de RENDIERTEELT IN LABRADOR
HET LORENTZ-MONUMENT
TE ARNHEM ONTHULD
I
I
Dr. Bendien over het
kankeronderzoek
De les van Alaska
VEILING-O VERZICHT
VRAGEN BUS
cG^let
LANDBOUW EN VEETEELT
De landbouwkrisis
ONZE OOST
WIELRENNEN
I
I
f
-
- -
j
tar
ter
al-
niet
tar
to
tar
Labrador
n.
taw
iar
rede van oud-minister De Visser
een
7
tar
<o-
n-
ter
Rede van Ridder van Rappard
er
ar
te
te
m
ra
Indische Dienst
ra
ra
ts
n
ir
Zijn tneening omtrent de Engelsche
proeven. Wederzijdsche controle
proeven geweigerd!
cW
81S.
te
I
i
te-
re-
ak
lo
st
en
>al
At
ten
afr
it
ten
te
en
1U-
•1
isr
itemarkt
i-n losse
el
len
ad
ter
ten
id achter snrootc motoren
Op de Stadlonbaan.
Eskimo!eed
Het Contact van de Eskimo’s met de blan
ken 18 wel erg tn het nadeel van de eersten
geweest. Pokken, geslachtsziekten, vuurwater
en ten slotte hongersnood waren voor de kin
deren van het Ijs de verschrikkelijke gevol
gen van het feit, dat zy ontdekt waren. Met
de vuurwapens der blanken ruimden zij, al
leen en in vereeniging met den blanken man,
in enkele tientallen Jaren hei wild op, waar
van hunne vaderen ongetelde eeuwen geleefd
vermin-
ter sterk
hadden zonder dat het zichtba
eerde. Vooral In Alaska is dit bjj:
het geval geweest de zeehondenkudden
werden er bijv, bij honderdduizenden door
de blanke robbenjagers afgeslacht, uitslui
tend voor het bont. Toen stonden de Eski
mo’s feltelljk voor hun ondergang dit Ja-
gersvolk, dat den geheelen winter op het
zceljs van de robbenvangst leefde, had geen
middel van bestaan, geen eten meer.
Op het laatste oogenbllk zijn zij nog net
door de Amerikanen gered. Tusschen de
jaren 1893 en 1903 voerde het Amerikaan-
sche bestuur telkens een paar honderd tam
me rendieren van den Siberischen overwal
in, totaal 1380. In 1905 was de stapel reeds
tot 10.000 stuks aangegroeid bij ^enige
verzorging verdubbelen de kudden zich in
drie jaren. In 1926 was men in Alaska reeds
over het half millloen in kudden levende
dieren, terwijl er meer dan 200.000 geslacht
waren voor voedselvoorziening en bleeding.
Zeventig procent der kudden is bezit der Es
kimo’s die van jagers, herders zijn gewor
den, en wier leed nu voor goed geleden
schijnt. Maar de rendlerteelt is zoo’n succes
gebleken, dat ook de blanken in Alaska er
zich op toegelegd hebben, speciaal met het
oog op den export. Alaska exporteerde in *30
reeds meer dan twee millloen pond de
kudden telden toen reeds een millloen ge
weien bevroren rendiervleesch per jaar
en men rekent het binnen een tiental jaren
op honderd vijftig millloen pond te hebben
gebracht.
Gedurende de laatste dagen werden ver
schillende berichten verspreid omtrent* de
uitkomsten van Engelsche proeven op het
werk van Dr. 8. Bendien te Zeist, inzake het
kankeronderzoek. De uitkomsten aldus de
berichten waren niet gunstig. Naar men
weet, hebben de doctoren Campbell Smit,
Holiday en Marrack, alle drie verbonden aan
London Hospital, proeven genomen ter toet
sing van het werk van Dr, Bendien. Het re
sultaat van deze proeven werd vastgeslegd in
een rapport, dat in het tijdschrift „The Lan
cet” werd gepubliceerd en waarin zy tot de
conclusie kwamen, dat de methode van Dr.
Bendien voor het vaststellen van de diagnose
bij kanker geen waarde heeft.
Daar de drie genoemde Engelsche doctoren
leden ztjn van den staf der Royal Medical
Research Council, zou het hier een officl-
eele proefneming gelden.
In verband met een en ander heeft een
der redacteuren van het Persbureau Vaz Dlas
een onderhoud gehad met Dr. Bendien in
diens woning te Zeist.
,,Wat is uw meenlng over het rapport van
het London Hospital?” was onze eerste
vraag.
,Jn het algemeen hoeft het geen verwon
dering te wekken, dat er by het nadoen van
een proef, die nu niet zoo bepaald eenvou
dig is en waarbij men op velerlei gebied ge
specialiseerd moet zijn, een afwijkende uit
komst wordt verkregen," aldus Dr. Bendien.
„Pas zeer vele proeven zullen het bewijs van
juistheid leveren en dan nog zullen er zijn,
die een afwijkende meenlng huldigen. Zoo
is het nu eenmaal in de wetenschap. Wat
de proef betreft van de doctoren Campbell
Smith en Holiday van het London Hospital,”
ging Dr. Bendien voort, „ik kan slechts mijn
der wetenschap, onafhankelijk van den bo
dem. waarop zjj zijn gerijpt, zoo verhoogen
coryphéeën der wetenschap als Lorentz niet
alleen den roem van het eigen land, maar
banen zij ook hier en in den vreemde, op
verschillend gebied wegen voer onze jonge
lingschap. die hun leerlingen waren.
Zoo is hun arbeid niet alleen van interna
tionale, maar ook van nationale beteekenls.
En als dit van eenlg Nederlander geldt, dan
zeker van den man, wiens nagedachtenis wij
wij heden vieren en die als het middelpunt,
ja het glanspunt van zoovele Internationale
grenzen bij tallooze vreemdelingen den Indruk
heeft achter gelaten, dat Holland, zoo groot
In het verleden, ook nog in het heden den
aureool zijner grootheid niet verloor. In zoo
verre vervullen wij heden aan Lorentz een
schuldigen, vaderlandschen plicht.
Maar bij Lorentz staan wij niet alleen voor
een held op het gebied der wetenschap, doch
tevens voor een zoo hoog staand karakter,
dat onze eerbied bijna tot vereering kimt.
Groote talenten, geniale personen vertoonen
allicht iets onevenwichtigs in hunne persoon
lijkheid. Op verschillend gebied liggen de
voorbeelden daarvan voor het grijpen. Maar
by Lorentz was daarvan geen zweem of scha
duw te vinden. HIJ paarde aan wakkerheid
rechtschapenheid, aan vooruitstrevendheid
bezadigdheid, aan fierheid eenvoud. Ik noem
daar het woord „eenvoud", maar heeft iemand
ooit zooveel eenvoud bij zooveel grootheid ge
zien, als hij bij Lorentz waarnam? Ik heb
herhaaldelijk personen, van hem sprekende,
hooren zeggen, dat zij in zijne tegenwoordig
heid verlegen werden tengevolge van zijne
overgroote bescheidenheid. En dat dit begrij
pelijk is, heb ik zelf herhaaldeljjk ondervon
den. In zijn nabijheid gevoelde men zich klein,
niet alleen door de macht van zijn kennis
en de helderheid van zjjn inzicht, maar voor
al door den adel zijner persoonlijkheid.
En waar dan ook zijn beeld komt te prijken
in de Leldsche Senaatskamer of zijn vroegere
collegezaal, in Haarlems Lorentzpark of op
Arhems Sonsbeek, het zal voor tijdgenoot
en naneef de herinnering ^groepen aan den
man, die gaven bezat van hoofd en hart, als
slechts zeer zelden in een mensch vereenlgd
zijn en die blijvende sporen nalaat zoowel op
internationaal als op nationaal gebied.
Het is voor ons, die nationaal voelen een
schoon oogenbllk van ons leven, dat wij deze
nationale plechtigheid ter eere van een zóó
verheven nationale figuur mogen bijwonen.
Met opzet spreek ik van een nationale plech
tigheid, omdat alle standen en rangen, alle
partijen en volksgroepen ons Lorentz-comlté
hebben gesteund en hierbij thans op Sons
beek vertegenwoordigd zijn.
Ons nuchter volk heeft nooit zijn beroem
de mannen' veel door standbeelden geëerd.
En als het dit deed, dan waren er niet zel
den vóór- en tegenstanders.
Maar hier bij de vestiging van dit monu
ment zijn in dit opzicht geen wanklanken
gehoord. Hier staat als het ware de natte
in hare eenheid geschaard. Dit eert haar
evenzeer als Lorentz. Doch dit is niet gtnoeg.
Want wij eeren dezen groote het meest, wan
neer wy van hier gaan met nieuwe lust en
kracht bezield, om mede te helpen bouwen
aan den tempel onzer samenwerking, waar
van sommigen de fundeering leggen en an
deren dezen architectonisch bewerken, maar
waarin ook de kleinste en eenvoudigste steen
medehelpt bm de gedachte van het geheel
tot uitdrukking te brengen. Zoo is ons aller
roeping bepaald I
Bestemd voor uitzending naar N.-Indië:
E. A M. TrulJens, hoofdonderw. OL.O.,
Nieuw Namen; F. P. Ch Kettenls, hoofdon
derw, OL.O., Nijmegen; ir. 8. H. Juste sen,
landbouwk. b. h. Alg. Proefstation v. d.
Landbouw, Wageningen.
Verlofgangers:
J. A. Zonnevylle, contr. 2de kl. b. d. P.T.T.,
’s-Gravenhage; W. C. Priem, opz. drukkerij,
Amersfoort; L. Authier, werktuigk. b. d. 8. 8.
en Tr., ‘s-Gravenhage; J. K. J. 8. Apell,
hoofdonderw. b. h. O.W1.O., Haarlem; M. E.
Akkersdljk, ing. 2de kl. b. d. dienst v. d.
Mljnb.. ’s-Gravenhage; J. M. van der Hoe
ven. havenmeester 3de kl., ’s-Oravenhage; J.
L. Oudraad, plv. insp. b. h. Inl. Onderwijs,
’s-Qravenhage: mej. V. F. H. E. Brouwer,
adj.-lnsp. van het onderwijs 1 d. huishoude
lijke vakken. Soest; A. J. Louët Felsser, wnd.
Iste-off. b. d. Gouv. Mar., ’s-Gravenhage; O.
A. Landheer, schoolhoofd b. h. O.WL.O,
Bloemen daalC. D. L. Janssen, machinist
le kl. bij *s Lands Baggerbedrijf, Apeldoorn;
G. A. Smit, hoofdagent van pol. 2de kl.,
’s-Gravenhage; M. Houpt, hoofdcontr. b. d.
P. T. T., ’s-Gravenhage; J. J. H. van Rijn,
contr. 1ste kl. b. d. P.T.T., Rotterdam; D. W.
J. Schwab, alg. ontvanger 4de kl., Breda; H.
G. Bokhorst, boscharchltect 1ste kl. b. h.
Bosch wezen, Ermelo; J. H Bekker. 2de werk
tuigk. b. d. Gouv. Mar., Rotterdam; J. F.
Duncker, loods 1ste kl., Den Helder: dr. W.
Treffers. Gouv. veearts. Alkmaar; P. Böck,
ambt. 3de kl. b. d. dienst der In- en üitvoerr.
en Acc., ’s-Gravenhage.
Gepensionneerden
H. Betlst. schoolhoofd b. h. O. W. L. O.,
Oegstgeest; H. J. J. van Betten, wnd. dlr.
der openb. muloechool te Madloen, 's-Gra-
venhage; mej. M. R. E. van Es, onderw. 1ste
kl. b. d. 2de openb. muloechool te Semarang,
Wassenaar; A. de Graaf, mulo-onderw b. d.
1ste openb. muloechool te Soerabaja. Hilver
sum; F. H. Hornung, onderons. 1ste kl. b. d.
expl. der SB. op Java. ’s-Gravenhage.
Dr. J. Th. de Visser, Minister van Staat,
oud-Minlster van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, heeft hedenmiddag als voor-
I «ittar van hei Nationaal Lorentz-comlté.
de volgende rede uitgesproken bij de ont
hulling van het Lorentz-mcnument op
Sonsbeek te Arnhem:
„In de eerste plaats zy het mij als voor-
I zit ter .van het Nationaal Lorentz-comité,
vergund Uwe Koninklijke Hoogheid de Prin
ses zeer te danken voor Uwe bereldvaardig-
J heid, het Lorentz-mcnument namens de
I Koningin te 'willen onthullen. Deze Konlnkljj-
I ke hulde aan de nagedachtenis van den
I grooten Nederlander, door U te brengen,
doet allen vaderlanders goed.
Voorts heet ik de vertegenwoordigers van
de Lands-, Provinciale en Stedelljke regee-
I ring welkom en waardeeren wij zeer de na
tionale gevoelens die in hun aanwezigheid
tot uiting komen. Niet minder zijn wij ver-
I blijd, dat zoovele personen uit de weten
schappelijke wereld ook hier toonen, den
grootmeester, vooral cp het gebied der na
tuurwetenschappen, niet te willen vergeten.
En eindelijk stemt het ons dankbaar, dat
de honderden, hier aanwezig, blijk geven de
groote mannen van ons vaderland te blijven
eeren. Doch niet in het minst zijn wij er
zeer gevoelig en dankbaar voor, dat gij, kin
deren en kleinkinderen van Lorentz, ons de
eer aandoet, bjj deze plechtigheid te willen
tegenwoordig zijn, een plechtigheid, die de
teerste aandoeningen bjj U hernieuwt, maar
die U tevens verkwikt vanwege den eerbied
en de liefde, die er uit spreekt voor Uw
gestorven vader en grootvader, hoewel wij
betreuren, dat de weduwe wegens ongesteld
heid verhinderd werd hier te zijn
Zelden zal er een huldebetoon in ons land
hebben plaats gehad, dat van d.’n aanvang
af zoo spontaan weerklank vond als hier het
I geval was.
Het initiatief, door Arnhems burgemeester
genomen, om in de plaats van Lorentz’ ge
boorte. een gedenkteeken te zijner nagedach
tenis te doen verrijzen, leidde zeer snel tot
de vorming van ons comité, waarin allerlei
vooraanstaande mannen bereidvaardig zit
ting namen.
In korten tijd was het benoodlgd bedrag
van 50.000 bijeen. Van Arnhems Gemeente
bestuur ondervonden wij algeheele medewer
king, ook wat de keuze betreft van ’t terrein
waarop het monument werd geplaatst. Aan
den bekenden beeldhouwer Wenckebach kon
spoedig met behulp van den architect Lim
burg, het werk worden opgedragen, namen
aan wie reeds vóór de onthulling een woord
van dank en hulde mag worden gebracht
voor de wijze, waarop zij hun arbeid hebben
verricht. En zóó kon dan nu deze September
dag alles voor de plechtigheid gereed vinden
dank zij vooral de grocte toewijding en den
ingespannen arbeid van onzen voortreffe-
HJken secretaris en penningmeester, Baron
de Vos van Steenwljk, die daarvoor ons
aller waardeering verdient.
Groote piëteit vervult allen op dit oogen-
blik. nu het beeld van den grooten Neder
lander voor onzen geest verrijst.
Groot door de geheimzinnigheid van zijn
genie, door de diepte van zjjn denken, door
de klaarheid van zijn voorstelling, door den
samenhang zijner theorieën, door het voor
uitbrengen der wetenschap, door zijn mach
tigen invloed op natuurwetenschappelijk
gebied. Het past mij niet, hierover iets meer
te zeggen, niet alleen omdat ik daartoe vol
strekt onbekwaam ben. maar ook, omdat
straks Lorentz geleerde discipel en vriend
prof. Fokker, hierover het zijne zeggen zal
Maar wanneer een man als prof Zeeman
na Lorentz' sterven zeggen kon: „Aan den
tempel der wetenschap is een der hoofd
pellers ontrukt en niet alleen fie natuur
kunde maar de internationale wetenschap
treurt,” dan is daarmede voldoende bewezen
dat wij in Lorent’. een man bezaten, zooals
Nederland er slechts een zeer enkele kent
Want iets anders is het de wetenschap bij
te houden dan vooruit te brengen, iets andere
op dit gebied meer helderheid te brengen
dan licht te ontsteken in de duisternis. Dit
laatste is slechts aan hem gegeven, in wlen
de vonk gloeit van het genie. En zulk een
begenadigde was Lorentz. En wij dragen er
roem op, dat hij onze landgenoot was.
Want hoewel de wetenschap een interna
tionaal karakter draagt en hare beoefenaars
nvn» n r «Tnwin -
Vrvt 1 itxxrxz
omdat het er hun uitsluitend om te doen u
de menschheld op een hoogere trap van be
schaving en geluk te brengen, en vooral een
klein land als Nederland, omringd door volken
van hooge cultuur, gaarne ruim om zich heen
rundvleesch, zal zelf door de lekkerbekken
gewaardeerd worden. Dezen zeggen, dat de
smaak het midden houdt tusschen dien van
lamsbout en de borst van tamme eenden.
De tegenwoordige regeering van New-
Foundland is genegen de rendierfokkerlj op
alle mogelijke wijzen aan te moedigen. Door
kruising met de in het land geboren wilde
cariboestleren. die buitengewoon forsch ge
bouwd zjjn, rekent men er op een rendler-
variëtelt te krijgen, die belangrijk zwaarder
zal zijn dan t uit Alaska of uit Europa ge
ïmporteerde type. Vanzelf zullen aan Labra
dor en Noord New-Foundland ook dichter
bevolkt worden.
Het kustgebied van het schiereiland La
brador, dat staatkundig tot New-Foundland
behoort, heeft eene oppervalkte als geheel
Engeland, Schotland en Ierland te zamen.
Het landschap direct aan de kust is nage
noeg van plantengroei ontbloot en in den
winter is het er buitengewoon koud. Maar
zoodra men iets verder het land binnen
dringt stuit men op uitgestrekte gebieden,
bedekt men pljnboomen en semi- arctische
vegetatie, welke bijna onbeperkte voedsel-
boeveelheden vertegenwoordigt, tot op heden
practisch niet aangeraakt. In het bijzonder
om het Melville meer is het klimaat veel
gunstiger dan aan de kust en langs de oevers
van de North-West River is men er zelfs In
geslaagd met succes haver te zaaien en te
oogsten.
De Grenfell Mission heeft op het oogenbllk
ter plaatse een haverfarm. In deze streek is
overvloed van grof gras, maar tot op heden
geen vee.
Waar de wereld steeds om grootere hoeveel
heden vleesch vraagt en men haast overal
voor een toenemend tekort staat, is het zeer
waarschijnlijk dat de seml-arctlscne en arc
tische welden belangrijk zullen kunnen bij
dragen tot het wegwerken van alt tekort,
vanneer men er slechts ter hana neemt de
fokkerij van het eenige huisdier, dat in staa*.
is er heel het Jaar door in de open lucht
richzelf in het leven te houaen, net rendier.
Het rendier van de oude wereld cn ae ca-
riboe van de Nieuwe behooren beide tot het
geslacht Ranglfer tarandus, het over
grootste oppervlakte verspreide van
Donderdagavond 8 uur wordt op de Sta-
dionbaan te Amsterdam de revanche der
wereldkampioenschappen gehouden. Aan den
vaaaasaaic 1 UlJUJCi AUV1CJ1 VI CtaXkCXI Cl,
in den bronstijd, telkens tusschen uit,
tls dan ook de wilde stieren tusschen
tamme kudden verschijnen.
Gedurende den Grooten Oorlog stond de
këorganlseerde fok op ranches uitgestrekte
’-oerderljen) bij gebrek aan menschen, stop.
Toen Sir Wilfred, na den oorlog m canada
'truggekeerd, de dieren bU elkaar liet drU-
'en, bleek het, dat er nog slechts 130 over
'•aren. De rest was neergehaald en opgege-
”<‘h; op de meest zlnnelooze wijze was de
Prachtige kudde vernietigd.
Over de overlevenden ontfermde zich het
canadeesche gouvernement Sir Wilfred
"ad menschen noch geld om de proef te her-
islen dat de dieren naar Anticosti, eiland
n de golf van Sint Laurens deed overbren-
®n, waar zljz zich nu weer vermenigvuldigen.
‘Jë tijd is zeker gekomen, dat groote opper
vlakten semi-arctische welden dienstbaar ge
waakt kunnen werden aan de wereld-eco-
eomle. Het rendier, dat met zijn graafgewei
den winter onder den sneeuw het
•*®dlermoB bereiken kan, Is hét aangewezen
dat dere ,andcn tot ontwikkeling brengt.
^uiten»ewoon kieskeurig op zijn voed-
•le lekkerbek eet de rijpe toppen van het
'1’0S «n ‘s zomers het malsche gras, padde-
toëlen, bramen en wllgenloten; zijn vleesch,
dat het midden houdt 1 schaap- en
de
alle
zoogdieren, waarvan grooter of kleiner kud-
cen in bijna alle arctische en in alle semi-
arctische landen der wereld worden aange
troffen. In de oude wereld is het rendier
reeds sedert vele duizenden jaren een huis
dier, maar de cariboe. die in de semi-arctl-
sche gewesten van Noord-Amerlka leeft, is
timmer door Eskimo’s of Indianen getemd,
ïevst in 1892 werd het Europeescn-Aziatl-
■che rendier in Amerika bekend. Een poging
loor het Canadeesche gouvernement reeds
Toeger gedaan om tamme rendieren uit
rapland in te voeren, was een volkomen
oislukking daar de Indianen de dieren on-
nlddellljk alle wegschoten, omdat in hun
ralveteit zij vreesden, dat de wilde kudden,
lit wraak over het temmen hunner soortge-
oooten, zouden wegblijven en het uitblijven
van de Jaarlijksche trek voor de Indianen
hongersnood beteekent.
In 1909 Importeerde Sir Wilfred Grenfell
in het Noordelijk deel van New-Foundland
en Zuld-Labrador tamme rendieren uit Lap
land en Lappen-herders. Niettegenstaande 40
stuks aan derden verkocht werden en de
stieren, die niet voor de fok noodig waren,
als rendlerossen werden uitgeweld en opge
geten, was de oorspronkelijke kudde van 300
stuks tot 1500 geweien aangegroeid voordat
de Wereldoorlog uitbrak, dank zjj de goede
welden, de goede teeltkeuze door weten
schappelijk gevormde biologen, le afwezig
heid van ziekten en de bescherming tegen
roofdieren.
Overzicht „C. V. V." Warmenhulzen
31 Augustus t/m 5 September.
Schotsche muizen. De tjjd van de Schot-
sche muizen schijnt nu langzamerhand ver
streken te zijn. Een enkel partijtje heeft men
dezer dagen nog kunnen koopen. Het Is best
mogelijk, dat in de komende week de aan
voer van Schotsche muizen sporadisch zijn
zal. De prijzen van de gewone muizen va
rieerden in deze week van plm. f 77.40
per 100 Kg. Voor de drielingen Schotsche
muizen werden ook nogal goede prijzen be
taald. Deze bedroegen van f 630—7.40.
Eigenheimers. Dit artikel is momenteel ook
niet zoo belangrijk meer als eenige weken
geleden. De prijzen waren niet zoo goed als
die van de Schotsche muizen. Een enkel
partijtje daargelaten werden de meeste par
tijen toch verkocht onder de f 5 per 100
Kg. De laagste notcerlng van de blanks
Eigenheimers bedroeg in deze week f 3.80.
Blauwe Aardappelen. De vraag naar
blauwe aardappelen overtrof het aanbod. De
vorige week werden de meeste partijen ver
kocht voor ten hoogste f 5J0. In deze week
kwam het meermalen voor dat lekkere aard
appelen voor f 5.50 aan den man gebracht
werden. De hoogste noteerlng bedroeg in deze
f 5.90 en de laagste f 4.30 per 100 Kg.
Een partij Ducen is verkocht voor f 4.
De totale uitvoer van aardappelen be
droeg in deze week 83350 Kg. tegen 93225
Kg. in de vorige week.
Slaboonen. De prijzen van de slaboonen
waren in deze week erg wisselvallig. Op
Dinsdag JJ. zijn de prijzen van f 1230 en
van f 19.10 per 100 Kg. Donderdags daarna
kon men zelfs nog t 20 60 bedingen. Deze
hooge prijzen kon men toch op Vrijdag en
Zaterdag niet meer handhaven. De notee
rlng van deze twee dagen bedroeg van f 10.40
16.40 per 100 Kg. De aanvoer bedroeg 4100
Kg. tegen 4135 Kg. In de vorige week.
Roode kool. Het geringe aantal verkochte
kilo’s roode kool is in deze week wederom
achteruit gegaan. In deze week is slechts
1300 Kg. en in de vorige week 9800 Kg. ver
kocht. Hooger dan de minimum-prljs werd
in geen geval betaald.
Witte kool. Met de prijzen van de witte
kool ging ’t beter dan met die van de roode
kool. Prijzen als t 0.80 en f 0.90 waren geen
zeldzaamheid. Onverkoopbaar was de
witte 'kool in geen geval. De aanvoer be
droeg in deze week 35200 Kg. tegen 31200
Kg. in de vorige week.
Gele Nep. Drielingen en Ulen..Het Meek in
deze week heel duidelijk dat de nrilsdallng
welke j.l. Zaterdag 23 Augustus wederom in
trad, zich niet dadelijk zou herstellen. Voor
de nep betaalde men in deze week van f 4.50
6.70; voor de drielingen van f 1.803.50
en voor de gele uien van f 3.90—3.30 per
100 Kg. De totale aanvoer bedroeg in deze
week 32100 Kg tegen 80150 Kg in de vorige
week. Dus wel een aanmerkelijke achter-
yltgang in den aanvoer.
Bloemkool. Eerste soort bloemkool (90
stuks) is verkocht voor f 8—10.40 per 100
stuks. Sinds 8 Augustus JJ. was geen aan
voer van bloemkool aan deze veiling geweest.
Peen. 300 Kg. peen is gekocht voor f 2120
per 100 Kg. en 195 Kg. Snyboonen voor
Afvoerwegen
De kust van Labrador is rijk aan kleine
fjorden en natuurlijke haventjes; een be
vaarbare rivier geeft gelegenheid tot scheep
vaart diep in het binnenland. De koelhuizen
houden zich by de arctische koude van af
den slachttijd in den herfst, wanneer de
dieren vetgeweid zyn tot ver in het voor
jaar zonder Ijsmachines vanzelf koel. Euro
pa ligt nauwelijks 2000 myi weg. Een rendier,
dat ter plaatse amper 10 gulden kost de
c’leren behooren nooit te worden bygevoed
geeft geheel uitgeslacht 400 Engelsche
penden aan de huisdeur leverbaar vleesch.
Jaren geleden heeft men een mislukte po
ging gedaan om op Baffinsetland tegen
over Groenland aan Straat Davls dat 211
vierkante myien groot is en met 1000 Eski
mo’s voor dicht bevolkt door gaat, tamme
rendieren te fokken. De dieren waren veel
te verstandig om in -ie ellendige weiden
aan de kust, waar het klimaat buitengewoon
onaangenaam is te blyven. Ze namen di
rect de beenen en verdwenen, voorgoed in
het beschutte binnenland.
Ook Canada ziet het groote voordeel, dat
de rendlerfokkerij kan bieden. Het is met
een nieuwe proef bezig. Het heeft in 1928 in
Alaska 3000 rendieren gekocht en deze
kudde gedreven naar de weiden langs de
Mackenzie-rivier. Voor de biologen biedt de
selectie en het fokken tal van fasclneeren-
de problemen; voor jonge energieke geleer
den, is daar in de semi-arctische streken ‘n
prachtig arbeidsveld weggelegd. De contreien,
tot nu toe slechts door de romans van Cur-
wood en dergeiyke bekend, gaan getrokken
worden, binnen de grenzen der algemeene
wereld-economie. Toch zal het leven op een
rerdierranche altyd een zeer speciaal cachet
blyven dragen. Het is een voldoening te kun
nen constateeren, dat er ook al een enkele
Nederlander in de North-West Territories zit
en zelfs een Nederlandsche vrouw, die den
moed had hem daarheen te volgen. Waar
de reis tegenwoordig voor een goed deel in
Ncord-Canada per vliegmachine gaat des
winters met ski’s, des zomers met dryvers
zyn de moeilijkheden niet méér onoverkome-
lyk. Ook een ondernemende firma de
Wildhandel P. J. van der zyden Javastraat
271, Den Haag importeert reeds ren-
dlerenvleesch in ons land.
Een loonende proef
De grondgedachte, w=lke aan den invoer
ten grondslag lag, was om transportmidde
len Engelschen hebben een byna zieke-
keiyn afkeer tegen het aanspannen van hon
den om dus de honden ais trekdier uit te
schakelen en verder om vleesclivoedsel en
melk te krygen. Het is echter duidelyk, dat
het nut van het rendier zich niet beperkte
tot het transportwezen en het voeden der
schaaische bevolking, maar dat zyn vleesch
rijn huid of vacht en ook zijn hoorns een
uitvoerartikel konden worden Helaas wei
gerde het bestuur van New-Foundland om
Politieke redenen de beschermende hand
over de kudden uit te strekken. Hoewel de
wilde cariboe byna uitgeroeid was, wilde het
de kiezers niet verbitteren, die in deze stre
ken het jachtrecht bleven opeischen. En
»Deen een absoluut verbod om rendier of
cariboe te schieten kon de kudden bescher
men, tamme rendierkoelen trekken er, vooral
zoo-
de
Het uitvoerend comité
Het Uitvoerend Comité bestaat uit: Dr J.
Th. de Visser Mln. van Staat. Oud-Mln. van
Onderwys, Kunsten en Wetenschappen, voor
zitter; Mr. Dr. F. A. C. Graaf van Lynden
tan Sandenburg, Opperkamerheer van H. M.
de Koningin en vice-president Raad v. State,
ondervoorzitter; Mr. A. J. L. van Beek Cal-
koen, chef der afd. H. O. Departementen van
O., K. en Wetensch.; 8. P. van Eeghen, oud-
voorzltter Kamer van Koophandel Amster
dam; Jhr Mr. C. Feith. secr Gen. Depar-
tem. O., K. en Wetensch.; Prof. Dr. A. D.
Fokker.' Haarlem; C. Maarschalk. Burgem.
v. Haarlem; A. C. Mees. Direct. Intern. Cre-
dlet en Handelsvereen. .Rotterdam” te Rot
terdam; Mr. 8. J. R. de Monchy, Burgem. v.
Arnhem; Mr. A. van de Sande Bakhulyzen.
Burgem. v. Leiden; Prof. Dr. A. J. Wensinck,
Rector Magnificus der Ryks-Unlversltelt
Leiden; Prof. F. A. C. F. Went, vrz. afd. Wls-
en Natuurk. wetensch Konlnkl. Academie
van Wetenschappen; Mr. A. J. M. G. Baron
van wynbergen. lid 2e Kamer; Mr. J. A.
G Baron de Vos van Steenwljk. Raadsheer
Gerechtshof Arnhem. Secretaris-Pennlngm.;
Mr. E. de Visser, Advocaat en Procureur te
In de te Apeldoorn gehouden vergadering
van de Geld. Ov. My. van Landbouw heeft
de voorzitter, mr. A. o. A. Ridder van Rap
pard, een rede gehouden waarin hy aller
eerst op de economische crisis wees. Voorts
behandelde hy het suikerwetje, net aardap-
pelwetje en het tarwewetje.
Over de wenschen der boerenbevolking
zeide spr. o.m.:
De boerenwenschen worden echter door de
regeering hiet ingewllligd, de urentie-pro-
gramma's, haar door de groote organisaties
aangeboden, legt zy naast zich leer, alle ,.ro-
testvergadermgen, alle congressen en reques-
ten hebben slechts tot ’esultaat gehar. oat
de drie stumperige, reeds ge'.oemae wetjes,
in het Staatsblad zyn gekomen. Wie het
platteland kent weet dat het er broeit en
gist.
Uit die ontevredenheid komt de wensen
naar voren, om een groote agrarische party
te vormen. Spr. gaf in overweging, om in
het parlement een sterk agrarisch front te
vormen, bestaande uit de landbouwers der
verschillende politieke partijen. Van zoo’n
„Groen Front” in de Kamer kon een groote
kracht uitgaan en de partyen zouden er ter
dege rekening mee moeten houden. Vooral
in dezen tyd, nu een extra-parlementair ka
binet de teugels van het bewind in handen
heeft zou een agrarisch blok op zyn plaats
zyn.
En wanneer dan mocht biyken in de twee
Jaren, die ons van de Kamerverkiezingen
scheiden, dat dat agrarische front niet sterk
genoeg is, om de wenschen der boeren by
de Kamer en de Regeering Ingang te doen
vinden, dan ligt het aan de boeren zelf,
tot welke politieke party zy ook behooren. I
om dat agrarische front versterkt uit den
verklezingsstryd te doen treden, zoodat het
een volstrekte meerderheid heeft.
Over de loonkwestle merkte spr. op:
Door de hooge loonen in de Industrieën
wordt de trek naar de steden steeds grooter. I
Als argument tegen loonsverlaging in in
dustrie enz. wordt wel eens aangevoerd, dat
het onbillijk zou zyn, de arbeiders de gevol
gen van de crisis te doen dragen, omdat zy
geen schuld hebben aan het ontstaan daar
van. Maar hebben de ondernemers dan wel
schuld aan de krisls? De oorzaken liggen
niet in een bepaald land, maar op de we- I
reldmarkt. waartoe de kunstmatige verkeers-
belemmeringen niet weinig hebben bygedra- I
gen.
Zelf- de heer Zaalberg. Directeur-Generaal
van den Arbeid, pleitte in een interview voor
loonsverlaging en dit te hooren uit den mond I
van iemand, dien men waariyk niet van con
servatieve neigingen behoeft te verdenken, is I
niet van gewicht ontbloot.
Wanneer men nagaat, dat de kosten van
levensonderhoud voor arbeidersgezinnen met
6 pet. in 1930 zyn gedaald ey de prijzen van
allerlei levensmiddelen zich steeds meer in
dalende richting bewegen, is Let dan onbil-
iyk voor loonsverlaging te pleiten?
Tenslotte stelde spr. de vraag: Kunnen
wy, behalve den steun, dien wU van de re
geering moeten eischen, ook nog persoonlijk
iets doen om de moeiiykheden te overwin
nen, of de gevolgen van de crisis te ver
zachten, dan zeggen wy ..Jal” Laten we zoo
veel mogelyk het Nederlandsch fabrikaat
steunen, dan vermindert men de kans op
werkloosheid en mochten de onderhandelln-
gen met Dultschland niet tot een gunstig
resultaat leiden, mocht Dultschland voort- I
gaan, maatregelen te treffen, die onbereken- I
bare schade doen aan onzen Ned landbouw,
laten wy dan eendrachtig, zooveel het in
ons vermogen 13, Duitsche goederen weren. I
Het spreekt echter wel vanzelf, dat, dit I
een laatste middel móet rilu.
Voorts zullen alle klassen der maatschap-
pelyke samenleving zich een ..diëet" ®oe-
ten opleggen van uiterste spaarzaamheid.
De publieke lichamen zullen zich moeten
onthouden, uitgaven te doen, die niet strikt
noodzakeiyk zyn.
KUNST EN KENNIS groote verwondering uitspieken over het pu-
-- bllceeren van een rapport door deze heeren.
Wat is n.l. het geval? Belde genoemde hee
ren kondigden zich op ’n middag telephonlsch
bij my aan op een wyze, die my een offi-
cieele staatsopdracht deed veronderstellen,
zoodat ik my uit alle werkzaamheden vrij
maakte om hen te ontvangen.
Zy deelden my mede myn proeven te heb
ben nagedaan en een rapport daaromtrent
gereed te hebben, zy vertelden afwdkingen
te hebben geconstateerd en wel verandering
der vloeistoffen onder invloed van tijd, tem
peratuur en licht, welke afwijkingen my ook
bekend waren. Kurven volgens photo’s ble
ken geen waarde te hebben voor de diag
nostiek. js
Ik deelde hen mede geen verandering in
hun rapport te eischen, maar wel stelde ik
hen voor alvorens hun conclusie uit hun
proefneming te trekken, een contróleproef te
nemen en wd op deze wyze, dat ik hun
myn vloeistoffen en chemicaliën ten ge-
bruike met hun toestel aanbood, en verzocht
hun vloeistoffen met myn eigen instrumen
ten te onderzoeken. U moet n.l. weten, dat
de heeren een instrument gebruikten, dat my
onbekend is, aan welker waarde ik echter
niet twyfel. Met hun toestel waren zy nJ.
in staat vyftig specto-grafische foto's te ma
ken in korten tyd d wz. één foto in een
kwartier terwyi ik met een speciaal toe
stel van de firma Zeiss minstens voor één
foto twee uren noodig heb.
Voorts bleek, dat zy niet beschikt hadden
over dezelfde zuivere chemicaliën, die ik ge
bruik.
Tot myn zeer groote verwondering weiger
den de heeren Campbell, Smith en Holiday
een contróleproef te nemen en wel op grond
van het feit, dat hun rapport Ingediend
moest worden en er geen tyd voor de proef
neming meer was.”
We merkten op, dat dit laatste ons
erg duidelyk was.
.Juist,” antwoordde Dr. Bendien. „deze
haast was my onbegrypeiyk en eerst later
is mij een licht opgegaan; Uit de uitlatingen
nl. der belde Engelsche doctoren bleek my
en anderen duidelyk; dat er een zekere ani
mositeit bestaat tusschen de British Empire
Cancer Campaign, het belangrykste parti
culiere instituut, die overigens het eerst re
laties met my zocht en nog met proef
neming bezig! en het London Hospital,
waaraan Campbell Smith en Holiday verbon
den zyn Deze laatsten trokken zelfs de com-
Vraag: Ik ben in betrekking van 8 uur
tot 3 uur. 's Morgens krijg ik ontbyt. Nu is
mevrouw eenige weken met vacantle. Heb
ik nu nog recht op kostgeld?
Antw.: Ja, Indien dit ontbyt by de in
diensttreding is overeengekomen, hebt u
recht op eenige vergoeding voor het derven
van dit ontbyt.
Vr.: Is het boek ..De Doodensplegel” nog
te krygen? Zoo Ja, by wlen?
Antwoord: Wend u tot een boekhande
laar.
Vraag: Ik heb een knecht, die f 11.per
week verdient m. kost en inwoning. 1. Mogen
zy hem nu voor de ziekte- en ongevallenwet
aanslaan voor f 1300 per jaar, dat wil
zeggen f 11.per week plus f 13.kost
geld per week. 2. Ik moet betalen by de
„Land- en Tuinbouw” alles tezamen voor
ongevallen- en ziekteverzekering f 41.33. Is
dit niet veel te hoog? Kan ik my niet beter
by hejt Ryk verzekeren?
Antw. 1. Tegen den aanslag reclameeren zal
wel niet veel helpen. 3. U boude ons ten 1
goede dat wy op uw tweede vraag geen ant- I
woord geven. U kunt trouwens op heel ge-
makkeiyke wyze nagaan, wat het goedkoopst
Vraag: Hoe kan men uit een licht beige
Japon een lichte schroeivlek verwyderen?
Antw.: Geen middel.
Vraag: Hoe kan tk peren vlekken verwyde
ren uit een licht beige wollen rok?
Antw.: Met zuiveren alcohol. Vraag uwen
drogist.
Vraag: I. Heeft een meisje, dat van 9 tot
2 uur in betrekking is en vacantle moet ne
men door het uitgaan der familie recht op
kostgeld?
n. Zoo Ja, geldt dit ook, wanneer zy er
nog geen jaar is?
m. Hoeveel bedraagt dit?
Antw.: I. Indien het meisje, als bestand
deel van het loon, tusschen 9 en 3 uur in
den regel kost krijgt, heeft zy recht op een
vergoeding voor het gedurende den door u
genoemden vacantletyd derven van den kost.
n. Ja.
III. Indien er kost wordt gegeven, kan dit
voor halve dagen op 50 ct. worden gesteld.
Vraag: Mag ik voor myn zoon van 13 jaar,
die in myn landbouwbedrijf werkzaam is,
loon aftrekken, b.v. f 5.per week voor de
R yksInkomsten belasting?
Antw.: Neen.
petentle hunner collega’s in twyfel. De af
gevaardigden van de British Empire Cancer
Campaign waardeerden daarentegen hunne
Londensche collega's. De wedstrijd om het
eerst een rapport te publlceeren heeft hier
zeer zeker een rol gespeeld Overigens”, ging
Dr. Bendien voort „de algemeene belang
stelling was op een rapport gericht. De hee
ren Campbell Smith en Holiday vertelden,
toen zy by my waren, hoe een Engelsche
courant 12.000 gulden had geboden voor de
prioriteit der publicatie van het rapport, zy
hadden dit echter geweigerd. Bovendien
deelden zy mede, dat het rapport niet voor
de pers nog bestemd was. doch voor een co
mité. Dat neemt niet weg, dat zy het den
dag van hun aankomst aan het tydschrift
„The Lancet” aanboden ter publicatie. Nu
«weet U hoe de berichten in de wereld zyn
''gekomen. Een rapport gebouwd op een proef
neming met andere instrumenten en vloei
stoffen als ik gebruikte, en met een men
taliteit om tot rapportgevtng over te gaan
alvorens een aangeboden contróleproef toe te
passen, lykt my verre van objectief en
hoogstwaarschyniyk foutief. Recht tot het
nadoen der proeven heeft iedereen, ook het
publlceeren der resultaten van deze proe
ven. By een zoo gewichtig onderwerp moet
men echter voorzichtig zyn met het publl
ceeren van conclusies en zeker wanneer men
geen overleg of samenwerking wil. Bovendien
heb ik hen gewaarschuwd en hen in kennis
gesteld van andere met dit onderwerp in ver
band staande genomen proeven.
„U bent dus geenszins ontmoedigd?”
.Neen, deze mislukte proef ontmoedigt my
niet: hoe zou ik uit 38 my totaal onbekende
bloedmonsters de kankeriyders hebben kun
nen aanwyzen. indien de conclusie van het
thans gepubliceerde „rapport” Juist ware.
Intusschen men vergete niet, dat. ik in de
voorrede van myn publicatie geschreven heb:
Ik sta aan het begin van den weg, myn con
clusies zyn misschien niet absoluut Juist,
maar het doel kan slechts bereikt worden
door samenwerking met menschen, die er
zich wetenschappeiyk voor interesseeren.
Men moet elkanders arbeid eerbiedigen zon
der a priori elke competentie voor zich zelf
op te eischen.
Ik werk rustig door, asngemoedlgd door de
resultaten en kies tot myn lijfspreuk het
woord van een bekend staatsman: In myn
Isolement ligt myn kracht
genomen door Hawaii (wereldkampioen 1931)
Moeller, T.inart en Lacquehaye (reep. 3e, 3e
en 4e in het wereldkampioenschap), Palllard
kampioen van Prankryk 1931), Blekemolen
(kampioen van Nederland 1931) en Schle-
baum (kampioen van Nederland 1930). Deae
wedstrijd wordt gereden over 100 KAL (een
rit).
De revanche van het wereldkampioen
schap sprint wordt verreden in matches
deux tusschen Fa Ik Hansen (wereldkam
pioenschap 1931) en Mlchard en Scherens
(resp 2e en 3e in het wereldkampioenschap)
en Moeskops (kampioen van Nederland ’31).
Bovendien bevat het programma nog een
wedstryd «voor nieuwelingen om een wedstrijd
over 15 K M voor amateurs. Deze uiterst be
langrijke wedstryden waarmede het wieler-
selzoen tevens wordt gesloten, eindigen
half elf.
Langendyk
De aanvoer van sluitkool bedroe* in de
afgeloopen week aan belde veilingen samen
23 wagons roode, 11 wagons gele en 53 wa-
gons witte kool Deze cyfers zeggen voldoen
de hoe weinig er van het Langendyker
hoofdproduct aan de markt omgaat. Alleen
van witte kool heeft het aanbod nog eenige
beteekenls. Als steeds werden ook nu koo-
pers voor deze hoeveelheid gevonden, maar
de prys kwam niet boven bet peil van vorige
weken en stond ook nu vast op f 60.tot
f 90.— per wagon.
Van de andere soorten was het eenige
goede, dat nu niet zooveel den mlnlmumprys
kon halen als gewooniyk en het meeste dus
vobr f 0.60 of f 0.70 per 100 K.G. van de
hand ging. Mooi klein goed kon nu eens tot
hoogstens f 1.— en soms tot f 130 komen.
Dit geldt zoowel voor roode als voor gele
kool.
Er oegint langzamerhand wat meer bloem
kool ter markt te komen, hoewel een totaal-
aanbod van een kleine 35.000 stuks over de
geheele week toch maar weinig beteekent.
Aanvankeiyk was er nogal kooplust en werd
voor de besten tot hoogstens t 11.gemaakt,
maar al spoedig trad weer een zoodanige
prijsdaling in, dat Zaterdag slechts f 4.— tot
f per 100 stuks werd betaald. Afwykende
kwaliteit is het aanvoeren niet waard.
Tomaten werden nog slechts op een twee
tal dagen aangevoerd tot een totaal van ruim
10.000 K.G. Nu overal het aanbod begint af
te nemen, is er voor alt product een tame-
lyke kooplust, zoodat A en C zich op on
geveer 16 ct. per K.G. kon handhaven Voor
B werd 14M en voor CC 4 ct. gemaakt.
Ook slaboonen is een artikel, dat, als men
er wat van kan plukken, nog eenlgermate
geld in kas brengt. In totaal kwam er 43.000
K.G. aan de markt. In het begin der week
konden mooie boonen boven 30 et. per K.G.
opbrengen, doch met het toenemende aan
bod is dit wat gezakt. De laatste dagen kon
het product echter vry goed handhaven
op 12 tot 19 ct., naar gelang van kwaliteit.
Snyboonen noteerden ongeveer hetzelfde.
Het artikel zilverulen is geruimd. Er kwa
men nog slechts enkele geringe partytjes,
die nog f 11.— tot f 12.— per 100 K.G. kon
den maken. Daarentegen noteert de gele nep
veel lager dan een paar weken terug en kwam
deze zelfs onder de f 5.em de laatste
dagen weer tot f 6.op te loopen. Voor
drielingen werd echter niet meer dan gemid
deld f 2.50 betaald. Gewone uien zyn even
eens in prijs teruggeloopen en zakten tot
f 3.40 k f 3.80, waarop deze gehandhaafd
bleef. De grove sorteering brengt iets meer
op en kwam meestal iets boven f 4.— per
100 K.G.
Voor het overige heeft de groi
zeer weinig beteekenls. Enkele pari
peen gingen voor f 3 tot f 3 van
Dageiyks waren wat partyen kroten sa»,
de veiling, die f 1.50 tot f 2.20 per 100 K.G.
noteerden.
Het aanbod van aardappelen bedroeg nog
gemiddeld 4 wagens p. dag. De meeste hier
van is van de soort Due, die in prys iets
aantrok, zoodat sommige partyen boven f 4
maakten. Eigenheimers brachten naar ge
lang van kwaliteit f 230 tot f 4.50 op. De
Schotten, die intusschen nog slechte in
zeer geringe hoeveelheden komen, werden
alle voor pootgoed graag afgenomen voor
Prijzen van f 7.— tot f 7.60 per 100 K G.
la
