ONS BLAD
LEEKEPREEKEN
I
AAN ONZE
H.H. ADVERTEERDERS
ABONNE’S
f3000.- nso.- f 250.- ïï.-tïïtts'S 1125.- jj,»so.- ars-x
EN
o
i GARAGE JAC. MET
dit nummer bestaat uit drie bladen
VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 208
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1931
f40.-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Audiëntie
iar
con
ide
Autobussen in botsing
[26
Ernstig auto-ongeluk
IAR
en
4R
■c
0
0
o
Auto bij botsing in brand
geraakt
De toestand in de Belgische
kolennijverheid
0
<hu
leneer,
Mcon-
tisöek
Sisks,
Is eer-
et aan
die al
R ta
sdauer
ordlge
igsuns
I zette
i even
Ijken)
maar
■kende
Groot mijnongeluk in
Zuid-Afrika
W. M. H. PELS Zoon
VOORBURG
M86IFTE MOET. OP STRAFFE UI VERLIES VAR ALLE RECHTER, GESCHIEDEI GITERLIJK DRIEMAAL VIER EH TWINTIG UREN HA HET ONGEVAL
JOH. LAUWERS
FAYGLOP 3 - ALKMAAR
Ontwikkelen en Afdrukken
Begroeting van
Noord-Holland
f «M
17—55
17—28
.A!±*.ZF„d‘‘ Mi?«rxekerina.oorw.-rden
?ndam
Vo-
v
10.00.
LECTUUR
De chauffeur levend verbrand
Het referendum verdaagd
Cycloon boven Constantino pel.
De staUncsbewecinc in Spanje.
HOMO SAPIENS.
Nieuwe leeninf aan Oostenrijk.
Boven den Oceaan
Hulpexpedities worden uitferust
Protest van een pastoor
Barometerstand aur van. 7JSB, stfbtaad.
wel
ER
A.
voor
XL
Arbeiders-intemationale
Katholieke
Tweede congres te Utrecht geopend.
i naar
De radio-vorbiiaUwg hersteld
Naar
verbinding ge-
is.
te
CHE
berm.
werd
n de
uit
JAN.
der
14 dooden
==s
«ja.
HALF OM HALF
ORANJEBITTER
KOORSTRAAT 49-51
Meisjeskjeeding bij sport-
demonstratie
In verband met de voortdurende misoog
sten in Oost-Bantam is machtiging verleen 1
het irrigaUeplan voor dat gebied te doen uit
voeren.
Chauffeur te Putte (N.-Br.)
levend verbrand in sfjn auto.
De radioverbinding met de „Nautilus” is
hersteld.
De opzegging der loonregeling in de Bel
gische mijnen is verdaagd.
van 7 September aal hei maal-
n 20 pct. tot 22'-, pCt. worden
Ml verlies van *a
anderen vinave
«JOL
1 17—
Het luehtschip „Graf Zeppelin” is gisteren
te 13.45 uur (Amst. tijd) het eiland Fernando
de Noronha gepasseerd.
De omzet in den Rijksvischafslag
te IJmuiden in Augustus
De Straftijd van den P. N. L-leMer 8oe-
kamo tot 2 jaar teruggebracht; Gatot ia in
vrijheid gesteld.
Geruchten over het aftreden van dr. Scha
feer.
Algemeene vergadering Nederiandache Hei
demaatschappij.
1 en
ding.
e en
i dan
or de
«n te
raarin
brief
ttaan-
'onde-
n die-
woord
even
nin of
indach
u
xrtier
toorn.
en der
en het
Bergen
tingen
10 00.
Derde
0.
Congres der Kath. Arbeiders Internationale
te Utrecht.
ik er
peen
iroote
>et er
toch
nlang
insert
n had
erg eet
maar
n. Uw
Bon-
d vgn
ABONNEMENTSPRIJS
Per kwartaal, voor Alkmaar 2^-
Voor bulten Alkmaar f 2.85
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 hooger
B^prekingen van Oostenrijks nood en de
mandatenkwestie in den Volkvfbondsraad.
Mislukte aanslagpoglng op een Itallaanseli
minister?
It vol
de uo
•gar-
ERS
O
u
0.
50.
f 650.
oseph-
per flesch j 2.15
per flesch 2-30
per flesch 2.50
per f)èsch //t.l5
per flesch 2.45
TELEF. 207
De terugtocht van de
„Graf Zeppelin”
Z. H. Exc de Bisschop van Haarlem zal
de volgende week Woensdag geen audiëntie
verleenen.
de
in
voor
Voor
en
SCHILLETJE
NIEUWE BESSEN
Op het zien van deze kleeding der meisjes
trad onmiddellijk de Zeereerw. heer Schaars,
pastoor van Indoornik, in den ring en pro
testeerde publiek en luide tegen de kleeding
waarin de dames-gymnasten in het open
baar optraden. Hij drukte zijn spijt en ver
ontwaardiging er over uit. dat, na hetgeen
onlangs te Arnhem algemeen afgekeurd is,
het bestuur der Ver. Betuwsche Paarden
sport niet beter begrepen heeft, dat door
deze vertoonlng het sportfeest voor velen
onmogelijk gemaakt werd. Een der bestuurs
leden trad daarop op den pastoor toe en
verzocht hem zich uit den ring te verwij
deren. waaraan de pastoor, die kalm uitge
sproken had, voldeed.
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 8.07 en overmorgen
8.05 uur.
■■■.■UI.UUBBHIMUMIMBMUNMMI
i Luxe-Verhuur
tn. 67-pers. Bulck-auto*s slechts
15 cL per KJH.
Telefoon 573 en 873
De 4O-jarige autobestuurder J. Leyten uit
Ossendrecht reed gisteravond te ongeveer
kwart voor zeven uur met een vrachtauto
van den bierhandelaar A. Rammens uit Putte
(N.-Br.) over den Putschenstraatweg. Ter
hoogte van het café Halfweg botste de auto
door tot nu toe onbekende oorzaak met een
vaart van 3035 K.M. tegen een langs den
weg «taanden boom. Tegelijk met de botsing
raakte de benzinetank in brand en in een
oogwenk stond de wagen met Inhoud in lich
telaaie.
De chauffeur was door de botsing geheel
versuft gelaakt en voor hjj zich In veiligheid
kon stellen, werd hij door de vlammen ge
grepen. Hij kwam, zonder uit den wagen te
kunnen komen, in het vuur om.
Het duurde vrij lang alvorens omwonenden
er in geslaagd waren het vuur te dooven en
toen dit tenslotte gelukt was, kon men niet
anders dan het verkoolde lijk van L. bergen.
Het stoffelijk overschot van den ongeluk
kige, die vader is van twee kinderen, Is naar
Ossendrecht vervoerd.
Het lot van de „Nautilus”
Geen wijziging van belasting
percentage
ADVERTENTIEPRIJS! V»«> 1—5
regels L25: elke regel meer eja.
RECLAME per regel «-75 voor
de eerste pagina; voor 4e overige
pagina's f 56.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD”
b(j vooruitbetaling per plaatsing
f 0.60 per advertentie van 5 regels:
iedere regel meer 4.U
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
De Vereeniglng Betuwsche Paardensport
hield eergisteren haar jaarlijksch concours-
hlpptque te Andelst op de gemeenteweide.
Ter opluistering van de paardennummers
zou een gymnastlekvereeniglng uit Eist de-
monstieeren. En inderdaad trad een groep
jongens en meisjes in het veld, allen gekleed
wit shirt Bonder
Met ingadg
percentage va
verhoogd.
Het Verbond van Nederlandsche Werk
gevers deed gisteren een excursie naar de
Zuiderzeewerken in een aantal autobus
sen. Op weg naar Wieringen van Bergen-
aan-Zee gebeurde tusschen Schoort en An
na Paulowna een ongeval, doordat bij plot
seling remmen van een der busaen de vol
gende bus daartegen opliep en de daarop
volgende eveneens met zijn voorganger in
botsing kwam. Van de passagiers bekwamen
er enkelen verwondingen, welke echter van
minder emstlgen aard bleken dan eerst
werd gevreesd. Een der inzittenden had
snijwonden In het gelaat, een ander had
zijn pink gebroken.
De gewonden werden, nadat een nood
verband was gelegd, naar den naastbUzljn-
den geneesheer vervoerd. Na verbonden te
zijn, waren zij in staat, den tocht verder
mede te maken.
Gistermiddag vergaderde de Belgische
Gemengde Mijncommissie onder voorzitter
schap van den heer Lebacqz algemeen di
recteur der mijnen.
Door de werkgevers werd bij deze gelegen
heid verklaard, dat zij de opzegging van de
loonregeling tot 1 October aa. verdagen,
aangezien thans zeer belangrijke onderhan-
delingen gaande zijn met andere landen, die
in België steenkolen invoeren.
Indien in de maand September met deze
landen een bevredigende regeling wordt ge
troffen, hebben zjj een voorstel tot vernieu
wing van de overeenkomst ingediend, dat
door de afgevaardigden der arbeiders aan
hun lastgevers zal worden voorgelegd.
De voorzitter van de Centrale Mijnwerkers
heeft een manifest tot de mijnwerkers ge
richt, waarin wordt medegedeeld, dat het
referendum dat Zondag as. hdd zullen ge
houden worden, verdaagd wordt.
Indien einde September nog geen oplos
sing Is gevonden, zal de kwestie van het
referendum opnieuw aan de orde worden
gesteld.
Voorloopig is dus het gevaar voor staking
geweken.
De Haarlemsche correspondent van het
Hbld. weet te melden, aat de Prov. begroe
ting van Noord-Holland binnenkort zal ver
schijnen en dat de begrooting sluitend ge
maakt is zonder wijziging van het belasting
percentage.
Het is van ontzaglijk groote waarde,
dat wij, katholieken, zorgen voor gods
dienstige, voor Roomsche lectuur. En
daarover heeft Nederland zeker niet te
klagen. Maar het is ook van groote
waarde, dat wij de ontspanningslectuur
In de hand houden. Het buitenland be
wijst wel waartoe men vervalt, wanneer
deboekenmarkt overheerocht wordt
door menschen 'zonder geweten.
Nu de uitgeefster van dit dagblad,
welke tot de grootste drukkerij en uit
geverij In ons land Is uitgegroeid, van
daag haar zilveren feest viert, past het
een woord van hulde, en erkentdijk-
held te plaatsen voor den reusachtigen
arbeid, welke door haar verricht wordt.
Te veel wordt vergeten wat het betee-
kent In onzen tijd het volk voor
pornografie te bewaren, van zedelooze
lectuur en Illustraties af te houden. Wie
zijn lezers met honderdduizenden telt
en kan getuigen, dat hij ze nooit iets
verkeerds voorzet, die helpt onnoeme
lijk veel kwaad in de wereld voorko
men; die verdient niet den nijd Van den
jaloersche, maar wel den dank van den
ruimhartige!
wu meenen goed te doen nog eens onder de
aandacht te brengen, dat onze administratie naast
het piaster» van Uw advertentiën In onze eigen
nitgave, gaarne h„r bemiddeling verleent voor het
plaatsen van Uw gdegenheidz-advertentien ook in
andere bladen. U kunt van onze bemiddeling^
-Uil nikmakenaaatdordak do prijs YM Uwe
annonce daardoor maar eenigszins wordt verhoogd.
Wij houden ons gaarne aanbevolen.
DE ADMINISTRATIE.
Reuter seint uit Oslo d.d. 4 Sept.:
Van de ..Nautilus" is te Oslo nog steeds
geen bericht ontvangen. Het bericht dat een
Noordsche kolenboot draadlooze signalen had
opgévangen, berust op een misverstand dat
ontstaan is, doordat men het ontvangen
radiogram niet goed verstaan heeft.
Noorsche poolonderzoekers en vliegers heb-
jul^heid" van “deze rtemng “veel woo?j£" “^Xn'
net samensteilen van een nuip-expeaiue
voor de ..Nautilus". In deskundige kringen is
men echter van meenlng, dat er nog geen
reden tot bezorgdheid behoeft te bestaan.
Te Longyeartown wordt een zeilschip utt-
gerust, dat Wilkins te hulp zal kotnen.
De Noorsche rëgeertng heeft aüë Tadtes-4-^1 korte HWctbroek en
amateurs verzocht om te pogen in verbinding
met de ..Nautilus* te komen. Ook de Noord-
Russische havenstations, alsmede alle sche
pen tn de Noordelijke wateren hebben der-
gelljke opdrachten gekregen.
Twee heeren zwaar gewond
spuwt, die rilt bij de gedachte aan het
zedelijk bederf, waaraan het misbruik
van deze geweldige uitvinding schuldig
staat. Men kan gerust zeggen, dat hes.
over en overgroote deel der volksmen
ners, die de massa met aanzetting tot
ontevredenheid en opstand vergiftigen;
dat de jeugdbedervers, de zielemoorde-
naars in lederen vorm, waaraan onze
tijd zoo rijk is, zelf eerst hun betreu-
renswaardige kennis In boeken en Pe
riodieken hebben opgedaan, om dan hun
gif ook weer voor het grootste gedeelte
op dezelfde wijze verder te dragen. Niets
wordt zoo gemakkelijk in handen geno
men als een boek, tijdschrift, een week-
of een dagblad, een brochuurtje, een
romannetje. Men verdrijft er den tijd
in tram- en spoorwegcoupé en in de
wachtkamers mee en doodt er mee een
vervelenden avond of Zondag. En met
enkele uren lezen kan een fantasie
totaal bedorven worden, een geloof aan
het wankelen worden gebracht.
Vandaar dat het al sinds jaren tot
het katholieke apostolaat van den eer
sten rang behoort, goede lectuur te ver
spreiden. De gedachte, dat In een
roomsch gezin een katholiek dagblad
behoort te zijn, nu de krant een dage
lijkse he levensbehoefte is geworden, die
dachte is door de jarenlange propa
ganda der katholieke actie al zoo wijd
verspreid, dat ze bijna evenveel bur
gerrecht onder ons heeft gekregen als
deze, dat een kind uit een christelijk
gezin thuis hoort in een bijzondere
school. Voorzeker Is deze gedachte nog
bij lange na niet, vooral niet in de
groote steden, waar nog duizenden on-
verschilligen zijn, tot daadwerkelijke
overtuiging geworden. Maar *t is toch
uilen naar Athene dragen om aan de
Door een ongeluk tn de Robinson Deep
Mine en de Crown Mine (Zuid-Afrik») «jjn
veertien menschen gedood en zestien ge
wond. Alle slachtoffers zijn Inlarwtere op
twee nwoQwmi oa, die gewond werden.
het meteorologisch instituut voor
Noord-Noorwegen mededeelt, is dit Instituut
gisteravond om elf uur in
komen met de ..Nautilus”.
De onderzeeër seinde, dat aan boord alles
wel
Nog steeds achteruitgang.
De omzetcijfers van den Rijksvischafslag
over de maand Augustus vertoonen weder
om een aanzienlijken achteruitgang verge
leken bij de maand Augustus van het vorig
jaar. Het xün ook ditmaal wederom in
boofdnaalr de stoomtrawlers, die voor dezen
achteruitgang aanqmkelljk rijn. De motor-
visschersvaartulgen daarentegen hadden we
derom een hooger aandeel in den omzet dan
verleden jaar.
De totale omzet bedroeg f 998.260 tegen
f 1.218106 In Augustus 1930, een achteruit
gang dus van circa f 220.000. Gedurende de
eerste 8 maanden van 1931 was de totale
omzet f 7.126.488, tegen f 8.756.484 In hetzelf
de tijdvak van het vorig jaar of f 1.630.000
minder.
Aangezien verwacht mag worden, dat het
ergste van de crisis achter den rug is, zullen
de laatste vier maanden van dit jaar wel
minder ongunstig zijn dan de reeds ver
streken maanden. Over het algemeen valt er
een opleving te constateeren. Er valt echter
niet aan te twijfelen of de omzet zal In
1931 IK a 2 mlllloen minder zijn dan In
1930.
Van de trawlvisschenj kwamen binnen:
260 Hollandsche stoomtrawlers met een
beeomnfing van f 743.575 tegen 395 met
f 967.449 in de maand Augustus 1930, dus
bijna f 224.000 minder. Vergelijkt men dit
cijfer bij dat van den totalen achteruitgang,
dan blijkt, dat de stoomtrawl-visscherij
steeds meer terrein verliest.
Ook de bultenlandsche. Want er kwamen
de vorige maand binnjn 13 Duitsche stoom
trawlers met f 46.475, tegen 18 met f 100.018
in Augustus 1930.
De gemiddelde besomming per reis bedroeg
f 2850, evenals In de maand Juli. In Augus
tus 1930 was de gemiddelde besomming f 2450
zoodat er ook ditmaal oogenschijnlijk weer
betere reisgemiddelden waren. In ons over
zicht van de maand Juli hebben we er reeds
op gewezen, dat deze hoogere relsopbrengst
daarvan het gevolg is. dat er thans naar
verhouding meer groote en minder kleine
trawlers in de vaart» zijn.
Het aantal binnengeksmen motorloggers
bedroeg 64 met f 45.116, tegen 25 met f 14.840
in Augustus 1931. Gemiddeld besomden de
loggers dus f 705. tegen f 700 in de maand
Juli 1931 en f 592 In Augustus 1930.
Met de goede resultaten voor oogen Is het
niet te verwonderen, dat er dit jaar meer
loggers zijn blijven trawlen dan verleden
Jaar. Als de reeders dezer schepen niet van
huls-uit harlngreeders waren en dienover
eenkomstig geoutilleerd, zouden er ongetwij
feld bij deze gunstige uitkomsten der trawl-
vlsscherij een grooter aantal dan nu het ge
val is hunne haringvleeten opgeborgen hou
den.
Een aanzienlijken vooruitgang toonde ook
de motorkustvisscherij. Er kwamen binnen
737 motorkustvisschers met f 75.016 besom
ming. tegen 609 met f 57.456 in Augustus
1930 Deze scheepjes besomden de vorige
maand per reis meer dan f 100 een resultaat
waarmede onze Urker vrienden best tevreden
zullen zijn.
De bultenlandsche motorkotters schijnen
het langzamerhand weer meer in hun eigen
land te gaan zoeken. Telden we in Juli nog
41 met een totale besomming van f 38000.
in Augustus kwamen er slechts binnen 21
motorkotters. nJ. 1 Duitsche. 7 Belgische en
13 Deensche. met resp. f 337, t 5237 en
f 11030. of totaal ruim f 16500.
De „open booten” brachten er weinig van
terecht. Er kwamen 19 binaen met f 117, te
gen 19 met f 652 in Augustus 1930. Het ruwe
weer zal hieraan wel niet vreemd zijn.
Van de drijfnetvisscherij kwamen binnen
8 stoomloggers met f 46037 tegen 5 stoom-
loggers met f 33085 in Augustus 1930. ver-
def 3 motorloggers met t 15009 tegen 4 met
f 2877g in Augustus 1930. De gemiddelde
besomming der stoomloggers daalde dus
van f 6610 in Augustus 1930 tot f 5750 in de
vorige maand en van de motorloggers van
f 7000 op f 5000. Een aanzienlijke vei mln -
dering dus, niet tengevolge van kleinere
vangsten maar van lagere vijzen.
De opbrengst der consignatiezendlngen
bedroeg f 8954 in de vorige maand tegen
1 f 13J87 in Augufitua 1830.
Gistermiddag heeft op den Merendijk
De Meren bij Vleuten een ernstig auto-
ongeluk plaats gehad. Een auto, komende
uit de richting Rotterdam, en bestuurd door
den heer C. H. Blok uit Rotterdam, reed in
de bocht van den weg, doordat hij moest
uitwljken voor een hooiwagen, tegen den
omdat de stuurinrichting plotseling
brak. De auto sloeg over den kop. de heer
Blok werd uit den wagen geslingerd en
zwaar gewond en bewusteloos opgenomen.
Zijn broer, die naast hem zat, is aan den
overkant van de sloot terecht gekomen, waar
hl) met een zware hoofdwonde en inwen
dige kneuzingen werd aangetroffen.
De beide heeren werden naar de rijks-
kllnieken te Utrecht vervoerd.
De auto, die totaal vernield werd, is la
ter met een kraanwagen weggesleept.
Tijdens een excursie
na botsing
Nader wordt gemeld, dat de Noorsche re-
geerlng voornemens Is een expeditie voor te
bereiden om hulp te verleenen aan de ..Nau
tilus”,
Voor deze expeditie komen in aanmerking
de robbenvanger „Veldleg” of de robbenvan
ger .JYithjof Nansen.”
Wanneer een voorstel tot het uitzenden
van een reddingsexpeditle naar de „Nauti
lus" wordt gedaan, dan Is de Russische re-
geering bereid den ijsbreker „Krassin" en
den vlieger Tsjoesjnofskl. die destijds ook
aan de redding van de bemanning van de
..Italia" heeft medegewerkt, te zenden.
Uit Oslo meldt men, dat men daar in des
kundige kringen er thans niet meer aan twlj-
feld dat de „Nautilus” een ernstig ongeluk
heeft gehad.
Onder groote belangstelling uit blnnen-
en buitenland Is gisteren te Utrecht, het
tweede congres der Katholieke Arbeiders
Internationale aangevangen.
De voorzitter, de heer J. Joos, lid van
den Duitschen Rijksdag, opende het congres
en herdacht onder groot» stilte de vele ver
diensten van mgr. prof dr. Nolens. Na de
gebruikelijke begroetingen daelde hij mede,
dat vertegenwoordigers aanwezig waren uit
Eelië, Duitschland. Luxembourg, Neder
land. Oostenrijk. Polen, Zwitserland en
Joego-Slavië.
Na een inleidend woord van den voorzit
ter gaf de vertegenwoordiger van Neder
land, de heer De Bruyn, een kort overzicht
van de organisatie der arbeiders in ons
land, waar tegenover circa 300.000 soc -dem.
georganiseerden Aigeveer 275.000 christelijk
georganiseerden staan. Wij bevinden ons,
vervolgde spr aan den vooravond van een
groot en grootsch te houden nationaal con
gres. As. Zondag komen tusschen de 50.000
en 60.000 arbeiders In Utrecht samen, le om
te herdenken dat 40 jaar geleden Rerum
Novarum is verschenen, en 2e om eenige
eischen te stellen betreffende de bedrijfs
organisatie. de ouderdoms- en werkloos
heidsverzekering.
Vervolgens werden de verslagen der ver
schillende landen besproken en toegellchi.
Daarop kwamen de referaten aan de orde.
Het onderwerp: De encycliek ..Quadra-
gesimo Anno" en haar sociale beteekenis
voor de doelstelling der arbelders-standor-
eantsatie werd door een tweetal sprekers
tngeleld. oa door den heer Hermans
Den Haag lid der Tweede Kemer.
De tweede inleider over dit onderwerp
was pastoor Perquy o. P. <Heverlee-Leu-
ven), directeur der sociale hoogeschool
voor arbeiders.
Men beweert, dat de Chlneezen eenige
duizenden Jaren geleden het buskruit
hebben uitgevonden, maar dat zij het
all een «ndoelmatig curiosum onge
bruikt hebben gelaten, zoodat het
eeuwen later opnieuw moest worden
ontdekt. Iedere uitvinding komt uit den
drang van de omstandigheden naar
voren, wordt uit de behoefte geboren.
Als één vinding dat heeft bewezen, dan
zeker wel de uitvinding van de boek
drukkunst, gedaan bij dien overgang
der tijden, toen alles riep om gemak-
kelljker verkeer tusschen de burgers
van de steden, die uit haar vesten
groeiden; tusschen volken, die van el
kaar wat te leeren en elkaar wat te
zeggen hadden. Toch is het boek nog
eenige eeuwen daarna een luxe artikel
gebleven, een kostbaar bezit, dat met
een zekere plechtigheid In en uit de
kast kwam.
Wie zijn eerste jeugd voorbij is, heeft
ook in dit opzicht als op zoo menig ge
bied van onzen tijd, een omwenteling
meegemahkt. In de textlel-fabrleken
mogen de machines het weefgetouw
hebben vervangen, en zoo mogen bijna
alle voorwerpen van dagelijksch ge
bruik, onze schoenen en kousen, onze
verduurzaamde levensmiddelen, ja, de
deuren en raamkozijnen van onze wo
ning door machinale bewerking een
fabelachtig groote productie boven het
oude handwerk hebben verkregen, niets
haalt er bij de voortbrenging van lec
tuur. Wanneer eenmaal de looden of
koperen cylinders op de pers liggen,
dan wordt er in enkele uren een hoe
veelheid lectuur afgedraaid, die heel
een stad van geestelijk voedsel kan
voorzien. Neem slechts de groote dag
bladen, waarover veel verstandige men
schen tegenwoordig klagen dat ze te
omvangrijk zijn: de daarvoor benoo-
digde persen draaien slechts enkele
uren daags. Zou men alle krantenma-
chlnas in Nederland een geheelen dag
achtereen in werking stellen, dan zou
men daarmee de ganache bevolking van
Nederland wel een maand lang van
lectuur kunnen voorzien. De gelegen
heid om leesstof te produceeren is zoo
overvloedig, dat *t den meesten uitgevers
veel hoofdbrekens kost om een klein
gedeelte van hun productievermogen
rendabel te maken. Dit verklaart het
feit, waarom lectuur het goedkoopste
product van de markt is geworden.
Kan men een artikel denken, waar
voor in enkele uren zooveel hoofden en
handen aan het werk moeten worden
gezet als voor een groot dagblad? Over
heel de wereld werken daaraan corres
pondenten en telegrafisten; snelle den
kers, vaardige schrijvers, schrandere
speurders voeren langs telegraaf- en
telefoonlijnen, en zelfs draadloos door
de lucht, berichten en artikelen aan;
tientallen kundige handen verwerken
de stof tot leesbare letters en weldra
spuwen de machtige rotatiepersen de
kranten in 3, 4, 5 groote bladen uit,
die.... voor enkele centen verkocht
worden. Voor een .sigaar betaalt men
meer en wat Is een rolletje tabak in
vergelijking met een dagblad, waaraan
het vernuft en de vaardigheid van hon
derden knappe menschen is besteed?
Hetzelfde geldt voor de fraaie ge
ïllustreerde weekbladen, die voor enkele
stuivers te koopen zijn; voor eeq roman,
die het geestelijk product en het werk
van vele handen, van een zeer be
gaafd mensch, van een kunstenaar kan
zijn, een boek dat wekenlang techni-
achen arbeid heeft gekost en ten slotte
voor een luttel bedrag aan den man
wordt gebracht. De moderne mensch is
door de sensatie van nieuwe vindingen
alweer zóó In beslag genomen, dat hem
het wonder ontgaat van den geweldi
gen vooruitgang van de drukkunst, die
hem bijna voor niets van geestelijk
voedsel voorziet.
BIJ dezen lof zien wij en terecht
menlgen waarschuwenden vinger in de
hoogte gaan. Mag men dezen voortgang,
deze bijna volkomen overwinning van
technische moeilijkheden, waardoor aan
de lectuurproductie geen andere grens
meer wordt gesteld dan de verzadiging
van het publiek, mag men deze ont
wikkeling zonder meer een zegen voor
de wereld noemen? Onder ons katho
lieken Is dit reeds een uitgemaakte
zaak. Reeds heel lang heeft de kerke
lijke overheid de beslissing over de
vraag: „wat mag ik lezen?” aan zich
gehouden. De veel gesmade kerkelijke
censuur is een wijze maatregel van een
verstandige moeder en wijst er tever^
op hoezeer de mensch ook op dit enr
vooral op dit gebied de weelde niet
heeft kunnen verdragen en misbruik
maakt van de hem geschonken gaven.
Het papieren gevaar is een der grootste
moreele bedreigingen van onze eeuw;
*n wie vooral in het buitenland kennis
den te verspillen.
Anders staat het met de ontspan
ningslectuur. In dit opzicht heeft de
algemeene mentaliteit wel een groote
verandering ondergaan! Het 16 nog geen
halve eeuw geleden, dat in de ordelijke
gezinnen het lezen als een uitspanning
voor den Zondag werd beschouwd. «En
in de katholieke en protestant-christe-
Hjke gezinnen was dan 90 pct. van de
leesstof godsdienstige lectuur, evangelie-
verklaring, levens der heiligen of ver
halen met een sterk religieuzen inslag.
Zuiver neutrale ontspanningslectu’ir
zonder meer werd eigenlijk uit den
booze geacht. Hoeveel is er sinds dien
veranderd! Vergelijk maar eens de
jeugdlectuur van heden met die uit onze
jonge jaren. Hoeveel kinderen lezen et
nog In „de levens der heiligen”? Vult
ook In onze katholieke en christelijke
dag- en week- en maandbladen de zui
vere berichtgeving en de neutrale lec
tuur niet bijna 100 pet. der kolommen
en Is datgene, waaruit een godsdienstige
strekking spreekt, niet slechts een heel
klein onderdeel?
WU kunnen ons daarover beklagen
en er veel verkeerds over zeggen, maar
we moeten ons daarbij voor overdrij
ving wachten. We moeten vooral dit niet
vergeten: het lezen was in de jeugd
van onze ouders min of meer een luxe,
thans is het een behoefte. Het leven is
geheel anders geworden. Honderden
huiselijke bezigheden zijn door mecha
nisatie en betere woningtoestanden
vervallen of sterk vereenvoudigd, zoc-
dat zelfs de moeder van een groot gezin
tegenwoordig tijd vindt om te lezen.
Hoeveel te meer de kinderen, groot
en klein en de mannen met den sterk
verkorten arbeidsdag. Er wordt ont
zaglijk veel meer gelezen dan vroeger.
Het lezen is daardoor een zuivere ont
spanning geworden, zooals men vroe
ger in den schemer zat te praten, te
zingen, een kaartje speelde. Men leest
tegenwoordig heel den dag in trein en
autobus, in tram en wachtkamer. Men
moet het niet zóó voorstellen, alsof ar
vroeger al maar stichtende en verhe
ven lectuur werd gelezen en dat men
daaraan nu den rug heeft toegekeerd.
Neen, er worden thans zeker evenveel
van zulke boeken gedrukt als vroeger,
maar daarnaast wordt er een on
telbare massa andere lectuur vervaar
digd, omdat er zoo oneindig veel meer
gelezen wordt. En nu Is het een werk
van groote beteekenis, dat ook die zui
ver neutrale lectuur goed is, onschuldig,
beschaafd en zoo mogelijk nog leerzaam
bovendien. Hetzelfde geldt- voor de
school, de film, de radio. Het overgroote
deel van de leerstof oir onze scholen is
zuiver profane wetenschap. En toch wil
len wij de school in eigen handen
•hebben. WIJ willen een eigen radlo-
Timroep, terecht! Er wordt al zoo lang
geroepen: katholieken zorgt dat ge uw
deel en liefst een leeuwendeel in de
filmproductie krijgt, ook al maakt ge
geen enkelen zoogenaamd „katholieken”
film. Hetzelfde princiep geldt in hooge
mate voor de lectuurfabricage, als we
maken met ggi üe dqjkperd Mtt- de drukkunst zpq eens «jpgfn jioemen.
BUREAU! HOF 6. ALKMAAR
Tatefoon: Administratie No. 433
Redactie No. 633
Geen veivioegd» b(jeenroepin< van den
Doitochen. RUksdac.
