeren hem kunnen benijden, volgt hU trouw de werkzaamheden van het college. Meest stilletjes op zün plaats boven aan de bankenrü ter rechterzijde. Doch niets ontgaat hem. Vaak ontgaat ook zijn mede leden niet wat In hem omgaat, want zijn gelaat kan daarvan somtijds als hü daar tegen geen bezwaar heeft! zijn meenlng over hetgeen wordt gesproken zeer duidelijk weerspiegelen. HU is een merkwaardige man. Misschien, wel het meest (maar anderen kunnen dat beter beoordeelen dan ik» om zün gaven als leider. Zeker is het voor buitenstaanders iets merkwaardigs, dat onder zUn leiding de R.K, Tweede Kamerfractie, niettegenstaande haar wel zeer heterogene samenstelling, gemeen lijk als een politieke eenheid optreedt. villa ADVERTENTIEPRIJS: Van 1— regels f L35: elke regel meer ISi RECLAME per regel «w de eerste pagina; voer de overige pagina’s f 0.56. RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD" bU vooruitbetaling per plaatsing 9.99 per advertentie van 5 regels: Iedere regel meer f 9.13 De Limbargscbe doodgereden. Reeds het leiderschap der sterkste Kamer fractie stempelt hem op zichzelf tot de In- vloedrUkste figuur in ons staatkundig leven. Dat zou zelfs zoo zUn. Indien Dr. Nolens niet ware die hü Is. Immers, regeeren in parle mentairen zin is in Nederland niet mogelük zonder medewerking van de Roomseh-Katho lieke fractie; noch ook kan een Kabinet zich de weelde veroorloven het bewind te voeren in een anti-Roomscben sin. En dat alleen reeds maakt den leider dier fractie tot een figuur, waarmee onder alle omstandigheden te rekenen valt. Maar als zulk een leider dan bovendien waarlUk leider is, en daaraan twUfelt in dit geval wel niemand dan is het dul- delUk. dat hU In de politieke constellatie tot een centrale figuur wordt. Van zulk een positie een gematigd ge bruik te maken, verheft Iemand tot den rang van Staatsman in den dleperen zin van het woord. De tud van meer nauwe samenwerking tusschen de groepen der rechterzijde ligt nu al eenige jaren achter ons en de persoon lijke aanrakingen zün daarom niet meer ge heel van denzelfden aard als voorheen. In dezen zin dan. dat onderlinge besprekingen en overleg over zaken den laatsten tüd niet meer plegen voor te komen. Toen ze nog plaats vonden, was dat overleg niet altüd even gemakkelUk. In hooge mate voorzich tig. placht Dr Nolens zich niet spoedig vast te leggen. Maar had hü zich uitgesproken, dan wist men ook waar men aan toe was. En was er een enkele maal een olotsellnge en op het eerste gezicht z^p,'Het sóust-Br' bare koerswüziglng, ik van de vU1, aan het voorstel de betiu>p ndertüd door mU ingediejir ^^mdweer h een 1Bler tijdstip te verV? vU1. gieek achter af. dat deze „„itariér daar mee de zaak 7, -M. Zoo zouden er nog wel me,/ JÏenien zün aan te voeren, die alle echter naast verandering tevens van beter inzicht hebben getuigd. Mannen van zooveel rijpe ervaring en zoo veel inzicht in de psychologie van de Kamer zün voor elk parlement van onschatbare waarde. Züne Excellentie, de- Doorluchtige en Hoogeerwaarde heer Monseigneur Prof. Dr. W H. Nolens is gisterenavond om 8 uur 30 in het gesticht van den H. Carolus Borro- rneus te ’s-Oravenhage zacht en kalm In den Heer ontslapen. Rond half vüf was de doodstrijd begon nen. Behalve eenige eerwaarde Zusters, waren bü het sterfbed aanwezig de zeer- eerwaarde heer L. H. J. Beüsens, pastoor der parochie van den H. Wllltbrordus, de geneesheer dr. L. C M Steger en de Twee de Kamerleden oud-minister Prof. Mr. P. J. M Aalberse en oud-minister Ir. M. C. E. Bongaerts. Mr. H. P. Marchant. En mr. H. P. Marchant, voorzitter van de Vrüzlnnlg-Democratlsche fractie, schreef o.a.: Professor doctor W. Nolens. Minister van Staat, In de Tweede Kamer hoofdman over negen en twintig, wordt in de Kamer niet anders genoemd dan Monseigneur. Er is nie mand, die Excellentie zegt of professor; lx heb hem ook nooit bü zün voornaam hoe ren noemen. Monseigneur is zeventig Jaar. Men ziet het hem niet aan. Hü is vrijwel dezelfde geble ven In de dertig jaren, dat ik hem In de Kamer heb gezien; alleen is op een goeden dag het gouden brilletje met de halve glaas jes er bü gekomen, en. sedert hü hoofdman was geworden, de veldheersblik, en menige wandeling naar de regeeringstafel op oogen blikken, dat er iets dreigde te haperen. Onder zün collega’s zullen er niet zün, die niet hoogachting voor hem gevoelen, en wie hunner hem nader hebben leeren ken nen, houden van hem. HOF ALKMAAR Administratie Na 433 Redactie No. 633 wenlo hem afgevaardigde naar de Tweede Burner, welke functie hü vüf en dertig jaren Bnafgebroken heeft waargenomen. I In 1909 werd hü benoemd tot Hoogleeraar nn de Arbeidswetgeving aan de Gemeente- Kfnlversitelt te Amsterdam, welken poet hü ■ngeveer 20 Jaar heeft bekleed. Hü nam ten- ■lotte nog deel als Nederlandsch vertegen woordiger aan de Internationale Arbeids wetgeving, woonde in deze hoedanigheid in f1919 de Internationale Arbeldsconferentie te [Washington bü. en werd eenmaal zelfs voor- Mftter. n.l. op de 8ste conferentie. De steen- tadenconferenties deden weer van Mgr. No tens spreken als van een internationaal poli ticus. In Augustus 1923 werd hü benoemd tot minister van Staat, waardoor de overheid Mük gaf de groote hoedanigheden en presta ties van dezen priester te eeren. In het begin van 1930 herdacht Mgr Nolens den dag, waar op hü voor 40 Jaar zün belde doctorstitels behaalde. Maar wars van alle ulterlük eer betoon en feestelükheden hem ter eere. als Nolens was, werd ook dit feest evenals ver schillende andere in stilzwügen voorbügegaan. Buiten de reeds genoemde functies bezat Mgr Nolens er nog vele andere, zoo was hü o m. voorzitter van den Münraad. curator van de Technische Hoogeschool te Delft, voorzitter van den Werkloosheldsraad en ondervoorzit ter van den Hoogen Raad van Arbeid. Van In tallooze onderscheidingen noemen wü zün loeming tot Protonotarius apostollcus a.l.p. 'en hulsprelaat van Z H den Paus. Voorts was hü Commandeur in de orde van den Neder- landschen Leeuw. Man van onkreukbaar vertrouwen en on baatzuchtige persoonlükheid. was Mgr. No tens n der merkwaardige figuren uit het geheele openbare leven. Zün füne gesloten lippen, zjjn groote levendige oogen en zün Innemende glimlach deden direct den diplo maat in hem vermoeden. Ulterlük altüd even kalm en bezadigd, soms büna den indruk makend van onbewogen zelfkenner en zelf- beheerscher, was hü in den grond van zün hart een wezenlük vurig type, een tempera mentvol mensch. Zün gesprekken waren meestal droog, maar daarom geenszins ont bloot van geest en humor; misschien lag daarin de reden, waarom Mgr. Nolens onder de diplomaten-ook zoozeer gezien was. Dik- wüls werd hü voorgesteld als iemand, die in het geheel geen gevoelen zou hebben; niets was minder juist dan dat, omdat de diplo maat zün gevoelens wel vaak moet en wil ver bergen, maar deze daarom nog niet mist. Mgr. Notens heeft het van zichzelf bekend, toen hem op den partüdag bü het herdenken van den dood van Mgr. van de Wetering, een persoonlüken vriend van hem, de stem stokte In de keel. „Tegen mün gewoonte In zoo verontschuldigde zich de voorzitter van den partüraad ben ik ulterlük wat aangedaan.” En dan, wie herinnert zich niet die aardige situatie, welke zich eenlgen tüd geleden voordeed op een diner van diplomaten. Een buitenlandsche gezant, die te Den Haag zün genooten toe, maar zoent op een gegeven oogenblik naar het Juiste woord. Mgr. No tens, een buurman van den spreker, souf fleerde „wetenschappen”, waarop de gezant met een vrlendelüke buiging zelde: „Dank Je, mün jongen”; men kan zich voorstellen de hilariteit, welke toen onder het corps di plomatique heerachte en.... den lach van Mgr. Nolens. Aan het oordeel van Ir. J. W. Albarda, voorzitter van de fractie der B.' D. A. F., ontleenen wü het volgende: Socialisme is het staatkundig werk van Dr. Nolens niet geworden. Naar mime overtui ging zou hü in een ander politiek milieu krachtig en volhardend aan socialistische staatkunde hebben kunnen medewerken. Da Katholieke Staatspartij, met haar veelkleu rige samenstelling, bood hem daartoe geen gelegenheid. Haar eenheid en geslotenheid ging hem steeds boven alles. Ter wille daarvan legde hü zich vaak en veel zelfbe dwang op. Socialistische politiek kon zü nlM verdragen. Maar zoover zü maar tot sociale politiek te bewegen «as, bewoog de heer Nolens haar. Nlemdnd kón twijfelen aan de diepte van overtuiging, waaruit zün so ciale politiek voortspruit, noch aan haar oprechtheid. Hierdoor heeft Dr. Nolens ieders achting verworven, ook die van zün tegenstanders, die achting geldt niet alleen zün werk, maar ook zün persoon. De opstandelingen in Portugal zouden eenlg succes behaald hebben. beeld van hem zullen boetseeren: over figuren, als Mgr. Nolens er een was, oordeelen geen tljdgenooten, zelfs niet de meest ingewijde, over een fi guur als Mgr. Nolens oordeelt de onfeil bare Tijd zelf. En nu weten wij bij voorbaat, hoe die onfeilbare Tijd oordeelen zal. De eeuwen, die gaan volgen, zullen in Mgr. Nolens zien en eeren den ultelnde- lljken emancipator van katholiek Ne derland, ^5ie het groote werk van Mgr. Schaepman voortzette en we mogen welhaast zeggen voltooide. Schaepman en Nolens, er zouden hoogst belangrüke vergelükende studiën te schrijven zijn over deze beide groote figuren, maar het allervoornaamste is, dat belden geleefd hebben in den hun door God aangewezen tijd: /ie laatste decennia der vorige eeuw hadden Mgr. Schaepman noodig, de eerste decen nia der nieuwe eeuw konden Mgr. No lens niet missen. God heeft het zoo beschikt tot heil van katholiek Nederland, dat ieder van beiden leefde te juister stonde en den arbeid verrichtte, welken de katholieken van Nederland in deze tijdperken be hoefden. Maar, hoezeer Mgr. Nolens als priester natuurlijk allereerst gestreefd heeft naar de eere Gods en düs naar een christe lijke. een katholieke staatkunde in Ne derland, hij heeft héél de natie gediend als een der loesten; en juist door Mgr. Nolens’ optreden is vaak gebleken, hoe zeer katholiek en nationaal belang pa rallel loopen. Men noeme ons één lit>eraal, één vrlj- zlnnig-demokraat, één socialist, één communist zelfs, die den prachtigen po- litieken en socialen arbeid van Mgr. No lens niet met eere moet vermelden. Van de mrt ons verwante christelijke partijmannen behoeven wij in dit ver band niet eens te gewagen. Alle •bonnc’z op dit blad sl|n inxevolae de vernkeiina>vuorwaard«n f BnnA Levenalaniw Keheele onxeechlktheld tot werken door f TEfl tesen ongevallen verzekerd voor een der volgende uiikeeringen JUUU.- verlle. van beide armen, beide boenen of belde ongen weest en den thans overledene ook laatste geestelüke hulp verschafte. Ik ging er naar toe, aldus deelde pastoor mede, toen Ik van dokter Steger den ernst van den toestand vernam. Uit eigen beweging vroeg Mgr. mü na enkele dagen terug te komen. Hü wist, dat hü waar- schünlük sterven ging en was zich zün zware verantwoordelükheid echt bewust. Vier Augustus heb ik Mgr. de laatste H.H. Sacramenten toegediend. Het was nog wel niet noodig en geschiedde meer uit voorzorg. Mgr. heeft de H.H. stlchtelük ontvangen. Ik ging eenige dagen naar Lourdes en toen ik terugkwam, was de bedlegerigheid was H. den gende: Wü hadden gehoopt hem nog lang te zul len behouden, wü. Katholieken op de eerste plaats, die aan hem zoo ontzaglük veel te danken hebben, maar ook het heele Nederlandsche volk, dat in dezen priester een man verliest, die jarenlang zün vader land in en buiten de grenzen heeft gediend met een bekwaamheid, een toewüdlng en een onbaatzuchtigheid, welke spreekwoor- delük zün geworden In onze vaderlandsclte historie. In hem waren inderdaad vereenigd de beste eigenschappen van ons ras: een. Nederlander, die in den meest verheven sin van het woord hart had voor religie en negotie. Een man. die krachtens zün vrij willig gekozen levensstaat allereerst gewüde dienaar was van den Allerhoogste, maar die. toen de Voorzienigheid hem riep, heel zün robuuste lichaamskracht en al zün geeste lüke bekwaamheid aanwendde om de be drijvige gemeenschap te dienen: als leeraar. als hoogleeraar, als econoom, als socioloog, als diplomaat, als afgevaardigde des volks, als afgevaardigde der regeering, als vakver- eenlgingslelder. als Journalist, als hooge school-curator, als voorzitter van gewich tige colleges, als leider van een politieke partü. als president van internationale samenkomsten. „Geheel en al bet type van een Rtaatsman speciaal gemaakt om in Holland (bedoeld schünt Nederland) te stagen”, schreef de „Gazette de Hollande”. Als man van kracht en beleid, schilderde hem de vrouw van een gewezen gezant In een Engelsch tüdschrift; „een model van een goed kamerlid en een voorbeeld voor ons allen", erkende mr. Rink; „van allen dl» inzicht hadden de radste, van allen, die verstand hadden de nuchterste, van allen die kalm waren, de kalmste”, zoo typeerde hem Roodhuizen; als den man. die toonde, „dat het geloof en de godsdienst van Rome geenszins onvereenigbaar zün met den wil om de sociale gerechtigheid te bevorderen en het lot der arbeiders te verbeteren”, zoo zag h«n de socialistische .Jteuple”; als „den trouwen wachter voor de juiste toepassing onzer constitutioneels beginselen”, zoo hul- v oor goed begonnen. De H. Mis lezen Mgr. onmogelijk geworden, maar de Communie ontving hü eiken morgen. De wetenschap te moeten sterven, Mgr. eerst zwaar, maar hü was op laatst tevreden en volkomen onderworpen aan Gods Heiligen Wil. Er waren weinig relaties: alleen prof. Aalberse. Ir Bongaerts en Ik hadden voort durend toegang. Mgr. tas en mediteerde. De laatste dagen zün physiek zeer moei lijk geweest, maar Monseigneur verborg zün pün. Hij wilde er niet over spreken, leed hü veel. Woensdagavond was Mgr. volledig bü kennis, hoewel hü erg naar was. Ik vroeg hem of ik hem de H. Absolutie zou geven. Mgr. knikte..;. j Ik ging heen In de overtuiging, dat ik den zieke niet levend zou terugzien. Gisterenochtend om seven uur was ik er weer en heb Mgr., die volledig bü kennis was, nog de H. Communie uitgereikt, welke hü devoot ontving. Toen ik gisterenavond om half zes kwam, was de doodstrüd in vollen gang. Deze heeft tang geduurd Het sterke lichaam ver zette zich en ook de pols bleef krachtig. Totdat langzaam aan het bewustzün week en Mgr.. toch nog vrü plotseling om 8.20 uur overleed.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1931 | | pagina 1